مکان های دیدنی شهر یزد

[sorna]

عمارت حجت آباد وزیر - یزد حجت آباد در شمال باختری شهر یزد، حدوداً 35 کیلومتری آن، در محل تقاطع راه یزد ـ تهران و جاده طبس واقع شده است و از آبادی های شهرستان یزد، بخش اشکذر و دهستان رستاق است.



باغ،عمارت،حمام، آب انبار، بازار و ساباط حجت آباد وزیر را شخصی به نام میرزا محمد مستوفی بنا کرده که در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه فرماندار کردستان بود. پس از دو سال به تهران آمده و به سمت وزیر مشاور نایل می*شود از آن جایی که اصلیتش یزدی بود و به سبب تعلقات ملکی قصد عزیمت به آن دیار را می*کند و سپس با حفظ سمت وزارت حکومت یزد را نیز عهده*دار می*شود. از اینجاست که بناهای یاد شده دربالا عنوان وزیر را به خود می*گیرند نام حجت آباد نیز از آن سبب برگزیده شد که این مکان ها به نیت امام زمان ساخته شده*اند.قسمت*های مهم مجموعه حجت آباد مشتمل بر آب انبار، ساباط، کاروان سرا،حمام، عمارت و باغ است. این مجموعه در مسیر قنات قدیمی به نام حجت آباد قرار داشته که در نهایت به حوض درون محوطه عمارت ختم می*شده و پس از آن برای آبیاری باغ مورد استفاده بوده است. حمام این مجموعه دارای حوض هشت ضلعی با نورگیرهای سقفی و فضاهای جنبی است که یا بدون استفاده مانده و یا بر اثر مرور زمان از خاک و شن*های روان پر شده است. عمارت که در مجاورت ضلع باختری باغ است، در حدود 130 سال قدمت دارد. عمارت به صورت مستطیل کشیده ای برابر 20×35 متر مساحت 1400 متر مربع در سه طبقه زیر زمین هم کف طبقه بالا ساخته شده است و عمده مصالح ساختمان خشت و گل و آجر است. بنادر جبهه*های باختری به دیوار باغ متصل و سه جبهه دیگر آن آزاد و دارای نمای اصلی عمارت نمای خاوری است و ورودی اصلی در میانه این بنا قرار دارد. هشت ورودی قدیمی از طریق هشت راه ارتباطی طولی و عرضی افراد را به داخل بنا هدایت می*کند.

[sorna]

مکانهای مذهبی یزد

مجموعه امير چخماق

امير جلال الدين چخماق از سرداران و امرا شاهرخ تيموری و حاکم يزد با همکاری همسر خود فاطمه خاتون در جهت آبادانی يزد مجموعه ای شامل تکيه، ميدان، حمام، کاروانسراها، خانقاه، قنادخانه، چاه، آب سرد . از همه مهمتر مسجد امير چخماق را بنيان نهادند. سنگ نصب شده در کرباس مسجد به طرف ميدان و نثر وقفنامه بر آن به خط نسخ، شبکه های ظريف از کاشی های معرق دور خارجی گنبد محراب صفه اصلی با طاقنمای مقرتس کاری و اين مسجد را از نظر مرتبه زيبايی بعد از مسجد جامع قرار داده است. اين بنا مسجد جامع نو نيز ناميده شده است. اين مجموعه در قرن هشتم هجری قمری بنا نهاده شده است

مسجد جامع کبير

اين مسجد يکی از باارزشترين ميراث تاريخی هنری و گنجينه ای معماری اسلامی است. بانی ساختمان اصلی مسجد را علاء الدوله گرشاسب آل بويه – قرن ششم هجری – می دانند ولی مسجد کنونی مربوط به آل مظفر و تيموريان قرن هشتم و نهم هجری است. از امتيازات هنری و معماری اين مسجد می توان قدرت و استواری کاشيکاريهای نفيس و جالب، سر در بلند، دو کتيبه نفيس يکی به خط کوفی و ديگری به خط ثلث بر روی کاشی لاجوردی معرق در کنار سر در باشکوه، دو مناره زيبا و تزئينات کاشی کاری شده ديوارهای داخلی شبستان و زير گنبد و خارج گنبد را نام برد. ارتفاع مناره های آن حدود 48 متر و ارتفاع سر در آن در حدود 24 متر می باشد

مسجد ريگ

اين مسجد که کاروانسرای مخروبه بوده است، توسط امير معين الدين اشرف بنا گرديد. منار گلی مزين به کاشی با خطوط و نقوش مهندسی، قفسه ای چوبی در بالای منار کتيبه خط ثلث بر کاشی معرق در سه طرف در، در کنده کاری دو لنگه ای کاشی های شش ضلعی فيروزه ای و آبی با حاشيه های سياه سفيد مرسوم قرن نهم هجری در بدنه محراب و طاقنمای محراب با گچکاری مقرنس از برجستگيهای مهم اين مسجد به شمار می رود

امامزاده جعفر

امامزاده جعفر از نوادگان امام صادق (ع) و مهمترين زيارتگاه مورد احترام مردم يزد، در محله قديمی مصلی عتيق واقع شده است. وی در زمان خلافت متوکل عباسی از مدينه به يزد مهاجرت کرد و به شاگردی در دکان آهنگری پرداخت. وی در سال 423 ه. ق. در گذشت و در محل فعلی دفن شد

مسجد ملا اسماعيل

اين مسجد بزرگ در جنوب ميدان خان قرار گرفته است و اثر همت والای آخوند ملا اسماعيل عقدائی در سال 1222 می باشد. اين مسجد مشتمل است به ايوان وسيع با دهنه 75/15 متر و شبستان با 32 ستون و گنبد های بسی عالی، نقش و نمای آجری درگاهها و گاهی تلفيق شده به کاشی و سنگ مکتوب در طرف چپ بالای سر در بزرگ ورودی با مطالبی با خط نستعليق و سنگ لوحه های مختلف.

مسجد شاه طهماسب

اين مسجد در ميدان بعثت واقع بوده است. بانی بنای قديمی آن بيگم دختر شاه طهماسب صفوی است که به همسری نور الدين مير ميران از خاندان شاه نعمت الله در آمد، از بنای قديم آن چيزی باقی نمانده مگر دو سنگ مرمر يکی در محراب و ديگری بر ستون ميدان

مسجد فرط

مسجد کوچکی واقع در محله دار الشفا که گفته شده بعد از خروج ابو مسلم در خراسان و تسلط او بر يزد آنرا ساخت و امام رضا (ع) هنگام سفر از مدينه به خراسان در اين مسجد عبادت نموده است. بر اساس سنگ محراب آن زمان احداث آنها را هشتصد تا نهصد سال قبل تخمين می زنند

مسجد چهل محراب

اين بنا در قرن هفتم هجری توسط خواجه شمس الدين محمد بنا شده است. علت شهرت آن به چهل محراب آن است که در آن چهل محراب کاشی تعبيه شده بود. در حال حاضر فقط شش قطعه از کاشی باقی مانده است

بقعه سيد شمس الدين

اين در سال 767 هجری قمری بنا شده است. اين بنا دارای ايوان بلند، نقاشی و ترئينات گچ بری می باشد. ايوان بلند آن دارای کاشيکاری معرق و رنگارنگ است. در وسط سقف ايوان بلند ترنجی بزرگ و در گوشه های سقف گل و بوته های زيبايی نقش داده شده است. در داخل ايوان سنگ قبر مرمری، مربوط به بهاءالدين فراش موجود است که تاريخ 850 را نشان می دهد

بقعه سيد رکن الدين

اين بنا در سال 725 هجری قمری بنا نهاده شده است و محل دفن سيد رکن الدين محمد قاضی می باشد. اين بنا دارای گنبد، گچ بريهای خطوط اسليمی داخل ايوان بلند و مقرنسهای چهار گوشه بنا و مخراب بلند می باشد. در داخل بقعه آثار تزئينات آجرکاری و خطوط کوفی و نستعليق بر ديوارها و حتی در قسمت سقف که با آب رنگ نقاشی شده است به چشم می خورد

مسجد جامع فهرج

اين مسجد که در 30 کيلومتری شرق يزد قرار گرفته، از خشت و گل ساخته شده است. تاريخ بنای آن به صدر اسلام باز می گردد. اين مسجد در تاريخ معماری اسلامی – ايرانی از اهميت ويژه ای برخوردار است. ستونهای قطور و پوشش تاق آن از نوع پيز گهواره ای است و مناره مسجد که از گل ساخته شده است به دوره های بعدی مربوط می باشد.

بقعه دوازده امام

اين بقعه مشتمل بر دوازده گنبد منفرد در سال 429 هجری به دستور ابوسعيد و ابو يعقوب از امرای علاءالدوله فرامرز ساخته شد. در اين بقعه کتيبه ای به خط کوفی بالای سر در گاه نمای که در حاشيه ای از نقوش گل و بوته قرار دارد و سنگ قبر فخر الدين اسفنجردی از مشايخ بزرگ قرن هشتم به اندازه 92×60 که در محراب نصب شده است توجه بينندگان را به خود جلب می کند.

بقعه شيخ احمد فهادان

اين بقعه مدفون شيخ احمد و برادرش از اهالی اسفنجرد است. اين دو از عرفای زمان خويش بودند که به يزد آمدند و در محله فهادان سکنی گزيدند. از بنای اصلی آن تنها گنبدی با بادگيرهای کاشی کاری مربع شکل و محراب کاشی کاری شده معرق باقی مانده است.

[sorna]

مسجد میر چقماق ( مسجد جامع نو ) ـ یزد *

مسجد امیر چخماق که در تاریخ‏های یزد به نام مسجد جامع نو نیز خوانده شده است در دوره صفویه به همت امیر جلال الدین چخماق شامی حاکم یزد از امراء و سرداران و مقرب درگاه شاهرخ و زن او ستی (بی بی) فاطمه خاتون احداث شده است. این مسجد در سال 841 هـ.ق به پایان رسید.از حیث زیبایی، وسعت، اهمیت و اعتبار بعد از مسجد جامع شهر قرار دارد.

در توصیف این مسجد باید گفت که در کریاس (ساختمان جلوی درب وروردی) مسجد به میدان میر چخماق باز می‏شود، سنگی نصب گردیده که بر آن متن وقفنامه‏ای به خط نسخ نقر شده است.



در طرف راهروی شمالی که از درب کریاس به صحن وارد می‏شود، شبکه‏هایی ظریف از کاشی‏های معرق در پنجره‏ها نصب شده‏اند. قسمتی از سردر صفحه ایوان کاشیکاری معرق شده است و جرزهای آن آجری رنگ می‏باشد. دور خارجی گنبد و بر کمربند آن عبارت "السلطان ظل الله...." به کوفی بنایی تکرارشده است.



محراب صحنه اصلی از کاشی معرق است با ساختمانی مقرنس کاری که در وسط آن سنگ مرمر بسیار خوشتراشی به اندازه 1/15 * 3/38 متر نصب شده است. و در وسط منقرص کاری یک گل مربع به اندازه 54 * 95 سانتیمتر نصب است و در دست چپ ایران، یک سنگ مرمر به اندازه 28 * 30 سانتیمتر نصب شده است.سر در شرقی مسجد دارای کتیبه‏ای از کاشی معرق به خط ثلث محمد الحکیم است.

گنبد مسجد خمیده و ترکدار است با کاشی سبز رنگ کاشی شده و پیرامون آن نیز کتیبه‏ای به خط کوفی قرار دارد

[sorna]

*** باغ دولت آباد *** یزد
باغ دولت آباد *** یزد

در اصلی این مجموعه در خیابان شهید رجایى قرار گرفته است و در دیگرى که در بلوار دولت آباد قرار دارد ورودى نداشته و تقریباً در دست مرمت و بازسازى است. به همین علت تردد از در اصلى انجام مى گیرد. هنگام ورود از یک هشتى نسبتاً بزرگ عبور مى کنیم که محل ارائه و فروش صنایع دستى از قبیل سفال است .


این مجموعه یادگارى است از دوره هاى افشاریه و زندیه که شامل عمارت سردر، ساختمان هشتى و بادگیر، عمارت بهشت آئین و تالار آینه، عمارت تهرانى آب انبار دو دهانه و باغ ناصر است. بناى این مجموعه به سال ۱۱۶۰ مى رسد که توسط فردى به نام محمدتقى خان بافقى که به خان بزرگ معروف بوده ساخته شده و در حدود ۲۶۰ سال قدمت داشته و محل اقامت حاکم وقت و معاصر با شاهرخ میرزا و کریم خان زند بوده است. فضاى سبز باغ درختان میوه مانند انگور و سرو و کاج داشته و همچنین گل هاى محمدى و سرخ نیز در باغ دیده مى شوند.

درهاى ساختمان اصلى از چوب و به صورت کنده کارى دیده مى شود و در داخل بنا اتاق هاى متعددى قرار دارد که در اکثر این اتاق ها حوضى قرار گرفته و درهاى یکى از اتاق ها که رو به حیاط و باغ باز مى شود، با شیشه هاى رنگارنگ با طرح هاى زیبا مزین شده که در هنگام وجود خورشید و پرآب بودن حوض منظره زیبایى از نقاط رنگى منعکس شده را بر روى حوض مرمرین به نمایش مى گذارد. در یکى دیگر اتاق ها بادگیر معروف دولت آباد قرار دارد که با ارتفاع زمین ۳۳ متر از زمین بلندترین بادگیر از نوع خود بوده و به خوبى یک کولر مى تواند خنکى ساختمان را تامین کند.

[sorna]

*** نارین قلعه (نارنج قلعه ) میبد ***یزد
نارین قلعه (نارنج قلعه ) میبد *یزد

نارین ‌قلعه یا نارنج‌ قلعه مهمترین بناى تاریخى شهرستان میبد است. این قلعه از بناهاى مربوط به دوره اشکانی و قبل از اسلام است و در دوران مظفریان تعمیراتى در آن صورت گرفت. اطراف آن خندقی بوده است و نقب های زیر آن گاهی تا یک فرسنگ امتداد دارد.در محرم 744هجری قمری جنگ سرنوشت سازی که باعث پیروزی آل مظفر بر چوپانیان گشته در این محل اتفاق افتاده است. مساحت این قلعهٔ هفت‌‌طبقه، سه هکتار و داراى برج و بارو و دربندهاى متعدد است و بالاى تپه‌اى مسلط بر شهر میبد قرار دارد. قطر پایین‌ترین حصار قلعه که قسمت بزرگى از آبادى میبد را در بر مى‌گرفت، پنج و در بعضى قسمت‌ها به بیست متر مى‌رسیده.
نارنج قلعه چهار برج گرد بلند دارد و باید دانست که آنچه امروز از آن باقی مانده قسمت مرکزی آن است و نشانه هایی از برج ها و باروها در روستای کوچک(کوشک) از آن باقی است. کوشک یا کوچک نزدیک ترین روستا به دژ بوده است و بیشتر آن را باغ ها و قنات ها و آسیاب در بر می گرفته است. تا همین نزدیکی ها زیباترین بادگیرها و خانه ها و کوچه های سابات دار بسیار قدیمی در جهان را در این محله ی زیبا می توانید شاهد باشید.
نارنج‌قلعه داراى اتاق‌هاى متعددى بوده است که در حال حاضر قسمت‌هایى از این اتاقک‌هاى کوچک تودرتو، موجود است و بسیارى از آنها نیز به علت قرار گرفتن در طبقات پایین و ریختن راهروها هنوز کشف نشده است. مردم محل بر این اعتقادند که بناى این قلعه مربوط به دوران سلیمان پیغمبر است

[sorna]

یدنی های زیبای باستانی و طبیعی یزد *
*
*
*
**
*
به خشنودی اهورامزدا
گرفته شده از سایت امرداد

شواز، روایتی از شكوه معماری


زهرا شوازی


روستای شواز در فاصله 95 كیلومتری جنوب شرقی استان یزد در ادامه سلسله جبال شركوه قرار دارد. پشت روستا متصل به كوه و مقابل روستا باز و منتهی به دشت وسیع است.
این روستا از آبادیهای قدیمی یزد است. قبرستان های قدیمی آن چه در شواز و چه در شواز كهنه و قلعه محكم و بزرگ و مرتفع آن دال بر گهنگی آبادی است. اما آنچه تاریخ زیست در این منطقه را به گذشته‌ای دور متصل می‌كند، وجود سنگ نگاره‌هایی است كه در یك مطالعه تطبیقی و در مقایسه با سنگ نگاره‌های كوه ارنان ( كه قدمتی 7 تا 12 هزار سال را دارد) مشابهتی را نشان می‌دهد كه تاكنون مطالعات باستانی ‌شناسی روی آن صورت نگرفته است.
موقعیت استقرار و شرایط توپوگرافی آن كه مشابهت زیادی با روستای توران پشت نیر دارد‌، وسعت زیاد كفه طاقستان را تحت تسلط خود دارد و كیفیتی اساطیری را به ذهن متبادر می‌سازد. این ویژگی باعث شده كه بتواند خطر هجوم غارتگران و م*****ین را كه بیشتر از سمت كفه و منطقه فارس روستا را تهدید می‌نموده خنثی نماید و بدین وسیله دوری فاصله از مركز وشهرهای بزرگ را جبران نماید.
قلعه شواز نماد استواری علاوه بر موقعیت استراتژیكی روستا، وجود قلعه رفیع در ارتفاع مناسب و در پیشانی روستا ضریب دفاعی آن را دو چندان نموده است.
ایرج افشار در كتاب یادگارهای یزد درباره این قلعه می‌گوید: «مهمترین قلعه كوهستانی كه در خاك یزد بنا شده، قلعه رفیع، محكم و با عظمت و خوش منظر شواز است. این قلعه را بر فراز صخره‌ای سنگی از سنگ‌های سخت رسوبی به ارتفاع یكصدمتر كه از اطراف پرتگاه‌ها و خاكریزهای تند دارد، بنا كرده‌اند و قلعه زیست و زندگی بوده است. كه مساحت آنرا 5000 متر مربع تخمین زده‌اند.»
دیوارهای اصلی بنا از سوی برون سنگی و از سوی درون خشت است. جرزهای اتاق‌ها و سقف‌ها نیز بیشتر از خشت بنا شده است و جزیی آجر در طاق سردرها به كار برده‌اند ولی درگاه ورودی قلعه از آجر است. قلعه در طرف شرق گاو پهلوی مرتفعی دارد كه از آجر بنا شده است و از آن در كشیدن آب استفاده می‌كرده‌اند.
در سنگی قلعه در اندازه 7/1 *1 متر از نوع سنگهای رسوبی همان تپه است و پاشنه گرد آن نیز از سنگ می‌باشد. این در سنگی را در دوره‌های ناامنی متاخر برداشته‌اند و به جای در چوبی نصب كرده‌اند. برخی معتقدند همزمان با ساخت قلعه در ورودی نیز ساخته شده است.

این در بعد از مرمت قلعه توسط میراث فرهنگی به داخل قلعه منتقل شده و به جای آن یك درب چوبی نصب شده است. سقف یكی از اتاقهای قلعه با تیرهای چوبی از جنس چوب سنجد پوشیده شده است.
این چوب نسبت به انواع دیگر از مقاومت و استحكام در برابر فرسودگی، رطوبت و موریانه خوردگی برخوردار است. مصالح این قلعه از سنگ (ازاره دیوارهای قلعه و اتاقها و طبقات اول) و خشت و گل است.
در یك نگاه سه نوع خشت را می‌توان تشخیص داد: خشتهای به ابعاد 5، 30، 30 و خشت‌های 72.72.3 و خشت‌های بزرگ به ابعاد 40.40، 10 سانتیمتر و قطر ملاط‌ها 5/2 الی 5 سانتیمتر متغیر است. ملاط‌ها از جنس گل و گاه با كاه خرد شده و ریگ اندود و دیوارها از گل است. خشت‌ها به لحاظ ساخت و فرم نیز سه گونه است. خشت‌های با گل و ریگ كه محكم وسفت است و خشت‌هایی كه با گل بسیار نرم هستند كه نمونه‌هایی از این دو در كاوش سایت باستانی غربال بیز مشاهده شده است. خشت‌های نوع سوم كه همان خشت‌های بزرگ وقطور به ابعاد 40.40.10 است از مصالح متداول پیش از اسلام بویژه عصر ساسانی است. از ویژگی‌های دیگر این قلعه، داشتن برج‌هایی برای دیدبانی و حفاظت از قلعه است كه قسمت‌هایی از آن با سنگ ازاره و خشت ساخته شده است.
اما نكته قابل توجهی كه در مورد این برجها وجود دارد ساخت آنهاست. به نحوی كه پس از ساخت برج با خشت، نمای آن را جهت استحكام بخشی و افزایش مقاومت در برابر حملات و تهاجم بیگانگان با سنگ كار شده است.
به اعتقاد دكتر جنیدی صاحب نظر در فرهنگ و تمدن پیش از اسلام، این شیوه برج سازی اقتباسی از فرهنگ ساسانیان و متعلق به معماری آن دوره است. از ویژگی‌های بارز قلعه سنگی شواز وجود قوس‌ها متعلق به دوران پیش از اسلام است. برخی از قوس‌ها این دژ حالتی میان قوس دایره‌ای اشكانی، ساسانی و جناقی پس از اسلام را دارند كه نمونه آن در محل گنجینه آتشكده آذر گشب نیز دیده شده است. بر بدنه سنگی یكی از دیوارهای داخل قلعه سنگ نبشته‌ای متعلق به قرن 6 كشف شده كه تاكنون در هیچ منبعی به آن اشاره نشده است.
این سنگ نبشته در عین اینكه هنرمندانه نیست بسیار ابتدایی و با نوشتارها بدتركیب بر روی هم و در مكانی كه در معرض دید همگان نیست به شیوه نامناسب كتابت و حجاری شده است.

براساس مطالعاتی كه بر روی سنگ نبشته‌های اسلامی استان صورت گرفته هنوز كتیبه‌ای متعلق به قرن 6 در بنایی (قلعه، مسجد، مدرسه و...) كه به اصطلاح كتبیه ساخت باشد دیده نشده است. تمام كتبیه‌های بررسی شده متعلق به قرن 6 مربوط به سنگ قبر و سنگ محراب است، كه نمونه‌های آن نیز در قبرستان شواز موجود می‌باشد. اما سنگ نبشته مكشوفه داخل قلعه منحصر به فرد است و در تعیین تاریخ قلعه دارای اهمیت است. برای تعیین تاریخ ساخت قلعه نیاز به مقایسه این قلعه با قلعه‌های دیگر در سطح استان است اما به دلیل اینكه در دوره‌های ساسانی و اسلامی به بعد حتی تا دوره‌ قاجار و پهلوی مسكونی بوده و بارها با مرمت وبازسازی و توسعه فضاهای آن ََََََََََپرداخته شده آن را متعلق به اواخر اشكانی و ساسانی می‌دانند.
در اواخر اشكانی و اوایل ساسانی اغلب قلعه‌های دفاعی بر تپه‌های مرتفع سنگی ساخته می‌شدند تا علاوه بر افزودن عظمت و شكوه قلعه بر محیط اطراف قلعه نیز اشراف داشته باشد. كه این امر باعث می‌شده توانایی قلعه جهت دفاع و جلوگیری از تهاجم بیگانگان نسبت به ساكنین قلعه چند برابر شود. به اعتقاد دكتر جنیدی همانطور كه برجهای ساسانی جهت استحكام بخشی و افزایش توان دفاعی با سنگ نماسازی می‌شده‌اند این قلعه نیز به شیوه معماری ساسانی ساخته شده است. چند قطعه سفال خاكستری مكشوفه داخل قلعه كه دو قطعه آن با تزیین به شیوه كنده است احتمالا" از نوع سفال‌های خاكستری دوره تاریخی می‌باشند. وجود چند مغازه در داخل قلعه كه در دل سنگ كنده شده‌اند حكایت از قدمت آبادی و شواز كهنه محلی است غیر مسكونی با فاصله 5 كیلومتری شواز در راه نصرآباد كه هیچ نوع آبادانی از آن به جای نمانده است و منحصرا" در این محل بقایای قبرستانی قدیمی و چند مغازه كه در دل كوه كنده شده‌اند و در دامنه كوه شواز كهنه وجود دارند.
قبرستان شواز قبرستان شواز از قبرستانهای عجیب در خاك یزد است. بالای سر وپایین سر قبرها دو تخته سنگ نتراشیده و زمخت و كلفت و پهن به طور عمودی در زمین نصب شده و حدود نیم متر از زمین ارتفاع دارد. بر این سنگها هیچ‌گونه مطلبی نقش نشده است. نمای عمومی قبرستان و ترتیب و رنگ سنگها و رنگ تیرگی آنها حكایت از كهنگی قبرستان دارد.
این قسمت از قبرستان، كهنه تر از قبرهایی است كه دارای سنگهای مورخ قرن 6 تا 8 هجری است. اهم سنگ قبرهای نوشته‌دار قبرستان به خط نسخ بر روی سن‌گها نامنظم سیاه رنگ طبیعی است. تعدادی هم سنگ قبرهای مرمر از قرن 10 و 11 هجری نیز بدست آمده است.
این قبرستان در حال حاضر روبه تخریب كامل است و اكثر قبرهای آن توسط افراد غیربومی كه به دنبال یافتن اشیاء عتیقه و قدیمی در آن بوده‌اند تخلیه شده است. سنگ قبرهای آن نیز به گفته اهالی روستا توسط میراث فرهنگی جمع‌آوری شده است.
سوتیتر
مهمترین قلعه كوهستانی كه در خاك یزد بنا شده، قلعه رفیع، محكم و با عظمت و خوش منظر شواز است.

[sorna]

آثار باستاني و مناطق ديدني در يزد



جاذبه‌هاي گردشگري‌

ويژگيهاي متنوع طبيعت در استان يزد اغلب براي جهانگردان و مردم غيربومي جالب و پركشش است. استان يزد يكي از ديدنيهاي اين خطه به شمار مي‌آيد، از يك سو پهنه‌هاي بياباني و تپه‌هاي ريگ روان و از سوي ديگر و به فاصله نزديك ارتفاعات زيباي شيركوه و ييلاقات سرسبز، دره‌ها و دامنه‌هاي آن كه از جلوه‌هاي جذاب براي تفريح و بهره‌مندي از طبيعت است. در يزد مركز استان بناها و فضاهاي تاريخي ، بازارها و ساير اماكني كه در بافت قديم شهر قرار دارند، از جاذبه‌هاي تفريحي و توريستي به شمار مي‌آيند.‌ مساجد استان يزد- با توجه به مذهبي بودن و دارالعباده بودن يزد، مساجد زيادي در جاي جاي اين استان به چشم مي‌خورد كه در اين ميان قديمي‌ترين مسجد ايران يعني مسجد جامع فهرج نيز قرار دارد.

اين بناي خشت و گلي كه از صدر اسلام به همان صورت اوليه باقي‌مانده در 30 كيلومتري شرق يزد قرار دارد. از ديگر مساجد مي‌توان به مسجد جامع كبير يزد اشاره كرد كه به لحاظ سير تحول تاريخي، شيوه ساختماني و تزئينات به كار رفته در آن از اهميت بالائي برخوردار است. ضمنا سر در رفيع و منحصر به فرد، مقرنس‌هاي معرق، در نفيس چوبي منبت‌كاري شده"، ايوان مزين به اسماء مباركه الهي به صورت خط كوفي، مناره‌ها، محراب معرق، كتيبه‌هاي ثلث و كوفي اين مسجد را در رديف آثار كم نظير جهان اسلام قرار داده است. از ديگر مساجد تاريخي و مهم استان مي‌توان به مسجد ملا اسماعيل، مسجد ميرچقماق، مسجد ريگ و مسجد چهار منار اشاره كرد.‌



زيارتگاههاي زرتشتيان‌

زيارتگاه پيرناركي، پير چك چك از زيارتگاههاي زرتشتيان در استان يزد است كه هر ساله شمار زيادي از زرتشتيان از اقصي نقاط ايران و جهان براي زيارت به اين زيارتگاهها مي‌آيند. زيارتگاه پير چك چك (پير مراد) از مهمترين زيارتگاههاي زرتشتيان است و يكي از جاذبه‌هاي گردشگري استان يزد به شمار مي‌آيد. همچنين دخمه و خيله‌هاي آن در 15 كيلومتري جنوب شرقي يزد در بلندكوهي كه به كوه دخمه معروف است واقع شده‌اند و بر بلندي اين كوه در عمارت سنگي "مدوربرج" ساخته شده است كه با نامهاي دخمه مانك‌جي ليمجي هاتريا و دخمه گلستان مشهور است.‌



خانه‌هاي قديمي‌

خانه‌هاي قديمي از جمله بناهاي ارزشمندي هستند كه يادآور زندگي سنتي مردم اين منطقه است. اين خانه‌ها از نظر معماري و قدمت اهميت فراواني دارند. تنها در اين شهر است كه هنوز خانه‌هاي دوران ايلخاني قابل سكونت هستند. از ويژگيهاي مهم اين خانه‌ها مي‌توان به حياط مركزي آن، تالار، اتاقهاي سه دري، پنج دري و كرياس اشاره كرد. ديوارهاي بلند، نحوه آرايش و سازماندهي فضاهاي گوناگون دورتادور حياط و نماسازي زيبا از ديگر ويژگيهاي مهم و منحصر به فرد اين خانه‌هاست. قديمي‌ترين خانه ثبتي در يزد "خانه توانا" متعلق به دوران ايلخاني است. از ديگرخانه‌هاي قديمي يزد مي‌توان به خانه محمودي، خانه لاريها، خانه عرب‌زاده، خانه تقديري، خانه آقازاده ابركوه و خانه مرتاض اشاره كرد.‌



آب انبارها

يكي از شاخص‌ترين نشانه‌هايي كه منظر عمومي شهر يزد را از ديگر شهرهاي كشور متمايز مي‌سازد، آب انبارهاي آن است كه از عمده‌ترين مصالح ساخت آن "ديمه" است كه از آهك، خاكستر و ماسه بادي تشكيل شده است. اين آب انبارها كه معمولا در مركز محله‌هاي شهر واقع شده‌اند از چهار عنصر اصلي خزينه پاشير، گنبد و بادگير تشكيل شده‌اند. از جمله اين آب‌انبارها مي‌توان به آب انبار 22 بهمن تفت، آب‌انبار شاه ولي تفت، آب‌انبار هفت بادگيري صدوق و آب‌انبار شش بادگيري يزد اشاره كرد.‌



بادگيرها

شهر يزد همواره بين ايرانيان به شهر بادگيرها معروف است كه در واقع اين بادگيرها سيستم تنفسي شهر محسوب مي‌شوند كه بيشتر به فضاهاي مسكوني و قديمي تعلق دارند و از چهار بخش عمده، بدنه، قفسه، تيغه‌ها و سقف ساخته شده‌اند كه بدنه آنها به صورت مكعب مستطيل يا منشور و قاعده آنها اغلب به شكل مربع، مستطيل يا هشت وجهي است.‌



يخچالهاي خشتي‌

يخچالهاي خشتي زيباي استان يزد در گذشته براي نگهداري يخ مورد استفاده بوده است. قديمي‌ترين اين يخچالها در شهرستان ابركوه، صدوق و ميبد ديده مي‌شود و قدمت آنها به دوران قاجار باز مي‌گردد. انباشتن يخ در مخزن و پوشاندن سطح يخ از پوشال و كاه در فصل زمستان و استفاده از آن درفصل تابستان از كاربري اين يخچالهاي خشتي بوده است. ديواره‌هاي سايه‌دار، حوض يخبند، مخزن يخچال و گنبد چهار قسمت اصلي يخچالها را تشكيل مي‌دهد.‌

سروهاي كهن يزد

درختان سرو از جمله درختان ديرزيست در استان يزد است كه تعدادشان در يزد كم نيست و در طول دورانها و زمانهاي گذشته در مقابل حوادث و بلاياي طبيعي مقاومت كرده‌اند كه از آن جمله به سرو 5 هزار ساله ابركوه، سرو 1500 ساله مگاباد و سرو اشكذر مي‌توان اشاره كرد.‌ سرو اشكذر مرتفع‌ترين سرو استان يزد است كه بيش 40 هزار ارتفاع داشته و محيط تنه آن 3 متر و قطر تاج آن 5/10 متر است.‌ در ميان اين سروها، سرو ابركوه مورد توجه گردشگران بوده به طوريكه ماركوپولو در خاطرات سفرش مي‌نويسد "يكي از چند سروي كه در ايران ديده‌ام خوش بالاي ابركوه است كه همچون آبشاري سبز از آسمان فيروزه‌فام بر روي زمين تفيده ابركوه فرومي‌آيد و از هر طرف كه دارد ابركوه شوي سرو كهنسال و پرطراوت مانند چراغ دريايي سبزي ما را به بندر درياي كوير و خورشيد تابان فرامي‌خواند.‌



موزه‌ها

در استان يزد در مجموع 14 موزه فعال است و 2موزه با نام موزه مردم‌شناسي تفت و موزه سفال ميبد نيز در دست ساخت است. موزه آب، موزه آئينه روشنايي، موزه سكه و مردم‌شناسي حيدرزاده، موزه مردم‌شناسي ابركوه، موزه مردم‌شناسي مهريز، موزه مردم‌شناسي اردكان، موزه وزيري، موزه رجال، موزه علوم طبيعي و موزه پست ميبد از جمله اين موزه‌ها به شمار مي‌آيند.

موزه آب - اين موزه محل مناسبي براي شاخت ابزار و ادوات مربوط به آب است. لوازم مختلف حفر قنات، ابزار حجم اندازه‌گيري آب، وسايل تأمين روشنايي در قنات، وقفنامه‌هاي قديمي و اسناد توزيع آب از جمله وسايلي است كه در اين موزه نگهداري مي‌شود. موزه آينه روشنايي - عمارت اين مجموعه متعلق به سال 1320 هجري شمسي است و از تزئينات گچبري، نقاشي روي ديوار و آينه كاري برخوردار است. اشياء اين موزه شامل نفت سوزها، شمع‌سوز، (آبي، پايه‌دار، نصبي) و اشياء پيه‌سوز است.‌

موزه اسناد و نسخ خطي ميرزامحمد كاظميني - از آثار ارزشمند اين گنجينه گرانقدر قرآن (مربوط به سده هفتم هجري)، نسخه‌اي از ديوان حافظ (سده نهم هجري و شجره‌نامه آدم تا خاتم سلسله سادات عريضي به طول 39 متر را مي‌توان نام برد. موزه سكه و مردم شناسي حيدرزاده - اين موزه كه در خانه عرب‌زاده راه‌اندازي شده است داراي 4 هزار سكه مربوط به دوره‌هاي مختلف تاريخي، مجموعه رنجير، انگشتر، مجموعه چراغ ته‌سوز و شمار زيادي از اشياء باارزش مردم‌شناسي است.‌

موزه مردم‌شناسي ابركوه - اين موزه در خانه صولت با زيربناي 2200 متر مربع واقع است و تفنگ، سندهاي تاريخي ، سكه حضرت امام رضا(ع)، اشياء تزئيني و وسايل روشنائي و ماكت از جمله اشياء با ارزش آن است. موزه مردم‌شناسي مهريز - اين موزه در حمام التصريح كه از بناهاي دوران قاجار است، برپا شده است و در آن ابزار و ادوات جنگي، كشاورزي، پوشاك سنتي، ظروف شيشه‌اي و سفالي براي بازديد علاقه‌مندان به نمايش گذاشته شده است.‌



بافت قديم يزد

يزد نخستين شهر خشت خام و دومين شهر تاريخي جهان است و بافت تاريخي اين شهر با مساحت عرصه 743 و مساحت‌

حريم 5000 هكتار به تازگي در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است. اين بافت تاريخي شامل محلاتي همچون فهادان، كوچه بيوك، خرمشاه، سرجمع، ميرقطب، يعقوبي، شش بادگيري و... است كه در اين ميان مرحله فهادان از قديمي‌ترين محلات است.‌در اين بافت تاريخي خانه‌هاي دوره ايلخاني همچنان مسكوني هستند و از اين نظر منحصر به فردي است.



صنايع دستي يزد

از عمده‌ترين صنايع دستي استان يزد مي‌توان به فرشبافي اشاره كرد كه 50 درصد آن به خارج از كشور صادر مي‌شود، از ديگر صنايع دستي اين استان زيلوبافي است كه مهمترين مركز اين صنعت شهرستان ميبد است و قديمي‌ترين زيلو با طرح زيباي محرابي را مي‌توان در موزه تخصصي زيلوي اين شهرستان ديد كه مربوط به سده 808 هجري قمري است. همچنين اين استان تنها استان كشور است كه هنوز در آن ايكات و دارايي بافته مي‌شود. ترمه‌هاي اين شهر همواره مورد توجه جهانگردان و گردشگران بوده است. سبدبافي، زرگري سنتي، چاقوسازي، منبت‌كاري، خراطي، گيوه بافي و آهنگري از ديگر صنايع دستي اين استان است.‌



سوغات يزد

از مهمترين سوغات يزد مي‌توان به ترمه، سفال، شيريني‌هاي سنتي نظيرلوز، باقلوا، قطاب، پشمك و سوهان يزدي اشاره كرد. سيدحسيني رئيس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان يزد اعلام كرد: ستاد نوروزي براي استقبال و راهنمايي مسافران نوروزي و نظارت بر اماكن اقامتي و پذيرايي استان تشكيل شده است و با همكاري ساير نهادها و دستگاه‌هاي دولتي به صورت شبانه‌روزي آماده ارائه خدمات به گردشگران و مسافران نوروزي است.‌ وي افزود: اطلاع‌رساني به گردشگران و مسافران نوروزي از طريق پايگاههاي مختلف و توزيع اقلام تبليغاتي از قبيل 30 هزار بروشور معرفي اماكن تاريخي و فرهنگي يزد، جاذبه‌هاي گردشگري و طبيعي و صنايع دستي و نقشه راهنماي استان از جمله اين خدمات است.

وي نظارت بركار هتلها، اماكن ديدني، مجتمع‌‌هاي بين راهي و آماده‌سازي مكانهاي گردشگري را از ديگر برنامه‌هاي ستاد اعلام كرد. گفتني است؛

هم اكنون افزون بر 25 هتل در استان آماده‌پذيرايي از مسافران نوروزي هستند كه هتل‌هايي چون كاله، گلشن، ملك‌التجار، هتل كاروانسراي يزد و... جزو هتل‌هاي سنتي است. هتل‌هاي رز، هتل سنتي يزد، بهجتي و خاتم نيز از جمله هتل‌هاي در دست ساخت هستند كه تا پايان سال جاري افتتاح خواهند شد.‌

همچنين آب انبار شش بادگيري، مسجد جامع كبيريزد، باغ دولت‌‌آباد، خانه لاريها، زندان اسكندر، آتشكده زرتشتيان، بقعه سيد شمس‌الدين و... از جمله بناهايي هستند كه براي بازيد گردشگران نورپردازي و آماده‌سازي شده‌اند. مدير روابط عمومي شهرداري يزد گفت: با تجهيز مبادي ورودي شهر به پايگاه اطلاع‌رساني مسافران نوروزي و نصب چادر در كنار پايگاهها، نقشه راهنماي شهر بين مسافران توزيع مي‌شود.‌

نيكونژاد افزود: مسئوليت كميته ستاد نوروزي رفاه و تعاون به عهده شهرداري است. همچنين نمايندگاني از اصناف، نيروي انتظامي، بهداشت و... در اين پايگاهها براي حل مشكلات مسافران حاضر خواهند بود.‌

وي افزود: تجهيز معابر و مسيرهاي اصلي شهر به تابلوهاي راهنما كه با هزينه و سرمايه‌گذاري شهرداري صورت گرفته از ديگر تسهيلات براي مسافران است.

وي افزود: افزون بر 100 چادر براي مسافران نوروزي در پارك هفت‌تير و پارك كوهستان پيش‌بيني شده است كه در كنار چادرها خدمات امنيتي با مستقر شدن نيروي انتظامي ارائه مي‌شود. مدير روابط عمومي شهرداري يزد در پايان تصريح كرد: پيش‌بيني‌هاي لازم براي تامين نان مسافران با همكاري اتحاديه صنف نانوايان به عمل آمده است.

[sorna]

برج خاموش در یزد


دخمه یا قلعه خاموشان ( برجهای خاموش) , این سه ساختمان پرعظمت از بین دیگر ساختمانهایی که بر بلندای تپه وجود داشته اند باقی مانده اند , این بناها در مجاورت یزد ( در حدود 15 کیلومتری جنوب غرب ) قرار دارند جاییکه جسد زرتشیان را به پای برج می آوردند و تشریفات مذهبی ای را در حضور اقوام و آشنایان فرد مرده انجام می دادند , سپس کشیشان جسد را به داخل برج می بردند و آنرا بر روی سنگهای مسطح کف زمین قرار می دادند , بدین گونه با دوری از خاک , آب و آتش ( عناصر الهی که آلوده کننده هستند) , روح فرد مرده متعلق به اهورامزدا می شد . بعد ازمدتی کوتاه کلاغها و لاشخورها جسد را از هم میدریدند و تکه تکه می کردند, پس ازآن استخوانها را بدرون چاله ای در مرکز برج می انداختند. در پای برجها بقایای ساختمانهایی دیده می شود که زمانی در مراسمهای تشییع جنازه به کار می رفت. هنگامیگه هنوز از برجها برای تدفین زرتشتیان استفاده می کردند , تنها کشیشها اجازه ورود به درون برجها را داشتند. امروزه بازدید برخی ازآنها برای عموم آزاد است. درداخل این تپه ساختمانهای زرتشتی متروکه دیگری هم وجود دارند که شامل یک چشمه خشک شده, یک آشپزخانه و یک دستشویی می شوند. سنت قرار دادن اجساد در برج خاموش در حدود پنجاه سال پیش در دنیای زرتشتیان منسوخ شد و ازآن زمان آتش جاودانه به درون آتشکده تازه ساخته شده در مرکز شهر یزد انتقال یافت. در حقیقت , ازاین برجها تا سال 1987 و تا زمانیکه همه اجساد زرتشتیان رادر قبرستان پای برجها دفن کردند استفاده می شد.

[sorna]

آتشكده زرتشتيان شامل ساختمان و باغ زیبایی است كه در سده اخیر ساخته شده است. در این محل آتش مقدس كه برای زرتشتیان محترم می باشد نگهداری و از آن مراقبت می شود. ساختمان اصلی در وسط حیاط قرار دارد و آنرا درختانی همیشه سبز احاطه كرده اند. حوضی مدور و بزرگ در محور ورودی بنا به آن زیبایی خاصی بخشیده است. آتش در محفظه ای بلندتر از سطح زمین در اتاقی نسبتا وسیع و دور از تابش خورشید قرار گرفته و اتاقهایی برای مراسم نیایش پیرامون آن طراحی شده است.

[sorna]

دخمه شهر یزد
دخمه زرتشتیان در انتهای جنوبی شهر یزد در حوالی منطقه صفائیه در بالای تپه ای نسبتا مرتفع قرار دارد. در این محل دو دخمه وجود دارد كه یكی قدیمی تر بنام هانجكی هاتریا (زرتشتی هندی الاصل) و دیگری كه جدیدتر می باشد به نام گلستان معروف است. در وسط این دو دخمه چاله ای سنگی وجود دارد كه زرتشتیان مردگان خود را در آن قرار می داده اند. دخمه گلستان دارای قطر 25 متر و ارتفاع دیوار از سطح تپه 6 متر است و دخمه هانجكی دارای قطر 15 متر می باشد .