28 صفر ( ویژه نامه وفات جانگداز حضرت محمد و شهادت غریبانه امام حسن مجتبی )

[R A H A]

سخنان گهر بار



1- ما تقرب العبد الی الله بشیء افضل من سجود خفی
ترجمه:
هیچ كس به چیزی بهتر از سجده نهان ، به خدا تقرب نمیجوید .

منبع: كنز العمال ، ج 3 ، ص 24 ، ح 5269

2- ما اوذی احد مثل ما اوذیت فی الله .
ترجمه:
هیچ كس آن قدر كه من در راه خدا اذیت دیدم ، اذیت نكشید

منبع: كنز العمال ، ج 3 ، ص 130 ، ح 5818

3- ما من ساعة تمر بابن آدم لم یذكر الله فیها الا حسر علیها یوم القیامة
ترجمه:
ساعتی بی ذكر خدای بر آدمی زاد نگذرد مگر روز قیامت بر آن حسرت خورد .
منبع: كنز العمال ، ج 1 ، ص 424 ، ح 1819

4- اشقی الاشقیاء من اجتمع علیه فقر الدنیا وعذاب الَخرة
ترجمه:
از همه بدبختان بدبختتر كسی است كه فقر دنیا و عذاب آخرت را با هم دارد
منبع: كنز العمال ، ج 6 ، ص 492 ، ح 16683


5- افضل الاعمال بعد الایمان ألتودد الی الناس
ترجمه:
بهترین كارها پس از ایمان به خدا دوستی با مردم است
منبع: كنز العمال ، ج 9 ، ص 5 ، ح 24653

6- لا یُعجِبَنَّكُم إسلامُ رَجُلٍ حَتَّی تَعلَموا كُنهَ عَقلِهِ
ترجمه:
مسلمانیِ كسی شما را به شگفت نیاورَد تا آن گاه كه حقیقت خِرَدش را در یابید
منبع: مسند الشهاب ، ج 2 ، ص 88

7- ساعات الاذی فی الدنیا یذهبن ساعات الاذی فی الاخره
ترجمه:
ساعتهای آزار این دنیا ساعت‌های آزار آخرت را نابود می‌كند
منبع: نهج الفصاحه

8- النظرة سهم مسموم من سهام ابلیس .
ترجمه:
نگاه بد ، تیری زهر آگین از تیرهای شیطان است
منبع: نهج الفصاحه ، ص 636 ، ح 3159

9- المؤمن اكرم علی الله عز وجل من بعض ملائكته
ترجمه:
مؤمن نزد خدا از بعض فرشتگان او عزیزتر است
منبع: سنن ابن ماجه ، كتاب الفتن ، ح 3937

10- من كان فی حاجة اخیه ، كان الله فی حاجته
ترجمه:
هر كه از پی حاجت برادر خویش باشد ، خدا از پی حاجت وی باشد .
منبع: صحیح بخاری ، كتاب المظالم ، ح 2262

11- اخوف ما أخاف علی امتی الهوی وطول الامل .
ترجمه:
بر امت خویش بیش از هر چیز از هوس و آرزوی دراز بیم دارم
منبع: كنز العمال ، ج 3 ، ص 490 ، ح 7553

12- انی فیما لم یوح الی كاحدكم
ترجمه:
من درچیزهائیكه بمن وحی نرسیده مانند یكی از شما هستم
منبع: نهج الفصاحه

14- ایاك ومصادقة الاحمق فانه یرید أن ینفعك فیضرك .
ترجمه:
از دوستی احمق بگریز ، كه میخواهد به تو نفع رساند ولی ضرر میرساند .
منبع: كنز العمال ، ج 16 ، ص 266 ، ح 44388

15- من المراة ان یكون بكرها جاریة
ترجمه:
از میمنت و خوش‏قدمی زن، این است كه اولین فرزندش دختر باشد
منبع: مستدرك الوسائل، ص‏111

16- تزوجوا النساء فانهن یأتین بالمال .
ترجمه:
زن بگیرید كه زنان توانگری می آورند
منبع: كنز العمال ، ج 16 ، ص 275 ، ح 44431

17- خیر الصداق ایسره .
ترجمه:
بهترین مهرها آن است كه سبكتر باشد
منبع: كنز العمال ، ج 16 ، ص 320 ، ح 44707

18- نعم الشفیع القرآن لصاحبه یوم القیامة .
ترجمه:

چه نیكو شفیعی است قرآن در روز قیامت ، برای كسی كه قرآن خوانده باشد .

منبع: كنز العمال ، ج 1 ، ص 540 ، ح 2422

19- المرض سوط الله فی الارض یؤدب به عباده
ترجمه:
بیماری تازیانه خدا در زمین است كه به وسیله آن بندگان خویش را ادب میكند .
منبع: كنز العمال ، ج 3 ، ص 306 ، ح 6680

20- البطانة تقسی القلب .
ترجمه:
پرخوری دل را سخت میكند .
منبع: نهج الفصاحه ، ص 222 ، ح 1111

21- من سره أن یستجیب الله له عند الشدائد والكرب فلیكثر الدعاء فی الرخاء
ترجمه:
هر كه دوست دارد خدا هنگام سختی و مصیبت دعای وی اجابت كند ، هنگام گشایش دعا بسیار كند
منبع: سنن ترمذی ، كتاب الدعوات ، ح 3304

22- لیس شیء اكرم علی الله تعالی من الدعاء
ترجمه:
هیچ چیز نزد خدا ، گرامی تر از دعا نیست .
منبع: سنن ترمذی ، كتاب الدعوات ، ح 3292

23- لا یمنعن رجلا مهابة الناس ان یقوم بحق اذا علمه .
ترجمه:
ترس از مردم ، شما را از رعایت حقی كه میدانید باز ندارد
منبع: كنز العمال ، ج 15 ، ص 923 ، ح 43588

24- ان أسرع الدعاء اجابة دعوة غائب لغائب .
ترجمه:
دعایی كه غایبی برای غایبی دیگر كند ، از همه دعاها زودتر مستجاب میشود .
منبع: سنن ابی داود ، كتاب الصلاة ، ح 1312

ان الله تعالی یحب اذا عمل أحدكم عملا أن یتقنه .
ترجمه:
خداوند دوست دارد كه وقتی یكی از شما كاری میكند آن را كامل كند .
منبع: كنز العمال ، ج 3 ، ص 907 ، ح 9128

25- انك لن تدع شیئا اتقاء الله عز وجل الا أعطاك الله خیرا منه
ترجمه:
اگر از ترس خدا از چیزی درگذری ، خداوند بهتر از آن را به تو خواهد داد .
منبع: مسند احمد ، مسند البصریین ، ح 19813

26- اتقوا الدنیا فوالذی نفسی بیده انها لأسحر من هاروت وماروت .
ترجمه:
از دنیا بپرهیزید ، قسم به آن كس كه جان من در كف اوست كه دنیا ازهاروت و ماروت ساحرتر است
منبع: كنز العمال ، ج 3 ، ص 182 ، ح 6063

27- آیه المنافق ثلاث اذا حدث كذب و اذا وعد اخلف و اذا ائتمن خان
ترجمه:
نشان منافق سه چیز است سخن بدورغ گوید از وعده تخلف كند و در امانت خیانت نماید
منبع: نهج الفصاحه

28- الهوا و العبوا فانی اكره ان یری فی دینكم غلظه
ترجمه:
تفریح كنید وباری كنید زیرا دوست ندارم كه در دین شما خشونتی دیده شود
منبع: نهج الفصاحه

[R A H A]

گلواژه هاي اندوه

زمزمه ‏های مرثیه‏ گون کوچه‏های مدینه را یک به یک می‏ پیماید.

خویشاوندی نخل‏های مدینه با داغ، زجرآورترین تصویر است.

از گلوی اندوهگین هر واژه، نیزارهای ماتم می‏چکد.

مسجد از صدای روح‏نواز گل خالی است.

ضجه در محراب ریشه دوانده است.

منبر، در محوطه اشک نشسته است.

تمام دقایق بیست و هشتم صفر، خزان است

و وجب به وجب مدینه، تبدار این سفر.

سینه‏های پرغم احادیث،

برای «قال النبی صلی‏الله‏علیه‏و‏آله »ها

اشک حسرت می‏ریزند.

کنار مولا، چیزی جز غربت نیست.

ناگهانی از بی‏رمقی رخ نموده است.

پیرامون زهرا علیهاالسلام ،

اندوهی وسیع پا گرفته است؛

آن‏چنان که هیچ چشمی ندیده است.

اشک‏های غلطان مدینه

با ناله‏های «ام ابیها»یی هم‏سو شده است.

بی‏شهد نبوت،

روزگاری تلخ، ذائقه دین را پر کرده است.

کینه‏ها و لقمه‏ای از خیبر،

زهر در شریان دقایق ریخته است.

همیشه و در هر مقطعی،

همان‏گونه که پیامبری از صبح می‏گوید،

عده‏ای از تبار ابوجهل‏ها هستند که با چرکینی شب، خو می‏گیرند.

اما ما، بی‏نگاه رحمت‏گستر واپسین پیامبر،

کدام لحظه را تاب بیاوریم؟

بی‏صدای عطوفت‏زای او، به کدام سو پناه بجوییم؟

«اللهُمَّ إنا نَشکُو اِلَیکَ فَقْدَ نَبیِّناً صلی‏الله‏علیه‏و‏آله »

بیست و هشتم صفر،

یعنی ضمیمه شدن عطری بدیع به آسمان،

و چه محروم است زمین

که فروغ یگانه خود را از دست داده است.

بیست و هشتم صفر،

روز سیاه‏پوشی قبیله‏های سادگی و فروتنی است.

چه باید کرد که همیشه پیرو هر داغ،

حریفی جز شکیبایی نیست!

[R A H A]

سرشك چشم علی علیه السلام در فراق پیامبر (ص)

" پس به پیامبر پاکیزه و پاک خود اقتدا کن ، زیرا آن حضرت سزاوار پیروی کردن است برای کسی که پیروی کند و صبر و شکیبائی او برای کسی که شکیبا باشد ، سرمشق است . و محبوب ترین بندگان نزد خدا کسی است که پیرو پیغمبر خود بوده و بدنبال نشانه او برود.
لقمه دنیا را به اطراف دندان می خورد . ( بدین معنا که در دنیا زیادتر از آنچه را که ناچار به استفاده از آن بود فرا نمی گرفت. ) و به دنیا به گوشه چشم نمی نگریست . ( هیچ گونه به دنیا دل نمی بست ) . . .
دنیا به او پیشنهاد شد ، از قبول آن امتناع نمود . و ـ چون ـ دانست خدا چیزی را دشمن می دارد ، آنرا دشمن داشت و چیزی را که خوار شمرده، آنرا خوار انگاشت و چیزی را که کوچک شمرده ، آنرا کوچک داشت ...
پیغمبر صلی الله علیه و آله ، بر روی زمین طعام می خورد و می نشست مانند نشستن بنده ( عبد ) و بدست خود پای افزار خود را پینه می بست و جامه خود را خود وصله می نمود . ..
پس به دل خود از دنیا روی گرداند ، و یاد آنرا در خاطر خود می راند و دوست داشت که زینت دنیا از او نهان ماند تا از آن جامه زیبا فرا نگیرد ، دنیا را پایدار نمی دانست و امیدواری درنگ کردن در آنجا را نداشته باشد . پس ـ علاقه ـ انرا از خود برون کرده ، و دل از ان برداشت و دیده از آن برگردانید . . .
همانا خدا ، محمد صلی الله علیه و آله را نشانه ای ساخت برای قیامت ( چون پس از او پیامبری مبعوث نخواهد شد . ) و مژده دهنده به بهشت و ترساننده از عقوبت . از دنیا برون رفت و از نعمت آن سیر نخورد ( از لذات و خوشیهای دنیوی بهره مند نگردید ) و به آخرت وارد شد و گناهی با خود نبرد . . .
پس چه بزرگ است منتی که خدا بر ما نهاده و چنین نعمتی به ما داده است : پیشروی که باید او را پیروی کنیم و پیشوائی که پا بر جای پای او نهیم . . .( 1 )
خدا می داند این غم جانكاه چقدر بر سینه امیر المونین علیه السلام تنگی می كند كه حضرتش به هنگام تطهیر و غسل بدن پاكیزه پیامبر (ص) اینگونه دردمندانه ناله سر می دهد كه:
" پدر و مادرم بفدای تو باد ای رسول خدا همانا با مرگ تو - رشته ای – از نبوت و احکام الهی و اخبار آسمانی بریده شد که با مرگ دیگران ( سایر پیامبران ) بریده نگردید . . .
اگر امر به شکیبائی و نهی از ناله و فریاد و فغان نفرموده بودی ، هر آینه ( در فراق تو ) سرچشمه های اشک چشم را ( با گریه بسیار ) خشک می کردیم ، و درد و غم پیوسته ، و حزن و اندوه همیشه باقی بود ، و خشکی اشک چشم و دائمی بودن حزن و اندوه در مصیبت تو کم است ، ولی مرگ چیزی است که بر طرف نمودن آن ممکن نبوده و دفع آن غیر مقدور است .
پدر و مادرم به فدای تو باد ، مارا نزد پروردگارت بیاد آورده و در خاطر خویش نگهدار . (2)

[R A H A]

بی شهد نبوت مدینه تبدار است




زمزمه‏های مرثیه‏گون کوچه‏های مدینه را یک به یک می‏پیماید. خویشاوندی نخل‏های مدینه با داغ، زجرآورترین تصویر است. از گلوی اندوهگین هر واژه، نیزارهای ماتم می‏چکد. مسجد از صدای روح‏نواز گل خالی است.
ضجه در محراب ریشه دوانده است. منبر، در محوطه اشک نشسته است. تمام دقایق بیست و هشتم صفر، خزان است و وجب به وجب مدینه، تبدار این سفر. سینه‏های پرغم احادیث، برای «قال النبی صلی‏الله‏علیه‏و‏آله »ها اشک حسرت می‏ریزند.
کنار مولا، چیزی جز غربت نیست. ناگهانی از بی‏رمقی رخ نموده است. پیرامون زهرا علیهاالسلام ، اندوهی وسیع پا گرفته است؛ آن‏چنان که هیچ چشمی ندیده است. اشک‏های غلطان مدینه با ناله‏های «ام ابیها»یی هم‏سو شده است.
بی‏شهد نبوت، روزگاری تلخ، ذائقه دین را پر کرده است. کینه‏ها و لقمه‏ای از خیبر، زهر در شریان دقایق ریخته است. همیشه و در هر مقطعی، همان‏گونه که پیامبری از صبح می‏گوید، عده‏ای از تبار ابوجهل‏ها هستند که با چرکینی شب، خو می‏گیرند. اما ما، بی‏نگاه رحمت‏گستر واپسین پیامبر، کدام لحظه را تاب بیاوریم؟
بی‏صدای عطوفت‏زای او، به کدام سو پناه بجوییم؟ «اللهُمَّ إنا نَشکُو اِلَیکَ فَقْدَ نَبیِّناً صلی‏الله‏علیه‏و‏آله »
بیست و هشتم صفر، یعنی ضمیمه شدن عطری بدیع به آسمان، و چه محروم است زمین که فروغ یگانه خود را از دست داده است.
بیست و هشتم صفر، روز سیاه‏پوشی قبیله‏های سادگی و فروتنی است.
چه باید کرد که همیشه پیرو هر داغ، حلیفی جز شکیبایی نیست!

[R A H A]

چشمایی كه هنوز نگران امت است

مرور می‏کنی خاطرات هزار ساله نوح را، تنهایی آدم را، زخم‏های ایوب را و امتحان ابراهیم را. با آمدن آدم علیه‏السلام آمده‏ای و بعد از عیسی علیه‏السلام به پیامبری رسیده‏ای.
فرشته‏ها صدایت می‏کنند؛ اما هنوز دلتنگ و نگران امتت هستی.
هرچند اتمام حجت کرده‏ای، هرچند عادل‏ترین نگهبان را بر آنان گمارده‏ای، اما دلشوره اینکه پس از تو چه خواهد شد، رهایت نمی‏کند.
پیامبری تو...
سبکبار بال می‏زنی، تا دورتر از دست‏رس همه پرنده‏ها و فرشته‏ها. اما چه بهارها و اردیبهشت‏ها در حسرت دیدن تو از راه خواهند آمد، ای بهشتی‏ترین!
پیامبری‏ات باران مهربانی بود که تا دورترین نقطه تشنگی خاک رسید. عطر رسالتت، هوایی بود که همه خاکیان را به هوای نفس کشیدن در دامنه اسلام کشاند.
پس از تو، آوازهای ابوجهل را هیچ حنجره‏ای صیقل نداد.
به یمن پیامبری تو، زیتون‏ها و انجیرها در برابر نخل‏ها، قرآن تلاوت می‏کنند و نخل‏ها به رسالت جهانی تو سوگند می‏خورند.
همه پرنده‏های جهان، اذان می‏گویند تا کوه‏ها به امامت تو نماز کنند.
پس از تو
چه می‏توان گفت از آن همه کلمه‏ای که در صدای سکوت علی علیه‏السلام ، پس از تو خاموش ماندند؟ پس از تو، غیر از نفس‏های غمگین علی علیه‏السلام و اشک‏های ناتمام فاطمه علیهاالسلام ، هیچ نفسی به تو نرسید و هیچ اشکی از نام تو سرچشمه نگرفت.
بعد از تو، جز لبخندهای اندوهگین علی علیه‏السلام و فاطمه علیهاالسلام ، همه لبخندها به کیسه‏های زر ختم شد.
چه شب‏ها که فاطمه علیهاالسلام به یاد تو در ماه، با گریه می‏نگریست و علی علیه‏السلام ، با بغض، ستاره‏های ایوان تاریک مدینه را می‏شمرد. آه، چه فرصت‏های عزیزی که پس از تو، بین غربت برادرت علی علیه‏السلام و مسلمانان نامسلمان گم شد!
کاش سلمان‏ها و ابوذرها و... در باران تکثیر می‏شدند تا خطبه‏های علی علیه‏السلام را عملی کنند! کاش... !
کاش چیزی نپرسی!
لب به سخن گشودی و فرمودی: «نورانی‏ترین شما در روز قیامت، کسی است که آل محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله را بیشتر دوست بدارد.» اما باور نمی‏کنی که امت تو چگونه به وصیت تو عمل کردند. کاش از دست‏های گرمی نپرسی که هیچ‏گاه پس از تو، دست‏های تنهای علی علیه‏السلام را در صبحگاهان غربت نفشرد و هیچ جوابی، پرنده‏های سلامش را نرسید! کاش از شانه امنی نپرسی که پس از تو هیچ شانه‏ای هق هق گریه‏های دختر دردانه‏ات را نداشت! کاش از دوست‏داشتن مپرسی که هیچ خانه‏ای همسایه دوستی مهربانانه آل تو نشد! کاش... !

[R A H A]

سكوت او زبانى دیگر بود!


در جای جای كتاب گرانسنگ نهج البلاغه از زبان امام علی علیه السلام در بیان ویژگیهای شخصیتی پیامبر مكرم اسلام‌صلی الله علیه و آله و سلم فرازهایی وجود دارد كه بخشهایی از آن را در ذیل آورده ایم:

1- پروردگارا! گرامى‏ترین درودها و افزون‏ترین بركات خود را بر محمد صلى‏الله‏علیه‏وآله، بنده و فرستاده‏ات، اختصاص ده كه خاتم پیامبران گذشته است و گشاینده درهاى بسته و آشكاركننده حق با برهان است.
[او] دفع كننده لشگرهاى باطل و درهم كوبنده شوكت گمراهان است؛ آن گونه كه بار سنگین رسالت را بر دوش كشید و به فرمانت، قیام كرد و به سرعت، در راه خشنودى تو گام برداشت؛ حتى یك قدم به عقب برنگشت و اراده او سست نشد و در پذیرش و گرفتن وحى، نیرومند بود؛ حافظ و نگهبان عهد و پیمان تو بود و در اجراى فرمانت، تلاش كرد؛ تا آن جا كه نور حق را آشكار و راه را براى جاهلان، روشن ساخت و دل‏هایى كه در فتنه و گناه فرو رفته بودند، هدایت شدند.
[او] پرچم‏هاى حق را برافراشت و احكام نورانى را برپا كرد؛ پس او، پیامبر امین و مورد اعتماد و گنجینه‏دار علم نهان تو و شاهد روز رستاخیز و برانگیخته تو براى بیان حقایق و فرستاده تو به سوى مردم است.1

[R A H A]

2- قرارگاه پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله، بهترین قرارگاه و محل پرورش او، شریف‏ترین پایگاه است. در معدن بزرگوارى و گاهواره سلامت، رشد كرد؛ دل‏هاى نیكوكاران، شیفته او شد و توجه دیده‏ها، به سوى او گشت.
خدا به بركت وجود او، كینه‏ها را دفن و آتش دشمنى‏ها را خاموش كرد. با او میان دل‏ها، الفت و مهربانى ایجاد كرد و نزدیكانى را از هم دور ساخت. انسان‏هاى خوار و ذلیل و محروم، در پرتو او، عزت یافتند و عزیزانى خودسر، ذلیل شدند. گفتار او، روشن‏گر و سكوت او، زبانى دیگر بود

[R A H A]

3- همانا خداوند، حضرت محمد صلى‏الله‏علیه‏وآله را در روزگارانى مبعوث فرمود كه عرب، كتابى نخوانده، ادعاى وحى و پیامبرى نداشت. پیامبر اسلام صلى‏الله‏علیه‏وآله با یارانش به مبارزه با مخالفان پرداخت تا آنان را به سرمنزل نجات كشاند و پیش از آن كه مرگشان فرا رسد، آنان را به رستگارى رساند؛ با خستگان، مدارا كرد و شكسته‏حالان را زیر بال گرفت تا همه را به راه راست هدایت كرد؛ جز آنان كه راه گمراهى پیمودند و در آنان، خیرى نبود.3

4- خداوند، محمد صلى‏الله‏علیه‏وآله را برانگیخت؛ گواهى دهنده، بشارت دهنده و هشدار دهنده؛ پیامبرى كه در دوران خردسالى، بهترین آفریدگان و در سن پیرى، نجیب‏ترین و بزرگوارترین مردم بود؛ اخلاقش از همه پاكان، پاك‏تر و باران كرمش، از هر چیزى بادوام‏تر بود.4

5- خداوند با دست پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله، شعله‏اى از نور براى طالبان آن برافروخت و بر سر راه گم‏شدگان، چراغى پرفروغ قرار داد.
خداوندا! پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله، امین و مورد اطمینان تو و گواه روز قیامت است؛ نعمتى است كه برانگیخته‏اى و رحمتى است كه به حق فرستاده‏اى.
خداوندا! بهره فراوانى از عدل خود به او اختصاص ده و از احسان و كرم خود، فراوان به او ببخش.
خدایا! بناى دین او را از آن چه دیگران برآورده‏اند، عالى‏تر قرار ده؛ او را بر سر خوان كرمت، گرامى‏تر دار و بر شرافت مقام او در نزد خود بیفزا و وسیله تقرب خویش را به او عنایت فرما و بلندى مقام و فضیلت او را بى‏مانند گردان و ما را از یاران او محشور فرما؛ چنان كه نه زیان‏كار باشیم و نه پشیمان؛ نه دور از راه حق باشیم و نه شكننده پیمان؛ نه گمراه باشیم و نه گمراه‏كننده بندگان؛ نه فریب هواى نفس بخوریم و نه وسوسه شیطان.

[R A H A]

6- پس به پیامبر پاكیزه و پاكتان، اقتدا كنید كه راه و رسم او، الگویى براى الگوطلبان و مایه فخر و بزرگى براى كسى است كه خواهان بزرگوارى باشد و محبوب‏ترین بنده نزد خدا، كسى است كه از پیامبرش پیروى كند و گام بر جایگاه قدم او نهد.
پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله، از دنیا چندان نخورد كه دهان را پر كند و به دنیا با گوشه چشم نگریست؛ دو پهلویش از تمام مردم، فرورفته‏تر و شكمش، از همه خالى‏تر بود؛ دنیا را به او نشان دادند؛ اما نپذیرفت و چون دانست كه خدا چیزى را دشمن مى‏دارد، آن را دشمن داشت. چیزى را كه خدا خوار شمرد، او خوار انگاشت و چیزى را كه خدا كوچك شمرد، او كوچك و ناچیز دانست.
همان پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله، بر روى زمین مى‏نشست و غذا مى‏خورد و چون برده، ساده مى‏نشست و با دست خود، كفشش را وصله مى‏زد؛ جامه خود را با دست خود مى‏دوخت و بر الاغ برهنه مى‏نشست و دیگرى را پشت سر خود سوار مى‏كرد.
پرده‏اى بر در خانه او آویخته شده بود كه نقش و تصویر در آن بود؛ به یكى از همسرانش فرمود: «این پرده را از برابر چشمان من دور كن» و همواره دوست داشت تا جاذبه‏هاى دنیا از چشمانش پنهان بماند و از آن، لباس زیبایى تهیه نكند و آن را قرارگاه دائمى خود نداند و امید ماندن در دنیا نداشته باشد؛ پس یاد دنیا را از جان خود بیرون كرد و دل از دنیا بركند و چشم از دنیا پوشاند و چنین است كسى كه چیزى را دشمن دارد، خوش ندارد كه به آن بنگرد یا نام آن، نزد او بر زبان آورده شود.
در زندگانى رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏وآله، براى شما نشانه‏هایى است كه شما را به زشتى‏ها و عیب‏هاى دنیا، راهنمایى مى‏كند؛ زیرا پیامبر، با نزدیكان خود، گرسنه به سر مى‏برد و با آن كه مقام و منزلت بزرگى داشت، زینت‏هاى دنیا از دیده او، دور ماند؛ پس پیروى‏كننده، باید از پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله، پیروى كند و به دنبال او راه رود و قدم بر جاى قدم او بگذارد وگرنه از هلاكت، ایمن نمى‏باشد كه همانا خداوند، محمد صلى‏الله‏علیه‏وآله را نشانه قیامت و مژده دهنده بهشت و ترساننده از كیفر جهنم قرار داد. او با شكمى گرسنه از دنیا رفت و با سلامت جسم و جان، وارد آخرت شد؛ سنگى بر سنگى نگذاشت تا جهان را ترك كرد و دعوت پروردگارش را پذیرفت.
وه! چه بزرگ است منتى كه خدا با بعثت پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله بر ما نهاده و چنین نعمت بزرگى به ما عطا فرموده؛ رهبر پیشتازى كه باید او را پیروى كنیم و پیشوایى كه باید راه او را تداوم بخشیم.6

7- خداوند، پیامبرش را با نورى درخشان و برهانى آشكار و راهى روشن و كتابى هدایت‏گر، برانگیخت. خانواده او، نیكوترین خانواده و درخت وجودش، از بهترین درختان است كه شاخه‏هاى آن، راست و میوه‏هاى آن، سر به زیر و در دسترس همگان است. زادگاه او مكه و هجرت او به مدینه پاك و پاكیزه است كه در آن جا، نام او بلند شد و دعوتش به همه جا رسید. خداوند او را با برهانى كامل و كافى (قرآن) و پندهاى شفابخش و دعوتى جبران كننده فرستاد؛ با فرستادن پیامبر صلى‏الله‏علیه‏وآله، شریعت‏هاى ناشناخته را شناساند و ریشه بدعت‏هاى راه یافته در ادیان آسمانى را قطع كرد و احكام و مقررات الهى را بیان فرمود.7

[R A H A]

قرآن و شاخصه‏هاى اخلاق نبوى

پروردگار متعال در سوره مباركه «قلم» براى اثبات جنبه‏هاى مختلف شخصیت رسول خود و از جمله شخصیت اخلاقى آن حضرت به مقدس‏ترین پدیدارها یعنى قلم - وسیله انتقال اندیشه و دانش و ابزارى تكامل‏بخش فكر و تمدن بشرى - و نیز به آن چه از نوك قلم جارى شده و بر صفحات تاریخ، فرهنگ و تمدن بشرى نقش بسته سوگند یاد كرده است و از میان گزینه‏هاى بسیار، در جهت نمایاندن مرتبت و شخصیت اخلاقى پیامبر خاتم‏صلى الله علیه وآله وسلم، وصف «عظیم» را برازنده و مناسب خلق و خوى وى دیده و اور ا به این وصف، ستایش كرده است:
«و انّك لعلى خلق عظیم» (قلم /4)
«و تو اخلاق عظیم و برجسته‏اى دارى.»
شیخ طوسى (ابوجعفر محمد بن حسن 460-385 ه) از همسر پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم روایت مى‏كند:
«خلق نبى اكرم همان بود كه در ده آیه اول سوره «مؤمنون» آمده ست.» [= خشوع در نماز، روى گردانى از لغو و بیهوده، پرداخت زكات، حفظ عفت و پاكدامنى، وفاى به عهد و امانت و مواظبت بر نماز.]
شیخ پس از نقل روایت مى‏افزاید:
«كسى را كه خداوند به خلق عظیم بستاید، بالاتر از آن، مدح و ستایشى نمى‏توان سراغ گرفت.»1
روایت از طریق عامّه با این بیان نقل شده است:
شخصى از همسر رسول خداصلى الله علیه وآله وسلم درباره اخلاق آن حضرت پرسید. همسر پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم در پاسخ وى گفت:
«قرآن خوانده‏اى؟ جواب داد: آرى. گفت: خلق پیامبر همان قرآن بود».2
اهمیّت تعبیر «خلق عظیم» وقتى آشكار مى‏گردد كه بدانیم خداوندى كه اخلاق پیامبرش را بزرگ به حساب آورده و توصیف كرده است، همه دنیا و موجودى آن را حقیر و كم به شمار آورده است: «... قل متاع الدنیا قلیل...» (نساء /77) «سرمایه زندگى دنیا ناچیز است.»
و البته درباره همه سرمایه ناچیز فرموده است: «و ان تعدّوا نعمت اللَّه لاتحصوها» (ابراهیم /34).
براستى اگر انسان از شمارش نعمتهاى دنیوى - كه نزد خدا حقیر است - ناتوان باشد پس چگونه به ژرفاى عظمت خلق نبوى راه خواهد یافت در حالى كه خداوند آن را عظیم شمرده است و به تعبیر یكى از قرآن پژوهان:
«خداوند سبحان هیچ یك از پیامبران خود جز محمّدصلى الله علیه وآله وسلم را با این صفت [دارنده خلق عظیم] ستایش نكرده است.»7
و همو در ادامه مى‏نویسد:
«چكیده معناى آیه مباركه همان است كه رسول اعظم‏صلى الله علیه وآله وسلم خود فرموده است: «پروردگار من مرا پرورش داد و نیكو تربیتم كرد» یعنى خداوند اخلاق پیامبر را متناسب با هدف خلقت وى قرار داد.»4