ساسانيان
يکي از بناهاي مهم ساسانيان کاخ اردشير اول در فيروز آباد به نام «رام اردشير» است. طول نماي کاخ فيروز آباد حدود 60 متر و دهانه طاق ايوان بزرگ مرکزي 13 متر است. پشت ايرانن مرکزي که در هر سمت آن دو ايوان مستطيل قرار دارد. سه طاق چهارگوش گنبد وار واقع است. اين گنبدها، قديمي ترين گنبدهاي شناخته شده ايراني است که بر روي ديوارهايي به قطر 4 متر قرار گرفته اند.
ديوارهاي کاخ فيروز اباد از سنگ هاي ناصاف و با کمک ملاط ساخته شده و روي آن سفيدکاري شده است. جزئيات تزيينات از کاخ هاي هخامنشي در تخت جمشيد اقتباس گرديده است.
قلعه دختر
قصر کوچکتر ديگري به نام قلعه دختر داراي برج و بارو است و بر بلندي صخره اي به دستور اردشير ساخته شده است. اين کاخ داراي يک ايوان بزرگ طاقدار است که در پشت اين ايوان اتاق چهارگوش گنبدداري قرار دارد. اين گنبد به طرف آسمان باز بوده است.
طاق کسري
برجسته ترين يادگار دوره ساساني طاق کسري در تيسفون (در عراق امروزي) واقع است. ايوان آن دهانه اي به قطر 25 متر، بزرگتر از هر طاق اروپايي، بلندايي به ارتفاع 30 متر و عمق نزديک به 50 متر دارد. زماني بر بالاي اين طاق ديواري به بلندي 7 متر وجود داشت. در اين نما چند رديف طاقنماي کم عمق باستونچه هايي به وجود آمده است.
کاخ بيشابور
کاخ بيشابور مربوط به شاپور اول، نمونه کاملتري از بناي ايواندار است. تالار بار عام که اتاق بزرگي به وسعت 500 متر مربع است، گنبدي به ارتفاع 25 متر دارد. در هر ضلع اين اتاق، سه ايوان تعبيه شده است که آنها را از سنگ و آجر با ملات ساخته اند.
در ديوارهاي تالار بار عام، شصت و چهار تاقچه به شکلي استادانه ساخته شده است. بسياري از نقش برجسته هاي آرايشي آن از هنرهاي يونان و روم اقتباس شده است.
کاخ سروستان
کاخ سروستان در سده پنجم توسط بهرام در سروستان (استان فارس) ساخته شده است. ايوان مرکز نماي شرقي، در هر طرف آراسته به ايوان کوچکتري است که دسترسي به اتاق گنبد دار مرکزي را ميسر مي سازد. در پشت آن حياط چهارگوشي است که يگانه ايوان آن در وسط ديوار غربي قرار دارد.
اين نبايد يادآور نقشه کاخ فيروزآباد است اما در اينجا آزادي بيشتر و قرينه سازي کمتر به چشم مي خورد.
طاق بستان
در طاق بستان که جايگاه چشمه هاي مقدس در نزديکي کرمانشاه است دو ايوان تو رفته وجود دارد. تورفتگي سمت راست در قرن چهارم کنده شده و تورفتگي سمت چپ که بزرگتر است به قرن پنجم مربوط مي شود. در ديوار انتهايي طاقچه ايوان نيز حجاري شده است.
در بالاي آن نقش اعطاي تاج به يک پادشاه و در پايين پيکره سواره يک شاه ديده مي شود که اين شاه را خسرو پرويز دانسته اند. اطراف اين طاقچه را با اجزاي معماري مانند ستونچه ها و قرنيز گچبري کرده اند.
بر ديوارهاي جانبي حجاري هايي از شکارهاي شاهانه ديده مي شود و در دو گوشه طاقنما، دو تصوير انسان بالدار تاج هايي در دست دارند که معرف تاج شاهي است.
تخت سليمان
يک از آثار مهم و با ارزش دوره ساساني مجموعه تخت سليمان در نزديکي تکاب ( استان آذربايجان غربي) است که برروي صفحه يا تخت گاهي طبيعي به ارتفاغ 20 متر از سطح ست هاي اطراف بنا شده است. حصاري بيضي شکل که مصالح آن از سنگ لاشه و ساروج است با 38 برج دفاعي مخروطي شکل به ارتفاع 14 متر اطراف آن را فرا گرفته است. در وسط اين مجموعه درياچه ، کاخ خسرو دوم ساساني با ايوان رفيع آن که به ايوان خسرو معروف است قرار دارد که ازآجر قرمز و ملات ساروج ساخته شده است.
آتشکده اي نيز در شمال اين کاخ قرار دارد که به آتشکده «آذر گشسب» شهرت دارد که شامل يک سالن مربع شکل با 4 پايه قطور گنبد آجري آن بر روي اين چهار پايه بنا شده (چهارطاقي) و تعداد زيادي بناهايي که در اطراف آتشکده است که احتمالاً محل اقامت خانواده شاه بوده است. بعد از ساسانيان ايلخانان مغول در اين محل کاخي به عنوان کاخ تابستاني بنا کرده اند.
آتشکده ها
آتشکده ها و پرستشگاههاي ساساني در سراسر ايران و پادشاهي ساساني پراکنده بود.
شکل آنها يکسان بود. گنبدي بر روي گوشواره ها و بر بالاي چهار پايه اي بزرگ واقع بود که طاقنماهايي آنها را به يکديگر مي پيوست.
آتشکده چهار طاقي نياسر که احتمالاً مربوط به قرن دوم است، يکي از نمونه هاي آتشکده هاي ساساني است که عاقلانه حفظ شده است.
مهم ترين و مؤثرترين دستاوردهاي ساساني در زمينه معماري در توسعه گنبد و قرار دادن آن روي گوشواره و ساختن طاق هاي عظيم بدون قالب بود. تمرکز دادن بار روي نقاط ثابت جداگانه ( مانند سروستان) و استفاده عالي از طاق هاي عرضي هم، زمينه مناسب را براي پيشرفت هاي بعدي فراهم ساخت.
__________________
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)