دیوان عرفی شیرازی

[sorna]

تشنه ام رطل گران خواهم گزید

آتش آتش نشان خواهم گزید


جنت ار عرض متاع خود دهد

انتعاش ابلهان خواهم گزید


گر به خون خوردن دهندم اختیار

خون گنج شایگان خواهم گزید


نفس اگر یوسف شود نیکو بود

گرگ را یوسف به جان خواهم گزید


گفته بودم چون بدین در شه شوم

برتر از ملک کیان خواهم گزید


آنچه بگزینم بگیرند ار ز من

آنچه بستانم از آن خواهم گزید


این ندانستم که از بخت زبون

آنچه عرفی خواهد، آن خواهم گزید

[sorna]

هجران شب تار ما ندارد

غم عقدهٔ کار ما ندارد


تا جان به هوای گل فشانیم

گل میل کنار ما ندارد


گر عزم سفر کند خوشش باد

جان طاقت بار ما ندارد


فردوس شراب دارد اما

پیمانه گُسار ما ندارد


ساقی می ناب دارد، اما

در خورد خمار ما ندارد


هر کس که رهین حرف و صوت است

پیغام-نگار ما ندارد


از بس که رمیده ایم و ترسان

غم ذوق شکار ما ندارد


عرفی نه ز دوست-دشمنان است

اما غم کار ما ندارد

[sorna]

کو فنا تا زخم ها شمشیر بر مرهم نهند

بیخودی و هوشمندی سربه پای هم نهند


عمر فرصت کوته است و دست یغمایی دراز

تنگ چشمان را بگو تا برگ عشرت کم نهند


گرفشانم دُرد دَردی بر دل آسودگان

تهمت بیداری صد شور از ماتم نهند


اشک ریزان ترا نازم که از لخت جگر

یک چمن گل در کنار قطره ی شبنم نهند


رحمتش درفعل داروخانه را خندان کند

زخم ها را تا به چاک جامه ها مرهم نهند


اهل دل عرفی اگر یابند فرمان طرب

قصر شادی را بنا هم در زمین غم نهند

[sorna]

در چمن حوروشان انجمنی ساخته اند

چشم بد دور که بهشتی چمنی ساخته اند


ننشیند دل این طایفه در قصر بهشت

که به معموره ی دل ها وطنی ساخته اند


چون بسنجید به فرهاد مرا، یا مجنون

که به بازیچه ی هر یک سخنی ساخته اند


ای برهمن بنگر معبد صوفی و ریا

کاین طرف دیر بت و برهمنی ساخته اند


دل شهید غم او بود که از شهر وجود

آمد آواره که جای دهنی ساخته اند


حله ها سوخته اند اهل بهشت از غیرت

تا شهیدان تو گلگون کفنی ساخته اند


تیر آن غمزه حلال است ولی جمعی را

که ز دل جامه و از جان بدنی ساخته اند


لذت شعر توعرفی به همه عالم گفت

که ترا مایل شیرین دهنی ساخته اند

[sorna]

دل ما را به فسون جادوی بابل نبرد

هر که از بهر وفا دل ندهد جان نبرد


کی کسی رنگ وفا می طلبد، ور نه به حشر

دست ما آب رخ دامن قاتل نبرد


بیخودی راه نماید به تو مجنون تو را

هرگز از بانگ جرس راه به محمل نبرد


بحر غم جمله کنار است که از خود گذری

زورق اهل فنا منت ساحل نبرد


هر که اندیشه ی او چشمه ی کوثر نشود

پی به شیرینی آن شکل شمایل نبرد


دم شمشیر بود رهگذر عشق، ولی

هر که این ره نرود پی به در دل نبرد


عازم هیچ غم آباد نگردد غم دوست

که مرا دست در آغوش حمایل نبرد


همه عدل است چرا برمن عاقل دگری

عقل کل راه به این نکته ی مشکل نبرد


سینه خالی مکن از درد که مرد ره عشق

که سبکسار شود بار به منزل نبرد


عرفی آن شمع در آورد به محفل، کو را

خجلت جلوه ی خورشید به محفل نبرد

[sorna]

ما کسی را نشناسیم که غم نشناسد

هست بیگانه مرا آن که الم نشناسد


من و آن غمزه که چون تیغ برآرد ز میان

طایر بتکده و مرغ حرم نشناسد


شرم باد از صنمی، برهمنی را که اگر

در حرم دیده گشاید به صنم، نشناسد


یا رب آن کس که کند تهمت شادی بر من

تا ابد کام دلش لذت غم نشناسد


با شهیدان شهادت که غم راز لبم

زخم ما مرهم و الماس به هم نشناسد


دل عرفی بود آسوده ز هر بود و نبود

دو جهانی که وجود است، عدم نشناسد

[sorna]

مجنون تو هر دم روش تازه نسازد

بد نامیت آرایش آوازه نسازد


احزای مروت همه جمع آمده، امید

کش ناز تو بی بهره ز شیرازه نسازد


نازم به صفای مه کنعان، که زلیخا

گر غیرت حور است ، که بی غازه نسازد


دریاست به یک حوصلهٔ رحمت ساقی

در باده زند جام و به اندازه نسازد


در بزم وی ای دل مکن افغان کشی، آنجا

با نغمهٔ بی شعبه و آوازه نسازد


مرهم به از آن داغ که در حالت بهبود

همسایگی داغ تواش تازه نسازد


عرفی بکش این جام، بیاسا، که نه عیب است

گر تشنه لبی چون تو، به خمیازه نسازد

[sorna]

دلبران نی دل به ناز و عشق غافل می برند

می کشند ازعاقلان صد رنج تا دل می برند


کشته گان غمزهٔ معشوق در روز جزا

جمله غیرت بر قبول کار قاتل می برند


نگسلی از کاروان کعبه ای دل، کز شتاب

می گذارندت به خاک عجز و محمل می برند


با سبک روحان کن آمیزش، که ماندی چون ز راه

بار غم بر دوش دل، منزل به منزل می برند


گر چه ارباب تعلق وقف توفانند، لیک

رخت اگر کمتر بود کشتی به ساحل می برند


هر کجا شمعی است روشن می کنند از بهر بزم

شمع جان هر گه که روشن شد ز محفل می برند


زحمت حجاج دیر از کعبه جویان بدتر است

ره بسی طی می شود، پیرو به باطل می برند


فتنه شو بر اهل دل عرفی که از حسن قبول

مرده را جان می دهند و زنده را دل می برند

[sorna]

گر دَرِ عشق زنی تاب ملامت باید

دل آمادهٔ آشوب قیامت باید


در قبول نظر عشق هزاران شرط است

اول از عافیت رفته ندامت باید


تا به کی شاهد معنی بکشد بند نقاب

عمر ها بر در اندیشه اقامت باید


حسن سلمی ز تماشاگه هر بوالهوس است

چشمی از دیدن جز وِی به سلامت باید


طاقت سایه نداریم، چه اندیشه کنیم

پنجه در پنجهٔ خورشید قیامت باید


عرفی از رمز ملامت نشود دعوی عشق

همه صاحب نظرانیم، علامت باید

[sorna]

عصمت از لعل لبت گرد هوس می گردد

فتنه مفروش که سیمرغ مگس می گردد


در بهاران همه کس همدم مرغ چمن اند

دل من هم نفس مرغ قفس می گردد


ناله ای می کشم از درد تو گاهی، لیکن

تا به لب می رسد، از ضعف نفس می گردد


بندهء عشقم و آیین دیارش، کانجا

در به در شعله به دنبالهٔ خس می گردد


از قبول است، نه از حیله، که عرفی همه شب

می کشد باده و همراه عسس می گردد