شهریور


یكم شهریور/ اورمزد روز

هرمَزد روز از شهریورماه برابر با یکم شهریور در گاهشماری ایرانی جشن «فغدیه»، جشن خنك‌شدن هوا در خوارزم كه «فغربه» هم گفته شده است.

سوم شهریور/ اردیبهشت روز

جشن «کشمین»، جشنی ناشناخته در سُـغد باستان كه با بازاری همگانی همراه بوده است.

چهارم شهریور/ شهریور روز

جشن «شهریورگان»، جشنِ آتشی در ستایش و گرامیداشت «شهریور» (در اوستایی «خْـشَـتْـرَه‌وَئیریـه»، در پهلوی «شهرِوَر») به معنای شهر و شهریاری (شهرداری) آرمانی و شایسته، و بعدها نامی برای یكی از اَمْشاسْپَندان. در «برهان قاطع» (جـلد سـوم، ص1316) به عنوان زادروز «داراب» (كورش) یاد شده است.

هشتم شهریور/ دی به آذر روز

دی به آذر روز از شهریورماه برابر با هشتم شهریور در گاهشماری ایرانی جشنی به نام جشن خزان یا جشن مُغان در برخی از شهرهای ایران به ویژه شهر دماوند، این جشن از جمله جشن های کهنی است که همراه با آتش افروزی بر بام خانه ها و چراغانی کردن و آذین بستن کوچه و خیابان برگزار می شده است. از جمله مراسم این جشن می توان به سوارکاری نیز اشاره کرد.انگیزه ی برپایی این جشن، پایان تابستان و آغاز فصل خزان می باشد.برخی نیز هنگام برپایی این جشن را در هجدهم شهریورماه دانسته اند. گویا دو جشن با نام جشن خزان برگزار می شده که جشن خزان نخستین در روز دی بآذر، برابر روز هشتم شهریور ماه انجام می¬شده و جشن خزان دیگر، هرمزد روز از مهرماه ، روز اول مهر. ابوریحان بیرونی از دو خزان نام می برد : خزان خاصه در هجدهم شهریور و خزان عامه در دوم مهر.
خلف تبریزی درباره ی این جشن می گوید: « خزان روز هشتم باشد از شهریورماه قدیم و این روز جشن مغان است.»
گردیزی نیز در «زین الاخبار»، جشن خزان را به روز پانزدهم شهریورماه منسوب میدارد. جیمز موریه از آخرین کسانی است که در سفرنامه اش ازبرگزاری این جشن در شهردماوند در روز هشتم شهریورماه یاد کرده است.

پانزدهم شهریور/ دی به مهر روز

بازار همگانی دیگری در سُـغد و فرارود (ماوراءالنهر) باستان. همچنین گردیزی در «زین‌الاخبار» جشن خزان را به این روز منسوب می‌دارد.

بیست و پنجم شهریور / روز بزرگداشت سالخوردگان

ارد روز از شهریورماه برابر با بیست وپنجم شهریور در گاهشماری ایرانی رسمی با پیشینه ی سه هزار ساله در بزرگداشت سالخوردگان و ارج نهادن به پدربزرگان و مادربزرگان در ایران باستان به نام « اشیش وانگ » ، که روز رحمت خدا، اخلاقیات و معنویات و روان پاک بود و تا کنون نیز در برخی از مناطق سرزمین های ایرانی با دیدار از بزرگان خانواده ادامه دارد.

بیست و نهم شهریور / جشن انار

از ماراسپند روز شهریورماه برابر با 29 شهریور در گاهشماری ایرانی برگزاری « جشن انارچینی » در پایان شهریورماه تا آغاز مهرماه در بخش تارم و روستاهای انبوده‎ و رودبار الموت‎ قزوین که همراه با شادی کردن و نواختن دایره و سورنا و دهل انجام میشود و پیش از آن کسی حق چیدن انار را ندارد.انار سنگان‎‎ و انار انبوده‎ مهمتـریـن محصولات‎‎‎ باغی‎‎ این‎ منطقه‎‎ است كه شهرت جهانی دارد و به‎ كشورهای‎ خارجی‎‎ نیز صادر می¬شود.

گاهنبار پتیه شهیمگاه

از اشتاد تا انارام روز از شهریورماه برابر با بیست¬وششم تا سی ام شهریورماه در گاهشماری ایرانی « پَتیه شَهیم »در اوستایی پئی تیش ههیه، به مانک پایان تابستان، سومین جشن از جشن های گاهنباری است.در باور سنتی زرتشتیان این جشن یادآور سومین مرحله ی آفرینش است و هنگام آفریده شدن زمین میباشد.
مراسم این جشن نیز به مانند جشنهای گاهنباری دیگر است با این تفاوت که این جشن، جشن کشاورزی است و با گردآوری دانه ها در کشتزارها و چیدن میوه ها در باغها برگزار میشود. برخی از زرتشتیان ایران این گاهنبار را از 21ام تا 25ام شهریورماه برگزارمیکنند

سی و یكم شهریور/ روز زیادی

جشن پایان فصل تابستان و زمان گاهَنباری بنام «پَـتْـیـه شَـهیم» در اوستایی «پَـئیتیش هَـهْـیـه» به معنای «پایان تابستان».پیش از این و در كتاب «رصدخانه خورشیدی نقش‌رستم» با سازوكار‌هایی در آفتاب‌سنج‌های آن آشنا شدیم كه نشانگرِ آغاز هر یك از هفته‌های شهریور‌ماه بودند. بی‌تردید آن شاخص‌ها با جشن‌های متعددی كه در یكم، هشتم و پانزدهم شهریورماه، یعنی در آغاز هفته یكم، دوم و سوم این ماه برگزار می‌شوند، در پیوند هستند. حتی اگر همین جشن‌های شناخته شده امروزی، دیرینگی بسیار نداشته باشند، دستكم بازمانده‌ای از سنت جشن‌های دیرین در آن هنگام‌ها هستند.