دیوان عرفی شیرازی

[sorna]

ز بهر داغ که مستان علاج می طلبند

که جام می شکنند و زجاج می طلبند


فروغ مشعلهٔ شمع راه تیره دلان

چراغ در دل شب های داج می طلبند


شکوه تاج شکستند و تخت مرگ زدند

ز هم نهان تخت و تاج می طلبند


مباد لذت بیماری دل آنان را

که اعتدال ز بهر مزاج می طلبند


فغان ز جلوهٔ آن هست که اهل دین به دعا

ز بهر طاعت ایزد، رواج می طلبند


گذر به کوچهٔ همت مبادشان، عرفی

که کام دل ز در احتیاج می طلبند

[sorna]

تا بود سراسیمه دلم در به دری بود

اندیشهٔ دل جامگی و دل سفری بود


هرگاه که اندیشه عنان در کف من داشت

کارم همه در کاسهٔ صاحب نظری بود


با آن که نمی داد امان سیلی فقرم

دایم سر من درهوس تاجوری بود


هرگاه که مژگان مرا شوق تو برداشت

گر قطره و گر دجله سرشکم جگری بود


در بستهٔ اندیشه به جز خار ندیدم

گل ها همه در خوابگه بی خبری بود


نگسسته زهم جذبهٔ توفیق و گرنه

شبگیر طلب بر اثر بی بصری بود


جمعیت عرفی همه دانست که عمری

سوداگر بازارچهٔ بی هنری بود

[sorna]

تا به کی عمر به افسوس و جهالت برود

نشأ باده به تاراج ملامت برود


بخت بد را خجل از پرسش باطل چه کنم

بهتر آن است که عمرم به بطالت برود


زاهد از کعبه عنان تافته می آید، لیک

کاین طمع داشت که خضرش به دلالت برود


ره رو کعبه که دیر است حوالتگاهش

برود، لیک ز دنبال حوالت برود


جای رحم است برآن جوهری لعل طراز

کش همه عمر به آرایش آلت برود


جانم ار مالک غم های محبت گردد

من گدا گردم و نامش به دلالت برود

[sorna]

فغان کز سینه دائم آه بی تاثیر می زاید

صباح عیدم از دل نالهٔ شبگیر می زاید


جهان عشق را نازم که سلطان گدای او

بسی دلشاد می میرد ولی دلگیر می زاید


طلب کن دایهٔ کش زهر بیرون آید از پستان

که طفلان هوس را تشنگی از شیر می زاید


مصیبت بین که غافل مردم و فارغ در آن وادی

که مجنون تنگ لیلی بستهٔ زنجیر می زاید


به دلق و برد و تسبیح از ره مرو عرفی

که از تقوای زاهد شیوهٔ تزویر می زاید

[sorna]

چه مهربان به سفر شد، چه تند قهر آمد

فرشته ای بشد و فتنه ای به شهر آمد


کرشمه ای که دگر ناخنی رساند باز

گشود گریهٔ تلخ و هزار نهر آمد


قیاس کن که چه آبم رود به جوی حیات

که گاه گریهٔ شادی ز دیده زهر آمد


به شومی دل از عافیت رمیدهٔ من

ز کوه و بادیهٔ آوارگی به شهر آمد


مکو که بی خبر آمد به دهر عرفی و رفت

هر آن که از عدم آمد، چنین به دهر آمد

[sorna]

مستان عشق خانه در آتش گرفته اند

دائم قدح ز خوی تو آتش گرفته اند


این هم عنایتی است که غم های روزگار

دنبال بی کسان مشوش گرفته اند


چون خم به ته، ز چاه بلا، دُرد سرکشند

آنان که خو به بادهٔ بی غش گرفته اند


اینک ره گریز، چه سود از گریختن

سر تاسر زمانه در آتش گرفته اند


عرفی مرید خلوتیان پیاده شو

کاین قوم جلوه ز ابرش گرفته اند

[sorna]

تا قدم بر اثر نام و نشان خواهد بود

گوشهٔ دامن ما وقف میان خواهد بود


می نمودند ملایک به ازل عشق به هم

کاین گهر دست زد بی بصران خواهد بود


گر شود کون و مکان زیر و زبر در ره عشق

صورت ناصیه بر خاک عیان خواهد بود


جز به بازار قیامت ، دل پرخون، زنهار

مفروشید که این جنس گران خواهد بود


دیده بی نور شد ازگریه، خدایا به ازل

گفته بودی که به جایی نگران خواهد بود


دلم آخر به تماشاگه دیدار آورد

تا کی این آئینه در آئینه دان خواهد بود


دست فرسوده شود آخر و گمنام شوم

من گرفتم هنرت نقد روان خواهد بود


به سرانجام جم و کی چه نهم بیهده گوش

کمترین بازی افلاک همان خواهد بود


عرفی از پیر مغان دست نداری هر چند

بر دلت بستن زنار گران خواهد بود

[sorna]

کسی که دل به وفای تو عشوه کیش نهاد

هزار داغ ندامت به جان خویش نهاد


کسی به راه تو ارزد که پا ز دیده کند

که گل به زیر قدم دید و پای پیش نهاد


شهادتش چو مراد دو کون در قدم است

کسی که پای طلب در ره تو پیش نهاد


کرشمهٔ دهد امید عمر جاویدم

که مرگ بهر شگون تیر او به کیش نهاد


نه کافرم نه مسلمان، مرا که آتش زد

که ننگ سوختن من به دین خویش نهاد


ز مغز عرفی از آن خون خوش نسیم چکد

که دستهٔ گل غم بر دماغ خویش نهاد

[sorna]

زندانی شوق تو به گلزار نگنجد

جز در قفس مرغ گرفتار نگنجد


در دست ریا باده کشان تا در کعبه

بگذشته میانی که به زنار نگنجد


هرذره نه شایسهٔ طوف حرم اوست

خورشید در این سایهٔ دیوار نگنجد


فریاد که غم های تودر سینهٔ تنگم

اندک نبود لایق و بسیار نگنجد


ای عافیت آموز مشو همدم عرفی

در صحبت اوجز دل بیمار نگنجد

[sorna]

کجاست فتنه که آن شوخ را سوار کند

زمانه را گل آشوب در کنار کند


گناه کارم و دردا که نیست آن عزت

که انفعال به عفوم امیدوار کند


برای آن که دلیرش کند به خون ریزی

زمانه شوق تو را مایل شکار کند


به ناله نرم بسازم دلت ، از آن ترسم

که نالهٔ دگری در دل تو کار کند


خوش آن که پیش تو پرسند حال عرفی را

شکایتی به کنایت ز روزگار کند