اتوبوس ( دفتر سفید / دفتر سیاه ) | فهیمه رحیمی

[R A H A]

(169)
مینو به آقای معیری گفت ( چرا به دکتر نمی گویید که دیگر نمی خواهید سرپرستم باشید ؟ ) معیری نیشخندی زد و گفت ( می گویم ، شاید در آینده ای بسیار نزدیک آن را مطرح کنم ) . مینو با خشم گفت ( من نمی توانم هر لحظه با این فکر سر کنم که باید برگردم . لطفا همین حالا بگویید و جانم را آسوده کنید . شما نمی دانید با چه حالی وارد این محیط شدم . حالا که هر دو اینجا هستیم کار را تمام کنید . من دیگر با شما برنمی گردم ) . معیری خندید و گفت ( یعنی آن قدر صبر نداری تا من از لحاظ مالی خاطرم جمع شود ؟ ) مینو گفت ( کاری که من می توانستم انجام دادم . حالا نوبت شماست . خواهش می کنم به من رحم کنید و یکباره راحتم کنید . من به اندازه کافی زجرکشیده ام ) . معیری بلند شد و روبه روی او ایستاد و گفت ( بسار خوب ، تمامش می کنم . اما این را بدان که خودت خواستی و با طیب خاطر راضی هستی ) . مینو پوزخندی زد و گفت ( بله ، خودم راضی هستم . لطفا وجدانتان را آزرده نکنید و شب با خیال راحت به بستر بروید . حالا گفته شما را درک می کنم که تا انسانها از همدیگر چشم داشتی نداشته باشند دست به سوی یکدیگر دراز نمی کنند . بله ! حالا می فهمم منظور شما از اعمال و نیت چه بود . خوشحالم که پیش از اینکه در تصورات غلط خود غرق شوم ، پی به ماهیت شما بردم ) . معیری از روی تاسف سر تکان داد و گفت ( من که سعی نکردم خودم را چیزی ورای آنچه هستم به تو معرفی کنم . فراموش نکن این تو بودی که نخواستی مرا همین طوری که هستم قبول کنی و از حقیقت فرار کردی ) . مینو گریه کنان گفت ( هنوز هم بریم سخت است که بپذیرم شما مردی دو رو و ریا کار باشید . به تصور من شما با دیگران فرق داشتید . شما انسانی بودید که از اعماق تاریکی دستم را گرفتید و به نور رساندید . چطور می توانم قبول کنم انسانی که زندگی ام را نجات داده موجود بدی باشد ؟ ای کاش می گذاشتید من می مردم ) .
با ورود دکتر خبیری گفت و گوی آن دو نا تمام ماند . او بسته ای را روی میز گذاشت و پشت میزش نشست . معیری هم به جای خود باز گشت و سعی کرد قیافه ای کاملا خونسرد داشته باشد . اما مینو قادر به کنترل خود نبود و نفسهای عمیقش هم نتوانست او را به حال عادی برگرداند . دکتر متوجه شد که قبل از ورودش ، بر آنجا جو ناراحت کننده ای حاکم بوده . با این حال خود را به بی خبری زد و تبسمی بر لب آورد و رو به مینو کرد و گفت ( امانت تو صحیح و سالم است . می توانی آن را تحویل بگیری ! ) مینو به خود حرکت داد و دست پیش برد و بسته را بر داشت . بدون آنکه به درون بسته نگاه کند آن را به طرف معیری گرفت و گفت ( بفرمایید این مال شماست ) . دکتر به گمان اینکه معیری خیال چاپ نوشته ها را دارد پرسید ( دوست عزیز می خواهی چاپش کنی ؟ ) معیری بسته را روی زانوان خود گذاشت و گفت ( نه می خواهم برای خودم حفظش کنم . فکر می کنم گنج را باید نگه داشت . مگر غیر از این است ؟ ) و در هنگام ادای این کلمات نگاه پرسشگر خود را به چشم مینو دوخت . مینو به جای پاسخ گفت ( نمی خواهید به آقای دکتر علت واقعی آمدنمان را بگویید ؟ ) معیری سر فرود آورد و گفت ( چرا هنوان می کنم ) . پس رو به دکتر کرد و گفت ( امروز در حضور شما می خواهم اعترافی بکنم که تا کنون هیچ کس از آن آگاه نیست . به تصور دوستان و آشنایان من مردی هستم ثروتمند و موفق که در کار تجارت همیشه شانس با من بوده . این تصور اگر چه با اغراق همراه بوده ، اما از لحاظ تمکن مالی در وضع رضایتبخشی بوده ام . اگر می بینید از فعل گذشته استفاده می کنم به این دلیل است که در حال حاضر نمی دانم چه هستم . چون نصف بیشتر سرمایه ام را از دست رفته تصور می کنم و در حال حاضر مردی هستم که تا ورشکستگی یک قدم بیشتر فاصله ندارم . تمام موجودی ام همان مقدار کمی است که در ایران برایم باقی مانده . نمی خواهم با عنوان کردن مشکلاتم وقت شما را بگیرم . به خانواده ام گفته ام که دارایی ام به صورت محموله ضبط شده . اما به شما می گویم که این طور نیست و من برای آزاد شدن از تار های اخلاقی که دور خودم تنیده بودم ، مجبور شدم نصف بیشتر سرمایه خودم را از دست بدهم و در این مورد هیچ احساس پشیمانی نمی کنم . چون هنوز در خودم توان این را می بینم که ثروت از دست رفته را دوباره به دست بیاورم و اگر هم موفق نشوم غصه نخواهم خورد ، چون معتقدم برای به دست آوردن و رسیدن به منظورم باید تاوانی هم بپردازم . این مطلب را عنوان کردم که بدانید و به حالم غصه نخورید . اما می ماند خانم یغمایی که سرپرستی ایشان را تقبل کرده ام . شما به عنوان یک حامی مختارید زندگی او را و خط مشی آینده او را تعیین کنید و هر طور صلاح بدانید اقدام کنید که آیا با من برگردد و یا سرپرست جدیدی برای ایشان انتخاب کنید . تصمیم با شماست ) . دکتر خبیری گفت ( امیدوارم زندگی تان به روال گذشته برگردد . البته از لحاظ تمکن مالی . و اما در مورد آینده مینو اگر اجازه بدهید من چند دقیقه با خود او صحبت کنم و بعد نتیجه اش را به شما اطلاع بدهم ) . معیری بلند شد و ضمن ترک اتاق گفت ( من در محوطه منتظر می مانم ) .

[R A H A]

(170)
با خروج او دکتر نفس عمیقی کشید و گفت ( بد شانسی از این بالا تر نمی شود . ما داشتیم باور می کردیم که اقلا یکی از بچه های ما به سعادت رسیده و طعم خوشبختی را می چشد ) . مینو با لحنی اندوهبار گفت ( وقتی خداوند خوشبختی را میان بندگانش تقسیم می کرد سهمی برای من و امثال من منظور نکرد ) . دکتر از این سخن غمگین شد و گفت ( در چهره ات می بینم که دچار بد بینی شده ای و کفر می گویی . هنوز یادم هست که می گفتی – خداوند با دادن مصیبت به بندگانش می خواهد آنها را امتحان کند – من همیشه تو را به دلیل اعتقاداتت ستایش کرده ام . حالا هم این حرفهای تو باعث نشد فکر کنم که از مرتبه ایمان نزول کرده ای . به من نگاه کن و بگو که دوست داری بار دیگر به اینجا برگردی و به انتظار سرپرستی جدید بنشینی ، یا اینکه حاضری با کسانی که در بد ترین شرایط دستت را گرفته اند و یاری ات کرده اند بمانی و در زندگی ساده آنها شریک باشی ؟ من می دانم که تو پیشنهاد نکردی برگردی ، اما حق را به معیری می دهم که تو را در انتخاب آزاد بگذارد . او فکر می کند که به تو در اینجا بهتر رسیدگی می شود و تو حق داری که از زندگی بهتر استفاده کنی . اما من و تو که نمی توانیم خودمان را گول بزنیم . می دانی که شرایط زندگی در اینجا چقدر اسفناک است . پس خوب فکر کن و بعد پاسخ بده ) . مینو گفت ( من می توانم گرسنگی و فقر را تحمل کنم . همان طور که دو سال در بد ترین شرایط در خانه عمویم زندگی کردم ، من اصلا به خودم فکر نمی کنم . چیزی که مرا ناراحت کرده این است که آقای معیری دیگر مرا نمی خواهد و در این شرایط با مشکلات فراوانی که در پیش رو دارد آیا صلاح است که من هم به این مشکلات اضافه شوم ؟ من دوست دارم همان طور که در روز های خوب آنها سهیم بودم ، در تنگدستی هم شریک آنها باشم . حسن این خانواده این است که هرگز مرا به چشم حقارت نگاه نکردند و این برای من از هر ثروتی بالا تر است ) . دکتر خبیری خندید و گفت ( خوشحالم که این طور در مورد این خانواده فکر می کنی ، اما من در مورد مشکلاتی که تو برای این خانواده ایجاد می کنی نظر دیگری دارم . تو می توانی باری از دوش این خانواده برداری و با پیدا کردن کاری در خارج از خانه به آنها کمک کنی . سعی کن کاری مناسب پیدا کنی و من هم توصیه نامه ای می نویسم . دیگر چه می خواهی ؟ ) مینو گفت ( هیچ ، فقط برایم دعا کنید تا دینم را ادا کنم ) . دکتر لحظه ای مکث کرد و گفت ( شاید این حرفی که الان می خواهم بگویم ، زود باشد ، اما بدنیست بدانی که تو می توانی برای تصاحب ثروت پدریت اقدام کنی . حالا که سلامتی ات را به دست آورده ای و از خانواده ات هم نشان داری ، این کار چندان مشکل نیست . شاید هم معیری کمکت کرد ) . مینو گفت ( او هرگز مرا یاری نمی کند . او مرد مغروری است و اگر گمان کند من خیال کمک به آنها را دارم نخواهد پذیرفت ) . دکتر گفت ( وقتی تو را بهتر بشناسد کمکت را هم قبول می کند ، معیری انسانی است که می توانی به او اعتماد کنی . من به تو اطمینان کامل می دهم . حالا می روم تا او را صدا کنم . می دانم که وقتی به او بگویم تو حاضری در کنار آنها باقی بمانی خوشحال می شود ) .
دکتر خبیری بلند شد و اتاق را به قصد خبر کردن معیری ترک کرد . برای مینو هنوز این اطمینان که معیری او را با طیب خاطر می پذیرد وجود نداشت و تا زمانی که آن دو وارد دفتر شدند ، این نگرانی با وی بود و می ترسید . با نگاه به چهره خندان دکتر خبیری کمی آسوده شد . معیری رو به رویش ایستاد و گفت ( خوشحالم که تصمیم گرفته ای با ما بمانی . اگر کار دیگری نداری حرکت کنیم ) . مینو بلند شد و ضمن فشردن دست دکتر گفت ( به خاطر همه چیز ممنونم ) . دکتر به رویش لبخند زد و گفت ( برایتان روز های خوشی را آرزو می کنم . گاهی اگر فرصت کردی سری به ما بزن ) . مینو اشکش را مهار کرد و دفتر را ترک کرد .

[R A H A]

(171)
از پرورشگاه که بیرون آمدند نفس عمیقی کشید . احساس کرد خورشید به رویش می خندد . معیری پرسید ( حالا کجا برویم ؟ ) مینو نگاهش را به دیدگان معیری دوخت و گفت ( خانه ! ) معیری خندید و پرسید ( کدام خانه ؟ ) مینو گفت ( خانه خودمان ) . معیری نفس عمیقی کشید و گفت ( خوشحالم که برگشتی ) . مینو زمزمه کرد ( اگر مرا با خودتان برنمی گرداندید از غصه دق می کردم ) . معیری به نیم رخ مینو نگاهی انداخت و زمزمه کرد ( دوری از تو هم برای ما مشکل بود . اما چون خودت تصمیم گرفته بودی تحمل می کردم و از غصه هم دق نمی کردم ) . کلام آخر او که با شوخی همراه بود ، مینو را به تبسم وا داشت و گفت ( شما در سینه قلبی ندارید ! ) معیری متعجب نگاهش کرد و گفت ( اگر جرات داری جمله ات را یک بار دیگر تکرا کن ) . مینو گفت ( بگذارید به قدر کافی از پرورشگاه دور شویم ، می گویم . اما حالا می ترسم تغییر مسیر بدهید و مرا برگردانید ) . معیری سر جنباند و گفت ( دختر ترسو اگر می دانستی تا چه اندازه روی افراد خانواده نفوذ کرده ای هرگز به خودت ترس راه نمی دادی ) . مینو گفت ( شاید بدانم تا چه حد در قلب مادر جون و حسنعلی خان راه پیدا کرده ام ، اما در مورد صاحبخانه هنوز شک دارم . چرا که اگر مطمئن بودم ، هرگز اجازه نمی دادم مرا به پرورشگاه ببرد و دوباره روز های سخت گذشته را پیش چشمم مجسم کند ) . معیری گفت ( ما آمدیم تا امانت را تحویل بگیریم ، اما تو آن قدر از وضع نا مناسبی که برای من پیش آمده ترسان شدی که ترجیح دادی پیش دکتر بمانی و بار دیگر فقر و گرسنگی را تجربه نکنی . من در مقابل میل و خواسته تو چه می توانستم بکنم ؟ ) مینو بی اختیار خندید و گفت ( من و فقر و گرسنگی از یاران قدیم هم هستیم . من از رویارویی با آنها نمی ترسم . ترس من از آن بود که شما دیگر حاضر نباشید مسئولیت مرا بپذیرید ) . معیری پرسید ( راستی راستی از اینکه بار دیگر با فقر رو به رو شوی نمی ترسی ؟ ) مینو گفت ( همان طور که گفتم ما به هم انس داریم . گرسنگی هیچ وقت مرا از پا نینداخت . بلکه نگاه تحقیر آمیز دیگران و نیش زبان آنها مثل سوهان جسم و روحم را تراشید و ضعیفم کرد . من درسهای زیادی از دوران نکبت بار گذشته گرفته ام که مطمئنم هرگز در خوشی آنها را یاد نمی گرفتم . من معتقدم انسان در سادگی بیشتر به خالق خودش نزدیک است تا زمانی که غرق در خوشی و تجمل باشد . غرور و تکبر از عوارض ثروت است که نمی گذارد انسان به موجودات ضعیف توجه کند . و من خوشحالم که شما هم دیگر با آن ثروتی که از دیگران غافلتان می کند دمخور نیستید ) . معیری با صدا خندید و گفت ( مگر من زمان داشتن ، دست به سوی تو دراز نکردم ؟ ) مینو گفت ( چون از شما خواسته شده بود اجابت کردید . عمل شما با نیت قلبی تان یکی نبود . این گفته خود شماست ) . معیری گفت ( اگر می دانستم روزی حرفهایم را علیه خودم به کار می بری هرگز به زبان نمی آوردم . اما دوست دارم که باور کنی پذیرفتن تو نه به دلیل اجابت خواسته ای بود و نه به دلیل انجام یک کار خیر خواهانه . یک روز همه چیز را برایت می گویم . بیا با هم کمی راه برویم . دلم نمی خواهد به این زودی برگردیم ) . سکوت مینو نشانه رضایت او بود .
معیری مسیر اتومبیل را تغییر داد و نزدیک پارک با صفایی ایستاد . هر دو در کنار هم روی چمنهای پارک شروع به راه رفتن کردند . مینو پرسید ( برای شما مشکل نیست که در کنار دختری با این ظاهر قدم بر می دارید ؟ ) معیری سر تکان داد و گفت ( نه . دلم می خواهد همه ما را ببینند . ای کاش به جای این چکمه ها همان گالش پایت بود . شخصیت تو بالا تر از آن است که تحت تاثیر لباس قرار بگیرد ) . مینو خندید و گفت ( خوشحالم که آبروی شما به همین صورت هم محفوظ می ماند ) . معیری روی نیمکتی نشست و به عبور عابران نگاه کرد و گفت ( همه برای شب عید خودشان را آماده می کنند . در چهره مردم امید به روز های خوب آینده دیده می شود و من خوشحالم که پیش از شروع سال جدید عیدی خودم را دریافت کرده ام . می دانم که با همفکری تو مشکلاتم حل می شود ) . مینو بی اختیار پرسید ( باز هم خیال سفر دارید ؟ ) معیری به چهره گلگون مینو نگاه کرد و پرسید ( سفر های من تو را آزار می دهد ؟ ) شرمی همراه با حجب صورت مینو را پوشاند و با صدایی که لرزش خفیفی در آن بود گفت ( به خودم فکر نمی کنم . داشتم فکر می کردم چطور می توانیم جلو خرجهای اضافی را بگیریم و از چه طریق می توانیم پس انداز کنیم ) . معیری گفت ( نظر تو برایم مهم است . پس بگو که چه خوابی برایم دیده ای و چه طوری می توانی مرا به جای اولم برگردانی ؟ ) مینو بی تامل گفت ( چشم پوشیدن از سفر باید اولین قدم باشد و دومین قدم فروختن اتومبیل است . گمان می کنم این اتومبیل خیلی گران قیمت باشد ) . معیری سر فرود آورد و مینو ادامه داد ( چه ایرادی دارد که اتومبیلی ارزانتر سوار شوید و پولهای بی زبانتان را خرج خارجیها نکنید ؟ اگر به سفر علاقه مند هستید ، داخل کشور خودمان هم شهر های بسیار زیبا و دیدنی وجود دارد ! ) معیری پرسید ( مثلا ؟ ! ) مینو باز هم بی تامل گفت ( اصفهان ! ) معیری نگاهش کرد و پرسید ( چرا اصفهان ؟ چرا جای دیگری را نام نبردی ؟ مثلا شیراز ؟ ) مینو آه عمیقی کشید و گفت ( ازاین جهت که روزی خواهرم در آن شهر چشم به دنیا گشود الان هم در همانجا زیر خروار ها خاک مدفون است . از این جهت که می دانم چقدر اصفهان زیباست . چون بدری با هیجانی غیر قابل وصف از آنجا تعریف می کرد . از سی و سه پل ، از منار جنبان ، عالی قاپو ، مسجد شیخ لطف الله و خیلی آثار تاریخی دیگر که من فقط توی کتاب درسی آنها را خوانده ام . اما او از نزدیک آنها را دیده بود . نمی دانید وقتی از سی و سه پل و آب زاینده رود حرف می زد چه نگاه عاشقانه ای توی چشمهایش موج می زد ! شش سالش بود که به پرورشگاه آورده شد و چند سال یک بار هم پدرش می آمد و او را چند روزی به اصفهان می برد . وقتی مریض شد همیشه آرزویش این بود که توی زادگاهش چشم از جهان بپوشد و همانجا دفن شود . او دختر مهربانی بود که تا آخرین روز ها محبتش را از من دریغ نکرد . برای غمهای بی شمار من سنگ صبور بود . نمی دانید چه شبها سربر شانه اش گذاشتم و گریه کردم و او فقط گوش کرد . آه . . . شما چه می دانید که او چه طوری تن تبدار خودش را به من نزدیک می کرد تا من سرما را فراموش کنم و از تنهایی نترسم . توی دنیای به این پهناوری من تنها او را داشتم و منصور را . اما حیف . . . ) مینو به گریه افتاد . معیری را نیز اندوهگین کرد . عابری به تماشا ایستاده بود و مینو از ترس آنکه معیری را خشمگین کند اندوهش را فرو خورد و اشکهایش را از روی گونه پاک کرد . بی اختیار بلند شد و معیری را هم بلند کرد و هر دو زیر شاخه های بید های مجنون به راه افتادند .

[R A H A]

(172)
معیری گفت ( حالت را می فهمم . ازدست دادن عزیز بسیار ناگوار است . دوست داری سفری به اصفهان بکنیم ؟ ) مینو به جای پاسخ گفت ( ای کاش شما او را معالجه می کردید و من می مردم . مرگ و زندگی من برای کسی مهم نیست چون هیچ کس به انتظارم ننشسته . اما او پدر پیری داشت که می توانست بعد از معالجه پیش او برود ) . معیری گفت ( این حرف را دیگر تکرار نکن . تو هم دوستانی داری که نگرانت هستند . دایه آقا را فراموش کردی ؟ ندیدی صبح با چه نگرانی از وضع لباست می گفت و به فکر سلامتیت بود ؟ ) مینو سر فرود آورد و گفت ( تمام روز های که در خانه عمو زجر می کشیدم و زق زق پایم امانم را می برید ، فقط با این فکر که – بدری هم درد می کشید اما تحمل می کرد – توانستم طاقت بیاورم . او دختر بسیار ضعیف و رنجوری بود ، اما تحملش در مقابل درد غیر قابل تصور بود . روز های آخر با هم بودنمان ، او دیگر نمی توانست راه برود و یا غذا بخورد و منصور به زور وادارش می کرد چند قاشق سوپ بخورد . رختخواب بدری را از سایر بچه ها جدا کرده بودند . اما من پنهانی به اتاقش می رفتم و کنارش می نشستم . باور کنید دوست داشتم به بیماری او مبتلا بشوم . دلم می خواست با هم از دنیا برویم و در کنار هم خاک شویم . خواست خدا این نبود و بدری بدون من چشم از دنیا پوشید ) . معیری گفت ( خداوند تو را زنده نگه داشت تا تسلی دل مرد ورشکسته ای باشی و با تدبیرت او را به زندگی امیدوار کنی . اما هنوز به سوالم پاسخ ندادی . آیا دوست نداری سفری به اصفهان داشته باشیم ؟ ) مینو نگاه غمگینش را به صورت معیری دوخت و گفت ( در این شرایط نمی خواهم . دعوت شما را برای خودم محفوظ نگه می دارم تا روزی که دیگر گرفتاری مالی نداشته باشید . می دانم که اگر در این شرایط به اصفهان سفر کنم بدری ناراحت می شود ) .
معیری سکوت کرد و مینو به این اندیشید که چگونه بدون ترس با معیری از خود و گذشته اش صحبت کرده است و او با آرامش به صحبتهایش گوش کرده . حتی وقتی آشکارا گریسته بود و توجه عابران را جلب کرده بود ، معیری بر او خشم نگرفته بود و اجازه داده بود تا عقده اش را فرو بنشاند . در کنار او احساس امنیت و آسایش می کرد و دلش می خواست این ساعتهای پر بها تمام نشوند و همچنان در کنار هم راه بروند . اصولا می بایست از اینکه ولی نعمتش دچار فقر مالی شده اندوهگین باشد ، اما قلبا احساس رضایت می کرد و چنین می پنداشت که حالا حرف یکدیگر را بهتر درک می کنند و او از دریچه چشم یک انسان عادی به دنیا و انسانها نگاه می کند . با خود گفت – فاصله طبقاتی میان ما وجود ندارد – اما بلافاصله فکر خود را تصحیح کرد که او فقط چند پله از من بالا تر است ، نه بیشتر . اگر وضع به همین پایه باقی بماند ، چقدر او خوشبخت خواهد بود . چرا که می تواند با کمترین امکانات بهترین زندگی را برای ولی نعمت خود فراهم سازد و در کنار هم به راحتی زندگی کنند . به سیمای معیری نگریست که متفکر بود و سر به زیر انداخته ، غرق در افکار خود ، به آرامی در کنارش راه می رفت . در صورت او نشانی از غم ندید . چهره اش آرام و حرکاتش توام با آرامش بود . از احساس اینکه حرفهای ناراحت کننده اش معیری را اندوهگین ساخته ناراحت شد و با خود عهد بست که برای آرامش خیال ارباب خود هرگز جمله ای ناراحت کننده بر زبان نراند و با این تصمیم لبخندی بر لب آورد و پرسید ( شما فکر نمی کنید مادر جون نگران تاخیر ما باشد ؟ ) سوال مینو ، معیری را به خود آورد و نگاهی به ساعتش انداخت و گفت ( بهتر است برگردیم . گر چه این خواسته من نیست . اما توی صورت تو هم خستگی دیده می شود ) .
همان شب وقتی مینو به بستر رفت به این اندیشید که فردا روزی تازه برای دگرگونی زندگی معیری خواهد بود . معیری با این اندیشه که نمی تواند ساعتی را بدون مینو تحمل کند ، پیپش را روشن کرد و از آشپزخانه خارج شد . چند لحظه در میان هال ایستاد و به پرتو نور لامپ اتاق مینو نگاه کرد و سپس با شتاب به آن نزدیک شد . احتمال خاموش شدن لامپ ، او را به تعجیل وا داشت تا زود تر به آنجا نزدیک شود و تا مینو به بستر نرفته باز هم با او گفت و گو کند . دلش می خواست دور از چشم اهل خانه ، فقط با او گفت و گو کند و بیشتر از نظریات او آگاه شود . چند ضربه آرام به در نواخت . صدای گرم و ظریف مینو را شنید که گفت ( بله ! ) معیری گفت ( اگر هنوز نخوابیده ای می خواستم کمی با هم صحبت کنیم ) . مینو گفت ( بسیار خوب ، فقط کمی صبر کنید تا لباس بپوشم ) . مینو با سرعت تغییر لباس داد . هنگامی که به هال قدم گذاشت ، معیری را روی صندلی همیشگی اش کنار بخاری دید . نزدیک رفت و گوش به فرمان ایستاد . معیری گفت ( بنشین ! می دانم خسته ای و روز کسل کننده ای را گذرانده ای ، اما من دچار آن چنان هیجانی هستم که تا حرف نزنم نمی توانم آرامش خودم را به دست بیاورم . پس آرام بنشین و فقط گوش کن . هر چند تا از تو سوالی نشود لب باز نمی کنی ، اما می خواهم جلو احتمالات را هم بگیرم ) . مینو آرام نشست و چشم به صورت معیری دوخت . نور اجاق کاملا صورتش را روشن کرده بود و معیری می توانست کوچکترین تاثیر را در آن ببیند . مو های سیاه او در برابر شعله آتش درخشش بیشتری داشتند و بی اختیار ذهن معیری را به گذشته می کشاند . او لحظاتی پروانه را در مقابل خود دید و لرزشی محسوس وجودش را فرا گرفت . اما زود توانست به موقعیت فعلی باز گردد و رشته سخن را در دست بگیرد و بگوید ( من تصمیم گرفته ام امشب خودم را به تو بشناسانم . این طور به من نگاه نکن ! یقینا صحبتهای گذشته را تکرار نخواهم کرد . اما پیش از معرفی خودم باید پیش تو اقرار کنم آنچه موجب شد تا سرپرستی تو را بپذیرم ، وجود آن دو دفتر بود که دکتر خبیری در اختیارم گذاشت و من با مطالعه آنها راغب شدم سرپرستی تو را بپذیرم . این مقدمه را گفتم تا بدانی با نوشته های تو بیگانه نیستم . در نوشته های تو نقاط مبهمی بود که لازم دیدم برایت روشن کنم .

[R A H A]

(173)

همان طور که در دفتر سفید نوشته ای و در دفتر سیاه هم به آن اشاره کرده ای ، مادرت زن زیبایی بود که خیلی به حسن و جمال خودش می بالید . عمویت در این مورد که او به اتفاق برادرش در خانه پدر بزرگت زندگی می کردند حقیقت را به تو گفته . پدرت ، هم زیبا بود و هم اندام ورزیده و متناسبی داشت که او را از نصرالله و آن فرد دیگر متمایز می کرد . می بینم که با تعجب به من نگاه می کنی . بله ، حق داری و باید بدانی که چطور من کاملا آنها را می شناسم . تو مرد سوم را پدر بدری تصور کردی . در صورتی که من آن مرد سوم هستم . چشمانت به طرز وحشتناکی فراخ شده اند و دهانت باز مانده . به خودت مسلط شو . هیچ فکر می کردی مردی که رو به رویت نشسته آن مرد سوم باشد ؟ ) ( نه ! ) ( نمی خواهم صحبت کنی . فقط گوش کن تا حقیقت را همان طور که بود برایت شرح بدهم . ما سه نفر بودیم که به مادرت علاقه داشتیم . عشق در پانزده سالگی به سراغ من آمد . یعنی درست زمان شکل گیری احساس . پدر و عمویت از من بزرگتر بودند و همین طور هم مادرت . اما در آن زمان و یا آن شرایط سنی ، اصلا این تفاوت برایم مهم نبود . خانه ای که من در آن زندگی می کردم با خانه مادرت بیش از یک کوچه فاصله نداشت و شانس عبدالله و نصرالله که همجوار مادرت بودند از من بیشتر بود . چون هر لحظه و هر دقیقه می توانستند او را ببینند و با او به صحبت بنشینند . و من این بخت را نداشتم . با جدیت درس می خواندم . چون می دانستم که نه عبدالله و نه برادرش چندان تمایلی به درس خواندن نداشتند و این امتیازی بود برای من که بتوانم به عنوان یک مرد تحصیلکرده ، به خواستگاری مادرت بروم . اما از این غافل بودم که آنها به هر صورت زود تر از من دوران تحصیل را تمام می کنند . خانواده من از وضعیت مالی خوبی برخوردار بود و چون من تنها فرزند بودم ، هیچ وقت مزه فقر را نچشیدم . اما برای آنکه خودم را به مادرت نزدیک کنم ، به پدر بزرگت پیشنهاد کردم میرزایش شوم و وقتی از دبیرستان بر می گردم به امور مالی او رسیدگی کنم . او که با پدر مرحومم خصومت دیرینه داشت و دوست داشت به هر طریق ممکن خدشه ای به شخصیت پدرم وارد کند ، مرا به عنوان میرزای خودش پذیرفت ، تا از این طریق به همه بگوید – تنها فرزند معیری را زیر بال و پر خودش گرفته - . پدرم از این موضوع سخت آشفته و بیمار شد . اما من آن قدر در افکار رویایی خودم غرق بودم که به مسائل دیگر توجهی نداشتم و زمانی هم که پدر بزرگت ضربه نهایی را به پدرم وارد کرد و مرا به اصفهان فرستاد ، با طیب خاطر پذیرفتم و راهی شدم . من پیش خودم این طور تصور می کردم که پدر بزرگت می خواهد مرا محک بزند که آیا لیاقت همسری دخترش را دارم یا نه و به همین دلیل آنچه در توان داشتم برای رضایت او به کار بستم . دیپلم گرفته بودم و باید راهی سرباز خانه می شدم . اواخر خدمتم بود که شنیدم پدر بزرگت ، دختر یکی یک دانه اش را به عقد عبدالله در آورده و من بیهوده آن همه تلاش کرده ام . نا امید شدم و پس از پایان خدمت چمدانم را برداشتم و رفتم سفر . راهی کشور های مختلف شدم و از تجربیات خودم برای در آمد بیشتر استفاده کردم . خلایی در وجودم لانه کرده بود آمده بود و احساس کمبود می کردم . شاید هم عقده باعث شده بود تا به هر طریق که ممکن باشد به مال و ثروت خودم اضافه کنم تا به پدر بزرگت ثابت کنم داماد مناسبی برای دخترش در نظر نگرفته و به اصطلاح سرش کلاه رفته . تجارت فرش و عتیقه جات را در خارج از کشور گسترش دادم و از این راه ثروت پدرم را که به من ارث رسیده بود چند برابر کردم . من از مادرت هرگز کینه ای به دل نداشتم . چرا که مرا مثل نصرالله امیدوار نکرده بود . این خودم بودم که در رویا قصری زیبا و خیالی بنا کرده بودم . من به حال نصرالله دلم می سوزد . وضعش را درک می کنم . چرا که اگر من هم در ایران مانده بودم و با مادرت رو به رو می شدم ، مثل او دچار جنون می شدم . اما خوشبختانه سفر از من مرد دیگری ساخت و توانستم به دنیای واقعی برگردم و زندگی ام را دور از رویا بنا کنم . حالا دیگر تو مرا به خوبی می شناسی و لزومی ندارد مرا با پا های ورم کرده و عصایی زیر بغل مجسم کنی .

در سفر بودم که فهمیدم برای آنها سانحه پیش آمده و هر دو کشته شده اند . اما هرگز نفهمیدم که کودکی هم از آنها به یادگار مانده . بعد از شنیدن این خبر حقیقت را به تو بگویم که برای مدتی دست از کار و فعالیت کشیدم . ضربه این خبر چنان شدید بود که امید به زندگی را در من کشت و دیگر حوصله فعالیت نداشتم . تا آن زمان من بدون اراده ، با فروغ بسیار ضعیفی که هنوز در قلبم نسبت به مادرت داشتم تلاش می کردم و با کمترین امیدی که روزی او را به دست خواهم آورد . این افکار مالیخولیایی با مرگ مادرت پایان گرفت . اما هنوز همان نقطه در قلبم خالی بود . نقطه ای که حس خود خواهی ام را اقناع کند و به من شخصیتی برتر از عبدالله و نصرالله بدهد . همه چیز به هم ریخته و مغشوش به نظرم می رسید و با رسیدن خبر فوت پدر بزرگت هم به کلی نا امید شدم . هیچ وقت میان من و دایی ات رابطه دوستانه ای برقرار نشده بود تا به دیدارش بروم . تو یک دایی داری که زنده است . اما نمی دانم او از وجود تو با خبر است یا خیر .

[R A H A]

(174)
من هر وقت از سفر بر می گشتم به آبسردار می رفتم و از محله دوران کودکی مان دیدن می کردم . تجسم و یاد آوری روز های خوش جوانی ، تنها انگیزه ای بود که مرا به آمدن تشویق می کرد . در ایران هرگز قرار و آرام نداشتم و خودم را تنها و شکست خورده می یدم . اما در خارج از کشور مرد موفقی بودم که همه چیز در اختیار داشتم . متاسفانه هیچ یک از آنها نتوانستند برای قلب مجروح من مرحمی باشند . همیشه به امید یک داروی آرام بخش ، دیگری را امتحان می کردم . روزی که به تو گفتم من انسان صالحی نیستم ، دروغ نگفتم و حالا هم وقتی می گویم در کنار آنها هرگز روی آرامش ندیدم دروغ نمی گویم . تو خوب مرا شناختی . آن شب وقتی گفتی زمانی برمی گردم که دنبال سکون و آرامش هستم ، حقیقت را گفتی . من خسته ام آن قدر خسته که در سن سی و نه سالگی خودم را مردی مسن و ضعیف می بینم و هیچ شور و شوقی ندارم . تا چند ماه گذشته ، قلبم مثل یخهای قطب ، سرد سرد بود . وقتی نامه دکتر خبیری را دریافت کردم یکباره قلبم فرو ریخت . نمی دانم چه کسی به او گفته بود که من به این خانواده نزدیکم . البته برایم مهم نیست که بدانم . چیزی که در آن لحظات مهم بود ، نام فامیل تو بود که مرا به گذشته برد و فهمیدم پروانه و عبدالله دختری از خود به جا گذاشته اند که به کمک من محتاج است . راستش تردید با تمام ابعادش در وجودم ریشه دوانده بود و نمی خواستم خودم را در گیر ماجرای تو کنم . شاید به نصرالله حق می دادم که با آزار دادن تو از پروانه و عبدالله انتقام بگیرد . اما وقتی دفتر تو را خواندم ، به خودم آمدم و دیدم تو موجود بی گناهی هستی که داری بی جهت تاوان پس می دهی ، آن هم تاوانی نا حق . چون پدر و مادرت انسانهایی بودند که راه زندگی خودشان را پیدا کرده و در مسیر آن افتاده بودند . حالا اگر من و نصرالله بی نصیب مانده بودیم گناهش گردن آن دو تا نبود . من تحت تاثیر نوشته هایت تو را پذیرفتم . در پذیرفتن تو نه مادرت سهیم است و نه پدرت . من از لا به لای نوشته هایت تو را شناختم و دیدم که مثل مادرت نیستی . روح بزرگواری در تو هست که به خودت اجازه نمی دهی انسانها را بد تصور کنی . و این خلاف نظر من بود که انسانها را همیشه از دریچه بد بینی نگاه می کردم . تو دختر کوچک ساده من ، باعث شدی هر چه داشتم به دیگران ببخشم ، تا بتوانم آرامش گذشته خودم را به دست بیاورم . از دست دادن مالی که آن قدر برایش تلاش کرده بودم و بخشیدن به موجوداتی که برای زمانی کوتاه مرا سرگرم می کردند ، به این می ارزد که خودم را رها کنم و بدانم کی هستم . کشتی زندگی من خیلی پیش غرق شده بود و من تنها با تکه چوبی خودم را در دریای بی کران به دست امواج سپرده بودم و تو با قدم گذاشتن به این خانه ، ساحل نجات را نشانم دادی . و من الان نجات یافته ، در ساحل نشسته ام و حاضرم برای نجات دهنده خودم همه کاری بکنم . پس دیدی که من هم سهم خودم را گرفته ام و تو به من مقروض نیستی !
حالا که صادقانه خودم را به تو معرفی کردم ، تو هم با من صادق باش و بگو ببینم شاهین چه نقشی در زندگی تو داشته و آیا شما دو نفر همدیگر را دوست داشتید ؟
مینو سر به زیر انداخت و چند بار سر تکان داد و آرام گفت ( نه ! هرگز میان ما عشقی وجود نداشت . اما ملاقاتهای شبانه نسترن و شاهین که غالبا در زیر پنجره من صورت می گرفت ، مرا به رویا می برد و تصویری از زندگی خودم پیش چشمم مجسم می شد . زندگیی که فقط در رویا می توانست شکل بگیرد ) . معیری پرسید ( آیا ظاهر او را برای مرد زندگی ات ایده آل می دیدی ؟ ) مینو گفت ( در مقایسه با افرادی که در خانواده عمو آمد و شد می کردند ، او بهترین بود . حتی از جهانبخش هم بهتر بود . چرا که بالاخره به وعده و وعید های خودش عمل کرد . روزی که حسنعلی خان دنبالم آمد تا مرا به تهران بیاورد ، او با نسترن برای خرید حلقه ازدواج رفته بودند ) . معیری پرسید ( تو زمزمه های عاشقانه شاهین را دوست داشتی ؟ ) گونه های مینو سرخ شد و گفت ( همیشه ترس از عقوبت بر وجودم مسلط بود و نمی گذاشت آنچه گوشم می شنود قلبم بپذیرد . اما چون می خواهم صادق باشم باید بگویم که روز را به این امید شب می کردم که آن دو زیر پنجره ام بیایند و من زمزمه های عاشقانه آنها را گوش کنم ) . معیری گفت ( این زمزمه های مخفیانه می توانسته باعث آرامش و تسلای خاطر باشد . اگر مردی مثل شاهین روزی به خواستگاریت بیاید ، حاضری به او جواب مثبت بدهی ؟ ) مینو نگاهش را به چشمان معیری دوخت و پرسید ( برای خلاص شدن از دست من فکر دیگری کرده اید ؟ ) معیری سر به زیر انداخت و گفت ( بالاخره تو روزی باید ازدواج کنی و من مایلم بدانم چه کسی را همسری ایده آل می دانی ) . مینو نفس عمیقی کشید و گفت ( نوشته های من شما را به شک انداخته و باور نمی کنید که من شاهین را دوست نمی داشتم . در مقایسه با افرادی که هر روز به خانه عمو آمد و شد می کردند و می خواستند به نوعی به دخترانش نزدیک شوند و عنوان دامادی عمو را داشته باشند او بهترین بود . چرا که او صاحب کارگاهی بود و جیره خوار دیگران نبود . همیشه دوست داشتم که محبتی خالص و پاک بسان روابط دایی و خواهر زاده درست مانند آنچه در دفتر سفید نوشته ام میان آن دو تصور کنم . شاید حسود بودم و می خواستم کسی به من توجه نشان بدهد که نمی دادند . اما دوست دارم بپذیرید که دختری در شرایط من حتی نمی توانست به دوست داشتن فکر کند که روزی او را دوست داشته باشند ، چه برسد به اینکه تصوری از مرد آینده اش داشته باشد .

[R A H A]

(175)
شاید اشتباه کردم اسم نوشته هایم را دفتر سفید گذاشتم . نام دفتر سیاه برازنده تر بود . دفتر سیاه زندگی حقیقی من است که تداومش در اینجا شکل گرفته و من حالا احساس خوشبختی می کنم . چون حقیقی است و حقیقت دارد . باید به من حق بدهید که در آن شرایط نام مناسبی برای آن انتخاب کردم ) . معیری گفت ( و به همین دلیل است که من می خواهم رویایت را تبدیل به حقیقت کنم و اگر بدانم که واقعا میان شما دو نفر محبتی وجود داشته ، کاری کنم که هر دوی شما به آرزویتان برسید ) . مینو خندید و گفت ( تنها آرزوی من این است که راهی برای آسایش نجات دهنده خودم پیدا کنم تا دیگر مجبور نباشد برای رهایی از پیله ای که دور خودش تنیده تاوان بپردازد . پیش از آنکه صدایم کنید داشتم نقشه می کشیدم و برنامه ریزی می کردم ) . معیری با صدای بلند خندید و گفت ( خیلی زیرکانه جلو سوال کردن مرا گرفتی . بسیار خوب ، برو بخواب و صبح با توان کامل سکان زندگی مرا به دست بگیر و مطمئن باش به هر جهتی که تو بگویی خواهم رفت . حالا برو بخواب ، شب به خیر ) .
فردا صبح وقتی دایه آقا به اتاق مینو رفت ، مینو با نشاط کودکانه ای او را در آغوش کشید و گفت ( مادر جون ! شما می دانستید که آقای معیری با پدر و مادرم ، آشنا بوده و از نزدیک آنها را می شناخته ؟ ) مینو به چهره حیرت زده دایه آقا خندید و گفت ( می دانم که باورش برای شما مشکل است . ولی حقیقت دارد . دیشب آقای معیری همه چیز را به من گفت . اگر آقای معیری خانواده ام را می شناسند ، شما هم باید آنها را بشناسید . خواهش می کنم به من بگویید وقتی خیابان آبسردار زندگی می کردید خانواده ای را می شناختید که فرش فروش بودند و آقا جان میرزایی آنها را می کرد ؟ ) دایه بی تامل گفت ( بله خوب می شناسم . خانواده آقای سردار که آقا جان به خاطر دختر او رفته بود پیش پدر آن دختر میرزایی می کرد . اما حاج سردار سر آقا جان کلاه گذاشت و دخترش را داد به همسایه شان عبدالله خان ) . مینو سر به زیر انداخت و گفت ( من فرزند عبدالله و پروانه هستم . همان دختری که آقا جان را نا کام گذاشت . اما آقا جان ، دختر او را نجات داد ) . دایه آقا به چهره مینو دقیق شد و گفت ( خدای من ! حالا فهمیدم این چهره را قبلا کجا دیده ام . بله ، تو دختر پروانه هستی . من این صورت را سالهای پیش خیلی خوب می شناختم . روزی که برای دیدنت به بیمارستان آمدم ، از دیدن تو تعجب کردم و با خودم گفتم – من این چهره را قبلا دیده ام – اما نمی دانستم کجا و حالا خوشحالم که تو را شناختم . مینو جان ! این بهترین خبری بود که به من دادی . من هیچ وقت نتوانستم قبول کنم که خانواده ای حاضر باشد فرزند خودش را به علت فقر سر راه بگذارد ، مگر اینکه برایشان اتفاقی افتاده باشد ) . مینو می خواست بگوید – اما این اتفاق هم غیر ممکن نیست ، چون نیمی از بچه های توی پرورشگاه اینگونه هستند – اما دلش نیامد دنیای زیبای دایه را خراب کند . پس گفت ( حالا که مرا شناختید ، حتما از گذشته پدر و مادرم خیلی چیز ها می دانید که برایم تعریف کنید ) . دایه آقا گفت ( مسلم است که می دانم . اگر بخواهی آن را بنویسی یک کتاب می شود . اما تعجب می کنم که چطور آقا جان این مطلب را از من مخفی نگه داشت ) . مینو گفت ( شاید زیاد مطمئن نبودند که من زنده می مانم و نمی خواستند شما با شناختن من ناراحت بشوید ) . دایه در تایید حرف مینو سر تکان داد و گفت ( بله ف حتما همین طور است . خوب . . . حالا بیا برویم صبحانه بخوریم تا من برایت از گذشته صحبت کنم ) . مینو گفت ( نمی دانید چقدر مشتاق شنیدن هستم . اما دوست دارم پیش از آنکه آقای معیری از خواب بیدار شوند ، درباره مطلب مهمی با شما صحبت کنم و با همفکری راه حلی پیدا کنیم ) . رنگ از چهره دایه پرید و شادی چند لحظه پیش از صورتش محو شد . او دقیق و نگران به صورت مینو چشم دوخت و پرسید ( ببینم ! آقا جان ورشکسته شده ؟ ) مینو به آرامی سر فرود آورد و گفت ( بله ، این طور فکر می کنم . هر چند او سعی در مخفی کردن آن دارد ، اما من در خلال صحبتهایشان به این موضوع پی بردم و تصمیم دارم کمکشان کنم تا ناراحتی کمتری را تحمل کنند . دیشب آقای معیری طوری حرف می زدند که گویی از این اتفاق چندان هم نا راضی نیستند . به هر حال باید هر طور که ممکن است کمکشان کنیم ) . دایه نشست و پرسید ( آخر چه طوری ؟ ) مینو هم نشست و گفت ( هر طوری که بتوانیم ! به نظر شما بهتر نیست اول از بار مخارج کم کنیم ؟ من تصمیم گرفته ام تا وضع آقای معیری کاملا روشن نشده آقای مظاهری را جواب کنم و زمانی به ادامه تحصیل بپردازم که مطمئن شوم آقای معیری می تواند مخارج تحصیل مرا تامین کند ) . اشک در چشمان دایه آقا حلقه زد و دست مینو را در دست گرفت و گفت ( از اینکه به حال آقا جان دلسوزی می کنی ممنونم . حالا بگو من چه جور می توانم به او کمک کنم ؟ ) مینو لبخندی زد و گفت ( شما همیشه انسانی قناعت کار بوده اید و نمی شود از شما خواست که باز هم قناعت کنید . اما . . . ) دایه آقا سخن مینو را قطع کرد و گفت ( می توانم . از همین امروز جلو خرجهای اضافی را می گیرم ) . مینو گفت ( به نظر من بهتر است آقا جان از این موضوع بویی نبرد ، چون مسلما ناراحت می شود ! ) دایه خندید و گفت ( همین طور است . هیچ کس جز من و تو نباید چیزی بداند ) . لبخندی به روی یکدیگر زدند که نشانه توافقشان بود و هر دو با این تصمیم اتاق را ترک کردند .

[R A H A]

(176)
رفتار آقای معیری تغییر کرده بود . کمتر از خانه خارج می شد و بیشتر وقت خود را در اتاقش می گذراند . ساکت و مغموم به نطر می رسید و به ندرت لب به سخن باز می کرد . وقتی نگاه دایه به صورت غمگین معیری دوخته می شد ، اندوهگین بود و نمی دانست چگونه می تواند شادی گذشته را به او باز گرداند . حسنعلی خان نیز پی به ناراحتی آقای معیری برده بود و در حرکاتش دیگر شتاب گذشته دیده نمی شد . وقتی برای صرف غذا همه دور یک میز گرد می آمدند سکوت کامل میانشان حاکم بود و فقط صدای برخورد قاشق و چنگال به گوش می رسید . غذا خیلی زود صرف می شد و هر کس به کاری مشغول می شد . چند روزی بود که مینو آقای مظاهری را جواب کرده بود و خودش به تنهایی مطالعه می کرد . او آموخته بود که فقط گوش به فرمان باشد و آنچه به او دستور داده می شود ، انجام دهد . اما باطنا از این موضع خشنود نبود . دوست داشت هر چه زود تر کاری صورت بگیرد و همه از بلا تکلیفی رها شوند . اما گویی آقای معیری در فکر تغییر هیچ چیز نبود و همین سکون و یک نواختی همه را آزرده کرده بود . شب سال نو فرا رسیده بود و دایه آقا هنگام چیدن سفره هفت سین نگاه نگرانش را به مینو دوخت و گفت ( آقا جان خیلی ضعیف شده ، تو این طور فکر نمی کنی ؟ ) مینو سر فرود آورد و گفت ( همین طور است . آقای معیری افکارش را از ما مخفی می کند و تنها خودش را آزار می دهد . ای کاش لب باز می کرد و به ما می گفت که چه باید بکنیم ) . دایه گفت ( هیچ وقت به یاد ندارم او را این طور در خود فرو رفته و غمگین دیده باشم . دیشب نیمه های شب بود که بیدار شدم و دیدم آقا جان جلو لبه بخاری ایستاده و سرش را روی دست گذاشته و فکر می کند . چند بار خواستم بروم کنارش و با او صحبت کنم ، اما منصرف شدم . دلم نیامد خلوت او را به هم بزنم. الان هم مدتی هست که از خانه خارج نشده . ای کاش می رفت مسافرت و این تعطیلات را کنار دوستانش می گذراند . فکر می کنم هم ورشکستگی و هم تنهایی او را آزار می دهد . ای کاش اقلا با یکی از ما صحبت می کرد ) . مینو شمع را در مقابل آینه در وسط سفره هفت سین گذاشت و گفت ( آقای معیری با ما و در کنار ما خوشبخت نیست . نباید پیشنهاد می کردم چشم از سفر بپوشند ) . دایه متعجب مینو را نگریست و پرسید ( تو از آقا جان خواستی که سفر نرود ؟ ) مینو سر فرود آورد و گفت ( بله ، من خواستم . و پیشنهاد کردم به جای آنکه پولشان را در کشور های بیگانه خرج کنند ، به فکر جمع آوری آن باشند . من فقط قصد داشتم جلو ولخرجی آقای معیری را بگیرم و حالا از این پیشنهاد متاسفم ) . دایه آه بلندی کشید و گفت ( خودت را مقصر ندان . آقا جان را من می شناسم . اگر بخواهد کاری بکند هیچ کس نمی تواند جلوش را بگیرد . از بچگی حرف ، فقط حرف خودش بود ) . مینو گفت ( به هر حال من خودم را مقصر می دانم . امشب پیش آقای معیری حرف خودم را پس می گیرم ) . سکوت دایه آقا مینو را در تصمیمش راسخ تر کرد . حسنعلی خان با یک تنگ بلور کوچک که دو ماهی قرمز در آن شنا می کردند ، وارد شد و آن را به دست دایه داد و آرام پرسید ( معیری کجاست ؟ ) دایه آقا هم به همان صورت پاسخ داد ( توی اتاقش نشسته و در را به روی خودش بسته ) . حسنعلی خان گفت ( تا تحویل سال نو چیزی نمانده . بهتر است صدایش کنیم بیاید کنار سفره بنشیند ) . دایه به صورت مینو نگاه کرد و با چشم از او خواست این کار را بکند . مینو قدم روی پله گذاشت ، اما تردید سراغش آمد و به پشت سر نگاه کرد . دایه و حسنعلی خان نگاهش می کردند و هر دو نگران ایستاده بودند . دایه با اشاره سر او را تشویق به رفتن کرد ، مینو مصمم شد و بقیه پله ها را طی کرد . پشت در اتاق آقای معیری نفس تازه کرد و ضربه ای کوتاه به آن زد . با شنیدن صدای معیری آرام در را گشود و او را دید که روی تخت دراز کشیده و به سقف چشم دوخته است . به خود جرات داد و داخل شد . معیری با دیدن او بلند شد و در جایش نشست . لحظه ای گذرا به صورت مینو نگاه کرد و پرسید ( کاری داشتی ؟ ) مینو نمی دانست چگونه مطرح کند . لحظه ای مکث کرد و همین موجب شد تا معیری بار دیگر نگاهش کند و بپرسد ( چیزی شده ؟ ) مینو سر تکان داد و گفت ( وقت تحویل سال است . نمی خواهید بیایید پایین ؟ ) معیری که گویی از خواب بیدار شده باشد مبهوت به ساعتش نگاه کرد و پرسید ( کی تحویل می شود ؟ ) مینو گفت ( فقط ده دقیقه به تحویل سال مانده ) . معیری بلند شد و گفت ( پس چرا زود تر خبرم نکردی ؟ ) مینو گفت ( آن طور که شما در اتاقتان را بسته بودید ، هیچ کس جرات نزدیک شدن به شما را نداشت ) . معیری مقابل آینه ایستاد ، از درون آن می توانست چهره مینو را ببیند . در صورت آرام مینو ، هیچ چیز دیده نمی شد . نه ترس داشت و نه هیجان . پرسید ( وقتی به اتاقم نزدیک شدی ترسیدی ؟ ) مینو تبسم کرد و گفت ( اگر به اختیار خودم بود ، در نمی زدم و ترجیح می دادم خودتان بیایید پایین اما چون از من خواسته شد این کار را کردم ) . معیری گفت ( خواسته دیگران را اجابت می کنی تنها به خواسته من است که توجهی نداری ) . مینو بهت زده نگاهش را به صورت معیری دوخت و پرسید ( شما چه خواستید که انجام ندادم ؟ ) معیری به طرفش برگشت و گفت ( من از تو خواستم سکاندار زندگی ام باشی و آن را نجات بدهی . اما تو اعتنایی نکردی ) . مینو گفت ( من منتظر بودم که شما بخواهید و من انجام بدهم ) . صورت معیری را خشم گلگون کرد و گفت ( تو مستخدمه من نیستی که فقط دستوراتم را اجرا کنی . مگر نمی توانی میان اختیار و فرمان فرقی بگذاری ؟ ) مینو سر به زیر انداخت و گفت ( من عادت نکرده ام به اختیار خودم کاری بکنم ) . معیری بار دیگر نگاهی به آینه کرد و گفت ( تو باید این عادت اطاعت محض را از خودت دور کنی و به عقل و تدبیر خودت متکی بشوی . تو چندین روز است که مرا در بلا تکلیفی سرگردان گذاشته ای و من فقط انتظارکشیده ام که در اتاقم را باز کنی و بگویی که چه باید بکنم . چقدر ساده ام من که گمان می کردم تو داری فکر می کنی تا راه حلی مناسب پیدا کنی ) . مینو گفت ( می دانم که چه باید بکنم . اما همان طور که گفتم منتظر فرمان بودم ) . معیری در اتاق را باز کرد و گفت ( چون نزدیک تحویل سال است تو را می بخشم . اما دیگر حق نداری این جمله را تکرار کنی . فهمیدی ؟ ) مینو سر فرود آورد و معیری ادامه داد هیچ وقت از انسانهایی که تسلیم محض باشند خوشم نیامده ) . این را گفت و زود تر از مینو اتاق را ترک کرد .
دایه آقا با دیدن آقا جان شادی صورتش را پر کرد و با خوشحالی قرآن را باز کرد و شروع به تلاوت کرد . مینو کنار سفره نشسته بود و به رقص ماهیها نگاه می کرد . حسنعلی خان زیر لب ورد می خواند و معیری به صورت مهتابگون مینو نگاه می کرد و در دل آن همه زیبایی و سادگی را می ستود . از اینکه لحظه ای کوتاه بر او خشم گرفته بود از خودش متنفر شد ، اما برای دادن شخصیت و وا داشتن او که از اطاعت محض دست بردارد ، این بهترین حربه بود . صدای تیک تیک ساعت که توام از رادیو و تلویزیون به گوش می رسید ، سکوت اتاق را بر هم می زد . با شنیدن صدای گوینده که گفت – فقط یک دقیقه دیگر به حلول سال نو باقی مانده – نگاه مینو و معیری در هم آمیخت ، گویی چون آهن ربا ، یکدیگر را جذب کردند . با برخاستن صدای توپ و سپس شنیدن صدای ساز و دهل به روی یکدیگر لبخند زدند .

[R A H A]

(177)
معیری صورت دایه آقا و حسنعلی خان را بوسید و تمام نگاهش را به چشمان مینو دوخت و گفت ( سال نو مبارک ، سکاندار من ! ) مینو تبسمی شیرین بر لب آورد و به دعای خیر دایه آمین گفت . معیری بلند شد و پرده اتاق را کنار کشید و از پنجره چشم به حیاط دوخت و همان طور که محو تماشا بود ، حسنعلی خان را مخاطب قرار داد و پرسید ( پس بنفشه ها کجا هستند ؟ من اگر غفلت کنم این خانه رنگ گورستان می گیرد ) . حسنعلی خان از کلام آقای معیری پریشان شد . اما برای آنکه موجبات خشم او را فراهم نکند گفت ( باغبانی که هر سال می آمد بیمار است . برای همین باغچه لخت و عور مانده ) . معیری نگاهش را از پنجره گرفت و گفت ( همین امروز دو جعبه بنفشه لازم دارم . دوست دارم امسال خودم باغبانی کنم ) . دایه آقا از شنیدن این سخن چنان خوشحال شد که دست به آسمان بلند کرد و خدا را شکر کرد . آن گاه به آرامی زیر گوش مینو زمزمه کرد ( انشاءالله سال خوشی پیش رو داریم . آقا جان خودش هوس کرده باغبانی کند من این را به فال نیک می گیرم ) .
مینو تبسمی بر لب آورد و یقین کرد که معیری به هیچ وجه خیال از دست دادن این خانه را ندارد . حسنعلی خان با نوشیدن یک فنجان چای بلند شد و خانه را ترک کرد . دایه هم به آشپزخانه رفت و مینو و معیری تنها ماندند . معیری به مینو گفت ( بیا ببین حیاط به چه وضع اسفباری افتاده ! ) مینو کنار او ایستاد و به حیاط نگاه کرد و پرسید ( من هم می توانم گل بکارم ؟ ) معیری بدون آنکه نگاهش کند گفت ( این جمله را طور دیگری بگو ) . مینو متوجه منظور او شد و گفت ( من هم می خواهم گل بکارم ) . معیری خندید و گفت ( برای شروع بد نبود . بسیار خوب ، یک جعبه مال تو و یک جعبه مال من . تقسیم عادلانه انجام گرفت . بیا تا حسنعلی خان نیامده باغچه را آماده کنیم ) . مینو معیری را در حال خارج شدن از اتاق دید . پس به عنوان اعتراض گفت ( با این لباس که نمی خواهید باغبانی کنید . می خواهید ؟ ) معیری ایستاد و گفت ( اگر نگران لباس من هستی باید زحمت آوردن لباس خانه را خودت بکشی . چون من اگر به اتاقم برگردم دیگر پایین نمی آیم ) . مینو به قصد آوردن لباس قدم روی پله گذاشت ، اما منصرف شد و روی برگرداند و پرسید ( این دستور بود ، یا خواهش ؟ ) معیری با صدای بلند خندید و گفت ( فقط تقاضاست ) . مینو پله ها را پیمود و ضمن رفتن با صدای بلند که معیری به خوبی می شنید گفت ( من فکر می کنم خواهش بود ) و به انتظار پاسخ معیری نماند و بالا رفت .
حسنعلی خان با دو جعبه از گلهای بنفشه به خانه باز گشت و آقای معیری و مینو را در حال آماده کردن باغچه دید . دستهای مینو و کمی از پیشانی اش آلوده به خاک و گل بود . این منظره او را هم به نشاط آورد و با آنها مشغول کار شد . معیری نشا های بنفشه را شمرد و آنها را میان خودش و حسنعلی خان به طور مساوی تقسیم کرد و سپس به حسنعلی خان گفت ( دوست دارم گلها طوری کاشته شوند که معنای خاصی را برسانند ) . حسنعلی خان دست از کاشتن کشید و پرسید ( منظورتان چیست ؟ ) معیری گفت ( می توانی این بنفشه ها را طوری بکاری که خوانده شود " مینو " ! ) حسنعلی خان سر فرود آورد و بنا به خواسته معیری شروع کرد به کاشتن . گونه های مینو از شنیدن این سخن گل انداخته بود و حس می کرد صورتش آتش گرفته است . گلکاری را رها کرد و خودش را زیر درختها از دید آنها مخفی کرد و انتهای حیاط میان دو ردیف درخت کاج روی یک صندلی قدیمی کهنه نشست و غرق در افکار شیرینی شد که از شنیدن سخن معیری به او دست داده بود . صدای ضربان قلبش را گوشش هم شنید . دچار آن احساسی شد که شبها وقتی نجوای عاشقانه شاهین و نسترن را می شنید . این موضوع که اسم مینو برای مردی مهم است و او دوست دارد باغچه خانه اش با این اسم شکل بگیرد ، برایش باور کردنی نبود . او تا چند ماه گذشته با کلمات سر راهی – حرامزاده . . . شناخته می شد ، اما حالا نه تنها مینو اسمی منحوس به شمار نمی آمد ، بلکه آن قدر ارتقا پیدا کرده که زیب باغچه ای شده که هر بیننده می توانست آن را ببیند و این نام را بخواند .
با شنیدن صدای آقای معیری که پرسید ( نمی خواهی دستهایت را بشوری ؟ ) به خود آمد و تازه متوجه شد که گلها به دستش خشک شده اند . معیری ادامه داد ( دوست داشتم باغبانی ات را می دیدم و به تو می گفتم که می توانی باغبان خوبی باشی یا نه . اما تو نیمه راه ما را تنها گذاشتی . می توانی حدس بزنی باغچه دوم را به چه صورت درست کردیم ؟ ) مینو گفت ( حتما اسم خودتان را برای باغچه دیگر انتخاب کردید ) . معیری با خنده گفت ( بله این طور کردیم . مینو و علی . دو باغچه در کنار هم . روزی که تو ازدواج کنی نام همسر تو زینت بخش باغچه می شود . بلند شو دستت را بشور و باغچه را ببین ) .

[R A H A]

(178)
زیبایی بنفشه ها مینو را غرق در نشاط کرد و با دیدن اسمش که با بنفشه های کوچک شکل گرفته بود ، نگاه قدر شناسش را متوجه معیری کرد و زیر لب گفت ( خیلی قشنگ است ، ممنونم ) . معیری گفت ( بیا کمی کنار باغچه بنشینیم و به زیبایی گلها نگاه کنیم . هیچ می دانستی پس از سالها این اولین بهاری است که من در خانه خودم هستم ؟ ) مینو پرسید ( پشیمانید ؟ ) معیری پیپ خود را روشن کرد و گفت ( تو چی فکر می کنی ؟ ) مینو گفت ( گمان می کنم پشیمان باشید . این چند روز گذشته هیچ کس لبهای شما را خندان ندید . به عقیده مادر جون شما دلتان برای دوستانتان تنگ شده و شاید هم برای . . . ) سکوت مینو معیری را وا داشت تا بگوید ( ادامه بده ! شاید هم برای چه کسی ؟ حرف بزن ! ) مینو گفت ( شاید هم برای همسر آینده تان ! ) معیری سر فرود آورد و تکرار کرد ( همسر آینده ) بعد برقی ناگهانی در چشمش درخشید و گفت ( دوست داری از همسر آینده ام با تو حرف بزنم ؟ بد نیست پیش از رو به رو شدن با او شناختی نه چندان کامل از خلق و خوی او داشته باشی ) . سکوت مینو معیری را ترغیب کرد تا دامه دهد و از زنی سخن بگوید .
هنگام توصیف او وجود مینو را فراموش کرد و گویی با خود سخن می گوید ، از زیبایی اندام و مو های چون شبق و چشمان سیاه چون شب او داد سخن داد و متوجه نبود که هاله عظیمی از غم صورت مینو را پوشانده . هر کلام معیری مینو را تکان می داد و تصورات شیرین او را به تلخکامی تبدیل می کرد . وقتی معیری به توصیف از انگشتان ظریف و لطیف سامیه اشاره کرد ، مینو بی اختیار به انگشتان خودش نگاه کرد و آثار سفیدکی از خاک را روی آنها دید و دستهایش را در هم پنهان کرد تا نگاه معیری به آنها نیفتد . معیری با گفتن ( ای کاش الان در کنارم بود ) سخن خود را پایان داد .
مینو همچنان به باغچه چشم دوخته بود ، اما دیگر زیبایی بنفشه ها را نمی دید و اسم مینو در وجودش گرمی و حرارت نمی دواند . با خودش فکر کرد – آیا برای آنکه معیری را از آن دختر دور کند و او را نزد خود نگه دارد پیشنهاد کرده بود او به سفر نرود ؟ یا اینکه به راستی قصدش جلوگیری از ولخرجیهای کاذب ارباب خود بود ؟ - به خودش نمی توانست دروغ بگوید . می دانست آن هنگام که معیری پیشنهاد او را پذیرفته بود ، چه شور و گرمای مطبوعی در وجود خود حس کرده و باور کرده بود که می تواند هم صاحبخانه و هم قلب صاحبخانه را زیر نفوذ خود بگیرد و اجازه ندهد دریچه این کانون به روی کسی جز خودش گشوده شود . قبول شکست دشوار بود ، اما پذیرفت و خود را قانع کرد که خداوند همه خوشبختی را به یک نفر ارزانی نمی کند . پس باید به همین درجه از خوشبختی راضی باشد و بیشتر توقع نداشته باشد . او دیگر نام کدبانوی خانه را می دانست و همین طور می دانست که قلب ولینعمتش برای چه کسی می تپد و شوق دیدار کدام چهره را دارد .
همان طور که ساکت نشسته بودند و فقط به باغچه نظر داشتند ، دایه در را باز کرد و گفت ( بیایید که غذا یخ کرد ) . آقای معیری زود تر از مینو برخاست و بدون کلامی وارد شد . مینو با سستی بلند شد و ضمن محکوم کردن خود برای آزاد گذاشتن پرنده خیال ، قدم به درون گذاشت و همه را پشت میز آماده صرف غذا دید . رنگ از رخسارش پریده بود و دایه زود متوجه شد و گفت ( مینو جان خیلی رنگت پریده . نمی بایست این همه وقت توی حیاط می ماندی ) . معیری سر بلند کرد و به چهره مینو نگاه کرد و بدون آنکه حرفی بر زبان آورد نگاهش را از او بر گرفت .