تشخیص و درمان کبد چرب

[Mohamad]

تشخیص بیماری

مانند هر بیماری دیگر، معمولا با گرفتن شرح حال از بیمار و معاینه وی شروع می گردد.

اگرچه در خیلی از موارد، علائم قابل توجهی در این بیماری وجود ندارد و با مشاهده ی بالا بودن آنزیم های کبدی و نیز تصاویر سونوگرافی، سیتی اسکن و mri تشخیص این بیماری معین می گردد.

از بیوپسی کبد برای تشخیص میزان صدمه به بافت کبدی در بعضی از موارد استفاده می گردد.

درمان

اگرچه درمان اختصاصی برای کبد چرب وجود ندارد، ولی شما با کنترل بیماری های زمینه ای از قبیل کاهش وزن، چربی های خون، دیابت و یا قطع نمودن داروهای مسبب (قطعا با نظر پزشک معالج نه به طورخودسرانه) می توانید از پیشرفت این بیماری جلوگیری نمایید و در خیلی از موارد سیر معکوس را طی نمایید که منجر به درمان این بیماری گردد.

از مصرف الکل که عملکرد طبیعی کبد را دچار اختلال می نماید، جدا باید پرهیز نمایید.

نکات درمانی کلیدی

شما می توانید زیر نظر متخصصین تغذیه و گوارش، سیر بیماری کبد چرب را محدود و کنترل نمایید. برای کنترل کبد چرب توجه به نکات ذیل اهمیت کلیدی دارد:

* کم کردن وزن: از آنجا که اکثر بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی چاق هستند، کاهش وزن در کنترل این بیماری نقش مهمی دارد. برای کاهش وزن، انتخاب رژیم غذایی نیز باید به درستی صورت پذیرد، زیرا کاهش وزن سریع با رژیم های برق آسا خود می تواند سیر بیماری را بدتر نماید.

خیلی از بیماران چاق که به تازگی متوجه کبد چرب خود شده اند، به دلیل ترس

از عوارض این بیماری، به رژیم های غذایی سخت روی می آورند که این بیماری

را ریشه کن نمایند، ولی علاوه بر ابتلا به عوارض این نوع رژیم ها، گاه سیر کبد چرب را نیز بدتر می نمایند.

لذا انتخاب منطقی رژیم غذایی کاهش وزن زیر نظر متخصص تغذیه و با کاهش وزن نیم تا یک کیلوگرم در هفته توصیه می گردد. اگر شما از افزایش وزن زیادی رنج می برید، جالب است بدانید که با کاهش وزن مختصر در حدود 10 درصد از وزن اولیه نیز در خیلی از موارد سیر بیماری را می توانید کنترل نمایید.

* انتخاب رژیم غذایی سالم : رژیم غذایی پر کربوهیدرات که حاوی میزان قابل توجهی سبزی و میوه و مواد غذایی پرفیبر باشد، معمولا بهترین انتخاب برای افراد مبتلا به کبد چرب است. کاهش چربی مصرفی، به ویژه چربی های اشباع شده و جایگزینی آنها با چربی های غیر اشباع که در روغن زیتون و ماهی وجود دارند، توصیه می گردد. استفاده از نان و غلات سبوس دار باید جدی گرفته شود. در نهایت تعیین مقدار مورد نیاز درشت مغذی ها اعم از پروتئین، چربی و کربوهیدرات بر اساس شرایط افراد باید تنظیم گردد.

* انجام ورزش و فعالیت بدنی منظم: چاقی به ویژه چاقی شکمی نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب دارد. بر همین اساس، داشتن پیاده روی منظم به میزان حداقل 30 تا 60 دقیقه در روز توصیه می شود. اگر شما وقت رفتن به باشگاه ورزشی را ندارید، پیاده روی در مسیر کار یا پارک را می توانید جایگزین نمایید.

* کنترل بیماری های زمینه ای متابولیک: کنترل دیابت و چربی های خون در بیماران مبتلا به کبد چرب ، نقش کمک کننده ای در بهبود این بیماری دارد. همانطور که می دانید از اصول مهم کنترل بیماری های متابولیک، رعایت رژیم غذایی و ورزش منظم می باشد.

* محافظت کبد از عوامل خطر: از عواملی که بر روی فعالیت طبیعی کبد اثر سوء دارند، باید پرهیز نمایید. از مهم ترین این عوامل، مصرف الکل و نیز بعضی داروها می باشد. لذا در هنگام مراجعه به پزشک، به او بگویید که مبتلا به کبد چرب می باشید که در تجویز دارو به آن توجه نماید.

پیشگیری

برای جلوگیری از بروز بیماری کبد چرب، سه نکته اساسی ذیل را فراموش نکنید:

* رژیم غذایی سالم: شما باید رژیم غذایی سالمی را با مصرف بالای میوه، سبزی، غلات سبوس دار و چربی های مفید برای خود انتخاب کنید.

* جلوگیری از افزایش وزن به ویژه چاقی شکمی: داشتن رژیم غذایی سالم به همراه فعالیت بدنی، به حفظ وزن سالم کمک می نماید. در صورت چاق بودن، از همین امروز برای کاهش وزن خود اقدام نمایید.

* هنگام استفاده از داروها کاملا مراقب باشید و از مصرف الکل جدا پرهیز نمایید.

[Mohamad]

کبد در قسمت راست بدن درست زير ديافراگم و بزرگ ترين و پيچيده ترين عضو در بدن است که در قسمت بالاي شکم قرار دارد. کبد به نوعي پالايشگاه بدن و مسئول اعمال مختلف شامل تنظيم، سنتز، ذخيره سازي، ترشح، تبديل، انتقال و تجزيه بسياري از مواد مختلف است. کبد به هضم غذايي که خورده مي شود، کمک مي کند. بدن را از شر سموم خلاص مي کند و انسان بدون آن به سادگي نمي تواند زنده باشد. هر ماده غذايي قبل از اين که در بدن ذخيره شود، انتقال يابد يا استفاده شود بايد توسط کبد به شکل بيوشيمي صحيح خود تغيير شکل پيدا کند. هم چنين محل اصلي متابوليسم دارو در کبد است زيرا کبد داراي آنزيم هاي فراوان و مواد جذب شده از روده هاست که به طور مستقيم به کبد مي رسند. به اين ترتيب و با توجه به تمام اعمال بيوشيمي گوناگون که توسط کبد انجام مي شود هيچ تعجبي ندارد که تنها عضو بدن است که خودش دوباره بازسازي مي شود و حتي اگر ۲۵ درصد کبد برداشته شود دوباره به اندازه و شکل طبيعي خود برخواهد گشت.
به طور کلي وظيفه کبد را مي توان در موارد زيرآورد: سنتز ليپوپروتئين ها نظير کلسترول، سنتز صفرا که براي هضم و جذب چربي لازم است، تنظيم ميزان گردش کلسترول در خون، ذخيره و آزادسازي گلوکز، تبديل اسيد لاکتيک به گليکوژن، ساخت کارتي تين براي استفاده در سلول هاي واسطه انتقال چربي، تبديل ويتامين هاي گروه B به شکل فعال کوآنزيم آن، تبديل آمونياک به اوره که توسط کليه ها دفع مي شود، توليد يا سنتز پروتئين هاي خاص، تبديل و غيرفعال کردن هورمون ها، برطرف کردن مواد مضر از خون و تبديل آن به موادي که زيان کمتري دارند. بنابراين سلامت کبد در واقع سلامت کليه اعضاي حياتي بدن را تحت تاثير قرار مي دهد. اما با افزايش مصرف غذاهاي چرب و آماده، نبود فعاليت فيزيکي، گسترش زندگي ماشيني، امروزه، متاسفانه بيماري کبد چرب نسبتا شايع شده و با توجه به افزايش چاقي در ايران رو به افزايش نيز است. دکتر فرهاد زماني، فوق تخصص گوارشي و کبد درباره اين بيماري به خراسان مي گويد: منظور از کبد چرب نشست سلول هاي چربي در کبد است که منجر به ايجاد عوارضي مي شود. ممکن است فردي بدون هيچ علامتي کبد چرب داشته باشد و در بعضي افراد نشست سلول هاي چربي در کبد به التهاب کبد منجر مي شود. به اين حالت non Alchoholic Fatty Liner مي گويند. بيمار مبتلا به اين عارضه دچار التهاب سلول هاي کبدي مي شود و ممکن است کبد در اين حالت ورم کند و يا سلول هاي کبد تخريب شود و بيمار به سمت سيروز (تخريب کبد) حرکت کند. در اکثر موارد، افراد چاق، مبتلا به ديابت و يا مبتلايان به چربي خون بالا به اين عارضه دچار مي شوند و فرد زماني که مراجعه مي کند به سيروز مبتلا شده زيرا کبد چرب در او علايمي نداشته است. درد مبهم و خفيف در قسمت فوقاني سمت راست شکم يکي از علايم کبد چرب است اما در اکثر موارد بيماري بدون علامت است و پس از تست آنزيم کبدي يا سونوگرافي پزشک متوجه بيماري مي شود.دکتر زماني تاکيد کرد: با اين که بيماري بدون علامت است اما ممکن است به سيروز تبديل شود بنابراين توصيه اکيد ما اين است در صورت تشخيص بيماري حتما بايد درمان صورت بگيرد و بهترين روش و آسان ترين راه آن حذف عوامل ايجاد کننده بيماري است. در کشور ما که مصرف الکل پايين است، يکي از مهم ترين علل بيماري چاقي و اضافه وزن است که متاسفانه روز به روز در حال افزايش است. مصرف غذاهاي پرکالري، پرچرب، فست فودها و نداشتن تحرک مهم ترين دلايل افزايش وزن و بيماري هاي مرتبط با آن ازجمله کبد چرب در ايران است. به اين ترتيب فرد چاقي که دچار کبد چرب شده است با کنترل وزن و فرد ديابتي با کنترل ديابت خود از بيماري کبد چرب رهايي پيدا مي کند و در ضمن دارودرماني نيز مي تواند در کنترل بيماري تاثير داشته باشد.از سوي ديگر دکتر ايرج خسرونيا رئيس انجمن متخصصان داخلي ايران درباره ابتلا به کبد چرب در ايرانيان به دنبال مصرف خودسرانه داروها هشدار داد. وي به ايسنا گفت: با اشاره به اين که کشورمان بالاترين ميزان مصرف دارو را نسبت به کشورهاي همجوار دارد مسکن ها و آنتي بيوتيک هايي که بدون تجويز پزشک و به طور خودسرانه مصرف مي شوند مي توانند فرد را مستعد به ابتلا به کبد چرب کنند.
اين داروها به خصوص مسکن ها با اثر سوء بر دستگاه گوارش باعث خون ريزي مي شوند و برخي از داروها نيز بر کبد اثر نامطلوب گذاشته و آسيب هاي طولاني مدت براي فرد به همراه دارد.دکتر زماني نيز تاکيد کرد، توجه کنيد که داروها مانند تيغ دو لبه عمل مي کنند از سويي درد را بهبود مي بخشند و درمان را سرعت مي دهند و از سويي عوارض جدي براي فرد دارند. بنابراين پزشکان همواره با توجه به عوارض داروها آن ها را تجويز مي کنند و وقتي سود آن ها بيشتر از ضرر باشد دارو تجويز مي شود. اما مصرف خودسرانه دارو يعني ناديده گرفتن عوارض و احتمال تداخل دارو با ساير داروها که سلامت فرد را به خطر مي اندازد. در مورد آنتي بيوتيک هايي که خودسرانه مصرف مي شوند وضع بدتر است زيرا ممکن است بدن هرگز نياز نداشته باشد و فقط بدن فرد مقاوم شود و در اکثر موارد آنتي بيوتيک ها بسيار زيان دارند و سلامت فرد را تهديد مي کنند. به هر حال اولين دليل عارضه کبد چرب در ايران همان چاقي است که بسياري از مردم را درگير کرده است. البته نبايد فراموش کرد که بسياري ممکن است وزنشان نسبت به قد قابل قبول باشد اما چربي زيادي داشته باشند. به عبارتي در ابتلا به اين بيماري ميزان چربي بدن نقش مهم تري از وزن دارد. به اين ترتيب کساني که چاقي شکم دارند در خطر ابتلا به کبد چرب قرار دارند و بايد سعي کنند با ورزش و رژيم غذايي چاقي شکمي خود را کنترل کنند.با وجود اين، بيماري کبد چرب بيماري قابل درمان است و اگر فرد مطابق نظر پزشک به درمان اقدام کند، ۱۰۰ درصد بهبود پيدا مي کند. نکته اين جاست که بيمار پس از درمان بدون عارضه است و کبد بيمار به حالت عادي برمي گردد و مشکلي براي فرد به وجود نمي آورد. در حالي که اگر درمان نشود، به سيروز تبديل مي شود و فرد ممکن است به علت عدم کارکرد کبد به عوارضي مثل آب آوردن شکم، ايجاد واريس معده و خونريزي دچار شود. اما اگر حتي در اين مرحله تشخيص به درستي صورت بگيرد و دوره درمان کامل طي شود ممکن است فرد دوباره بتواند با کبد سالم به زندگي ادامه دهد.