پليساکاريدها ، پليمر منوساکاريدها هستند. از نظر تنوع در ساختمان ممکن آنها ، بخصوص در اندازه زنجير و انشعاب ، قابل مقايسه با پليمرهاي آلکني هستند، ولي طبيعت در ساختن چنين پليمرهايي بسيار محافظهکار است. سه تا از فراوانترين پلي ساکاريدها ، سلولز ، نشاسته و گيلکوژن مي باشند که از منومر گلوکز مشتق شدهاند. ..
گليکوژن ، منبع انرژي
پليساکاريدي با ساختمان مشابه با آميلوپکتين ولي با شاخههاي بيشتر (يکي به ازاي هر واحد گلوکزي) و با ابعاد بزرگتر (با وزن مولکولي به بزرگي يکصد ميليون) ، گليکوژن است. اين ترکيب از نظر بيولوژيکي مهم است، زيرا يکي از پليساکاريدهاي اصلي براي ذخيره انرژي در انسان و حيوانات است و نيز به دليل اينکه در دسترسترين منبع گلوکز بين وعدههاي غذا و در مواقع فعاليت فيزيکي (سختکاري) ميباشد، از اهميت زيادي برخوردار است.
اين ماده در مقادير نسبتا بالا ، بخصوص در جگر و در محلهاي غير فعال ماهيچهها ذخيره ميشود.
مراحل تبديل گليکوژن به گلوکز
روشي که سلولها از اين ذخيره انرژي استفاده ميکنند، داستان جالبي در بيو شيمي است. آنزيم خاصي به نام فسفريلاز ، ابتدا گليکوژن را به مشتقي از گلوکز d- گلوکوپيرانوزيل 1- فسفات تبديل مينمايد. اين تبديل ، در يکي از محلهاي غير کاهنده گروههاي قندي مولکول گليکوژن صورت ميگيرد و مرحله به مرحله پيش ميرود (يک مولکول در هر مرتبه).
بدليل اينکه گليکوژن بسيار شاخهدار است، تعداد زيادي گروه انتهايي وجود دارد که آنزيم ميتواند آنها را گاز بگيرد و مطمئن باشد که در زمان نياز به انرژي زياد ، مقدار کافي گلوکز به سرعت آماده ميشود.
محدوديت عمل فسفريلاز
فسفريلاز ، پيوند 6,1- گليکوزيدي را نميتواند بشکند. به محض اينکه به چنين انشعابي نزديک شود (در حقيقت به محض اينکه به پايانه اي برسد که چهار واحد با چنين پيوندي فاصله دارد)، متوقف ميگردد.
ترانسفراز
در اين لحظه ، آنزيمي ديگري به نام ترانسفراز وارد عمل ميشود که ميتواند اين مجموعههاي سه واحدي گلوکوزيل پايانهاي را از يک شاخه به شاخه ديگر تغيير محل دهد. اين فرايند ، يک پسمانده گلوکزي را در انشعاب باقي ميگذارد. ..
6,1- گليکوسيداز
در اين حالت ، به سومين آنزيم نياز داريم تا آخرين مانع را براي بدست آوردن يک زنجير مستقيم جديد از ميان بردارد. اين آنزيم ، مخصوص نوع پيوندي است که بايد شکسته شود و آن ، 6,1-گليکوسيداز است که به نام آنزيم مستقيم کردن زنجير نيز شناخته شده است. زماني که اين آنزيم ، وظيفه خود انجام داد، فسفريلاز ميتواند به تجزيه زنجير گلوکز ادامه دهد تا به شاخه ديگر برسد و اين عمل ، ادامه پيدا ميکند.
مسيرهاي گلوکز آزاد شده از گليکوژن
گلوکز آزاد شده از گليکوژن به 2- اک****وپانوتيک (پروويک) اسيد ، از يک مسير پيچيده (گليکوليز) که شامل تعدادي آنزيم است، تبديل ميشود. سپس اين اسيد ، محصولهاي مختلفي بدست ميدهد که به ارگانيسم مربوط و شرايط موجود بستگي دارد. در يک محيط هوادار (پُراکسيژن) ، ادامه اکسيداسيون منجر به تشکيل h2o و co2 ، همراه حداکثر انرژي ميشود.
اگر مقدار اکسيژن کم باشد، مثلا در ماهيچه اي که بهشدت منقبض شده است، از کاهش ناقص 2- هيدروکسي پروپانوتيک (لاکتيک) اسيد بدست ميآيد. بعضي از ارگانيسم هاي غير هوازي مانند مخمر 2- اک****وپانوئيک (پيروويک) اسيد را به اتانول تبديل ميکنند.
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)