همه چی در مورد سی تی اسکن ....

[afsanah82]

آرتیفکت های CT
همگام با پیشرفت در سایر عرصه های فن آوری‏، CT نیز از زمان ابداع آن توسط آقای هانسفیلد پیشرفتهای چشمگیری کرده است. با گذشت زمان محدودیتهای CT رفع شد و این وسیله به ابزاری توانمند جهت بررسی اندامهای درون بدن تبدیل شده است.
با وجود پیشرفتها آرتیفکت تصویر به صورت یک مفصل همچنان پابرجا هستند و کیفیت تصاویر CT را تحت تاثیر قرار می دهند که گاهی این بهم ریختگی چنان وسیع است که نمی توان از تصویر بدست آمده برای مقاصد تشخیصی استفاده کرد و نیاز به تکرار آزمون است، که این امر مستلزم پرتوتابی غیر ضروری بیمار می باشد و این امر مغایر با اصول حفاظت بیمار می باشد.
این وظیفه تمام پرتوکاران است که با شناخت انواع آرتیفکت ها و یادگیری راه کارهای موثر برای به حداقل رساندن این اثرات رسالت خود را به عنوان اولین خط دفاعی افراد جامعه در مقابل پرتوگیری غیر ضروری بیمار به انجام رسانند و تصاویری با حداکثر اطلاعات تشخیص تهیه کنند. آرتیفکت عبارت است از بهم ریختگی CT و یا ثبت اعداد اشتباه در تصویر CT. هنگامی که از این اعداد برای مشخص کردن نوع بافت مورد مطالعه استفاده می شود این مطلب از اهمیت بسزایی برخوردار است.
آرتیفکت ها می توانند به صورت محو شدگی ، ثبت خطوط مستقیم در تصویر ( Streak Artifact ) و یا آرتیفکتهای ستاره ای شکل در تصاویر CT مشاهده شوند
علت بوجود آمدن آرتیفکت ها در CT به طور معمولی حرکات بیمار، وجود اشیاء فلزی به همراه یا در بدن بیمار و تعدد بافتها در یک voxel می باشد.
- انواع آرتیفکت
1- سخت شدن اشعه ( Beamhardening )
این آرتیفکت در نتیجه افزایش میانگین انرژی دسته اشعه در حین عبور از بافتها بوجود می آید.
همانند سایر دستگاههایی که از اشعه برای تولید تصویر استفاده می کنند در دستگاه های CT نیز دسته اشعه مورد استفاده تک انرژی نیست و شامل طیفی از انرژی ها است.
مثلاَ وقتی در CT از انرژی KVP 120 استفاده می کنیم دسته اشعه حاوی انرژی های kev120-25 است.
این آرتیفکت در زمانی که اشعه x مسیرهای متفاوتی را طی می کند نیز بوجود می آید، مثلا زمانی که ناحیه ناحیه بررسی کروی شکل باشد اشعه های مرکزی بیشتر از پرتوهای کناری تضعیف می شوند.
این آرتیفکت به صورت نوارهای تیره یا خطهای در تصاویر مشاهده می شود.
برای کاهش یا حذف این آرتیفکت می توان از فیلترهای اشعه x (bowitefilter)1 که یکنواختی دسته اشعه را افزایش می دهند استفاده کرد و یا از تکنیک های با kvp بالا استفاده کرد. امروزه نرم افزارهایی عرضه شده اند که می توانند اثرات این آرتیفکت را در تصاویر کاهش دهند ( تصویر 4)
2- آرتیفکت های ناشی از حرکت بیمار ( patient motion Artifact )
این آرتیفکت در نتیجه حرکت بیمار در حین تصویربرداری به وجود می آید.
این آرتیفکت به صورت خط ها یا رگهای مستقیم در تصویر مشاهده می شوند اگر حرکات بیمار ارادی باشد می توان با توجیه بیمار و گوشزد کردن اهمیت بی حرکت ماندن در حین تصویربرداری همکاری بیمار را جلب کرد.
در مورد بیمارانی که قادر به همکاری نیستند و یا حرکات غیر ارادی مثل ضربان قلب باید از زمانهای اسکن کوتاه یا Gated CT2 استفاده کرد و یا با استفاده از وسایل ثابت کننده وضعیت بیمارانی را که قادر به همکاری نیستند را تثبیت کرد.
اگر حرکت زیاد باشد نمی توان با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری این خطاها را تصحیح کرد. چون با جابه جایی voxel ها در حین تصویربرداری اعداد CT بشدت دچار به هم ریختگی می شوند و باید آزمون تکرار شود ولی در مواردی که حرکت محدود است می توان با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری این خطاها را تصحیح کرد. به عنوان مثال شرکت shimatzu از نرم افزار MAC3 برای کاهش آرتیفکت ناشی از حرکت استفاده می کند

3- آرتیفکت ناشی از فلزات ( Metal Artifact )
این آرتییفکت در اثر وجود مواد فلزی به همراه بیمار یا درون بدن بیمار بوجود می آید . وجود موادی مثل پروتزهای فلزی، مواد پرکننده دندان، گیره های جراحی و ضربان ساز قلب داخل بدن بیمار باعث به وجود آمدن این آرتیفکت میشود.
این نوع آرتیفکت به صورت خطهای سفید که گاهی به شکل ستاره ای در اطرااف جسم فلزی دیده میشود.
دلیل بوجود آمدن این نوع آرتیفکت این است که جسم فلزیی جلوی رسیدن اشعه به دتکتور را می گیرد و چون بالاترین تضعیف در بدن مربوط به استخوان است به تمام voxel های موجود در مسیر این پرتو عدد CT 1000 که مربوط به استخوان است اختصاص می یابد و با چرخش تیوب در مجموع این خطوط به شکل ستاره ای دیده می شود
برای برطرف کردن این نوع آرتیفکت باید مواد فلزی را که خارج از بدن بیمار قرار دارند را برداشت . همچنین میتوان با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری و بازسازی مجدد تصویر این آرتیفکت را حذف کرد.
4- اثر میانگین گیری از بافتهای موجود در voxel (Partial vollume Artifact )
این آرتیفکت زمانی به وجود می آید که voxel شامل چند بافت با اعداد CT متفاوت باشد در این حالت عدد بدست آمده نتیجه میانگین گیری از اعداد CT بافتهای موجود در voxel است. به عنوان مثال اگر یک voxel شامل خون ( عدد CT = 40 ) ، قسمت خاکستری نخاع ( عدد CT = 43 ) و قسمت سفید نخاع ( عدد CT = 46 ) باشد،‌ عدد CT اختصاص یافته به این voxel 43 است در مشاهده تصویر این طور به نظر می رسد که voxel فقط شامل قسمت خاکستری نخاع است در مواردی که اختلاف عدد CT بافتهای موجود در voxel زیاد است عدد اختصاصص یافته به voxel مربوط به بافت متراکم است یکی از متداولترین جاهایی که این نوع آرتیفکت روی می دهد حفره خلفی جمجمه است و در ناحیه برجستگی داخلی استخوان پس سری و هرمهای پتروس مشاهده می شود
بهترین راه برای برطرف کردن این نوع آرتیفکت استفاده از مقاطع نازکتر است.
برای کاهش اثر میانگین گیری می توان از روش VAR4 استفاده کرد
همانطور که در این تصویر مشاهده می کنید یک مقطع mm 8 که شامل استخوان و بافت نرم است به چهار مقطع با ضخامت mm 2 تقسیم می شود.
5- آرتیفکت حلقه ای ( Ring Artifact )
این آرتیفکت مختص دستگاههای CT نسل سوم است و زمانی بوجود می آید که دتکتورها کالیبره نباشند، در ساخت مشکل داشته باشد و یا بهره تبدیل آنها متفاوت باشد.
با چرخش دتکتورها به همراه تیوب و جابجایی دتککتور معیوب یک حلقه در تصویر مشاهده می شود
برای برطرف کردن این آرتیفکت دتکتورها باید کالیبره شوند و در صورت معیوب بودن باید تعویض شوند. همچنین می توان از الگوریتمهای خاص بازسازی تصویر که به این متظور تهیه شده اند برای کاهش اثر این نوع آرتیفکت استفاده کرد
6- آرتیفکت ناشی از قرار داشتن قسمتی از ناحیه مورد تصویربرداری در خارج از میدان تابش ( FOV )
این آرتیفکت زمانی رخ می دهد که ناحیه مورد تصویربرداری بزرگتر از FOV چهل سانتی متر و قفسه سینه بیمار cm50 باشد قسمتی که خارج از FOV قرار دارد مقابل دتکتور ها را سد می کند و دسته اشعه را تضعیف می کند ولی به تصویر درنمی آید و باعث بوجود آمدن خطهایی در تصویر می شود
برای حذف این آرتیفکت باید مطمئن شویم که FOV بزرگگتر از ناحیه مورد تصویربرداری است.

1- bowiitefillter : نوعی فیلتر که لبه های آن ضخیم تر از قسمت مرکزی آن و موجب افزایش Dynamic Range دتکتور می شود.
2- Cated CT : در این روش با هم زمان سازی تابش اشعه و ECG اثر آرتیفکت حرکتی را کاهش می دهند ( هر بار تابش زمانی صورت می گیرد که قلب در فاز خالص قرار دارد )

[afsanah82]

تومورهای پانکراس عموما" شامل آدنوکارسینومای مجاوری می باشند ولی سایر تومورهای دیگر نظیر کارسینومای سلولislet و انواع مختلف نئوپلاسمهای Cystic شامل micro cyst adenoma ، macro cyst adenoma / carcinoma و (IPMT) Intraductal papillary mucinous tumor می باشند . در اینجا ما بر روی پارامترهای CT ، تکنیکهای مواد حاجب و زمان بندی scan که با آشکار سازی و مشخص کردن تومورهای پانکراس در ارتباطند متمرکز می شویم .

هدف از تصویربرداری تومورها پانکراس با CT آشکار سازی تومورها و تعیین قابل برداشت بودن آنها است . به خصوص برای ما خیلی مهم است که مشخص کنیم آیا

بزرگ شدگی غدد ، ناهنجاریهای تضعیفی ( attenuation abnormalities) نظیر توده های جامد یا کیست و یا نکروز یا اتساع مجاری یا کالسیفه شدن . به علاوه تصویربرداری پانکراس به منظور تعیین integrity شریان هپاتیک ( HA ) ، شریان مزانتریک فوقانی ( SMA ) ، شریان طحالی ( SA ) ، ورید پورتال ( PV ) ، ورید طحالی ( SV ) نیز انجام می پذیرد . و بالاخره آشکارسازی گره های اطراف پانکراس نیز خیلی مهم می باشد .

به دنبال تزریق یکباره مواد حاجب ، پانکراس نسبتا" سریع آشکار می شود . تومورها نیز تقریبا" به شکل مشابه عمل می کنند ولی با کمی تأخیر و در مقایسه با پانکراس از کنتراست کمتری برخوردار خواهند بود . مشابه کبد ، فاز اولیه HA ( HAP ) ارزش کمی دارد اگر چه بر عکس کبد HAP تأخیری نیز برای بررسی پانکراس زود است . لذا باید تقریبا" 15 ثانیه بیشتر تأخیر داشت و تصویربرداری در حدود ثانیه 40 آغاز می شود که به نام فاز پانکراتیک یا فاز پارانشیمال ( PP ) نامیده می شود . در تصویربرداری پانکراس ،فاز وریدی ( VP ) مفید است.

بررسی مفیدترین فازها جهت تصویربرداری پانکراس به دقت مورد تحقیق قرار گرفته است . اخیرا" Fletcher و colleagues فازهای مختلف ( شریانی ، پانکراسی ، کبدی ) را برای آشکارسازی تومور و بررسی وضعیت عروقی مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که برای آشکارسازی تومور ، فاز شریانی دارای کمترین مزیت است در حالیکه PP و HAP بهتر بوده و تقریبا" مشابه هم عمل می کنند . در همان مطالعه مشخص شد که برای بررسی وضعیت عروقی مجددا" فاز شریانی ناکار آمده بوده و همچنین فاز پانکراسی نیز به خوبی فاز کبدی نمی باشد . بیشتر آدنوکارسینوماهای مجاری به سختی قابل آشکار شدن می باشند و هر چه ضایعه کوچکتر باشد مشکلات در آشکار کردن آن بیشتر خواهد بود . تصویربرداری 3D کمک خواهد کرد تا قابل برداشت بودن تومورهای کوچک را بررسی کنیم . تقریبا" 15% آدنوکارسینوماهای مجاری در خلال PP و PVP و isodense بوده و تشخیص آنها مشکل است . تغییرات مختلف پانکراس به خصوص در افراد سالمند که چربی بیشتری در پانکراس دارند قابل مشاهده است . پروتکل های MDCT برای تصویربرداری پانکراس کمی با کبد متفاوت است . برای یک اسکنر4 – Slice دتکتور 4 X 1.25 mm بوده و سرعت تخت نسبتا" کم است . این پارامتر ها تصویربرداری 3D عروق بهینه است ولی باعث طولانی شدن زمان حبس تنفس بیمار شده و آرتیفکت حرکتی را افزایش می دهند . با استفاده از اسکنر 8 - Slice ، دتکتور 8 X 1.25mm می شود . Pitch تا حدودی کمتر می شود ولی سرعت تخت به مقدار قابل ملاحظه ای افزایش یافته و سرعت چرخش کمی بیشتر می شود و لذا نویز کمتری خواهیم داشت . طراحی دتکتور 16 X 0.625 mm در اسکنر 16 – Sliceباعث نویز بسیار زیادی خواهد شد . اگر Pitch کاهش یابد دور تشعشع خیلی افزایش خواهد یافت . البته قابل بحث خواهد بود که در بیماری با آندوکارسینومای پانکراس بحث دوز تشعشع خیلی بحرانی نخواهد بود . نویز را می توان با طراحی دتکتور 16 X 1.25 mm ، کمی کاهش Pitch و کمی سرعت تخت بیشتر کاهش داد . برای فاز وریدی طراحی دتکتور به 16 X 0.625 mm و Pitch : 1.75 و زمان چرخش 0.5 ثانیه تغییر می یابد .



از منظر تجویز مواد حاجب و زمان بندی اسکن ، 125 ml ماده حاجب با غلظت بالا با سرعت 4 ml / s تزریق شده و به دنبال آن Saline chaser 1 ml/kg نیز تزریق می شود . تصویربرداری PP در حدود 40 ثانیه بعد با استفاده از Trigger خودکار آغاز می شود . برای فاز وریدی از تأخیر 65 ثانیه استفاده می شود .

سرعت تزریق مواد حاجب نیز اهمیت دارد . در یک مطالعه سرعت تزریق کنتراست 2.5 ml / s با 5 ml / s در تصویربرداری پانکراس و کبد مورد مقایسه قرار گرفت و ثابت شد که در سرعت 5 ml / s Peak Enhancement بیشتر و زمان رسیدن به Peak کوتاه تر است ، شکل 3 این مسأله را نشان می دهد .

ادامۀ مطالعات این مقاله تنها بر آدنوکارسینوما متمرکز خواهند شد . در سال 2004 ، 27400 مورد جدید که عموما" از بیماران پیر بوده و میزان بروز بین زنان و مردان برابر بوده وجود داشته است . اطلاعات نشان می دهند که علیرغم بهبود در آشکارسازی و درمان ، میزان بقا چندان تفاوت مشخصی نداشته است . البته این اطلاعات شامل اطلاعات مربوط به MDCT نمی شود و امید است که با در نظر گرفتن MDCT این آمار بهتر شوند . بیشتر آدنوکارسینوماها در پانکراس رخ می دهند با این وجود آنهایی که در قسمت دم رخ می دهند تهاجمی تر بوده و به دلیل اینکه مدت طولانی تری خاموش می باشند ، در هنگام تشخیص بزرگتر می باشند . گره های لنفاوی اطراف دئودنوم ، سلیاک و دئودنوم . مثالی از الگوی متاستاتیک از سطان پانکراس در شکل 4 آمده است . دو ندول در دیوارۀ داخلی سکوم وجود دارند که احتمالا" ناشی از پخش داخل صفاقی در طول فرانتر رودۀ باریک است .

تنها روش درمانی حاضر برای سرطان پانکراس جراحی وحذف است . مطالعۀ اولیه ای نشان داد که دقت نهایی helical CT در ارزیابی قابلیت جراحی تومور 70% است و یکی از شایع ترین دلایلی که یک تومور غیر قابل جراحی به نظر می رسد مشکلات عروقی تومور است . به همین دلیل جدیدا" Curved Plannar مورد علاقه اند چون تصویری از پانکراس در طول محور طولی به دست می دهند .

به طور کلی توانایی رادیولوژیستها برای تشخیص قابل جراحی بودن تومور پانکراس افزایش یافته است . عوامل مؤثر در این افزایش عبارتند از : آزمایشات چند فازۀ MDCT به خصوص آنهایی که در فازهای وریدی و پانکراسی انجام می شوند ، غلظت های بیشتر موادحاجب و سرعت های تزریقی بالاتر که باعث افزایش میزان ید در فازهای شریانی اولیه می شوند و استفاده از سیستمهای 3D و Curved Plannar .





CT اسکن از کبد
کلمه هپاتیک به معنی « مربوط به کبد » می باشد . CT اسپیرال در نشان دادن بیماری های هپاتیک حساسیت بسیار بالایی دارد .
آن دسته از بیماریهای هپاتیک که در CT قابل توجه می باشند بقرار زیر هستند :
کیست هیداتیک
عفونت هیداتیک در اثر کرمهای کوچکی به نام تینااکینوکوک Taehia ecchinococcus به وجود می آید . کبد متداولترین محل برای توسعه سیستم های ناشی از هیداتیک است .
در دیواره سیست کلیسفیکاسیون پاتولوژیکی بوجود می آید که بوسیله رادیوگرافی یا CT بخوبی قابل رویت است . این سیست ها را در CT شکم روتین و حتی بودن تزریق کنتراست می توان مشاهده نمود .
کوله سیست cholecystitis
این بیماری به معنی التهاب دیواره کیسه صفرا می باشد و در دو نوع حاد یا مزمن دیده می شود . و هر دو نوع ممکن است با سنگ کیسه صفرا



همراه باشد . برای تشخیص کوله سیست یا سنگهای صفراوی CT شکم روتین می تواند جوابگو باشد .
هپاتیت Hepatitis
هپاتیت می تواند ناشی از عوامل میکربی یا ویروسی باشد و به انواع مختلف تقسیم می شود شایع ترین مورد هپاتیت هپاتیت های ویروسی است . هپاتیت مزمن منجر به نارسایی کبدی و سیروز می گردد که در CT شکم روتین قابل بررسی است .

سیروز cirrhosis
سیروز عارضه ایست که در آن سلولهای فیبروزی جانشین سلولهای کبدی نابود شده می گردند در نتیجه کبد سفت و چروکیده می شود .
سیروز علل مختلفی دارد که رایج ترین ایتولژی هپاتیت ویروسی و استعمال زیاد الکل است .
سیروز یک اختلال مزمن و پیشرونده است و فیبروزیس در این بیماری می تواند سبب افزایش فشار پورتال portal hypertension گردد که غالباً همراه با واریس انتهای مری ، لیگامان گاستر و هپاتیک و ناف طحال است . CT اسپیرال روتین از ناحیه کبد و شکم می تواند واریس و عروق کلاترال سیستم پورتال را بخوبی نمایش دهد .
همچنین سیروز در CT را می توان با کاهش اندازه لوب راست کبدی و قطعه مدیال لوب چپ و بزر



گی جبرانی قطعه لاترال لوب چپ و لوب Caudate مشاهده نمود .
انفیلتراسیون چربی infiltration
کبد چرب ناشی از تجمع برگشت پذیری گلیسرید است و علل متداول آن چاقی ،‌ مصرف زیاد الکل starvation ...
انفیلتراسیون می تواند عمومی ، لوبولار ، سیگمنال یا فوکال می باشد و در CT شکم بدون کنتراست بصورت پررنگ دیده شدن پورتال دیده می شود .
نئوپلاسم ها
CT نقش اساسی در نمایش تومورهای کبدی و متاستازها دارد . کبد متداولترین محل برای متاستاز کارسینوماهای کولون ، پستان ، ریه ، پانکراس و ملانوماها و سارکوماها هستند . در حقیقت متاستازها 20 برابر رایج تر از نئوپلاسم های اولیه کبدی هستند .
درصد بالایی از نئوپلاسم های کبدی خون را از شریان کبدی می گیرند . از طرفی 80% خون رسانی کبد توسط سیستم پورتال تأمین می شود و تنها 20% آن از شریان کبدی است . از این رو CT دینامیک کبد در نمایش نئوپلاسم ها بر CT روتین ارجحیت دارد . فاز دوئل ( شریانی و پورتال ) آشکارسازی متاستازها و نئوپلاسم ها را به حداکثر می رساند . تومورهای پرعروق در فاز شریانی آشکار می شوند و ضایعات هیپرواسکولار خوش خیم یبشترین اندیکاسیون را در فاز شریانی دارند . در 37% بیماران تومورهای 5/1 سانتی متر یا کمتر قابل تشخیص بودند . بدنبال فاز شریانی CT در فاز پورتال نیز انجام می شود که 8% افزایش در تشخیص ضایعات کبدی نشان می دهد . فاز دوئل آشکارسازی کارسینومای هپاتوسلولار پر عروق کوچک را بحداکثر می رساند .
حساسیت روش دوئل در آشکارسازی متاستاها 80 تا 85% تخمین زده می شود که برای ندولهای بزرگتر از یک سانتی متر 99% و کوچکتر از یک سانتی متر 68% است .
همانژیوم
همانژیوم تومور بافت عروقی است و انواع مختلف دارد . و در ماهیچه ها ،‌ پوست ، استخوان ، کبد و مغز اغلب دیده می شود . همانژیوم ها معمولاً بدون علامت هستند و در CT یا سونو تشخیص داده می شوند . البته گاهی درد ، تهوع و علائم شکمی نیز مشاهده می شود .
همانژیوم کبدی نیز از اندیکاسیون های CT دینامیک کبد با فاز دوئل می باشند . البته در برخی از مراکز CT اسکن قبل از تزریق کنتراست و شروع فاز دوئل ، CT اسکن ساده و بدون کنتراست تزریقی از کبد بعمل می آید .
تزریق ماده کنتراست و تشدید کنتراست کبدی
CT اسکن از ناحیه شکم چه با روش روتین و چه دینامیک نیاز به کنتراست خوراکی و تزریقی دارد . کنتراست خوراکی در مواردی که CT جهت بررسی پارانشیم کبدی است قابل حذف است و در همانژیوم ها می توان تنها به کنتراست تزریقی اکتفا نمود ولی معمولاً جهت اطمینان بیشتر کنتراست خوراکی نیز به بیمار داده می شود . مقدار کنتراست تزریقی حدود 1 الی 5/1 سی سی برای هر کیلو وزن بدن است ( بطور معمول 120 تا 150 سی سی استفاده می شود ) .
به هر حال با تزریق کنتراست ابتدا این ماده با شریان هپاتیک در عرض 20 ثانیه به کبد می رسد و در اسکن دینامیک و فاز شریانی ( اسکن پس از 20 ثانیه از شروع تزریق ) تراکم شریانی کبدی همرنگ با آئورت دیده می شود . در این مرحله هنوز مقدار زیادی از ماده به کبد نرسیده است زیرا شریان هپاتیک حدود خونرسانی کبد را بعهده دارد . از این رو تراکم رگهای خون رسانی نسبت به پارانشیم کبدی بیشتر است و رگها سفید دیده می شوند علاوه بر شریان هپاتیک ورید پورتال نیز در ناف کبد به وضوح نمایان می گردند . پس از یک دقیقه قسمت اعظم کنتراست با ورید پورتال که 75 الی 80% بار خونی کبد را به دوش می کشد به کبد می رسد در این مرحله یعنی فاز پورتال سیستم پورتال و ورید اجوف تحتانی پررنگتر از شریانها دیده می شوند و شریانها کمرنگ تر مشاهده می گردند . ولی بتدریج ماده از رگها خارج شده و تعادلی بین مقدار ماده کنتراست در عروق خونی و خارج از آن برقرار می شود و کنتراست درمایع میان بافتی و خود بافت بحال تعادل در می آید و تمامی کبد تیرگی یکنواخت بخود می گیرد . این حالت را حالت تعادل یا equilibrium گویند که معمولاً 4 تا 5 دقیقه پس از شروع تزریق مشاهده می گردد . در این میان توده ها و متاستازها بسته به میزان خونی که به آنها می رسد در این رهگذر نقش متفاوتی ایفا می کنند و با توجه به ساختار عروقی خود در مراحل مختلفی از تشدید قابل تشخیص هستند مثلاً همانژیومهای کاورنوس که شایع ترین تومورهای خوش خیم کبدی هستند در مراحل تأخیری هنوز کدر دیده می شوند زیرا تخلیه کنتراست از آنها کندتر از بافت طبیعی کبد انجام می شود . در صورتی که متاستازهای کم عروق با منشأ کارسینوم کولون در مراحلی که کبد بیشترین تیرگی خود را دارد با بافت نسبتاً روشن و کم تراکم خود بهتر تشخیص داده می شوند .
CT اسکن روتین از کبد
150-120 سی سی ماده کنتراست با سرعت 3-2 سی سی در ثانیه تزریق می شود . 70-60 ثانیه پس از شروع تزریق ( با توجه به جثه بیمار مقدار دارو و زمان تأخیر کم و زیاد می شود ) اسکن شروع می شود ضخامت برشها برای کبد 7-5 میلی متر بوده و پیچ pitch دستگاه 5/1 ( یا کمتر از 2 ) انتخاب می شود . همانطوریکه قبلاً ذکر شد از کنتراست خوراکی ( 40-30 سی سی ماده حاجب در 1200-1000 سی سی آب یا آبمیوه ) نیز در CT روتین شکم استفاده می شود که از 5/1 ساعت تا 2 ساعت قبل از شروع CT به فاصله های منظم به بیمار داده می شود .
در صورت مشاوره ضایعه در کبد برشهای تأخیری ( پس از حدود 10 دقیقه ) کمک بسیاری به تشخیص می نماید .
CT دینامیک از کبد




در این روش CT اسکن همراه با تزریق کنتراست انجام می گیرد عبارت دیگر CT قبل از پایان تزریق شروع می شود و نمایش کبد در فازهای شریانی و وریدی یا پورتال صورت می گیرد .
150-120 سی سی کنتراست با سرعت 5-4 سی سی در ثانیه ( با استفاده از آنژیوکت درشت ) تزریق می شود . شروع اسکن 30-20 ثانیه پس از شروع تزریق برای فاز شریانی می باشد ( با ضخامت 7-5 میلی متر و پیچ 5/1 ) 70-50 ثانیه پس از شروع تزریق برشها مجدداً تکرار می شوند تا کبد را در فاز پورتال یا وریدی نمایش دهند . معمولاً فاز شریانی را از پائین کبد تا دیافراگم و سپس فاز وریدی را از بالا تا پائین انجام می دهند .
غالباً CT دینامیک کبد در صورت مشاهده ضایعه نیاز به برشهای تأخیری دارد که 5-2 دقیقه بعد ( بستگی به اندازه ضایعه دارد ) از محل ضایعه گرفته می شود و گاهی تا حدود 15 دقیقه این برشها ممکن است چند بار تکرار شود تا تخلیه شدن ضایعه را از ماده کنتراست مشاهده کنیم .
از این رو روش بنام تری نیز گفته می شود . که در مورد همانژیومها انجام می شود ولی در مواردیکه فقط مشکوک به کارسینوماها یا متاستازها هستیم فاز سوم یا تأخیری نیاز نیست و روش دوئل بتنهایی می تواند جوابگو باشد .

[afsanah82]

سوالات شما دررابطه با CT Scan

سؤال و جوابهای مطرح شده در این صفحه شما را درآگاهی از آزمون خود کمک کرده و به شما اجازه میدهد که در موردموارد قبل و بعد از آزمون آشنایی کامل داشته باشید.شما می توانید سوالات خود را بااین سایت مطرح کرده ومنتظر جواب باشید .
بیشترین سؤالهای پرسیده شده در موارد زیر میباشد :
1- CT اسکن چیست. 2- آیا خطرناک و دردناک است . 3- چه کاری جهت آماده سازی خود برای آزمون انجام دهیم . 4- چه اتفاقاتی در طی اسکن می افتد . 5- یک C T اسکن چقدر طول می کشد. 6- بعد از اسکن چه کار باید کرد. 7- کی نتیجه اسکن خود را می گیریم . 8- اگرسؤالهای دیگری داریم چکار کنیم.

CT اسکن چیست؟
CTیا CAT اسکن عبارتی است که برای توضیح یک آزمون با اشعه X استفاده می شود و به عنوان توموگرافی کامپیوتری یا برش نگاری کامپیوتری نامیده می شود.
CTاسکنر به شکل یک ماشین گرد است که از تکنولوژی اشعهX پیشرفته برای گرفتن تصاویر مقطعی متقاطع از بدن استفاده می کند که به هر مقطع Slice می گویند.
CT می تواند داخل مغز یا سایر قسمتهای بدن و ناحیه داخلی اعضایی که در آزمونهای رادیولوژی معمولی دیده نمی شود را ببیند.
CT ممکن است تشخیص قطعی بیماری را راحت تر و با دقت بیشتر نسبت به سایر ابزارهای تصویربرداری ممکن سازد .
وقتی بیماریها راحت تشخیص داده شوند، بهتر هم درمان می شوند، پس CT اسکن میتواند به نجات زندگی کمک کند.
-آیا CT اسکن مضر و خطرناک است؟
آزمون به خودی خود کاملاً بی درد است از شما می خواهند که در طول آزمون آرام روی تخت C T اسکن دراز بکشید. بسته به نوع مطالعه شما ممکن است مورد تزریق قرار بگیرید یا از شما می خواهند که مایعی بنوشید که به آن ماده کنتراست می گویند. این قسمت از مراحل ممکن است سخت باشد.
تعداد زیادی از عوامل کنتراست شامل ید است که منجر به یک وانش حساسیتی در بعضی افراد می شود. بیمار اگر از قبل سابقه واکنشهای حساسیتی به ید یا عامل کنتراست دارد یا هرگونه حساسیتی که دارد باید به پرستار یا تکنولوژیست بگوید.
شما ممکن است ماده کنتراست را زودتراز CT اسکن دریافت کنید مثل آزمون کلیه یا IVP یا قلب و یا وارد کردن کاتتر داخل رگها ( آنژیوگرافی ) بحث مربوط به کنتراست را در قسمتهای دیگرمطالعه خواهید کنید.
اسکنر از اشعه X استفاده می کند برای حفاظت شما اطراف تشعشع بوسیله مواد جاذب و تجهیزاتی که اشعه X را در محدوده بیشترین انرژی نگه می دارد استفاده می شود . چون اشعه X می تواند به جنین در حال رشد صدمه وارد کند، مطئناً باید وضعیت حاملگی یا احتمال وجود حاملگی را به تکنولوژیست قبل از آزمون اعلام کند.


- چه کاری برای آماده سازی خود قبل از آزمون باید انجام داد.
روز آزمایش : در آن روز لطفاً از 4 ساعت قبل از وقت CT اسکن غذای جامد نخورید . همچنین می توانید مایعات سبک مثل قهوه ، چای ، آبگوشت ، سوپ ساده یا آب میوه در طول این زمان در حد معقول و معمول مصرف کنید.
مصرف غذای جامد کم و جزئی در راستای جلوگیری از داشتن معده سنگین یک اقدام احتیاطی ساده قبل از هر روش پزشکی می باشد.
در بخش CT اسکن : برنامه ریزی کنید که حداقل 15 دقیقه قبل از وقت آزمون به آنجا بروید. این کار زمان لازم را برای انجام کارهای دفتری مربوط به آزمون در اختیار شما قرار مبدهد. از شما خواسته می شود که پرسشنامه مربوط به خلاصه پرونده پزشکی خود را راجع به داروها و حساسیت و اطلاعات مربوط به بیمه خود را پرکنید.
اگر یک CT از شکم یا لگن دارید لازم است که شما 1 ساعت و 15 دقیقه قبل به بخشCT مراجعه کنید. از شما می خواهند که شربت کنتراست بنوشید، یک مایع که به نمایان کردن روده کوچک شما کمک می کند بنابراین پرتوگیری می تواند بطور صحیح اسکن شما را نمایش دهد. سپس از شما می خواهند که 1 ساعت قبل از آزمون منتظر بمانید چون پرشدن معده و روده شما یک مدت زمانی را می گیرد.
در حقیقت بسته به نوع مشکل پزشکی شما و نوع مطالعه ای که درخواست شده است از شما میخواهند که یک بطری ماده کنتراست زا را قبل از آزمون بنوشید.
یک تکنولوژیست خودش را به شما معرفی می کند و آزمونی را که دارید برایتان توضیح میدهد و به سؤالهایتان پاسخ می دهد.
بسته به قسمتی از بدن شما که باید اسکن شود از شما می خواهند که وسایل فلزی خود را درآورید مثل دندان مصنوعی، و لباس مخصوص بیمارستان بپوشید.

- در طی آزمون چه اتفاقی می افتد.
تکنولوژیست شما را به اتاق اسکن راهنمایی می کند و شما روی تخت مخصوص معمولاً به پشت دراز می کشید. شما باید راحت باشید چون حرکت نکردن شما در طول آزمون خیلی مهم است. آزمونهای مختلف بسته به مشکل پزشکی شما و قسمتی از بدن که باید مورد مطالعه قرار گیرد فرق می کند. رادیولوژیست یک آزمونی را طراحی می کند که مجموعاً برای تشخیص مشکل شما نیاز است.
برای مثال اگر شکم شما مطالعه می شود یک سری تصاویر از زیر سینه تا بالای لگن گرفته می شود در طی این مطالعه از شما میخواهند که نفس خود را نگه دارید تا تصاویر مبهم و نامشخص نشود.
دستگاه یک صدایی دارد و تخت ممکن است به آرامی حرکت کند. همچنین شما ممکن است صدایی را از تکنولوژیست یا دستگاه دریافت کنید درباره نوع نفس کشیدن . در قسمتی از آزمون ، قبل یا در طی آزمون ممکن است مورد تزریق یک ماده کنتراست قرار بگیرید ( بوسیله پرستار، تکنولوژیست یا دکتر ) این کار امکان دریافت تصاویر واضح از ارگان شما را به دکتر می دهد.
شما باید هر ناراحتی در طول آزمون یا بعد از تزریق دارید به تکنولوژیست بگویید. همه افراد ،ماهر و دوره دیده هستند و می دانند چگونه به شما کمک کنند.
- یک CT اسکن چقدر طول می کشد.
هر آزمون به مقتضیات خاص خود بستگی دارد. بنابراین نباید مضطرب شوید. اگر آزمون شما نسبت به آزمونی که قبلاً داشتید متفاوت بود یا اگر بعضی تصاویر اضافی بعد از اینکه سری اول کامل شد از شما گرفتند. از شروع تا پایان تصویرگیری معمولاً 5 تا 20 دقیقه طول می کشد.

- چه اتفاقی بعد از اسکن می افتد.
بعد از اینکه کارکنان CT مطمئن شدند که اطلاعات کافی را جمع آوری کرده اند شما ممکن است محل را ترک کرده و بدون محدودیت دنبال کار خودتان بروید.
- کی نتیجه را می گیریم.
آزمون شما باید بوسیله رادیولوژیستی که برای این نوع تصاویر دوره دیده است بازنگری شود. نتایج بصورت گزارشی برای دکتر شما قابل دسترسی می باشد. یک گزارش رسمی که به تقاضای دکتر فرستاده می شود. شما باید با دکترتان تماس بگیرید اگر میخواهید از نتیجه آگاهی یابید.



- اگر سؤال دیگری دارید بپرسید .
اگر شما هر سؤالی در مورد CT اسکن خود دارید لطفاً از هر کس در بخش CT از جمله مسئول فیزیک ، پرستار و تکنولوژیست و پذیرش وجود دارد،سؤال کنید
سؤال و جوابهای رایج در باره عوامل کنتراست:
سؤال 1- من یک توده خلفی گردن دارم . من درباره گرفتن یک CT اسکن خیلی نگرانم چون به من گفته اند که آنها اغلب دوست دارند تزریق مواد رنگی بکنند . چقدر احتمال دارد که آن مواد روی من اثربگذارد ؟ آیا بیشتر بیماران از دریافت این مواد بیمار می شوند؟ اگر اثر می گذارند چه نشانه هایی در این بیماران دیده می شود؟
اکثریت مردم واکنش نامطلوبی به این داروی رنگی ( عامل کنتراست ) که در طول اسکن استفاده می شود ندارند. شما اغلب مثل یکی از آنها واکنشی نخواهید داشت .وقتی مواد رنگی تزریق می شوند شما یک احساس زودگذر و ناپایدار گرما و طعم گس در دهانتان خواهید داشت اما اینها علایم مضری نیستند. در موارد نادری افراد یک واکنش آلرژیک قوی به مواد رنگی نشان میدهند که میتواند شامل حالت تهوع ، استفراغ و تنفس کوتاه باشد. این علایم باید به تکنولوژیست کنترل کننده آزمون گزارش داده شود.
سؤال 2- من دو روز پیش یک CT اسکن داشتم من سه لیوان از چیزی که فکر می کنم ید رقیق شده بود خوردم و درزمان اسکن یک ماده دیگر به من تزریق کردند. دیروز عصر اسهال من آغاز شد و تا امروز ادامه داشت من چیز دیگری غیر از تغذیه همیشگی ام نخوردم و چیز غیر معمولی نخوردم . آیا اسهال یکی از علایم اثر دارویی است که من دریافت کرده ام؟
جواب: بله اسهال یکی از اثرات مضر سولفات ید است که شما در طول آزمون خورده اید. محلول ید غلیظتر از آب است بنابراین این مایع تمایل به ماندن در روده بجای جذب شدن در بدن دارد. حظور یک مایع خارجی در روده منجر به اسهال میگردد. این نوع اسهال معمولاً طی یکی دو روز به حالت عادی برمی گردد (بعد از آنکه همه ید از بدن دفع شد)محلول ید روده را در تصاویر CT اسکن خیلی واضح می کند. بنابراین به آسانی می توان آن را از سایر ارگانها در شکم تمایز داد.
سؤال 3- چه اتفاقی می افتد اگر دارو از محل تزریق به سایر قسمتها نشت کند. برای مثال اگر سوزن در رگ نبوده و دارو تزریق شود دارو به بافتهای مجاور دست یا بازو نشت می کند دارو چه اثراتی روی این بافتها دارد؟ چگونه میتوان از اثر دارو روی قسمتهای دیگر بدن جلوگیری کرد ؟ آیا آثار طولانی مدتی وجود دارد ؟ آیا اسکن بیمار با داروی یکسانی می تواند دوباره انجام شود یا باید زمان دیگری برای او در نظر گرفت؟
جواب : اگر چه نمونه این بسیار نادر است ولی ممکن است که یک سوزن تزریقی کاملاً داخل رگ قرار نگیرد یا ممکن است هنگامی که بیمار روی تخت دراز می کشد از داخل رگ خارج شود در این حالت وقتی عامل کنتراست در حین آزمون تزریق می شود دارو به بافتهای اطراف نشت می کند که به این مرحله Paravasation گویند که دردناک است و معمولاً سریع توسط بیمار گزارش می شود و یا خیلی سریع تکنولوژیست متوجه می شود.
حتی اگر یک مقدار زیادی از داروی کنتراست به بافتهای اطراف تزریق ، تزریق شود آسیب بلند مدت زیادی اتفاق نمی افتد .معمولاً ماده کنتراست بوسیله بدن کاملاً جذب می شودودر طول یک روز هیچ دارویی باقی نمی ماند . درنتیجه نیاز به زمان بندی مجدد وجود ندارد و آزمون می تواند در همان روز انجام شود.


سؤال 1- CT اسکن میتواند برای تشخیص پارکینسون استفاده شود . آیا بطور معمول استفاده می شود؟
جواب: CT برای تشخیص پارکینسون استفاده نمی شود در بیماری پارکینسون یک سری از سلولها در ریشه مغز پیدا می شود که بطور عادی رشد نمی کنند . تغییرات در ارتباط با بیماری پارکینسون به سختی در CT اسکن قابل بررسی است.
سؤال 2- در یک CT اسکن لگن به مادر شوهر من گفتند که 2ندول در لوب پایینی ریه چپش سرطان متاستاتیک داده است آیا تشخیص دقیق از طریق CT اسکن ممکن است؟
جواب: یک CT اسکن یک ابزار بسیار دقیق برای بررسی بدن بیمار است.این 2ندول در ریه بطور غیر قابل تصور در CT شکم پیدا شده اند .می توانست هر چیز دیگر باشد .می تواند بدرستی متاستاز را نشان دهد .( سرطانی که به محل جدیدی توسعه یابد ) آن 2ندول بیشتر شبیه باقیمانده خوشخیم نیومونای کوچک و محدود هستند . تنها راه اطمینان داشتن یک آزمون دیگر است. یک دکتر باید وجود سرطان را در هرکجای بدن چک کند به علاوه یک CT اسکن کامل ریه باید انجام شود .بعد از سه ماه برای مشخص کردن رشد ندولها اگر آنها رشد نکرده باشند. در حال حاضر تغیرات خوش خیم می باشند.
سؤال 3- خواهرم از سرطان معده مرد. او یک آندوسکوپی CAT شد.اما هیچکدام از این دو آزمون توموری را نشان نداد. من سونوگرافی سرطان او را که همه شکمش را گرفته بود، دیدم وقتی او عمل شد در آن روزها قبل از مرگش ، بیماریش تایید شد وقتی که سرطان تمام شکم را پرکرده بود چرا C T اسکن هیچ بیماری را نشان نداد؟
جواب: توضیحات زیادی در جواب اینکه چرا تومور را نشان نداده است وجود دارد، اما وقتی او در عمل مورد بررسی قرار گرفت یک تومور وجود داشت ( توضیح می تواند این باشد کهCT اسکن ممکن است بعضی تومورهای لایه داخلی شکم را که پریتونئوم نام دارد ، نشان ندهد ) . ما روی راههای پیشرفت توانایی خود برای نشان دادن سرطان در آن محل کار می کنیم . PET اسکن ممکن است یکی از راه حلها باشد و اکنون ما می توانیم تصاویری که توسطPET و CT با هم گرفته شده اند بگیریم که PET/CT نام دارد. بیان شما به یاد ما خواهد ماند تا تلاش برای پیدا کردن راه خوبی برای تشخیص سرطان را دنبال کنیم.
سؤال و جوابهایی در مورد CT اسکن و Pacemaker
سؤال : آیا بیماری که Pacemaker دارد می تواند یک CT اسکن داشته باشد؟
CT اسکن، اشعه X را برای تشکیل تصویر استفاده می کند، بنابراین شخصی که Pacemaker دارد بدون هیچ مشکلی می تواند CT انجام دهد .نوع دیگر تصویربرداری تکنیکی است بنام MRI ( تصویربرداری با تشدید میدان مغناطیسی) که یک میدان مغناطیسی قوی برای تشکیل تصویر بدن انسان استفاده می کند. میدان مغناطیسی استفاده شده در MRI می تواند مواد فلزی Pacemaker را دفع کند . شخص باPacemaker نباید به دستگاه MRI نزدیک شود.
سؤال و جوابهایی در مورد اسکن و تشعشع
سؤال : کودک 20 ماهه من دچار ویروس معده شده بود. در عرض یک ساعت اولین علایم را نشان داده و روی اسباب بازیش، با چشمهای چرخیده به بالا افتاد .او هیچ عکس العملی نداشت من سریع او را به بخش اورژانس رساندم و سریع او را دوره کردند و دکترها او را به دقت چک کردند و همه چیز نرمال و طبیعی بود . یک CT اسکن به عنوان آزمایش گرفته شد. من خوشحال بودم که او بدرستی مورد آزمایش قرار گرفت. اما من شنیده ام که CT اسکن بچه ها ممکن است بعداً باعث ایجاد سرطان شود. آیا من باید به آنها اجازه انجام CT اسکن بچه ام را نمی دادم . من در مورد کاهش میزان اشعه در مورد بچه ها از آنها درخواست کردم و آنها به من گفتند که همین کار را می کنیم شما چه اطلاعاتی در این مورد می توانید به من بدهید؟
در تصاویر CT از تکنیک خاص استفاده از اشعه استفاده می شود. بنابراین یک حد مشخصی از تشعشع برای CT اسکن روتین لازم است. حد تشعشع برای بیمار در حدود 4 برابر تشعشعی است که از منابع نرمال طبیعی مثل خورشید، خاک ، غذا و آب مورد تشعشع قرار می گیرند. سطح تشعشع می تواند با جثه بیمار تنظیم شود بنابراین تنها مقدار اشعه لازم برای گرفتن یک تصویر مناسب استفاده می شود. در مرکزهای پزشکی بزرگ مراقبت ویژه برای کاهش اشعه جذبی توسط هر بیمار بکارمی رود. ما تنها مقدار اشعه لازم برای گرفتن تصویر واضح و داشتن تشخیص درست را استفاده می کنیم. مقدار اشعه با بیمار با سایز کوچک و بخصوص بچه ها هماهنگ می شود.
این که سطح زیاد اشعه ممکن است منجر به سرطان شود شناخته شده است، ولی اینکه مقداراشعه استفاده شده در CT بعداً منجر به سرطان شود خیلی بعید است . اگر یک دکتر فکر کند که یک C T برای رد یک ضایعه یا بیماری لازم است معمولاً دلیل خوبی برای انجام آن دارد در حالی که به تاخیر انداختن یک بیماری میتواند خیلی خطرناک باشد . شما با داشتن یک آسیب و صدمه دائمی و همیشگی در ریسک بزرگتری نسبت به تحمل یکبار اشعه CT اسکن قرار دارید.
چه کسانی نباید آزمون CT اسکن را انجام دهند؟
بیمارانی که نباید آزمون CT اسکن را انجام دهند شامل :
1- خانم های باردار ( جنین به اشعه x کاملاً آسیب پذیر و حساس می باشد).
2- بیماران با سابقه آلرژی و حساسیت به مواد کنتراست زا ( در صورت استفاده از مواد کنتراست زا )
3- بیماران با علائم حیاتی ضعیف و غیر ثابت
4- بیماران claustropholoic یا بیمارانی که دچار هراس از مکانهای بسته و تنگ می باشند.