مکان های دیدنی استان کردستان

[sorna]

موقعیت جغرافیایی استان کردستان
موقعیت : غرب کشور
مجاورت : شمال:استانهای آذربایجان غربی و زنجان جنوب: استان کرمانشاه شرق: استان های همدان و زنجان غرب: کشورعراق
آب و هوا: سردکوهستانی
وسعــــت: 28203کیلومترمربع
جمعـیــت:
تقسیمات: 8 شهرستان، 12 شهر، 21 بخش، 78 دهستان و 1765 آبادی دارای سکنه
شهرستانها: سنندج، سقز، بانه، بیجار، مریوان، قروه، کامیاران، دیواندره، سروآباد
مرکـــــز : سنندج

[sorna]

سراب وینسار - قروه یکی از چشمه های قدیمی شهرستان قروه ، چشمة سراب است که با آب بسیار گوارا و عالی در داخل روستای «وینسار» از دل زمین بیرون می آید.


در حقیقت روستای وینسار پیرامون این چشمه شکل گرفته است . این چشمه سال های سال است که تأمین کننده آب روستا، هم برای شرب و هم کشاورزی است .اطراف چشمه اصلی سنگ چین شده و قدمت سنگ چین آن حدود دو تا سه قرن برآورد شده است .تا حدود سی سال پیش مردم روستا در ماه خرداد مراسم شکرگذاری و قربانی برای «سراب »، برگزار می کردند. در این مراسم ضمن قربانی کردن گوسفندان به جشن و شادمانی می پرداختند و احترام ویژه ای برای این چشمه قایل بودند

[sorna]

قلعه قمچقای - بیجار قلعه قمچقای در 12 کیلومتری روستای قمچقای از توابع بیجار واقع شده است. این قلعه بی مانند از دژهای باستانی و بسیار کهن کردستان به شمار می رود و در شمار شاهکارهای باارزش تاریخی است که از گذشته های دور به یادگار مانده است.



براساس نظرات کارشناسان، بنای این قلعه به سده های 9-8 پیش از میلاد می رسد. در حد باختری دژ، دره ژرفی به عمق 100 متر وجود دارد که با ارهی سنگلاخ و سخت به صفه غربی منتهی می شود. این بخش تنها قسمتی از قلعه است که فاقد موانع طبیعی است و در حقیقت جناح ضعیف قلعه را تشکیل می داد و احتمال دست یابی به قلعه را تا حدی آسان می ساخت. سازندگان و بنیان گذاران اولیه در این قسمت از بنا به بزرگ ترین و دشوارترین کار، یعنی ساخت دیواری به طول تقریبی 100 متر و بلندی 15 تا 20 متر با استفاده از سنگ های عظیم دست زده اند و استحکامات اصلی آن را بنا نهاده اند. ساخت چنین قلعه ای با دیوارهای عظیم، بلند و قطور، مخصوص کاخ ها و قصرهای سلطنتی بود و رایج ترین شیوه معماری دوره هزاره اول قبل از میلاد به شمار می رود.

قرآن نگل - سنندج

قرآن نفیس نگل بر جایگاه خاص معنوی در میان مردم منطقه از ارزش هنری تاریخی ویژه ای برخوردار است و طبق روایات یکی از چهارقرآن به شمار می رود که در قرون اولیه اسلامی نوشته شده و به چهار اقلیم جهان فرستاده شده است



این قرآن به خط کوفی و بر روی پوست نوشته شده و در مسجد روستای نگل واقع در 65 کیلومتری جاده سنندج- مریوان نگه داری می شود. معروفیت روستای نگل به مناسبت وجود یک جلد قرآن به خط کوفی است که در گاو صندوق مسجد روستا نگه داری می شود. گفته می شود قدمت کتابت این قران به بیش از هزار سال می رسد. صفحات قرآن 40 سانتی متر طول و 35 سانتی متر عرض دارد و در هر صفحه 14 ستون نوشته شده است. این اثر مقدس و حیرت انگیز مذهبی- هنری روستا و مسجد آن را به یک موزه معروف تبدیل کرده است



منطقه اورامان - مریوان یکی از مناطق زیبای استان کردستان ، منطقه اورامان است که در شرق مریوان قرار دارد و دارای کوهستان های زیبا با پوشش جنگلی است .



رودخانه بزرگ سیروان از این منطقه و درة اورامان عبور می کند و به رودخانه دیاله در عراق می پیوندد.یادآوری این مهم ضروری است که جنگل ها و مناطق بسیاری چون جنگل های بانه ، مریوان و همچنین «دره شاهان » که درکنار قلعه «قم چای » واقع شده است از مراکز مهم طبیعی استان محسوب می شوند



موزه سنندج این موزه یکی از بناهای مهم و از جاذبه های توریستی محسوب می شود.



شیوه و سبک معماری و ساخت این عمارت نشان از معماری عصر قاجاریه دارد که شامل حیاط بنای اصلی و زیرزمین است که به شکل حوض خانه ساخته شده و دارای سقف گنبدی شکل با تزیینات و آینه کاری بسیار زیبایی است جالب ترین قسمت موزه ارسی بزرگ تالار است که 11 متر عرض و 6 متر ارتفاع دارد و هفت لنگه دارد و شاهکار صنعت نجاری محسوب میشود


چهل چشمه - دیوان دره چهل چشمه از کوه های مرتفع کردستان است . این کوه دارای آبشارها و چشمه های بسیار زیبایی است و وجه تسمیه آن نیز حکایت از وجود چهل چشمه آب دارد.


این کوه در منطقه «خورخوره » از شهرستان دیواندره قرار دارد و منطقه ای سردسیر و برف گیر است . در این کوه می توان در تمامی سال برف را مشاهده کرد. این کوه یکی از سرچشمه های رودخانه های جغاتو «جغتو» و سپیدرود است و دارای چشمه سارهای فراوان و دامنه های سرسبز و زیبا است

[sorna]

چشمه کواز - کامیاران این چشمه در 50 کیلومتری شمال غربی کامیاران و در 10 کیلومتری شمال غربی روستای پلنگان در دامنه کوه واقع شده است .


آب این چشمه طعم گوگردی دارد و در محل جوشش آن از زمین ، رنگ آب شیری است و خود نشان دهندة وجود مواد آهنی و گوگردی در آب است . آب این چشمه در استخر کوچکی جمع می شود و از آن برای نوشیدن و نیز درمان بیماری های مجاری تنفسی ، روماتیسمی و بیماری های جلدی استفاده می شود

چشمه آب تلخ - بیجار

چشمه آب تلخ در روستای قشلاق از شهرستان بیجار قرار دارد. علت نامگذاری این چشمه به علت تلخ بودن آب آن است .


هرچند دلیل تلخ بودن آب این چشمه به روشنی مشخص نشده است ، اما آب آن برای درمان بیماری های روماتیسمی موثر است

چشمه بابا گرگر - قروه در روستای «باباگرگر»، در 18 کیلومتری شمال شرقی شهرستان قروه ، چشمه ای جوشان همیشه می خروشد که به آن «دنگز» می گویند.


آب این چشمه در استخری عمیق و مدور به محیط 200 متر جمع می شود. این چشمه پر آب دارای آبی است که رنگ آن مایل به سرخ است و در بعضی مواقع به رنگ زرد مایل به لیمویی در می آید. آب این چشمه به علت وجود املاح معدنی به ویژه گوگرد رنگین است . ظاهراً این آب برای امراض سودایی و پوستی مناسب است و در درمان سوء هاضمه و دیگر بیماری های دستگاه گوارش و نیز راشیتیسم و درمان تورم موثر می افتد. این چشمه و امامزاده باباگرگر در کنار آن ، از مکان های طبیعی و تاریخی استان محسوب می شوند

کوه پیازه - مریوان این کوه از ارتفاعات نیمه جنگلی کوهستان زاگرس است که 2953 متر ارتفاع دارد و در 24 کیلومتری جنوب خاوری مریوان و خاور روستای المانه واقع شده است.



کوه پیازه از خاور به کوه چله خانه، از شمال خاوری به کوه شاه نشین و از شمال باختری به کوه کنولان متصل می شود. مسیرهای گردشی، کوه نوردی و جنگل گردی این کوهستان به دلیل زیبایی طبیعی وچشم اندازهای بدیع دامنه های زاگرس بسیار قابل توجه است.

[sorna]

پارک جنگلی آبیدر - سنندج این پارک در ضلع غربی شهر سنندج در دامنه کوه آبیدر قرار دارد. آبیدر در فرهنگ منطقه جایگاه خاصی دارد و به دلیل پرآب بودن چشمه سارها، قنات ها و وجود باغ های متعدد مانند امانیه ، امیریه و... چنین نامیده می شود


از زمانی که شهر سنندج بنیان نهاده شد، آب چشمه های آبیدر به وسیله تنبوشه های سفالی به شهر منتقل شد. هنوز هم قنات عمارت خسروآباد، آصف ، وکیل ، مشیر و تعدادی از بناها، به نوعی از این کوه سرچشمه می گیرند.

در سال های اخیر در این کوه پارکی احداث و سکوبندی و جاده سازی در آن انجام شده است . نقش برجسته ای هم در آن ساخته شده که بسیار قابل درنگ است . این منطقه از مکان های زیبای شهر سنندج است .

آبشار کویله - مریوان

یکی از اماکن های دیدنی استان کردستان آبشار «کویله » است


که در شهرستان مریوان و در مسیر جاده مریوان ـ سقز واقع است . این آبشار زیبا در فصل بهار از مکان ها دیدنی و زیبای منطقه محسوب می شود

آبشار بل - کردستان در یکی از روستاهای منطقه اورامان و در مرز استان کرمانشاهان ، روستایی به نام «بل » واقع است . در



در کنار این روستا، در جاده ای که به «کوسه هجیج » منتهی می شود، آبشاری زیبا وجود دارد که به عقیدة کارشناسان دارای آب عالی برای شرب است . این آب با فشار زیاد و در حجم بسیار از شکاف کوهی بیرون می ریزد و عظمت و شکوه طبیعت را جلوه گر می سازد. این آب در مسیر خود به رودخانه سیروان می ریزد


بازار بیجار این مجموعه در بافت قدیمی شهر بیجار واقع گردیده و از آثار دوره قاجاریه است. بازار بیجار مشتمل بر یک راسته اصلی شمالی و جنوبی و دو تیمچه به نام های تیمچه شهبازخان و تیمچه امیرتومان است.



در دو طرف راسته اصلی بازار 16 حجره از بافت معماری قدیمی باقی مانده است. پوشش بازار در این بخش چشمه طاق و پوشش حجره ها طاق آهنگ است.تیمچه حاج شهباز در ضلع خاوری بازار قرار گرفته و ویژگی جالب توجه آن در نوع قوس ها، کاربندی و رسمی بندهای پوشش آن است. بازار بیجار به شماره 2591 به ثبت تاریخی رسیده است



بازارآصف - سنندج در شهرستان سنندج دو بازار معروف به بازار سنندج و آصف وجود دارد که به سبک معماری دوره صفویه ساخته شده است



و از بناهای باارزش و دیدنی این شهرستان محسوب می شوند. بازار سنندج در ضلع شمالی خیابان انقلاب شهر سنندج، واقع شده و بنای اولیه آن از ساخته های دوره صفویه است که در دوره های بعد تغییرات و تعمیراتی در ان صورت گرفته است. بازار سنندج به شماره 1775 به ثبت تاریخی رسیده است.

[sorna]

برج آجری اوشقون بابا - بیجار این برج تاریخی در ضلع باختری روستای عربشاه از توابع بیجار واقع شده است. فرم، مصالح و نوع گنبد که سابقا بر روی برج استوار بود، نشان گر آثار قرن پنجم و ششم هجری قمری است.



در حال حاضر دیوارهای آجری برج باقی مانده و بخش بزرگی از ساختمان آن قبلا تخریب شده است. بنا به گفته اهالی، این برج به نام باباشاه معروف است و به موجب کتیبه گچی که با دست بر سر درب آن نوشته شده است در سال 1322 شخصی به نام علی اشرف بانی تعمیر این محل شده است. این برج آجری متعلق به دوره سلجوقی است.

خانه معمار باشی - سنندج خانه معمار باشی در ضلع جنوبی خیابان شهدای سنندج واقع شده است. بنای این خانه متعلق به اواخر قاجاریه و اوایل دوران پهلوی است.



این بنای تاریخی از 3 طبقه با نقوش و تذهیب های زیبا که خاص دوران پهلوی است تشگیل شده و توسط شخصی به نام معمار که خود در ساختن ساختمان های قدیمی نقش داشته ساخته شده است و سکونت گاه وی و خانواده اش بوده است


خانه پیر مرادی - سنندج خانه پیر مرادی در محله قدیمی چهار باغ سنندج ضلع شمال خاوری بازار سرپوشیده واقع است.


این بنا از آثار دوره قاجاریه است و با مساحت 450 متر مربع دارای حیاط چهارگوش با بناهای دو اشکوب و یک اشکوب، راهرو، اطاق های تو در تو و لنگه چوبی و نمای جنوبی – خاوری است. نماسازی آجری، طاق و قوس نیم دایره، ستون نما با شعله و مشعل نما، گچ بری برجسته از مهم ترین ویژگی های این بنا است.

[sorna]

کیلومتری شمال باختری مریوان و در ارتفاع 1285 متری از سطح دریا قرار داد و از زیباترین میراث های طبیعی استان کردستان به شمار می آید.


آب این دریاچه از چشمه های جوشان و رودخانه های چندی که به آن می ریزد، تأمین می شود. حجم آب دریاچه از 5/22 میلیون متر مکعب تا 5/47 میلیون مترمکعب در طول سال متغیر است . طول دریاچه شش کیلوتر و عرض آن 1700 تا 3000 متر است . مساحت آن حدود 720 هکتار است .وجه تسمیه زریوار و زریبار که هر دو در منطقه متداول است ، به واژة «زری » که در زبان کردی به معنی دریاچه است ، باز می گردد. پسوند «دار» و «بار» پسوند تشبیهی و زریبار یا زریوار به معنی دریاچه وار است .

درباره این دریاچه افسانه های متعددی وجود دارد که مشهورترین آنها وجود شهری مدفون در زیر آب های دریاچه است

دریاچه پشت سد قشلاق - سنندج

سد مخزنی قشلاق بر روی رودخانه قشلاق در ده کیلومتری شمال سنندج، روی کوه های منطقه «ساتله و تیرگرا» احداث شده است.


دریاچه پشت این سد 11 کیلومتر درازا دارد و وسعتی معادل 934 هکتار را در بر می گیرد و با توجه به سطح دریا و حجم آب، زمینه مناسبی برای انواع ورزش های آبی به وجود آورده است. این دریاچه هم چنین محل زیست ماهیان مختلف از خانواده کپور ماهیان است که از آن جمله می توان به ماهی عروس، شاه کولی، سیاه ماهی، آلبورنوس کاپیتو، ماهی سیاه و سس ماهی اشاره کرد. به همین دلیل شرایط ماهی گیری تفریحی نیز فراهم شده است. دریاچه پشت سد با فضای سبز و جنگل کاری اطراف از دیدنی های جالب توجه شهر محسوب می شود. هم چنین امکانات تفریحی و اسکله قایق رانی دریاچه هر ساله تعداد زیادی علاقمندان به ورزش های آبی را به سوی این مکان جذب می کند

[sorna]

دشت های سقز در محدوده شهرستان سقز دشت های متعددی واقع شده است



مهم ترین آن ها عبارتند از : دشت های صاحب، قه لاکون، له گرمی و دشت کول تپه. وسعت دشت های این شهرستان در حدود 700 هکتار و ارتفاع متوسط آن ها از سطح دریا 1650 متر است. برخی از این دشت ها در فصول بهار و تابستان با سرسبزی و گل های وحشی جلوه ای بسیار زیبا دارند.



سراب قروه کردستان در بخش جنوبی شهر قروه سرابی طبیعی وجود دارد که یکی از تفرج گاه های مردم منطقه محسوب می شود.



این سراب دارای آبی خوب و گوارا است . به همین دلیل شهر قروه در کنار آن ایجاد شده است . بخشی از آب کشاورزی و مشرب قروه از این آب تأمین می شود

[sorna]

غار شووی - بانه این غار در نزدیکی مرز ایران و عراق در 12 کیلومتری بانه قرار دارد. درازای این غار 267 متر است و با شیب تندی رو به پایین می رود.



درون غار آبرفتی، ریزشی و بسیار خطرناک است و چاه های عمیق زیادی در گوشه کنار دالان ها و تالارهای آن وجود دارد. در بازدید از از این غار باید از وسایل فنی مخصوص غار نوردی استفاده شود. در انتهای غار، دریاچه های کوچکی وجود دارد. این غار در تیرماه 1347 به وسیله کوه نوردان استان فارس کشف و بررسی مقدماتی انجام شده است

[sorna]

اورامان

واژه ی " اورامان" یا " هورامان" از دو بخش " هورا" به معنی "اهورا" و " مان" به معنی خانه، جایگاه و سرزمین تشكیل شده است. بنابراین اورامان به معنی " سرزمین اهورایی" و "جایگاه اهورامزدا" است. " هور" در اوستا به معنی خورشید آمده و هورامان " جایگاه خورشید" نیز معنی می دهد.روستای اورامانات تخت: این روستا مركز دهستان اورامانات ، در جنوب شرقی شهر مریوان قرار دارد و جاده ای به طول 75 كیلومتر، آن را به شهر مریوان متصل می نماید. حدود 30 كیلومتر این راه ، آسفالت و بقیه خاكی است. جاده در دامنه كوه هایی قرار گرفته كه از زیبایی فوق العاده ای برخوردار است. این روستا در دره ای شرقی- غربی و در شیب تندی روبه روی كوه " تخت" واقع شده است.
خانه های روستا به طور كلی از سنگ و اغلب به صورت خشكه چین و به صورت پلكانی ساخته شده است. این روستا در بین اهالی روستاهای منطقه به شهر اورامان معروف است و مراسم " پیر شالیار" در آن برگزار می شود. بنا به اعتقاد مردم منطقه، این روستا زمانی شهری بزرگ بود و مركزیتی خاص داشت و به همین خاطر از آن به عنوان تخت یا مركز ( حكومت) ناحیه اورامان یاد می كردند. وضعیت خاص روستا از نظر معماری، موقعیت چشمه های پر آب، همچنین مراسم خاص و آداب و رسوم ، و وجود مقبره و مسجد پیر شالیار و به ویژه جمعیت و تعداد سكنه قابل توجه آن، نشانگر اهمیت آن در زمان ساسانی است. قبل از دوره ساسانی نیز در متون سومری به "هورم" اشاره شده است.

پالنگان

"پالنگان" یكی از روستاهای استان است كه بافت معماری پلكانی آن در استان كردستان دارای ارزش ویژه ای است. این روستا كه در دهستان " ژاورود" از شهرستان كامیاران واقع شده، درحدود 47 كیلومتری شمال غربی شهر كامیاران قرار دارد. روستا در دامنه كوه و در دو طرف دره قرار دارد. خانه های روستا با سنگ و عموماً به صورت خشكه چین، به صورت پلكانی ساخته شده و پشت بام منزلِ پایین به منزله حیاط منزل بالا است.این روستا علاوه برداشتن معماری زیبا، دارای چشمه ها، آبشارها و طبیعتی ، سرشار از زیبایی منحصر به فرد در استان كردستان است و در كنار رودخانه ای قرار گرفته كه به " سیروان" می پیوندد.
این ناحیه یكی از مراكز مهم كردستان از دوره سلجوقی به بعد بود و قلعه پلنگان كه مجاور روستا و در بالای كوه قرار گرفته، مؤید این امر است. با توجه به بقایای آسیاب ها، مساجد و منازل قدیمی و باغ های زیبای این روستا، بعید به نظر نمی رسد كه شالوده اصلی آن به دوره ساسانی باز گردد.
بافت قدیمی شهر حسن آباد یاسوكند

حسن آباد یاسوكند در75 كیلومتری شهر بیجار قرار دارد. حسن آباد كه از روستاهای قدیمی و بزرگی بود، طی چند سال گذشته توسعه و گسترش قابل توجهی یافته و تبدیل به شهر شده است. این شهر دارای بافت ارزشمندی از معماری بومی منطقه است؛ خانه هاعموماً دارای تراس بندی یا ایوان ستون دار چوبی هستند و در پشت ایوان، با تقسیم مناسب فضا، اتاق ها و راهروهای مختلفی در فاصله اتاق ها تعبیه شده است. خانه های بافت قدیمی شهر با دواِشكوب ( طبقه ) و عموماً دارای ایوان های ستون دار، با سر ستون های چوبی ساخته شده است. استفاده از سرستون درمنطقه غرب و شمال غرب ایران، سابقه چهار هزار ساله دارد.حسن آباد در كنار محوطه ای قدیمی به نام " امامزاده عقیل" ایجاد شده و به نظر می رسد پس از ویرانی در عصر ایلخانی، در محل كنونی ساخته شده باشد. تاریخ ساخت و سوابق خانه ها و حمام قدیمی حسن آباد به دوره زندیه، قاجار و اوایل پهلوی باز می گردد.

روستای خسروآباد گروس

این روستا در فاصله 45 كیلومتری شرق شهر بیجار واقع شده واز نظر تقسیمات سیاسی جزو شهرستان بیجار است. روستا در مسیر شهر قروه- بیجار و به عبارتی در مسیر راه قدیمی آذربایجان – دینور قرار دارد.این روستا دارای بافتی ارزشمند است و وجه تسمیه آن نیز به این جهت است كه خسرو خان اردلان والی كردستان در توسعه و آبادانی روستا و ایجاد ساختمان های عام المنفعه و قلعه آن نقش داشته است.
روستای خسروآباد دارای یك قلعه بود كه فقط بخش هایی از آن در ضلع شمالی باقی مانده است. برمبنای نقل قول های قدیمی، از مقابل مدخل ورودی قلعه به سمت مشرق ، یك خیابان مشجر، تا روستای حاجی آباد وجود داشت كه اكنون از بین رفته است.
از دیگر بناهای با ارزش روستا ، مقبره ای بسیار زیبا به فرم چهارطاقی با گنبدی زیبا است و به "حاج اللهیارخان امیرعلایی" و خانواده وی تعلق دارد. امیر علایی در دوره قاجار در توسعه وعمران روستا نقش بسیار مؤثری داشت.
تمام ساختمان های این روستا از خشت و آجر است و مسجد و مقبره آن تمامی از آجر ساخته شده است.
از دیگر بناهای شهر، بقایای یك منزل قدیمی متعلق به امیرعلایی است كه از آن تنها سردر و هشتی و چند اتاق در حیاط باقی مانده است. سردر باشكوه این ساختمان نشانگر عظمت معماری و اهمیت روستا است.
در این روستا بقایای مدرسه ای قدیمی نیز در كنار مقبره مادر امیرعلایی به جای مانده است. این مدرسه ظاهراً در سال 1302 شمسی تأسیس شد و بعد از مدرسه بیجار ، دومین مدرسه این شهرستان بود.
این روستا در زمان حكومت ناصرالدین شاه جزئی از دارالملك گروس به شمار می رفت و "امیر نظام گروسی" در قلعه آن سكونت داشت.

روستای دركی

روستای " دركی " در فاصله 42 كیلومتری شرق مریوان، در منطقه ای پای كوهی بنا شده و "كوه تخت اورامان" در جنوب و جنوب شرقی، كوه " مهدی" در شمال و كوه " دالاغی" در شمال غربی آن و دره "حكم" در شمال شرق و دره " درزه" در غرب آن قرار دارد. این دو دره از مناطق زیبای طبیعی منطقه به شمار می آیند. این روستا با معماری پلكانی سنگی ، می تواند به نقطه ای قابل توجه تبدیل گردد.بافت قدیمی شهر سقز

شهر سقز نیز دارای بافت قدیمی ارزشمندی با خانه ها و مساجد قدیمی است. هر چند سقز دچار دگرگونی و تغییرات بسیار شده ولی معماری خانه ها و قرارگیری آنها همچنان بر مبنای اسلوب معماری بومی منطقه انجام می شود. قدمت بناهای با ارزش در بافت قدیمی، به دوره زندیه و قاجار و اوایل پهلوی باز می گردد.بافت قدیمی شهر سنندج

شهر سنندج، بخشی از بافت تاریخی خود را كه بیش از 350 منزل مسكونی قدیمی، بازار، مسجد، حمام و سایر بناهای شهری را شامل می شود، حفظ كرده است. این بافت ارزشمند تاریخی ریشه در عصرصفوی، قاجار و اوایل پهلوی دارد.در این شهر، بناهای مسكونی از نظر معماری ارزش قابل توجهی دارند. فیزیك شهر نیز ویژگی های منحصر به فردی دارد و بخشی از شهر با معماری پلكانی احداث شده و دارای كوچه ها و گذرهای قدیمی ارزشمندی است. هر چند بخش عظیمی از بافت تاریخی شهر از بین رفته ولی هنوز برخی از محلات قدیمی به حیات خود ادامه می دهند، كه در خور مطالعه است. برخی از این محلات كه در جریان جنگ جهانی وجود داشته و از محلات اولیه و هسته های نخستین گسترش شهر سنندج در دوران قاجار به شمار می روند، عبارت اند از: محله چهار باغ كه در سال 1179هـ.ق به وسیله خسروخان اردلان ساخته شد، محله جلو باغ ملی، محله كرمانج ها( ناوكرماجه كان) ، محله یهودی ها، محله گوركان ( گبرها) یا محله مسیحی ها، محله كانی دو شمع، محله میان قلعه، محله قطارچیان، محله بالا یخچال در قطارچیان، محله كلكه جار، محله چهار دالان، محله گلشن، محله پیر محمد، محله دباغ خانه، محله آقا زمان، محله مسجد و چشمه ملاویسی، محله مسجد قوله ( مسجد ملامؤمن)، محله جلوخانه وكیل، محله بالا خندق، محله سرتپوله، محله جورآباد.
روستای صلوات آباد

روستای"صلوات آباد" یا سلمات آباد در پانزده كیلومتری غرب بیجار و در كنار رودخانه " قزل اوزن"، نزدیك پل قدیمی صلوات آباد قرار دارد. این روستا دارای یك قلعه قدیمی با برج و باروهای محكم است كه از خشت و گل ساخته شده . در داخل این قلعه تعدادی خانه قدیمی وجود دارد. یكی از این خانه ها كه به مالك روستا تعلق داشت، از نظر معماری و تزیینات دارای ویژگی های منحصربه فردی است. در این بنا اُرسی ( نوعی در قدیمی كه دارای چهارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می شده است)های زیبا و تزیینات گچ بری قابل توجه ای وجود دارد. تركیب فضاها، سه دری ها، پنج دری ها، پستو و ... بیانگر ذوق و سلیقه معماران آن است.در كنار قلعه و بیرون از آن بقایای یك حمام قدیمی وجود دارد كه بخش هایی از گنبدهای آن تخریب شده و دارای فضاهایی از جمله ورودی، حمام سرد، حمام گرم، خزینه، خلوتی، تون ( گرمخانه ) و... است و آب آن نیز به روش خاصی از رودخانه تأمین می شده است.
روستای نـِگـِل

روستای زیبای نگل در60 كیلومتری غرب شهر سنندج و در كنار راه سنندج – مریوان واقع شده است. معماری روستا دارای ویژگی های معماری اورامان است با این تفاوت كه در معماری پلكانی نگل علاوه بر این كه از سنگ استفاده شده، عموماً نمای منازل را با كاهگل اندود نموده اند. این روستا در گذشته دارای مسجدی قدیمی بود كه اخیراً آن را تخریب و نوسازی كرده اند. اهمیت و اشتهار این روستا به علت وجود قرآن خطی قدیمی آن است.از دیگر روستاهایی كه از بافتی با ارزش برخوردارند، می توان به روستاهای " كماله" و " بل "، در منطقه اوارمانات و همچنین روستای " قم چقای" در بیجار و روستای " قصلان " و " دلبران" در شهرستان قروه اشاره كرد.