معماري صخره‌اي در ايران
معمــاري صخـــره‌اي در ايـــران سابقه بس طولاني دارد و به
دوران ((ماد)) و قبل از آن بــرمي‌گــردد. آثار معماري صخــره‌اي
متعلق به زمان مادهـا، بيشتــر در نـاحيه كــردستـان ايــران و
آذربـايجـان غــربي پــراكنـده‌انـد و اغلب جنبه مـذهبي دارنـد.
دخمه‌هاي سنگي عهد ماد كه در كوهسارهاي جنوب
درياچه اروميه، سرپل‌ذهـاب، صحنه، همـدان و فـارس در قــرن
هفتم پيش از ميـلاد حفــر شده‌انـد عـلاوه بـــر آنكه نشان دهنـده
دقت و ظرافـت از نـظر وضـع ستــون‌هـــا و نمـــاسازي بيــــرون
دخمه‌هـا هستنــد تـا حــدود زيــادي وضع ساختمــان آن دوران را
نمايش مي‌دهند كه برخي از آنها عبارت‌اند از:
١. دخمه سنگي بزرگي به نام ((فقرگاه)) يا ((فخريگاه)) مربوط
به قــرن ٦ و ٧ پيش از ميلاد كه بــر فــراز كـوهستاني در جنـوب
درياچه اروميه نــزديك دهكده ((قــره‌قوم)) حـدود ٩ كيلـومتــري
مهـابــاد حفـــر شده و مشتمــل بـــر اطاقي است كه دهــانه آن
نــــزديك به ٩ متــــر به طرف بيــــرون كــوه گشاده مـي‌شود و
درازي يـا عمـق آن به داخـل كــوهستـان نـــزديك به ٧ متـــر و
بلنـدي يا ارتفاع آن از كف تا سقف بالغ بــر ٣ متــر است. چهار
ستــون سنـگـي از كف دخمه به سقـف آن پيــوستـه‌انــد و تمـــام
ديـوار و كف و سقف و ستــون اطاق در دل كــوه تـــراشيــده شده
است.
در قسمت عقب ٣ گــودال مـــربع مستطيـل كه محــل سپـــردن
امـوات بــوده است در سنگ كنــده‌انــد و جلــو دخمه نيـــز سنگ
كـوهستان را به صـورت منظم تــراشيـده و همـوار ساخته‌انـد.(٣٦)
٢. دخمه سنگي موسوم به ((فرهاد و شيرين)) در
كوهستانهاي شمالي صحنه (كنار شاهراه همدان به
كــرمـانشاه)، كه قسمت جلـو آن به صـورت ايـوان دو ستـوني
(دهـانه به طول نــزديك به ٦ متــر، بلنـدي قــريب ٥/٢ متــر و
پهنا با عمق حدود ٢٠/١ متــر) در كـوه تــراشيـده شده است.(٣٧)
٣. دخمه ((دكــان داود)) در سرپـــل‌ذهـــاب، كه دخمه‌اي شبيه به
دخمه سنگي فرهاد و شيرين در كوهستانهاي صحنه است.(٣٨)
٤. دخمه ((خــورزن)) در كــوهساري به هميـــن نـــام در ٦
كيلـومتـــري مشرق همــدان كه در دل كــوه كنــده شده است.(٣٩)
٥. دخمه ((داوظدختـــر)) در كــوهستـان نـاحيه ممسني در فــارس
كه به قــرن ٧ و ٨ قبل از ميـلاد تعلـق دارد و در دل كـوه كنـده
شده است.
٦. دخمه ((كـرفتو)) در كوه‌هاي كـردستان كه مـربوط به دوره
اشكـاني و قـــرن سوم پيش از ميـلاد است. در دخمه ((كـــرفتـو))
آثـار ساختمـاني دو بنـا كه درون صخـــره‌هـا حجـاري شده به نظر
مي‌رسد. هم چنيــن كتيبه‌اي به خط يــونـــاني بــــر سنگ وجــود
دارد كه در زيــــر آن نقش سواري كه بـه شكـــار آهــو مشغــول
است حجاري شده است.
٧. دخمه ((اسكاوند)) يا ((گوردخمه‌هاي اسحاق‌وند)) كه در ٤٠
كيلـومتــري كــرمانشاه و در فـاصله ٢٠ كيلـومتــري بيستـون به
سمت جـاده هـــرسيـن و بعد از روستـاهـاي گـــرميـانگ، سرخه‌ده،
پاسار و ده‌نور و در ٢ كيلومتـري جاده اسفالته قــرار دارد و سه
((گـوردخمه)) بـا فـاصله كمي از يكـديگــر همـان طور كه در عكس
مشاهـده مي‌شود وجـود دارد و نـوعي هـــراس همـــراه بـا ستـايش
در دل هر رهگذر ايجاد مي‌كند. (عكس شماره ١).
به اعتقـاد بـاستـان شنـاسان، ايـن سه گـور دخمه كه در دل
صخــره حجـاري شده‌انـد بـا يكي ديگـــر از همسانـان خـود كه در
همين مسير قرار گرفته است هم دوره‌اند.
در قسمت بـالاي گـور دخمه وسط، تصـويــر مــرد روحـاني بـا
لبــاس ظاهــــرا ((مــادي)) به چشم مي‌خــورد كه در مقــابـــل
آتشداني ايستاده و در حال نيايش است.
بـاستـان شنـاسان بــر ايـن عقيـده‌انـد كه قـدمت حجـاري و
ساخت ايـن گــور دخمه‌هـا به دوران مـادهـا و در مــواردي هم به
اوايـل دوران هخـامنشي بـاز مي‌گـــردد. به اعتقـاد بسيــاري از
كارشناسان يكي از اين گـوردخمه‌ها متعلـق به ((گ‘ـومـاتـا)) يـا
((برديا))ي دروغين است.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)