داستان های شیوانا | استاد عشق و معرفت و دانایی

[R A H A]

روزی پسـری جـوان و پرشـور از شهـری دور نزد شیوانا آمد و به او گفت که می خواهد در کمترین زمان ممکن درس های معرفت را بیاموزد و به شهر خودش برگردد. شیوانا تبسمی کرد و گفت: برای چه این قدر عجله داری!؟
پسرک پاسخ داد: می خواهم چون شما مرد دانایی شوم و انسان های شهر را دور خود جمع کنم و با تدریس معرفت به آن ها به خود ببالم!
شیوانا تبسمی کرد و گفت: تو هنوز آمادگی پذیرش درس ها را نداری! برگرد و فعلاً سراغ معرفت نیا!

[R A H A]

شیوانا همراه کاروانی درراهی می رفت. ظهر به منزلی رسیدند و چون تا منزل بعدی یک روز کامل راه بود ، تصمیم گرفتند همانجا استراحت کنند و سحرگاه روز بعد به سمت منزل بعدی حرکت کنند. وقتی همه مستقر شدند. شیوانا سطل آبی برداشت و به سراغ پله های شکسته حجره ای رفت و با گلی که فراهم کرده بود شروع به ترمیم پله های شکسته نمود.
یکی از کاروانیان مات و مبهوت به شیوانا خیره شد و با تعجب گفت:" استاد ! شما با این همه علم و معرفت ، چرا وقت گرانبهای خود را به بنایی و بازسازی پله های شکسته کاروانسرایی بین راهی تلف می کنید. حیف از شما نیست که استراحت نمی کنید و به این قبیل کارهای بی ارزش می پردازید!؟ در ثانی کسی به شما بابت انجام اینکار پول نمی دهد. پس چرا زحمت می کشید و انرژی خود را هدر می دهید؟"
شیوانا بی اعتنا به مرد معترض به کار خود ادامه داد.مرد کاروانی که از بی اعتنایی شیوانا خشمگین شده بود با صدای بلند در حالی که شیوانا را مسخره می کرد گفت:" استاد بزرگ! همانطور که کار می کنید می توانید بگوئید تفاوت یک آدم نادان و یک سالک معرفت چیست!!؟"
شیوانا لبخندی زد و گفت:"من در خصوص انسان نادان اطلاعات زیادی ندارم! اما یک سالک معرفت کسی است که در هر لحظه از زندگی اش صرف نظر از پولی که به او می دهند مفیدترین کاری که از او برمی آید را انجام دهد . من از الآن تا غروب کاری برای انجام ندارم. خسته هم نیستم. من اینکار را انجام می دهم چون تنها کار مفیدی است که الآن می توانم انجام دهم و همین احساس مفید بودن برای من کفایت می کند. "

[R A H A]

شیوانا روی تخته سنگی خارج دهکده نشسته بود و استراحت می کرد. مردی با پسر کوچکش از کنار او عبور می کرد. پسر بچه چوبی در دست داشت و با آن زمین را جارو می کرد و گرد و خاک به راه انداخته بود. مرد بعد از چند بار تذکر دادن سرانجام عصبانی شد و چوب را با شدت از دست بچه گرفت و به دوردست پرتاب کرد و با صدای بلند پسربچه را دعوا کرد.

کودک به گریه افتاد و از پدر فاصله گرفت و به حالت قهر به درختی نزدیک شیوانا تکیه داد. اما دقیقه ای بعد احساس تنهایی و بی پناهی او را واداشت تا دوباره نزدیک پدر شود و خودش را در آغوش پدر جای دهد.

پدر کودک در حالی که او را نوازش می داد کنار شیوانا نشست و با گلایه گفت:" مادر این کودک از دنیا رفته است و من مجبورم دائم با او باشم تا احساس تنهایی نکند. به نظرم خدا سالهاست مرا از یاد برده است. "

شیوانا آهی کشید و پاسخ داد: " تو کودک ات را دعوا کردی ، اما او چون سرپناهی نداشت مجددا به سوی تو یعنی همان کسی که دعوایش کرده پناه آورد و تو الآن او را در آغوش گرفته ای و نوازش می کنی! خالق کاینات هم کسی را که پناهگاهی جز او ندارد را هرگز از آغوشش دور نمی سازد. من و تو چاره ای جز پناه بردن به این آغوش نداریم و بهتر است هرگز خالق هستی را با گفتن این ناسپاسی ها آزرده نسازیم!"

[R A H A]

شیوانا استاد معرفت با عده ای در کاروانی همسفر بود. یکی از همسفران او پسر جوان تنومند و قوی هیکلی بود که با پدرو مادر پیرش سفر می کرد و حرمت آنها را نگاه نمی داشت و دائم با صدای بلند و پرخاشگری با آنها صحبت می کرد و به آنها دشنام می داد. هیچکس هم به خاطر هیکل و بی ادبی جوان جرات نصیحت او را نداشت.
در طول سفر آب ذخیره کاروان تمام شد و همه در سایه درختی متوقف شدند تا فکری برای تشنگی و تامین آب کاروان کنند. شیوانا که طاقتش بیشتر بود و مهارت مسیر یابی داشت، تصمیم گرفت پای پیاده به آنسوی تپه ای برود و چشمه ای بیابد.به همین خاطر سگی از سگ های نگهبان کاروان را انتخاب کرد تا با خود ببرد و در مسیر تنها نباشد.
یکی از کاروانیان گفت:" ای استاد معرفت. پیشنهاد می کنم این جوان تنومند را با خود ببرید تا در صورت بروز خطر بتواند به شما کمک کند!" شیوانا تبسمی کرد و گفت:" این جوان نسبت به کسانی که او را به دنیا آورده اند و بزرگ کرده اند و به این تنومندی رسانده اند اینقدر ناسپاس و بی ادب است! او چگونه می تواند هنگام حادثه به من که با او غریبه ام کمک کند!!؟ من ترجیح می دهم سگ را با خودم ببرم!!؟"
شیوانا این را گفت و به همراه سگ به سمت تپه به راه افتاد. غروب همان روز شیوانا موفق شد چشمه آبی پیدا کند و و عده ای از روستائیان محلی را با مشک های پر از آب نزد کاروان تشنه و درراه مانده بیاورد.

[R A H A]

یکی از افسران امپراتور در معیت تعدادی سرباز از میدان دهکده عبور می کردند. افسر شیوانا را شناخت از اسب پیاده شد و با غرور شلاق به دست نزدیک شیوانا رفت و با تمسخر گفت:" استاد! شما همیشه می گوئید انسان نباید به دیگران ظلم کند و نباید این کار را انجام دهد و یا باید آن کاررا انجام دهد. من این باید و نباید را قبول ندارم. می گوئید نه به دست من نگاه کنید!؟"

سپس افسر نزدیک مرد دستفروش ضعیف الجثه ای رفت و تمام اثاثیه اش را به اطراف پخش کرد و با شلاقی که در دست داشت به سر و صورت مرد دستفروش کوبید. آنگاه نزدیک شیوانا آمد و گفت: دیدید که من یک نباید را انجام دادم و هیچ اتفاقی نیافتاد!! پس اعتراف کنید که درس های معرفت شما پشیزی نمی ارزند!"

هیچکس از ترس افسر و سربازان امپراتور جرات اعتراض نداشت. شیوانا چند لحظه ساکت و بی حرکت به افسر نگاه کرد وسپس نگاهش را به سمت مرد دستفروش برگرداند و با اشاره چشم از او خواست تا آرام باشد. اما مرد دستفروش بی اعتنا به حرکات افسر به سمت او رفت و آهسته طوری که فقط افسرو شیوانا شنیدند به افسر گفت:" همیشه افسر نیستی و همیشه سربازان کنارت نیستند و همیشه شلاقی در دستانت نیست. تا آخر دنیا منتظر می مانم و آن روزکه وقتش شد ، حتی اگر یک تماشاچی هم شاهد صحنه نباشد ، پاسخ ات را می دهم." مرد دستفروش این را گفت و به سرعت به میان جمعیت دوید و در ازدحام جمعیت گم شد.

افسر مات و مبهوت چند لحظه ای سرجایش میخکوب شد و بعد مثل برق گرفته ها دورخود چرخید و به دنبال دست فروش رفت و چون او را پیدا نکرد وحشتزده به سمت شیوانا آمد و با لحنی که ترس و وحشت در آن موج می زد گفت:" استاد شنیدید چه گفت؟ او افسر امپراتور را علنا تهدید کرد! شما باید آنچه شنیدید را به همه بگوئید!"شیوانا لبخند تلخی زد و گفت: "من فقط صدای شلاق را شنیدم و به بقیه صداها گوش نکردم. اما این را بدان که وقتی می گویند نباید کارهای زشت را انجام داد و نباید آبرویی را بی جهت ریخت ونباید ظلم کرد، این "نبایدها" کلماتی توخالی و به قول تو نصیحت هایی بی ارزش نیستند که تو اگر دلت نخواهد به خود حق بدهی آنها را زیر پا بگذاری و هر کاری دلت خواست انجام دهی!

درس های معرفت و نصایح اهل دل هشدارهایی هستند برخاسته ازتجربه انسان های خردمند در طول زمان که اگر به آنها بی اعتنایی کنی لاجرم باید منتظر عواقب کار خطایت هم باشی. وقتی بزرگان می گویند کارهای درست اینها هستند و انجامشان دهید و از کارهای نادرست پرهیز کنید، این درس ها برای این است که از مزایای اعمال ثواب بهره گیرید واز عواقب عذاب آور عمل خلاف و ناثواب دورمانید. این باید و نباید ها دستور نیستند هشدار هستند و اینکه تو بگویی بایدها و نباید ها را قبول دارم یا قبول ندارم. قبول داشتن یا قبول نداشتن این هشدارها در نتیجه اعمال ات هیچ تاثیری ندارند."

می گویند از آن روز به بعد تا آخر عمر، افسر امپراتور همیشه با ترس و لرز در جاده ها راه می رفت و به چهره هر غریبه ای که خیره می شد وحشتزده گمان می کرد با آن مرد دستفروش شلاق خورده روبرو شده است.

[R A H A]

دختری در دهکده شیوانا دچار سوختگی شد و بخشی از صورتش به خاطر این سوختگی آسیب دید. دخترک آنقدر از این آسیب آزرده شد که خودش را در خانه زندانی کرد و چندین هفته بیرون نیامد. پدر و مادر دخترک چون نگران سلامتی دخترشان بودند نزد شیوانا آمدند و از او خواستند تا با دخترشان صحبت کند و او را به شکلی آرام سازد.

شیوانا پذیرفت و عصر همان روز با دست و پایی گل آلود و موهایی که روی آنها آرد ریخته بود نزد دخترک رفت. دخترک بلافاصله شیوانا را شناخت و بی توجه به شکل وقیافه شیوانا شروع به درددل کرد و از زخم زشت صورتش سخن گفت. شیوانا لبخندی زد و گفت:" به نظر تو اگر من الآن با همین وضع در بازار دهکده راه بروم کسی در شیوانا بودن من شک می کند!؟"

دخترک سری تکان داد و گفت:" گمان نکنم. مردم حتما با خودشان می گویند لابد شیوانا در جایی کار می کرده و آنجا چنین خاک آلود و آشفته شده است!؟"

شیوانا لبخندی زد و گفت:" بیا با هم به بازار برویم تا به تو نشان دهم که مردم حتی متوجه این گرد وخاک روی لباس ها و سروصورت من نمی شوند!"

آنگاه شیوانا همراه دختر به بازار دهکده رفت و در آنجا سرگرم صحبت با مردم و خرید بعضی اجناس شد. هیچکدام از مردم دهکده نسبت به بدن خاک آلود و آشفته شیوانا واکنشی نشان نداد و بسیاری اصلا متوجه تفاوت او با گذشته نشدند.

وقتی دوباره به منزل برگشتند ، شیوانا از دختر پرسید:" نظرت چیست؟"

دخترک با تعجب سری تکان داد و گفت: " این خیلی عجیب است! هیچ کس متوجه قیافه درهم و خاک آلود شما نشد!؟ چطور چنین چیزی ممکن است!؟"

شیوانا لبخندی زد و گفت:" چون من جهت نگاه آنها را به سمت خاکهای سروصورت و لباسم نکشاندم. مردم به جایی نگاه می کنند که ما می خواهیم آنها آنجا را ببینند. وگرنه هیچ کس به لباس و سرووضع ما کاری ندارد. تو اگر دائم نگران آن بخش آسیب دیده صورت ات باشی و سعی کنی همواره به شکلی آن را از انظار مردم پنهان سازی ، در واقع به طور غیر مستقیم نظرها را به سمت آن بخش از صورت ات جلب می کنی.در حالی که اگر خودت نسبت به آسیب صورت ات بی تفاوت باشی ، در اندک مدتی خواهی دید که دیگر هیچ کسی آن آسیب را نمی بیند و بابت آن تو را سرزنش نمی کند. در واقع این خود ما هستیم که به مردم می گوئیم به کدام بخش از اندام ما خیره شوند و چگونه با ما برخورد کنند!! به جای زندانی کردن خودت بابت آسیب نه چندان مهم صورت ات سعی کن اصلا به زخم صورت ات فکر نکنی و کاملا عادی و معمولی زندگی کنی!"

[R A H A]

یکی از افسران امپراتور دل خوشی از شیوانا نداشت. روزی مقابل جمعیت دهکده شروع کرد به شیوانا دشنام دادن و بد وبیراه گفتن و در عین حال همراه سربازانش شمشیر به دست مقابل شیوانا ایستاد تا او و شاگردانش را وادار به واکنش و مبارزه کند. شیوانا قلمی از جیب درآورد و در سکوت به مدت یکساعت روی فضای خالی مقابلش جیزی را با دقت نوشت.

افسر امپراتور هاج و واج به این حرکت شیوانا خیره شد و با مسخرگی و لودگی از او پرسید:" می بینم روی باد مطلب می نویسی! می توانی بگویی چه نوشتی!؟"

شیوانا لبخندی زد و گفت:" اول آنچه به من گفتی را جمله به جمله نوشتم و بعد هم جوابهایی برای تک تک حرف هایی که زدی نوشتم!"

افسر امپراتور با مسخرگی گفت:" ولی استاد!! جواب های شما را باد با خودش برد و دیگر هیچ کس نمی تواند آنها را بخواند!؟"شیوانا با لبخد گفت:" حرف های تو را هم باد برد! مگر برایت نگفتم که اول حرف های تو را نوشتم و بعد جواب های خودم را! بادهر دو تا را با خودش برد!" شیوانا این را گفت و بی اعتنا به دشنام های افسر امپراتور راه خود را گرفت و رفت.

[R A H A]

یکی از شاگردان شیوانا غمگین و افسرده کنار جویبار نشسته بود و با چوب به سطح آب می زد. شیوانا کنارش نشست و احوالش را پرسید. پسر جوان گفت:” به دختری علاقه مند شده ام که صاحب جمال است و معصوم و با شرم. اما همان طوری که می بینید من بهره ای از زیبایی نبرده ام و پسران زیادی در این دهکده هستند که از من زیباترند. به همین خاطر خوب می دانم که هرگز جرات نخواهم کرد عشقم را به او ابراز کنم و باید به خاطر زیبا نبودن او را فراموش کنم!”

شیوانا دستی به شانه جوان زد و گفت:” این احساس دلتنگی که در نگاه و دل و صدایت موج می زند، اسمش شور و عشق و دلدادگی است. می بینی که عشق، بدون توجه به چهره و جمال به قول خودت نه چندان زیبا، قلب تو را تصاحب کرده و این یعنی برای عاشق شدن حتما لازم نیست که فرد زیبا باشد. برای عاشق بودن و عاشق ماندن هم همین طور.
زیبایی فقط به درد نگاه اول می خورد تا توجه را به سمت خود جلب کند. وقتی نگاه در نگاه تلاقی کرد و جرقه عشقی ظاهر نشد، آن رخ زیبا دیگر به درد نمی خورد. اما نگاه تو با یک هم نگاهی به شعله عشقی پرشور تبدیل شده و این نشانه خوبی است. من جای تو بودم به جای کلنجار رفتن با خودم و چوب بر آب زدن، گلی می چیدم و به خواستگاری یار می رفتم. فقط همیشه به خاطر بسپار که در مرام عاشقی، زیبایی شرط نیست. عشق با خودش زیبایی را می آورد و همه چیز را زیبا می سازد.”

[R A H A]

روزی شیوانا از نزدیک مزرعه ای می گذشت. مرد میانسالی را دید که کنار حوضچه نشسته و غمگین و افسرده به آن خیره شده است.شیوانا کنار مرد نشست و علت افسردگی اش را جویا شد. مرد گفت:”این زمین را از پدرم به ارث گرفته ام. از جوانی آرزو داشتم در این جا ماهی پرورش دهم. همه چیز آماده است. فقط نیازمند سرمایه ای بودم که این حوضچه را لایروبی و تمیز کنم و فضای سربسته مناسبی برای پرورش و نگهداری ماهی ایجاد کنم . این آرزو را از همان ایام جوانی داشتم و الان بیش از ده سال است که هنوز چنین سرمایه ای نصیبم نشده است .
بچه هایم در فقر و دست تنگی بزرگ می شوند و آرزوی من برای رسیدن به سرمایه لازم برای آماده سازی این حوض بزرگ هر روز کم رنگ تر و محال تر می شود. ای کاش خالق هستی همراه این حوض بزرگ به من سرمایه ای هم می داد تا بتوانم از آن، ثروت مورد نیاز خانواده ام را بیرون بکشم.”

شیوانا نگاهی به اطراف انداخت و سپس حوضچه سنگی کوچکی را در فاصله دور از حوض بزرگ نشان داد و گفت: “چرا از آن جا شروع نمی کنی. هم کوچک و قابل نگهداری است و هم می تواند دستگرمی خوبی برای شروع کار باشد.”
مرد میانسال نگاهی ناامیدانه به شیوانا انداخت و گفت: “من می خواستم با این حوض بزرگ شروع کنم تا به یک باره به ثروت عظیمی برسم و شما آن حوضچه کوچک سنگی را به من پیشنهاد می کنید. آن را که همان ده سال پیش خودم به تنهایی می توانستم راه بیندازم.”
شیوانا سری تکان داد و گفت: ” من اگر جای تو بودم به جای دست روی دست گذاشتن و حسرت خوردن لااقل با آن حوضچه کوچک آرزوی بزرگم را تمرین می کردم تا کمرنگ نشود و از یادم نرود!”
مرد میانسال آهی کشید و نظر شیوانا را پذیرفت و به سوی حوضچه کوچک رفت تا خودش را سرگرم کند.
چند ماه بعد به شیوانا خبر دادند که مردی با یک گاری پر از خرچنگ خوراکی نزدیک مدرسه ایستاده و می گوید همه این ها را به رایگان برای مدرسه هدیه آورده است و می خواهد شیوانا را ببیند.
شیوانا نزد مرد رفت و دید او همان مرد میانسالی است که آرزوی پرورش ماهی را داشت. او را به داخل مدرسه آورد و جویای حالش شد. مرد میانسال گفت: “شما گفتید که اگر جای من بودید اول از حوضچه سنگی شروع می کردید. من هم تصمیم گرفتم چنین کنم. وقتی به سراغ حوضچه سنگی رفتم متوجه شدم که آبی که حوضچه را پر می کند از چشمه ای زیر زمینی و متفاوت می آید و املاح آن برای پرورش ماهی اصلاً مناسب نیست اما برای پرورش میگو عالی است. به همین دلیل بلافاصله همان حوضچه کوچک را راه انداختم و در عرض چند ماه به ثروت زیادی رسیدم. ای کاش همان ده سال پیش همین کار را می کردم و این قدر به خود و خانواده ام سختی نمی دادم.”
شیوانا تبسمی کرد و گفت:”حال می خواهی چه کنی؟” . مرد گفت: “ثروت حاصل از این حوضچه سنگی و پرورش میگو تمام خانواده مرا کفایت می کند. می خواهم از این به بعد در راحتی و آسایش به پرورش میگو در حوضچه سنگی کوچک بپردازم.” شیوانا تبسمی کرد و گفت: “من اگر جای تو بودم با سرمایه ای که اکنون به دست آورده ام به سراغ حوض بزرگ می رفتم و در آن پرورش ماهی را هم شروع می کردم. مردم این دهکده و دهکده های اطراف به ماهی نیاز دارند و حوض بزرگ تو می تواند بسیاری را از گرسنگی نجات دهد.”

[R A H A]

باران خوبی باریده بود و مردم دهکده شیوانا به شکرانه نعمت باران و حاصلخیزی مزارع عصر یک روز آفتابی در دشت مقابل مدرسه شیوانا جمع شدند و به شادی پرداختند.
تعدادی از شاگردان مدرسه شیوانا هم در کنار او به مردم پراکنده در دشت خیره شده بودند.
در گوشهای دو زوج جوان کنار درختی نشسته بودند و آهسته با یکدیگر صحبت میکردند.
آنقدر آهسته که فقط خودشان دوتایی صدای خود را میشنیدند. در گوشهای دیگر دو زوج پیر روبهروی هم نشسته بودند و در سکوت به هم خیره شده و مشغول نوشیدن چای بودند.
در دوردست نیز زن و شوهری میانسال با صدای بلند با یکدیگر گفتوگو می کردند و حتی بعضی اوقات صدایشان آنقدر بلند و لحن صحبتشان به حدی ناپسند بود که موجب آزار اطرافیان میشد. یکی از شاگردان از شیوانا پرسید: "آن دو نفر چرا با وجودی که فاصله بینشان کم است سر هم داد میزنند؟"

شیوانا پاسخ داد: "وقتی دلهای آدمها از یکدیگر دور میشود آنها برای اینکه حرف خود را به دیگری ثابت کنند مجبورند عصبانی شوند و سر هم داد بزنند. هر چه دلها از هم دورتر باشد و روابط بین انسانها سردتر باشد میزان داد و فریاد آنها روی سر هم بیشتر و بلندتر است.
وقتی دلها نزدیک هم باشد فقط با یک پچپچ آهسته هم میتوان هزاران جمله ناگفته را بیان کرد. درست مانند آن زوج جوان که کنار درخت با هم نجوا میکنند.
اما وقتی دلها با یکدیگر یکی میشود و هر دو نفر سمت نگاهشان یکی میشود، همین که به هم نگاه کنند یک دنیا جمله و عبارت محبتآمیز رد و بدل میشود و هیچکس هم خبردار نمیشود. درست مثل آن دو زوج پیر که در سکوت از کنار هم بودن لذت میبرند. هر وقت دیدید دو نفر سر هم داد میزنند بدانید که دلهایشان از هم دور شده است و بین خودشان فاصله زیادی میبینند که مجبور شدهاند به داد و فریاد متوسل شوند."