غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

چون پیکر مطبوعت در معنی زیبائی

صورت نتوان بستن نقشی بدلارائی

با نرگس مخمورت بیمست ز بیماری

با زلف چلیپایت ترسست ز ترسائی


مجنون سر زلفت لیلی بدلاویزی

فرهاد لب لعلت شیرین به شکر خائی


چون سرو سهی می‌کرد از قد تو آزادی

می‌داد بصد دستش بالای تو بالائی


آنرا که بود در سر سودای سر زلفت

گردد چو سر زلفت سرگشته و سودائی


گفتم که بدانائی از قید تو بگریزم

لیکن بشد از دستم سرشته‌ی دانائی


زان مردمک چشمم بی اشک نیارامد

کارام نمی‌باشد در مردم دریائی


در مذهب مشتاقان ننگست نکونامی

در دین وفاداران کفرست شکیبائی


از لعل روان بخشت خواجو چو سخن راند

ظاهر شود از نطقش اعجاز مسیحائی

[sorna]

ای سر زلف ترا پیشه سمن فرسائی

وی لب لعل ترای عادت روح افزائی

رقم از غالیه بر صفحه‌ی دیباچه زنی

مشک تاتار چرا بر گل سوری سائی


لعل در پوش گهر پاش ترا لؤلؤی تر

چه کند کز بن دندان نکند لالائی


روی خوب تو جهانیست پر از لطف و جمال

وین عجبتر که تو خورشید جهان آرائی


گفته بودی که ازو سیر برایم روزی

چون مرا جان عزیزی عجب ار برنائی


همه شب منتظر خیل خیال تو بود

مردم دیده‌ی من در حرم بینائی


گر نپرسی خبر از حال دلم معذوری

که سخن را نبود در دهنت گنجائی


تو مرا عمر عزیزی و یقین می‌دانم

که چو رفتی نتوانی که دگر باز آئی


لب شیرین تو خواجو چو بدندان بگرفت

از جهان شور برآورد بشکر خائی

[sorna]

گفتا تو از کجائی کاشفته می‌نمائی

گفتم منم غریبی از شهر آشنائی

گفتا سر چه داری کز سر خبر نداری

گفتم بر آستانت دارم سر گدائی


گفتا کدام مرغی کز این مقام خوانی

گفتم که خوش نوائی از باغ بینوائی


گفتا ز قید هستی رو مست شو که رستی

گفتم بمی پرستی جستم ز خود رهائی


گفتا جوی نیرزی گر زهد و توبه ورزی

گفتم که توبه کردم از زهد و پارسائی


گفتا بدلربائی ما را چگونه دیدی

گفتم چو خرمنی گل در بزم دلربائی


گفتا من آن ترنجم کاندر جهان نگنجم

گفتم به از ترنجی لیکن بدست نائی


گفتا چرا چو ذره با مهر عشق بازی

گفتم از آنکه هستم سرگشته‌ئی هوائی


گفتا بگو که خواجو در چشم ما چه بیند

گفتم حدیث مستان سری بود خدائی

[sorna]

من کیم زاری نزار افتاده‌ئی

پر غمی بیغمگسار افتاده‌ئی

دردمندی رنج ضایع کرده‌ئی

مستمندی سوگوار افتاده‌ئی


مبتلائی در بلا فرسوده‌ئی

بی‌قرینی بی‌قرار افتاده‌ئی


باد پیمائی به خاک آغشته‌ئی

خسته جانی دل فگار افتاده‌ئی


نیمه مستی بی‌حریفان مانده‌ئی

می‌پرستی در خمار افتاده‌ئی


بی‌کسی از یار غایب گشته‌ئی

ناکسی از چشم یار افتاده‌ئی


اختیار از دست بیرون رفته‌ئی

بیخودی بی‌اختیار افتاده‌ئی


عندلیبی از گل سوری جدا

خسته‌ای دور از دیار افتاده‌ئی


پیش چشم آهوان جان داده‌ئی

بر ره شیران شکار افتاده‌ئی


دست بردل خاک بر سر مانده‌ئی

بر سر ره خاکسار افتاده‌ئی


رو بغربت کرده فرقت دیده‌ئی

بی‌عزیزان مانده خوار افتاده‌ئی


بیدل و بی‌یار رحلت کرده‌ئی

بی زر و بی زور زار افتاده‌ئی


همچو خواجو پای در گل مانده‌ئی

بر سر پل مانده بار افتاده‌ئی

[sorna]

برون ز جام دمادم مجوی این دم هیچ

بجز صراحی و مطرب مخوا همدم هیچ

بیا و بادهٔ نوشین روان بنوش که هست

بجنب جام می لعل ملکت جم هیچ


مجوی هیچ که دنیا طفیل همت اوست

که پیش همت او هست ملک عالم هیچ


غمست حاصلم از عشق و من بدین شادم

که گر چه هست غمم نیست از غمم غم هیچ


دلم ز عشق تو شد قطره‌ئی و آنهم خون

تنم ز مهر تو شد ذره‌ای و آنهم هیچ


غمم بخاک فرو برد و هست غمخور باد

دلم بکام فرو رفت و نیست همدم هیچ


تنم چوموی پر از تاب و رنج و دوری خم

ولی میان تو یک موی اندر و خم هیچ


از آن دوای دل خسته در جهان تنگست

که نیستش بجز از پستهٔ تو مرهم هیچ


دم از جهان چه زنی همدمی طلب خواجو

بحکم آنکه جهان یکدمست و آندم هیچ

[sorna]

میانش موئی و شیرین دهان هیچ

ازین موئی می بینم وز آن هیچ

دهانش گوئی از تنگی که هیچست

بدان تنگی ندیدم در جهان هیچ


میانش یک سر مویست و گوئی

ندارد یک سر مو در میان هیچ


دهانش بی گمان همچون دلم تنگ

میانش بی سخن همچون دهان هیچ


بجز وصف دهان نیست هستش

نمی‌آید حدیثم بر زبان هیچ


میانش چون تنم در بی نشانی

دهانش چون دلم وز وی نشان هیچ


خوشا با دوستان در بوستان عیش

که باشد بوستان بی دوستان هیچ


گل سوری نبینم در بهاران

چو روی دلستان در گلستان هیچ


برون از اشک از چشمم نیابد

کنارسبزه و آب روان هیچ


برو خواجو که باگل درنگیرد

خروش بلبل فریاد خوان هیچ


سحرگه خوش بود گل چیدن از باغ

ولیکن گر نگوید باغبان هیچ

[sorna]

بنوش لعل مذاب از زمردین اقداح

ببین که جوهر روحست در قدح یا راح

خوشا بروی سمن عارضان سیم اندام

عقیق ناب مروق ز سیمگران اقداح


بریز خون صراحی که در شریعت عشق

شدست خون حریفان سبیل و خمر مباح


بشوی دلق مرقع به آب دیدهٔ جام

که بی قدح نبود در صلاح و تو به صلاح


لب تو باده گساران روح را ساقیست

رخ تو خلوتیان صبوح را مصباح


در تو زمرهٔ ارباب شوق را منزل

غم تو مخزن اسرار عشق را مفتاح


فروغ روی چو ماه تو مشرق الانوار

کمند زلف سیاه تو قابض الارواح


دهد دو دیدهٔ من شرح مجمع البحرین

کند جمال تو تقریر فالق الاصباح


بساز بزم صبوحی کنون که خواجو را

لب تو جام صبوحست و طلعت تو صباح

[sorna]

حیات بخش بود باده خاصه وقت صبوح

که راح را بود آندم خواص جوهر روح

فکنده مرغ صراحی خروش در مجلس

چو بلبلان سحر در چمن بوقت صبوح


مباش بی لب یاقوت و جام یاقوتی

که نیست بی می و معشوق در زمانه فتوح


مرا چو توبه گنه بود توبه کردم از آن

که گر نکرد گناه از چه توبه کرد نصوح


نوشته‌اند بر اوراق کارنامهٔ عشق

که رند را نبود در صلاح و توبه صلوح


مرا که از درت امید فتح بابی نیست

در دو لختی چشمست بر رهت مفتوح


خیال نرگس مستت چو در دلم گذرد

شود ز خنجر خونریز او دلم مجروح


فشاند برجگر ریش من غم تو نمک

نبشت دفتر حسن ترا خط تو شروح


گر آب دیده ز سر برگذشت خواجو را

گمان مبر که بطوفان هلاک گردد نوح

[sorna]

ببوی زلف تو دادم دل شکسته بباد

بیا که جان عزیزم فدای بوی تو باد

ز دست ناله و آه سحر بفریادم

اگر نه صبر بفریاد من رسد فریاد


چو راز من بر هرکس روان فرو می‌خواند

سرشک دیده از این رو ز چشم من بفتاد


هنوز در سر فرهاد شور شیرینست

اگر چه رفت بتلخی و جان شیرین داد


ز مهر و کینه و بیداد و داد چرخ مگوی

که مهر او همه کینست و داد او بیداد


ببست بر رخ خور آسمان دریچه بام

چو پرده زان رخ چون ماه آسمان بگشاد


ز بندگی تو دارم چو سوسن آزادی

ولی تو سرو خرامان ز بندگان آزاد


گمان مبر که ز خاطر کنم فراموشت

ز پیش می‌روی اما نمی‌روی از یاد


ز باد حال تو می‌پرسم و چو می‌بینم

حدیث باد صبا هست سربسر همه باد


اگر تو داد دل مستمند من ندهی

به پیش خسرو ایران برم ز دست تو داد


برآستان محبت قدم منه خواجو

که هر که پای درین ره نهاد سر بنهاد

[sorna]

پرواز کن ای مرغ و بگلزار فرود آی

ور اهل دلی بر در دلدار فرود آی

ور می‌طلبی خون دل خستهٔ فرهاد

چون کبک هوا گیر و بکهسار فرود آی


ای باد صبا بهر دل خستهٔ یاران

یاری کن و در بندگی یار فرود آی


در سایهٔ ایوانش اگر راه نیابی

خورشید صفت بر در و دیوار فرود آی


ور پرتو خورشید رخش تاب نیاری

در سایهٔ آن زلف سیه کار فرود آی


چون بر سر آبست ترا منزل مالوف

بر چشمهٔ چشم من خونخوار فرود آی


از کفر سر زلف بتان گر خبرت هست

مؤمنشو و در حلقهٔ کفار فرود آی


از صومعه بیرون شو و از زوایه بگذر

وانگاه بیا بر در خمار فرود آی


خواهی که رسانی بفلک رایت منصور

با سر انا الحق بسر دار فرود آی


ای آنکه طبیب دل پر حسرت مائی

از بهر خدا بر سر بیمار فرود آی


خواجو اگر از بهر دوای دل مجروح

دارو طلبی بر در عطار فرود آی