برگی از تاریخ ایران

[sorna]

دیودوتوس تروفون (به یونانی:‎διόδοτος τρύφων ‏) پادشاه سلوکی میان سالهای ۱۴۲-۱۳۸ (پیش از میلاد) بود. او سردار سپاهی بود که پس از مرگ الکساندر بالاس پسر خردسالش آنتیوخوس ششم را در انطاکیه شاه خواند. ولی در ۱۴۲ (پیش از میلاد) خود در منطقه حائل میان سرزمینهای سلوکی و بطلمیوسی سوریه -جایی که دیمتریوس دوم از برای ستمی که به یهودیان رواداشتهبود بیارج بود- آنتیوخوس را کنار زد و خود بر تخت شاهی نشست.
در آن زمان وضع سرزیمنهای سلوکی بسیار درهم پیچیده بود و تروفون به یافتن همپیمانانی بسیار گرایش داشت. در ۱۴۳ که حشمونیان دوباره در یهودیه بر سر کار آمدند و سپاهیانی را به یاری دیمتریوس فرستادند. هرچند که اینان زیر فرمان کاهن اعظم یوناتان مکابی دلاورانه جنگیدند ولی تروفون با نیرنگ بر یهودیه چیرهشد و یوناتان را نیز کشت. با این همه و با آنکه کوشید ترس در دل یهود بیندازد سرانجام ناچار شد یهودیه را رها کند و در آنجا برادر یوناتان شمعون مکابی بر سر کار آمد و در برابر استقلالش باج ناچیز ۱۰۰ تالان را به تروفون داد.
در ۱۳۸ تروفون کوشید تا انطاکیه را از آنتیوخوس هفتم بگیرد، ولی شکست خورد و پس از این شکست دست به خودکشی زد.

[sorna]

آنتیوخوس هفتم اورگتس (به یونانی:‎αντίοχος ζ' σιδήτης ‏) پادشاه سلوکی میان سالهای ۱۳۸-۱۳۹ (پیش از میلاد) بود. او را سیدِتِس به معنای صیدایی نیز میخوانند. لقب دیگر او او اورگتس نیز در یونانی به معنای نیکوکار است. او را واپسین شاه سلوکی که به معنای راستین شاه بود میدانند.
او برادر دیمتریوس دوم بود که پس از به بند افتادن او به دست اشکانیان بر تخت نشست و همچنین با کلئوپاترا تئا همسر دیمتریوس پیمان زناشویی بست. فرزند این دو آنتیوخوس نهم هم نابرادری و هم پسرعموی سلوکوس پنجم و آنتیوخوس هشتم بود.
در ۱۳۴ آنتیوخوس هفتم تروفون را شکست داد و به محاصرهٔ اورشلیم پایانداد. برپایه شرح حشمونیان، شاه یوحنا هورکانوس آرامگاه داوود را گشود و سه هزار تالان را از اندوختههای آن به آنتیوخوس داد تا از شهر چشم بپوشد. وی سپس با پوشش یهود به جنگ با اشکانیان پرتاخت و بر میانرودان، بابل و ماد دستیافت، ولی سرانجام در تلهٔ فرهاد دوم گرفتار آمد و کشتهشد. در این زمان برادرش دیمتریوس دوم که از بند رسته بود به پادشاهی بازگشت ولی اکنون پادشاهی سلوکی محدود به سوریه بود.

[sorna]

الکساندر دوم زابیناس (به یونانی:‎Ἀλέξανδρoς Zαβίνας ‏) پادشاه سلوکی بود. او در پی شورشی که پس از ناکامیهای سلوکیان در میانرودان در برابر اشکانیان پدیدارشدهبود بر سر کار آمد. او ادعا میکرد که پسرخواندهٔ آنتیوخوس هفتم است ولی مینماید که فرزند بازرگانی مصری بوده باشد.
در کشاکش درگیری میان دودمان بطلمیوسی که دیمتریوس دوم در کنار کلئوپاترای دوم ایستاد، برادر کلئوپاترا -بطلمیوس هشتم- هم الکساندر را میرابر تاج و تخت سلوکی خواند و پشت او را گرفت. الکساندر توانست دیمتریوس را شکست دهد و میان سالهای ۱۲۸-۱۲۳ (پیش از میلاد) بر بخشهایی از سوریه دستیابد. ولی به زودی مصر دست از پشتیبانی ازو برداشت و آنتیوخوس هشتم پسر دیمتریوس وی را شکستداد. الکساندر دوم برای فراهمآوردن توانایی دست به تاراج آرامگاه شاهان سلوکی در انطاکیه زد و حتا تندیس زئوس را ذوبنمود و به زودی برای این ناپارسایی که ازو سرزده بود به بند گرفتار آمد و کشتهشد.
الکساندر دوم تنها پادشاه متاخر سلوکی است که بر روی سکهاش لقبش حکنشدهاست. زابیناس لقب تاریخی او عنوانی توهینآمیز است که معنای کسی که خریداریشدهباشد را میدهد و دلیل این نامگذاری هم آشکار نیست.

[sorna]

سلوکوس پنجم فیلومتور (به یونانی:‎σέλευκος ε' φιλομήτωρ ‏)(۱۲۶-۱۲۵ پیش از میلاد) پادشاه سلوکی و بزرگترین پسر دیمتریوس دوم و کلئوپاترا تئا بود. لقب او فیلومتور به معنای مادردوست و در میان یونانیان بیشتر به کسی که مادرش نایب سلطنت او یا شهبانویش بود گفتهمیشد. سلوکوس پنجم در کشاکش قدرت با مادرش به دست او کشتهشد.

[sorna]

آنتیوخوس هشتم پادشاه سلوکی و پسر دیمتریوس دوم بود. او را با لقبهای اِپیفانس(=تجلی خداوند)، کالینیکوس(=فاتح درخشان)، فیلومتور(=مادردوست) و گروپوس(=کَجبینی) خواندهاند.
او به همراه کلئوپاترا تئا در بازهٔ زمانی میان مرگ آنتیوخوس هفتم و بازگشت دیمتریوس دوم بر سر کار بر تخت شاهی نشست ولی در ۱۲۹ که دیمتریوس به انطاکیه بازگشت او را کنارگذاشت ولی نکشت. در ۱۲۵ آنگاه که مادرش-کلئوپاترا تئا- برادر بزرگتر آنتیوخوس هشتم-سلوکوس پنجم- را کشت، آنتیوخوس به همراه مادرش باز تاجگذاری کرد. پس از اینکه آنتیوخوس در ۱۲۳ الکساندر دوم را شکست داد مادرش کوشید تا با بادهٔ زهراگین او را بکشد، ولی آنتیوخوس که به شناخت و پژوهش دربارهٔ زهرها دلبستگی داشت به مادر بدگمان شد و وی را واداشت تا خود باده را سربکشد.
آنتیوخوس هشتم با یک شاهدخت بطلمیوسی به نام تروفنا پیمان زناشویی بست، ولی در ۱۱۶ نابرادر و پسرعمویش آنتیوخوس نهم از تبعید بازگشت و جنگ خانگی آغاز شد. داستان بدینگونه بود که خواهر ناتنی تروفنا -کلئوپاترا- همسر آنتیوخوس نهم بود. وی را به دستور تروفنا در میان یک نمایش درام در نیایشگاه دافنه در بیرون انطاکیه کشتند، و به کین او آنتیوخوس نهم هم تروفنا را کشت. میان دو برادر جنگ درگرفت و سرانجام سوریه را این دو به دو پاره بخشکردند. تا اینکه در ۹۶ آنتیوخوس هشتم به دست وزیرش هراکلئون کشته شد.

[sorna]

آنتیوخوس نهم (مرگ ۹۶ (پیش از میلاد))پادشاه سلوکی بود. او پسر آنتیوخوس هفتم و کلئوپاترا تئا بود. در ۱۲۹ که پدرش در ایران کشته شد دیمتریوس دوم عمویش بر سر کار بازگشت. در این زمان مادرش او را به کوزیکوس در بسفر فرستاد و از این رو بدو لقب کوزیکنوس (=کوزیکوسی) دادند. در ۱۱۶ او به سوریه بازگشت و از برادر ناتنیاش آنتیوخوس هشتم تاج و تخت سلوکی را ادعا نمود. اینچنین سوریه میان این دو به دو پارهشد. در ۹۶ پیش از زایش مسیح در میدان جنگ آنتیوخوس نهم به دست پسر آنتیوخوس هشتم-سلوکوس ششم- کشته شد.

[sorna]

سلوکوس ششم اپیفانس (به یونانی:‎σέλευκος στ' επιφανής ‏) (مرگ: ۹۵ پیش از میلاد) پادشاه سلوکی و بزرگترین پسر آنتیوخوس هشتم بود. لقب او اپیفانس به معنای تجلی خداوند میباشد.
در ۹۶ او در جنگ عموی ناتنیاش آنتیوخوس نهم را شکستداد و با کشتنش انتقام خون پدر را از وی ستاند. اگرچه سال پس از آن ورق برگشت و آنتیوخوس دهم پسر آنتیوخوس نهم وی را شکستداد و ناچار کرد که سوریه را رها کرده و به موپسوئستیه در کیلیکیه بگریزد.
سلوکوس در اندیشه فراهمآوردن ارتشی گران بود، ولی باشندگان آن سرزمین که گرفتار دزدان دریایی بودند توانایی پرداخت هزینةهای گزاف او را نداشتند. پس بر او شوریدند و در یک میدان اسبدوانی او و یارانش را محاصره کردند و مینماید که ایشان در آتشی که شورشیان برپاکردند سوختهباشند.

[sorna]

فیلیپ یکم (مرگ ۸۳ پیش از میلاد) پادشاه سلوکی و چهارمین پسر آنتیوخوس هشتم بود. او در سال ۹۵ در کنار برادر بزرگترش آنتیوخوس یازدهم و پس از اینکه بزرگترین برادرشان سلوکوس ششم به دست پسر عمویشان آنتیوخوس دهم کشتهشد به شاهی رسید. او کوشید تا انطاکیه را نگاه دارد و تازشهای برادر کوچکترش دیمتریوس سوم را تابآورد. در ۸۳ پیش از زایش مسیح و با دستیازی تیگران یکم شاه ارمنستان بر سوریه پادشاهی فیلیپ هم به پایان رسید. پس از آن فیلیپ یکم از صحنهٔ تاریخ ناپدید شد ولی تا چندی سکههای دارای نگارهٔ او به دست رومیان پخش می شد.

[sorna]

آنتیوخوس دهم (مرگ ۸۳ پیش از میلاد) پادشاه سلوکی بود. وی درگیر جنگهای خانگی دودمان سلوکی بود. او در آغاز پادشاهیش در ۹۵ به خونخواهی پدرش آنتیوخوس نهم با عموی ناتنیاش سلوکوس ششم جنگید. سپس بر انطاکیه و گرداگردش فرمان میراند. در پایان او درگیر جنگ با چهار برادر سلوکوس ششم و همچنین نبطیان و اشکانیان بود.

[sorna]

دیمتریوس سوم اوکائروس (به یونانی:‎δημήτριος γ' εύκαιρος ‏) (مرگ ۸۸ (پیش از میلاد)) پادشاه سلوکی و پسر آنتیوخوس هشتم بود. لقب او به معنای خوشزمان میباشد. لقب دیگر او فیلوپاتر به معنای پدردوست است.
او در نزدیک به ۹۵ با پشتیبانی بطلمیوس نهم پادشاه مصر باستان توانست بر بخشی از سرزمینهای پدرش در سوریه چیرهشود. او پایتخت خود را در دمشق قرار داد و از آنجا کوشید تا دامنهٔ چیرگیش را افزایش دهد. وی در جنوب الکساندر یانئوس پادشاه مکابی را شکستداد، ولی دشمنیش با یهود سبب شد تا پیروزیش دیری نپاید و پس نشیند. او زمانی که میکوشید تا برادرش فیلیپ یکم را کنار بزند از عربها و اشکانیان شکست خورد. سپس به بند اشکانیان افتاد و تا زمان مرگش در سال ۸۸ پیش از زایش مسیح در زندان مهرداد دوم بود.