اشعار زنده یاد مهدی اخوان ثالث

[R A H A]

آخر شاهنامه :

11- دريچه ها
ما چون دو دريچه ، رو به روي هم
آگاه ز هر بگو مگوي هم
هر روز سلام و پرسش و خنده
هر روز قرار روز آينده
عمر آينه ي بهشت ، اما ... آه
بيش از شب و روز تيره و دي كوتاه
اكنون دل من شكسته و خسته ست
زيرا يكي از دريچه ها بسته ست
نه مهر فسون ، نه ماه جادو كرد
نفرين به سفر ، كه هر چه كرد او كرد

[R A H A]

آخر شاهنامه :

12-رباعي

گر زري و گر سيم زراندودي ، باش
گر بحري و گر نهري و گر رودي باش
در اين قفس شوم، چه طاووس چه بوم
چون ره ابدي ست، هر كجا بودي، باش

[R A H A]

آخر شاهنامه :

13- ساعت بزرگ

يادمان نمانده كز چه روزگار
از كدام روز هفته ، در كدام فصل
ساعت بزرگ
مانده بود يادگار
ليك همچو داستان دوش و دي
مانده يادمان كه ساعت بزرگ
در ميان باغ شهر پر غرور
بر سر ستوني آهنين نهاده بود
در تمام روز و شب
تيك و تاك او به گوش مي رسيد
صفحه ي مسدسش
رو به چارسو گشاده بود
با شكفته چهره اي
زير گونه گون نثار فصلها
ايتساده بود
گرچه گاهگاه
چهرش اندكي مكدر از غبار بود
ليكن از فرودتر مغاك شهر
وز فرازتر فراز
با همه كدورت غبار ، باز
از نگار و نقش روي او
آنچه بايد آشكار بود
با تمام زودها و ديرها ملول و قهر بود

ساعت بزرگ
ساعت يگانه اي كه راستگوي دهر بود
ساعتي كه طرفه تيك و تاك او
ضرب نبض شهر بود
دنگ دنگ زنگ او بلند
بازويش دراز
همچو بازوان ميتراي ديرباز
ديرباز دور ياز
تا فرودتر فرود
تا فراز تر فراز
سالهاي سال
گرم كار خويش بود
ما چه حرفها كه مي زديم
او چه قصه ها كه مي سرود
ساعت بزرگ شهر ما
هان بگوي
كاروان لحظه ها
تا كجا رسيده است ؟
رهنورد خسته گام
با ديار آِنا رسيده است ؟
تيك و تاك - تيك و تاك
هر كرانه جاودان دوان
رهنورد چيره گام ما
با سرود كاروان روان

ساعت بزرگ شهر ما
هان بگوي
در كجاست آفتاب
اينك ، اين دم ، اين زمان؟
در كجا طلوع ؟
در كجا غروب ؟
در كجا سحرگهان
تاك و تيك - تيك و تاك
او بر آن بلند جاي
ايستاده تابناك
هر زمان بر اين زمين گرد گرد
مشرقي دگر كند پديد
آورد فروغ و فر پرشكوه
گسترد نوازش و نويد
يادمان نمانده كز چه روزگار
مانده بود يادگار
مانده يادمان ولي كه سالهاست
در ميان باغ پير شهر روسپي
ساعت بزرگ ما شكسته است
زين مسافران گمشده
در شبان قطبي مهيب
ديگر اينك ، اين زمان
كس نپرسد از كسي
در كجا غروب
در كجا سحرگهان

[R A H A]

آخر شاهنامه :

14- سر كوه بلند
سر كوه بلند آمد سحر باد
ز توفاني كه مي آمد خبرداد
درخت سبزه لرزيدند و لاله
به خاك افتاد و مرغ از چهچهه افتاد
سر كوه بلند ابر است و باران
زمين غرق گل و سبزه ي بهاران
گل و سبزه ي بهاران خاك و خشت است
براي آن كه دور افتد ز ياران
سر كوه بلند آهوي خسته
شكسته دست و پا ، غمگين نشسته
شكست دست و پا درد است ، اما
نه چون درد دلش كز غم شكسته
سر كوه بلند افتان و خيزان
چكان خونش از دهان زخم و ريزان
نمي گويد پلنگ پير مغرور
كه پيروز آيد از ره ، يا گريزان
سر كوه بلند آمد عقابي
نه هيچش ناله اي ، نه پيچ و تابي
نشست و سر به سنگي هشت و جان داد
غروبي بود و غمگين آفتابي
سر كوه بلند از ابر و مهتاب
گياه و گل گهي بيدار و گه خواب
اگر خوابند اگر بيدار ، گويند
كه هستي سايه ي ابر است ، درياب
سر كوه بلند آمد حبيبم
بهاران بود و دنيا سبز و خرم
در آن لحظه كه بوسيدم لبش را
نسيم و لاله رقصيدند با هم

[R A H A]

آخر شاهنامه :

15- طلوع
پنچره باز است
و آسمان پيداست
گل به گل ابر سترون در زلال آبي روشن
رفته تا بام برين، چون آبگينه پلكان، پيداست

من نگاهم مثل نو پرواز گنجشك سحرخيزي
پله پله رفته بي روا به اوجي دور و زين پرواز
لذتم چون لذت مرد كبوترباز
پنجره باز است
و آسمان در چارچوب ديدگه پيدا
مثل دريا ژرف
آبهايش ناز و خواب مخمل آبي
رفته تا ژرفاش
پاره هاي ابر همچون پلكان برف
من نگاهم ماهي خونگرم و بي آرام اين دريا

آنك آنك مرد همسايه
سينه اش سندان پتك دم به دم خميازه و چشمانش خواب آلود
آمده چون بامداد دگر بر بام
مي نوردد بام را با گامهاي نرم و بي آوا
ايستد لختي كنار دودكش آرام
او در آن كوشد كه گوشش تيز باشد ، چشمها بيدار
تا نيايد گريه غافلگير و چالاك از پس ديوار

پنجره باز است
آسمان پيداست ، بام رو به رو پيداست
اينك اينك مرد خواب از سر پريده ي چشم و دل هشيار
مي گشايد خوابگاه كفتران را در
و آن پريزادان رنگارنگ و دست آموز
بر بي آذين بام پهناور
قور قو بقو رقو خوانان
با غرور و شادهواري دامن افشانان
مي زنند اندر نشاط بامدادي پر
ليك زهر خواب وشين خسته شان كرده ست
برده شان از ياد ،پرواز بلند دوردستان را
كاهل و در كاهلي دلبسته شان كرده ست

مرد اينك مي پراندشان
مي فرستد شان به سوي آسمان پر شكوه پاك
كاهلي گر خواند ايشان را به سوي خاك
با درفش تيره پر هول چوبي لخت دستار سيه بر سر
مي رماندشان و راندشان
تا دل از مهر زمين پست برگيرند
و آسمان . اين گنبد بلور سقفش دور
زي چمنزاران سبز خويش خواندشان
پنجره باز است
و آسمان پيداست

چون يكي برج بلند جادويي ، ديوارش از اطلس
موجدار و روشن و آبي
پاره هاي ابر ، همچون غرفه هاي برج
و آن كبوترهاي پران در فضاي برج
مثل چشمك زن چراغي چند ،مهتابي
بر فراز كاهگل اندوده بام پهن
در كنار آغل خالي
تكيه داده مرد بر ديوار
ناشتا افروخته سيگار
غرفه در شيرين ترين لذات ، از ديدار اين پرواز
اي خوش آن پرواز و اين ديدار
گرد بام دوست مي گردند
نرم نرمك اوج مي گيرند ، افسونگر پريزادان
وه، كه من هم ديگر اكنون لذتم ز آن مرد كمتر نيست
چه طوافي و چه پروازي
دور باد از حشمت معصومشان افسون صيادان
خستگي از بالهاشان دور
وز دلكهاشان غمان تا جاودان مهجور
در طواف جاودييشان آن كبوترها
چون شوند از ديدگاهم دور و پنهان ، تا كه باز آيند
من دلم پرپر زند ، چون نيم بسمل مرغ پركنده
ز انتظاري اضطراب آلود و طفلانه
گردد آكنده
مرد را بينم كه پاي پرپري در دست
با صفير آشناي سوت
سوي بام خويش خواند ، تا نشاندشان
بالهاشان نيز سرخ است
آه شايد اتفاق شومي افتاده ست ؟
پنجره باز است
و آسمان پيدا

فارغ از سوت و صفير دوستدار خاكزاد خويش
كفتران در اوج دوري ، مست پروازند
بالهاشان سرخ
زيرا بر چكاد دورتر كوهي كه بتوان ديد
رسته لختي پيش
شعله ور خونبوته ي مرجاني خورشيد

[R A H A]

آخر شاهنامه :

16-غزل 1
باده اي هست و پناهي و شبي شسته و پاك
جرعه ها نوشم و ته جرعه فشانم بر خاك
نم نمك زمزمه واري، رهش اندوه و ملال
ميزنم در غزلي باده صفت آتشناك
بوي آن گمشده گل را از چه گلبن خواهم ؟
كه چو باد از همه سو مي دوم و گمراهم
همه سر چشمم و از ديدن او محرومم
همه تن دستم و از دامن او كوتاهم
باده كم كم دهدم شور و شراري كه مپرس
بزدم ، افتان خيزان ، به دياري كه مپرس
گويد آهسته به گوشم سخناني كه مگوي
پيش چشم آوردم باغ و بهاري كه مپرس
آتشين بال و پر و دوزخي و نامه سياه
جهد از دام دلم صد گله عفريته ي آه
بسته بين من و آن آرزوي گمشده ام
پل لرزنده اي از حسرت و اندوه نگاه
گرچه تنهايي من بسته در و پنجره ها
پيش چشمم گذرد عالمي از خاطره ها
مست نفرين منند از همه سو هر بد و نيك
غرق دشنام و خروشم سره ها ، ناسره ها
گرچه دل بس گله ز او دارد و پيغام به او
ندهد بار ، دهم باري دشنام به او
من كشم آه ، كه دشنام بر آن بزم كه وي
ندهد نقل به من، من ندهم جام به او
روشنايي ده اين تيره شبان بادا ياد
لاله برگ تر برگشته ، لبان ، بادا ياد
شوخ چشم آهوك من كه خورد باده چو شير
پير مي خوارگي ، آن تازه جوان ، بادا ياد
باده اي بود و پناهي ، كه رسيد از ره باد
گفت با من : چه نشستي كه سحر بال گشاد
من و اين ناله ي زار من و اين باد سحر
آه اگر ناله ي زارم نرساند به تو باد

[R A H A]

آخر شاهنامه :
17- غزل 2
تا كند سرشار شهدي خوش هزاران بيشه ي كندوي يادش را
ميمكيد از هر گلي نوشي
بي خيال از آشيان سبز، يا گلخانهي رنگين
كان ره آورد بهاران است، وين پاييز را آيين
ميپريد از باغ آغوشي به آغوشي
آه، بينم پر طلا زنبور مست كوچكم اينك
پيش اين گلبوته ي زيباي داوودي
كندويش را در فراموشي تكانده ست ، آه مي بينم
ياد ديگر نيست با او ، شوق ديگر نيستش در دل
پيش اين گلبوته ي ساحل
برگكي مغرور و باد آورده را ماند
مات مانده در درون بيشه ي انبوه
بيشه ي انبوه خاموشي
پرسد از خود كاين چه حيرت بارافسوني ست ؟
و چه جادويي فراموشي ؟
پرسد از خود آنكه هر جا مي مكيد از هر گلي نوشي

[R A H A]

آخر شاهنامه :
18-غزل 3

اي تكيه گاه و پناه
زيباترين لحظه هاي
پرعصمت و پر شكوه
تنهايي و خلوت من
اي شط شيرين پرشوكت من
اي با تو من گشته بسيار
دركوچه هاي بزرگ نجابت

ظاهر نه بن بست عابر فريبندهي استجابت
در كوچه هاي سرور و غم راستيني كه مان بود
در كوچه باغ گل ساكت نازهايت
در كوچه باغ گل سرخ شرمم
در كوچه هاي نوازش
در كوچه هاي چه شبهاي بسيار
تا ساحل سيمگون سحرگاه رفتن
در كوچه هاي مه آلود بس گفت و گوها
بي هيچ از لذت خواب گفتن
در كوچه هاي نجيب غزلها كه چشم تو مي خواند
گهگاه اگر از سخن باز ميماند
افسون پاك منش پيش ميراند

اي شط پر شوكت هر چه زيبايي پاك
اي شط زيباي پر شوكت من
اي رفته تا دوردستان
آنجا بگو تا كدامين ستاره ست
روشنترين همنشين شب غربت تو ؟
اي همنشين قديم شب غربت من
اي تكيه گاه و پناه
غمگين ترين لحظه هاي كنون بي نگاهت تهي مانده ز نور
در كوچه باغ گل تيره و تلخ اندوه
در كوچه هاي چه شبها كه اكنون همه كور
آنجا بگو تا كدامين ستاره ست
كه شب فروز تو خورشيد پاره ست ؟

[R A H A]

آخر شاهنامه :

19- قاصدک

قاصدك
قاصدك! هان... ، چه خبر آوردي ؟
از كجا... وز كه خبر آوردي ؟
خوش خبر باشي،
اما، اما...
گرد بام و در من...
بي ثمر ميگردي.

انتظار خبري نيست مرا
نه ز ياري نه ز ديار و دياري باري

برو آنجا كه بود چشمي و گوشي با كس
برو آنجا كه تو را منتظرند

قاصدك
در دل من همه كورند و كرند
دست بردار از ين در وطن خويش غريب

قاصد تجربههاي همه تلخ
با دلم ميگويد
كه دروغي تو، دروغ
كه فريبي تو، فريب

قاصدك... هان،
ولي... آخر...
اي واي...
راستي آيا رفتي با باد؟
با تو ام،
آي!
كجا رفتي؟
آي!

راستي آيا جايي خبري هست هنوز ؟
مانده خاكستر گرمي، جايي ؟
در اجاقي طمع شعله نميبندم...
خردك شرري هست هنوز ؟

قاصدك
ابرهاي همه عالم شب و روز
در دلم ميگريند

[R A H A]

آخر شاهنامه :

20-قصيده
1
همچو ديوي سهمگين در خواب
پيكرش نيمي به سايه، نيم در مهتاب
دركنار بركه ي آرام
اوفتاده صخره اي پوشيده از گلسنگ
كز تنش لختي به ساحل خفته و لختي دگر در آب
سوي ديگر بيشه ي انبوه
همچو روح عرصه ي شطرنج
در همان لحظه ي شكست سخت ، چون پيروزي دشوار
لحظه ي ژرف نجيب دلكش بغرنج
سوي ديگر آسمان باز
واندر آن مرغان آرام سكوتي پاك ، در پرواز
گاه عاشق وار غوك نوجوان در دوردست بركه خوش مي خواند
با صدايي چون بلور آبي روشن
غوكهاي ديگر از اين سوي و آن سو در جوابش گرم مي خواندند
با صداهايي چو آوار پلي ز آهن
خرد مي گشت آن بلوري شمش
زير آن آوار
باز خامش بود
پهنه ي سيمابگون بركه ي هموار
عصر بود و آفتاب زرد كجتابي
بركه بود و بيشه بود و آسمان باز
بركه چون عهدي كه با انكار
در نهان چشمي آبي خفته باشد ، بود
بيشه چون نقشي
كاندران نقاش مرگ مادرش را گفته باشد ، بود
آسمان خموش
همچو پيغامي كه كس نشنفته باشد ، بود

2
من چو پيغامي به بال مرغك پيغامبر بسته
در نجيب پر شكوه آسمان پرواز مي كردم
تكيه داده بر ستبر صخره ي ساحل
با بلورين دشت صيقل خورده ي آرام
راز مي كردم
مي فشاندم گاه بي قصدي
در صفاي بركه مشتي ريگ خاك آلود
و زلال ساده ي آيينه وارش را
با كدورت يار مي كردم
و بدين انديشه لختي مي سپردم دل
كه زلالي چيست پس ، گر نيست تنهايي ؟
باز با مشتي دگر تنهاييش را همچنان بيمار مي كردم
بيشه كم كم در كنار بركه مي خوابيد
و آفتاب زرد و نارنجي
جون ترنجي پير و پژمرده
از خال شاخ و برگ ابر مي تابيد
عصر تنگي بود
و مرا با خويشتن گويي
خوش خوشك آهنگ جنگي بود
من نمي دانم كدامين ديو
به نهانگاه كدامين بيشه ي افسون
در كنار بركه ي جادو ، پرم در آتش افكنده ست
ليك مي دانم دلم چون پير مرغي كور و سرگردان
از ملال و و حشت و اندوه آكنده ست

3
خوابگرد قصه هاي شوم وحشتناك را مانم
قصه هايي با هزاران كوچه باغ حسرت و هيهات
پيچ و خمهاشان بسي آفات را آيات
سوي بس پس كوچه ها رانده
كاروان روز و شب كوچيده ، من مانده
با غرور تشنه ي مجروح
با تواضعهاي نادلخواه
نيمي آتش را و نيمي خاك را مانم
روزها را همچو مشتي برگ زرد پير و پيراري
مي سپارم زير پاي لحظه هاي پست
لحظه هاي مست ، يا هشيار
از دريغ و از دروغ انبوه
وز تهي سرشار
و شبان را همچو چنگي سكه هاي از رواج افتاده و تيره
مي كنم پرتاب
پشت كوه مستي و اشك و فراموشي
جاودان مستور در گلسنگهاي نفرت و نفرين
غرقه در سردي و خاموشي
خوابگد قصه هاي بي سرانجام
قصه هايي با فضاي تيره و غمگين
و هواي گند و گرد آلود
كوچه ها بن بست
راهها مسدود

4
در شب قطبي
اين سحر گم كرده ي بي كوكب قطبي
در شب جاويد
زي شبستان غريب من
نقبي از زندان به كشتنگاه
برگ زردي هم نيارد باد ولگردي
از خزان جاودان بيشه ي خورشيد