غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

دلم از دست بشد تا بسر او چه رسد

وین جگر سوخته را از گذر او چه رسد


از برم رفت و من بیدل ودین بر سر راه

مترصد که پیامم ز بر او چه رسد


شد بچین سر زلف تو و این عین خطاست

تا من دلشده را از سفر او چه رسد


خبرت هست که شب تا بسحر منتظرم

بر سر کوی ستم تا خبر او چه رسد


جز غبار دل شوریده من خاکی را

نیست معلوم که از خاک در او چه رسد


آنکه هر لحظه رسد خون جگر بر کمرش

کس چه داند که بکوه از کمر او چه رسد


چشم او ناظر دیوان جمالست ولیک

تا بملک دل ما از نظر او چه رسد


چو از آن تنگ شکر هیچ نگردد حاصل

بمن خسته نصیب از شکر او چه رسد


گشت خواجو هدف ناوک عشقش لیکن

تا ز پیکان جفا بر جگر او چه رسد

[sorna]

این ترک زنگاری کمان از خیل خاقان می‌رسد

وین مرغ فردوس آشیان از باغ رضوان می‌رسد


مجنون صاحب درد را لیلی عیادت می‌کند

فرهاد شورانگیز را شیرین بمهمان می‌رسد


امروز دیگر ذره را خور مهربانی می‌کند

وین لحظه گوئی بنده را تشریف سلطان می‌رسد


آید سوی بین الحزن از مصر بوی پیرهن

جان عزیز من مگر دیگر به کنعان می‌رسد


دل می‌دهد جان را خبر کارام جان می‌پرسدت

جان مژدگانی می‌دهد دل را که جانان می‌رسد


مرغان نگر باز از هوا مانند بلبل در نوا

گوئی که بلقیس از سبا سوی سلیمان می‌رسد


شاه بتان بربری نوئین ملک دلبری

با احتشام قیصری از حضرت خان می‌رسد


ای بلبل گلبانگ زن خاموش منشین در چمن

بنواز راه خار کن چون گل ببستان می‌رسد


خواجو که می‌آید که جان قربان راهش می‌شود

گوئی ز کرمان قاصدی سوی سپاهان می‌رسد

[sorna]

خطی که بر سمن آن گلعذار بنویسد

بنفشه نسخهٔ آن نوبهار بنویسد


نسیم باد صبا شرح آن خط ریحان

به مشک بر ورق لاله زار بنویسد


بسا رساله که در باب اشک ما دریا

بدیده بر گهر آبدار بنویسد


بروزگار تواند اسیر قید فراق

که شمه‌ئی ز غم روزگار بنویسد


بیاد لعل تو هر لحظه چشم من فصلی

برین دو جلد جواهر نگار بنویسد


سواد خط تو یاقوت اگر دهد دستش

بر آفتاب بخط غبار بنویسد


حدیث خون دلم هر دم ابن مقلهٔ چشم

روان بگرد لب جویبار بنویسد


فلک حکایت خوناب دیدهٔ فرهاد

بلعل بر کمر کوهسار بنویسد


کسی که قصهٔ منصور بشنود خواجو

به خون سوخته بر پای دار بنویسد

[sorna]

گر سر صحبت این بی سر و پایت باشد

بر سر و چشم من دلشده جایت باشد


پای اگر بر سر من مینهی اینک سر و چشم

سرم آنجا بود ایدوست که پایت باشد


بنده چون زان تو و بنده سراخانهٔ تست

هر زمان از چه سبب عزم سرایت باشد


بیگهست امشب و وقتی خوش و یاران سرمست

در چنین وقت تمنای کجایت باشد


چون وصالت بتضرع ز خدا خواسته‌ام

نروی امشب اگر ترس خدایت باشد


خواب اگر می‌بردت حاجت پرسیدن نیست

تکیه فرمای هر آنجا که رضایت باشد


ور حجابی کنی از همنفسان شرم مدار

خانه خالی کنم ار زانکه هوایت باشد


ور دگر رای شرابت نبود باکی نیست

آنقدر نوش کن از باده که رایت باشد


دل بجور تو نهادم چو روا می‌داری

که روانم هدف تیر بلایت باشد


گر سر وصل گدائی چو منت نیست رواست

پادشاهی تو چه پروای گدایت باشد


گوش کن نغمهٔ خواجو و سرائیدن مرغ

گر سر زمزمهٔ نغمه سرایت باشد

[sorna]

درد غم عشق را طبیب نباشد

مکتب عشاق را ادیب نباشد


کشور تحقیق را امیر نخیزد

خطبهٔ توحید را خطیب نباشد


با نفحات نسیم باد بهاران

در دم صبح احتیاج طیب نباشد


در گذر از عمر آنکه پیش محبان

عمر گرامی بجز حبیب نباشد


ایکه مرا باز داری از سر کویش

ترک چمن کار عندلیب نباشد


ساکن بتخانه‌ئی ز خرقه برون آی

معتکف کعبه را صلیب نباشد


از تو به جور رقیب روی نتابم

کشته غم را غم از رقیب نباشد


هر که غریبست و پای بند کمندت

گر تو بتیغش زنی غریب نباشد


منکر خاجو مشو که هر که بمستی

دعوی دانش کند لبیب نباشد

[sorna]

شام شکستگان را هرگز سحر نباشد

وز روز تیره روزان تاریکتر نباشد


هر کو ز جان برآمد از دست دل ننالد

وانکو ز پا درآمد در بند سر نباشد


پیر شرابخانه از بادهٔ مغانه

تا بیخبر نگردد صاحب خبر نباشد


در بزم درد نوشان زهد و ورع نگنجد

در عالم حقیقت عیب و هنر نباشد


هر کو رخ تو جوید از مه سخن نگوید

وانکو قد تو بیند کوته نظر نباشد


در اشک و روی زردم سهلست اگر ببینی

زانرو که چشم نرگس بر سیم و زر نباشد


یک شمه زین شمائل در شاخ گل نیابی

یک ذره زین ملاحت در ماه و خور نباشد


مطبوع‌تر ز قدت سرو سهی نخیزد

شیرین تر از دهانت تنگ شکر نباشد


چون عزم راه کردم بنمود زلف و عارض

یعنی قمر به عقرب روز سفر نباشد


گفتم دل من از خون دریاست گفت آری

همچون دل تو بحری در هیچ بر نباشد


گفتم که روز عمرم شد تیره گفت خواجو

بالاتر از سیاهی رنگی دگر نباشد

[sorna]

روی نکو بی وجود ناز نباشد

ناز چه ارزد اگر نیاز نباشد


راه حجاز ار امید وصل توان داشت

بر قدم رهروان دراز نباشد


مست می عشق را نماز مفرمای

کانکه نمیرد برو نماز نباشد


مطرب دستانسرای مجلس او را

سوز بود گر چه هیچ ساز نباشد


حیف بود دست شه به خون گدایان

صید ملخ کار شاهباز نباشد


بنده چو محمود شد خموش که سلطان

در ره معنی بجز ایاز نباشد


پیش کسانی که صاحبان نیازند

هیچ تنعم ورای ناز نباشد


خاطر مردم بلطف صید توان کرد

دل نبرد هر که دلنواز نباشد


کس متصور نمی‌شود که چو خواجو

هندوی آن چشم ترکتاز نباشد

[sorna]

مردان این قدم را باید که سر نباشد

مرغان این چمن را باید که پر نباشد


آن سر کشد درین کو کز خود برون نهد پی

وان پا نهد درین ره کش بیم سر نباشد


در راه عشق نبود جز عشق رهنمائی

زیرا که هیچ راهی بی راهبر نباشد


تیر بلای او را جز دل هدف نشاید

تیغ جفای او را جز جان سپر نباشد


هر کو قدح ننوشد صافی درون نگردد

وانکو نظر نبازد صاحب نظر نباشد


گر وصل پادشاهی حاصل کند گدائی

با دوست ملک عالم سهلست اگر نباشد


جز روی ویس رامین گل در چمن نبیند

پیش عقیق شیرین قدر شکر نباشد


چون طرهٔ تو یارا دور از رخ تو ما را

آمد شبی که آنرا هرگز سحر نباشد


از بنده زر چه خواهی زآنرو که عاشقانرا

بیرون ز روی چون زر وجهی دگر نباشد


هر کان دهن ببیند از جان سخن نگوید

وانکو کمر ببیند در بند زر نباشد


افتاده‌ئی چو خواجو بیچاره‌تر نخیزد

و آشفته‌ئی ز زلفت آشفته‌تر نباشد

[sorna]

ز حال بی‌خبرانت خبر نمی‌باشد

بکوی خسته دلانت گذر نمی‌باشد


ز اشک و چهره مرا سیم و زر شود حاصل

ولیک چشم تو بر سیم و زر نمی‌باشد


سری بکلبهٔ احزان ما فرود آور

گرت ز نالهٔ ما دردسر نمی‌باشد


دو هفته هست که رفتی ولی بنامیزد

مه دو هفته ازین خوبتر نمی‌باشد


نه ز آب و خاک مجسم که روح پاکی از آنکه

بدین لطافت و خوبی بشر نمی‌باشد


بشب رسید مرا روز عمر بیتو ولیک

شب فراق تو گوئی سحر نمی‌باشد


توام جگر مخور ارزانکه من خورم شاید

که قوت خسته دلان جز جگر نمی‌باشد


بحسن خویش ترا چون نظر بود چه عجب

گرت بجانب خواجو نظر نمی‌باشد

[sorna]

تا چین آن دو زلف سمن‌سا پدید شد

در چین هزار حلقهٔ سودا پدید شد


دیشب نگار مهوش خورشید روی من

بگشود برقع از رخ و غوغا پدید شد


زلفت چو مار خم زد و عقرب طلوع کرد

روی چو مه نمود و ثریا پدید شد


اشکم ز دیده قصهٔ طوفان سوال کرد

چشمم جواب داد که از ما پدید شد


هست آن شرار سینهٔ فرهاد کوهکن

آن آتشی که از دل خارا پدید شد


آدم هنوز خاک وجودش غبار بود

کو را هوای جنت اعلی پدید شد


از آفتاب طلعت یوسف ظهور یافت

نوری که در درون زلیخا پدید شد


گلگون آب دیده چو از چشم ما بجست

مانند باد برسر صحرا پدید شد


از دود آه ماست که ابرآشکار گشت

و زسیل اشک ماست که دریا پدید شد


جانم شکنج زلف ترا عقد می‌شمرد

ناگه دل شکسته‌ام آنجا پدید شد


خواجو اگر چه شعر تو جز عین سحر نیست

بگذر ز سحر چون ید بیضا پدید ش