سلامت روانی، نحوه تفکر و احساس افراد و نحوه برخورد آنها در شرایط و موقعیت های متفاوت زندگی است. همچنین سلامت روانی بر نحوه کنترل استرس ها و اضطراب ها و تصمیم گیری ها اثر می گذارد. در واقع سلامت روانی بر شیوه زندگی افراد تاثیر می گذارد و همه جنبه های زندگی ما، متاثر از سلامت روانی ماست.
کودکان و نوجوانان هم مانند بزرگسالان می توانند دچار اختلالاتی در سلامت روان خود باشند که بر نحوه تفکر، احساس و رفتار آنها تاثیر می گذارد و چنانچه این اختلالات درمان نشود منجر به ترک تحصیل، نزاع های خانوادگی، استفاده از موادمخدر، خشونت یا حتی خودکشی می شود.
درمان نکردن اختلالات سلامت روانی می تواند برای خانواده، جامعه و نظام بهداشت روانی جامعه، بسیار زیانبار باشد. مطالعات نشان می دهد که حداقل یک نفر از پنج کودک یا نوجوان دارای اختلالاتی در سلامت روان خود هستند و حداقل یک در ده یا به عبارتی ۶ میلیون نفر اختلال هیجانی (احساس) جدی دارند. این اختلالات در کودکان و نوجوانان بیشتر به دلایل بیولوژیکی و محیطی است.
دلایل بیولوژیکی مربوط به ژن ها، عدم توازن ترکیب های شیمیایی درون بدن و صدمه به دستگاه مرکزی اعصاب است مانند صدمه هایی که به سر وارد می شود.
عوامل محیطی هم مانند در معرض سم های محیطی واقع شدن (درصد بالای سرب در هوا) در معرض خشونت واقع شدن مانند قربانی یا شاهد یک خشونت فیزیکی یا جنسی قرار گرفتن، اضطراب های ناشی از فقر کشنده، تبعیض یا گرفتاری ها و معضلات جدی اجتماعی، از دست دادن فرد مهمی در زندگی از طریق مرگ، جدایی، قطع ارتباط و... است.چنانچه علائم هشداردهنده را در کودک یا نوجوان خود مشاهده کردید هر چه سریع تر برای درمان او اقدام کنید. این علایم شامل موارد زیر است:
▪ ناراحتی و ناامیدی بدون دلیل (بدون اینکه در این احساس تغییری ایجاد شود.)
▪ فریاد زدن و عکس العمل های تند نشان دادن
▪ نگران و مضطرب بودن در بیشتر مواقع
▪ ناتوانی در برگشت به حالت عادی بعد از ازدست دادن یک فرد مهم و عزیز
▪ ترس بیش از حد یا بدون دلیل
▪ از دست دادن علاقه به چیزهایی که قبلاً برایش لذت بخش بوده است.
▪ عملکرد ضعیف در مدرسه
▪ تغییرات ناگهانی در خواب یا غذا خوردن
▪ دوری از دوستان و افراد خانواده و علاقه به تنها بودن مدام و تمام مدت
▪ خیال پردازی بیش از حد و انجام ندادن وظایف
▪ شنیدن صداهایی که نتوان آنها را شرح داد
▪ تجربه تفکرات خودکشی
▪ قادر نبودن به نشستن و تمرکز کردن
▪ شستن و تمیز کردن چیزها و انجام کارهای یکنواخت صدها بار در روز
▪ کابوس های شبانه مکرر
▪ رژیم گرفتن یا ورزش کردن وسواس گونه
▪ تجاوز به حقوق دیگران و احترام نگذاشتن به قانون
▪ کشتن حیوانات