غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

بسالی کی چنان ماهی برآید

وگر آید ز خرگاهی برآید


چو رخسارش ز چین جعد شبگون

کجا از تیره شب ماهی برآید


اگر آئینه چینست رویش

بگیرد زنگ اگر آهی برآید


بسا خرمن که در یکدم بسوزد

از آن آتش که نا گاهی برآید


همه شب تا سحر بیدار دارم

بود کان مه سحرگاهی برآید


گدائی کو بکوی دل فروشد

گر از جان بگذرد شاهی برآید


عجب نبود درین میخانه خواجو

که از می کار گمراهی برآید

[sorna]

گوئی بت من چون ز شبستان بدر آید

حوریست که از روضهٔ رضوان بدر آید


دیگر متمایل نشود سرو خرامان

چون سرو من از خانه خرامان بدر آید


هر صبحدم آن ترک پری رخ ز شبستان

چون چشمهٔ خورشید درخشان بدر آید


آبیست که سرچشمه‌اش از آتش سینه‌ست

اشکم که ازین دیدهٔ گریان بدر آید


تا کی کشم از سوز دل این آه جگر سوز

هر چند که دود از دل بریان بدر آید


شرطست نه بر چشمه که بر چشم نشانند

مانند تو سروی که ز بستان بدر آید


زینسان که دلم در رسن زلف تو آویخت

باشد که از آن چاه ز نخدان بدر آید


گر نرگس خونخوار تو خون دل من ریخت

شک نیست که بس فتنه ز مستان بدر آید


آید همه شب زلف سیاه تو بخوابم

تا خود چه ازین خواب پریشان بدر آید


از کوی تو خواجو بجفا باز نگردد

بلبل چه کند گر ز گلستان بدر آید

[sorna]

به خشم رفتهٔ ما گر به صلح باز آید

سعادت ابدی از درم فراز آید


حکایت شب هجر و حدیث طره دوست

اگر سواد کنم قصه‌ئی دراز آید


چو یاد قامت دلجوی او کند شمشاد

رود بطرف لب جوی و در نماز آید


برآید از دل مشتاق کعبه نالهٔ زار

اگر بگوش وی آوازه حجاز آید


کجا بملک جهان سردر آورد محمود

اگر چنانک گدای در ایاز آید


زهی سعادت آنکس که از پی مقصود

رود بطالع سعد و سعید باز آید


کی از هوای تو باز آیدم دل مجروح

که پشه باز نیاید چو صید باز آید


دلی که در خم زلفت فتاد اگر سنگست

ز مهر روی تو چون موم در گداز آید


چو عود هر که ز عشاق دم زند خواجو

ز سوز فارغ و از ساز بی نیاز آید

[sorna]

بلبل دلشده از گل به چه رو باز آید

که دلش هر نفس از شوق بپرواز آید


آنکه بگذشت و مرا در غم هجران بگذاشت

باز ناید وگر آید ز سر ناز آید


همدمی کو که برو عرضه کنم قصه شوق

هم دل خسته مگر محرم این راز آید


از سر کوی تو هر مرغ که پرواز کند

جان من نعره زنان پیش رهش باز آید


هر نسیمی که از آن خطه نیاید با دست

خنک آن باد که از جانب شیراز آید


ما دگر در دهن خلق فتادیم ولیک

چاره نبود زر اگر در دهن گاز آید


لاله رخساره بخون شوید و سیراب شود

سرو کوتاه کند دست و سرافراز آید


بلبلی را که بود برگ گلش در دم صبح

بجز از ناله شبگیر که دمساز آید


گر سگ کوی تو بر خاک من آواز دهد

جان من با سگ کوی تو به آواز آید


ور چو چنگم بزنی عین نوازش باشد

ساز بی ضرب محالست که بر ساز آید


بلبل دلشده گلبانگ زند خواجو را

که درین فصل کسی از گل و می باز آید ؟

[sorna]

عشقست که چون پرده ز رخ باز گشاید

در دیدهٔ صاحب‌نظران حسن نماید


حسنست که چون مست به بازار برآید

در پرده‌ئی هر زمزمهٔ عشق سراید


گر عشق نباشد کمر حسن که بندد

ور حسن نباشد دل عشق از چه گشاید


گر صورت جانان نبود دل که ستاند

ور واسطهٔ جان نبود تن به چه پاید


خورشید که در پردهٔ انوار نهانست

گر رخ ننماید دل ذره که رباید


بی مهر دل سوخته را نور نباشد

روشن شود آن خانه که شمعیش درآید


گر ابر نگرید دل بستان ز چه خندد

ور می نبود زنگ غم از دل چه زداید


خواجو اگر از عشق بسوزند چو شمعت

خوش باش که از سوز دلت جان بفزاید


خواهی که در آئینه رخت خوب نماید

آئینه مصفا و رخ آراسته باید

[sorna]

چون برقع شبرنگ ز عارض بگشاید

از تیره شبم صبح درخشان بنماید


از بس دل سرگشته که بربود در آفاق

امروز دلی نیست که دیگر برباید


زین بیش مپای ای مه بی مهر کزین بیش

پیداست که عمر من دلخسته چه پاید


گر کام تو اینست که جانم بلب آری

خوش باش که مقصود تو این لحظه برآید


در زلف تو بستم دل و این نقش نبستم

کز بند سر زلف تو کارم نگشاید


هر صبحدم از نکهت آن زلف سمن سای

برطرف چمن باد صبا غالیه ساید


در ده می چون زنگ که آئینه جانست

تا زنگ غمم ز آینه جان بزداید


مرغان خوش الحان چمن لال بمانند

چون بلبل باغ سخنم نغمه سراید


در دیدهٔ خواجو رخ دلجوی تو نوریست

کز دیدن آن نور دل و دیده فزاید

[sorna]

نسیم باد صبا چون ز بوستان آید

مرا ز نکهت او بوی دوستان آید


برو دود ز ره دیده اشک گرم روم

ز بسکه از دل پرخون من بجان آید


قلم چه شرح دهد زانکه داستان فراق

نه ممکنست که یک شمه در بیان آید


اگر بجانب کرمان روان کنم پیکی

هم آب دیده که در دم بسر دوان آید


برون رود ز درونم روان باستقبال

چو بانگ دمدمهٔ کوس کاروان آید


چو خونیان بدود اشک و دامنم گیرد

که باش تا خبر یار مهربان آید


سرم بباد رود گر چو شمع از سر سوز

حدیث آتش دل بر سر زبان آید


در آرزوی کنار تو از میان بروم

گهی که وصف میان تو در میان آید


بدین صفت که توئی آب زندگانی را

ز شوق لعل لبت آب در دهان آید


سفر گزید و آگه نبودی ای خواجو

که سیر جان شود آنکو بسیر جان آید

[sorna]

یا رب این هدهد میمون ز کجا می‌آید

ظاهر آنست که از سوی سبا می‌آید


بوی روح از دم جانبخش سحرمی‌شنوم

یا دم عیسوی از باد صبا می‌آید


از ختن می‌رسد این نفحهٔ مشکین که ازو

نکهت نافهٔ آهوی ختا می‌آید


می‌دهد نکهتی از مصر و دلم می‌گوید

کاین بشیر، از بر گمگشتهٔ ما می‌آید


تا که در حضرت شه نام گدا می‌راند

یا کرا در بر مه یاد سها می‌آید


در دلم می‌گذرد کاین دم جان پرور صبح

زان دو مشگین رسن غالیه سا می‌آید


این چه پرده‌ست که این پرده‌سرا می‌سازد

وین چه نغمه ست کزین پرده‌سرا می‌آید


تاب آن سنبل پرتاب کرا می‌باشد

خواب آن نرگس پرخواب کرا می‌آید


آخر ای پیک همایون که پیام آوردی

هیچ در خاطر شه یاد گدا می‌آید


ما از آن خال بدین حال فتادیم که مرغ

دانه می‌بیند و در دام بلا می‌آید


خواجو ار اهل دلی سینه سپر باید ساخت

پیش هر تیر که از شست قضا می‌آید

[sorna]

چو مطربان سحر آهنگ زیر و بام کنند

معاشران صبوحی هوای جام کنند


بیک کرشمه مکافات شیخ و شاب دهند

بنیم جرعه مراعات خاص و عام کنند


مرا بحلقهٔ رندان درآورید مگر

بیک دو جام دگر کار من تمام کنند


خوشا بوقت سحر شاهدان عربده جوی

شراب بر کف و آغاز انتقام کنند


اگر نماند به میخانه بادهٔ صافی

بگوی کز لب میگون دوست وام کنند


برآید از دل تنگم نوای نغمهٔ زیر

چو بلبلان سحر خوان هوای بام کنند


بیا که پیش رخت ذره‌وار سجده کنم

چو آفتاب برآید مغان قیام کنند


مرا ز مصطبه بیرون فکند پیر مغان

که کنج میکده صاحبدلان مقام کنند


چو بی تو خون دلست اینک می‌خورد خواجو

چراش باده گساران شراب نام کنند

[sorna]

اهل تحقیق چو در کوی خرابات آیند

از ره میکده بر بام سماوات آیند


تا ببینند مگر نور تجلی جمال

همچو موسی ارنی گوی به میقات آیند


گر کرامت نشمارند می و مستی را

از چه در معرض ارباب کرامات آیند


بر سر کوی خرابات خراب اولیتر

زانکه از بهر خرابی بخرابات آیند


پارسایان که می و میکده را نفی کنند

گر بنوشند مئی جمله در اثبات آیند


ور چو من محرم اسرار خرابات شوند

فارغ از صومعه و زهد و عبادات آیند


بدواخانهٔ الطاف خداوند کرم

دردمندان تمنای مداوات آیند


تشنگان آب اگر از چشمهٔ حیوان جویند

فرض عینست که چون خضر بظلمات آیند


اسب اگر بر سر خواجو بدواند رسدش

آنکه شاهان جهان پیش رخش مات آیند