محمد قاضی (مترجم)
تولد ۱۲ مرداد ۱۲۹۲
مهاباد
مرگ ۲۴ دی ۱۳۷۶
بیمارستان دی تهران
مدفن مهاباد
زمینه فعالیت ترجمه
ملیت ایرانی
والدین میرزا عبدالخالق قاضی
نقش‌های برجسته ترجمه دن کیشوت و نان و شراب به فارسی
محمد قاضی از مترجمان برجسته دوره معاصر ایران است. وی ۵۰ سال ترجمه کرد و نوشت و نتیجه تلاش او ۶۸ اثر اعم از ترجمه ادبی و آثار خود او به زبان فارسی است. از آثار مهم ترجمه‌شده توسط او می‌توان به دن کیشوت اثر سروانتس، نان و شراب اثر ایناتسیو سیلونه، آزادی یا مرگ، در زیر یوغ نام برد. او بیشتر از زبان فرانسه به فارسی ترجمه می‌کرد.
محمد قاضی در سال‌های ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۷ با ترجمهٔ دورهٔ کامل دن کیشوت از شاهکارهای ادبیات جهان موفق به اخذ جایزهٔ بهترین ترجمهٔ سال از دانشگاه تهران شد.[۱]
زندگی
محمد قاضی فرزند میرزا عبدالخالق قاضی در ۱۲ مرداد ۱۲۹۲ در شهر مهاباد به دنیا آمد. میرزا عبدالخالق، امام جمعه مهاباد بود. محمد قاضی آموختن زبان فرانسه را در مهاباد نزد شخصی به‌نام آقای گیو، از کردان عراق، آغاز کرد. قاضی در سال ۱۳۰۸ با کمک عموی خود میرزا جواد قاضی که از آلمان دیپلم حقوق گرفته‌بود و در وزارت دادگستری آن‌زمان کار می‌کرد، به تهران آمد و در سال ۱۳۱۵ از دارالفنون در رشته ادبی دیپلم گرفت.
او در مهرماه ۱۳۲۰ به استخدام وزارت دارایی درآمد. در ۱۳۵۴ به سرطان حنجره و از دست دادن تارهای صوتی دچار شد و بازنشسته شد. او چندی با کانون پرورش کودکان و نوجوانان در تهران نیز همکاری داشت.
قاضی در سحرگاه چهارشنبه ۲۴ دی ۱۳۷۶ در بیمارستان دی در سن ۸۴ سالگی در خیابان ولی‌عصر تهران درگذشت. همسر وی که «ایران» نام داشت پیش از او درگذشته‌بود. با اینکه قاضی سال‌ها در تهران ساکن بود ولی او را در مهاباد به‌خاک سپردند.
در فروردین‌ماه سال ۱۳۸۶ خورشیدی از تندیسی به بلندی چهار متر از محمد قاضی در کوی دانشگاه مهاباد پرده‌برداری شد.[۲]
نجف دریابندری، مترجم شهیر ایرانی، ترجمه «دن کیشوت» توسط او را بسیار می‌ستاید و از بهترین ترجمه‌های فارسی می‌داند. این نظر از جمله در کتاب «یک گفت و گو» (با ناصر حریری) بیان شده‌است.
ترجمه از آثار مهم ترجمه‌شده توسط محمد قاضی می‌توان از این کتب نام برد:
- جزیره پنگوئن‌ها (اثر آناتول فرانس)
- چهل روز موسی داغ اثر فرانتز ورفل (ترجمه‌شده در ۱۳۷۳ خ.)
- درد ملت (ترجمه به همراه احمد قاضی از رمان کردی «ژانی گه‌ل» نوشته ابراهیم احمد)
- دن کیشوت اثر میگل سروانتس (ترجمه‌شده در ۱۳۳۶ خ.)
- زوربای یونانی اثر نیکوس کازانتزاکیس
- شازده کوچولو، اثر آنتوان دو سنت‌اگزوپری، ۱۳۳۳ خ.
- صلاح‌الدین ایوبی اثر آلبر شاندور.
- قلعه مالویل اثر روبر مرل
- کمون پاریس
- مسیح بازمصلوب اثر نیکوس کازانتزاکیس
- نان و شراب (اثر اینیاتسیو سیلونه)
- آخرین روز یک محکوم اثر ویکتور هوگو
- آدم‌ها و خرچنگ‌ها
- آزادی یا مرگ اثر نیکوس کازانتزاکیس
- ایالات نامتحد اثر ولادیمیر پوزنر
- باخانمان
- بردگان سیاه
- پولینا چشم و چراغ کوهپایه آناماریا ماتوته)
- تاریخ ارمنستان
- تاریخ مردمی آمریکا اثر هاروی واسرمن
- خداحافظ گری کوپر اثر رومن گاری
- داستان کودکی من اثر چارلی چاپلین
- در زیر یوغ اثر ایوان وازوف
- در نبردی مشکوک اثر جان اشتاین بک
- زن نانوا اثر مارسل پانیول
- ساده‌دل اثر ولتر، ۱۳۳۳خ.
- سپیددندان (جک لندن)، ترجمه در ۱۳۳۱ خ.
- سرمایه‌داری آمریکا
- سگ کینه‌توز
- سمرقند
- شاهزاده و گدا اثر مارک تواین، ترجمه ۱۳۳۳ خ.
- غروب فرشتگان اثر پاسکال چاکماکیان
- فاجعه سرخپوستان آمریکا
- کرد و کردستان، نوشته واسیلی نیکیتین
- کلود ولگرد اثر ویکتور هوگو، ترجمه در ۱۳۱۷ خ.
- کلیم سامگین اثر ماکسیم گورکی
- کوروش کبیر اثر آلبر شاندور
- ماجراجوی جوان
- مادر اثر ماکسیم گورکی
- مادر اثر پرل باک
- درباره مفهوم انجیل‌ها اثر کری ولف
تالیف
- خاطرات یک مترجم
- سرگذشت ترجمه‌های من
- زارا، عشق چوپان
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)