دزفول، شهري با تاريخچه اي ديرينه در گفتگوي تمدن‌ها

[Sara12]

دزفول، شهري با تاريخچه اي ديرينه در گفتگوي تمدن‌ها

اينجا شهر گفت‌‌وگوي تمدن‌هاست.
جاي پاي معماري ساساني و بيزانس و روم شرقي را مي‌توان در دزفول يافت.

دزفول مكاني بوده براي تبادل فرهنگ‌ها. شهري كه در آن روزگاري، رومي‌ها مي‌زيستند و بر روي رودخانه‌اش سد ساختند

در معماري خانه‌هاي كوچك دزفول، از سبك مسجد ايراني گرفته تا كليساي رومي و از مكتب ساساني گرفته تا يوناني همه را مي‌توان ديد

اينجا سرزميني است كه در آن پرتقال و خرما و موز در كنار هم مي‌رويند. بايد در كوچه‌هايش گشت، منظره ديوارهايش را ديد، روبه‌روي هر دري ايستاد و سر را تا جايي بالا برد كه در آنجا ديوار و آسمان همديگر را ملاقات مي‌كنند و آنگاه گوش سپرد به همه نجواهاي شهر

شهري با بافت فشرده كه گويي مردمش طاقت دوري از هم را نداشتند كه خانه‌هايشان از سه طريق پشت‌بام، كوچه و زيرزمين به هم راه داشته

بايد داخل خانه‌ها شد و سرك كشيد به شواوان‌ها (شوادون به زبان محلي)

راهي زيرزميني و دور و دراز كه گاهي از كنار رودخانه دز سردرمي‌آورد و بيشتر اوقات از خانه همسايه. اين راه زيرزميني پناهگاه مردم دزفول بود در زمان بمباران هوايي

وقتي در كوچه‌هاي دزفول راه مي‌روي، اگر هم تنها باشي، گويي تنها نيستي.

در هر پيچي از كوچه، كوچه هم با تو مي‌پيچد و چشم به آساني و نرمي مي‌چرخد

دزفول را در زمان ساسانيان به صورت يك دژ و براي محافظت از پل رودخانه دز استوار كردند و به همين دليل كالبد شهر شديداً فشرده است و تمام خانه‌هاي ناحيه قديمي شهر بر زمين‌هاي كوچكي احداث شده‌اند

دزفول از معدود شهرهاي ايران است كه در معماري آن، آجر پخته به وفور به كار برده شده و گذشته از آنكه ديرپايي آن را باعث شده، اصالت و وقار خاصي نيز به آن بخشيده است

آرش نورآقايي
خبرگزاري ميراث فرهنگي

منبع :تابنـاك

[Sara12]

شهر دزفول یکی از شهرهای زیبای خوزستان می باشد که در شمال استان واقع شده است.
عکس های زیبای زیر تقدیم به همه دوستان خوبم

پل قدیم دزفول در زمان شاپور اول ساسانی ( 263 میلادی ) ساخته شده و به عنوان قدیمی ترین پل سواره رو جهان که همچنان به حیات خود ادامه می دهد شناخته می شود و به شماره 84 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه امیر بهمن خان صمصام دزفول یکی از بناهای زیبای معماری شهرستان دزفول است که با آجرکاری زیبای خود چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند. این قلعه در نزدیکی علی شلگهی دزفول واقع شده است.

بافت قدیم دزفول مملو از طرح های زیبای آجری است . ساباط گوشه نیز یکی از ساباط های گذرمعزی واقع در این بافت ارزشمند است.

پارک زیبای ساحلی رعنای دزفول یکی از پارک های است که در کنار ساحل رود دز در شهر دزفول احداث شده است. برای ورودی پارک از چهار تاقی های آجری زیبایی که نشان دهنده فرهنگ اصیل دزفول است استفاده شده است.

[Sara12]

خانه تاریخی تیزنو ، نماد زیبای معماری دزفول



برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید بدنه بافت قدیم دزفول را خانه ها و بناهایی آجری تشکیل می دهد که صرفنظر از شکل و اندازه از هویتی خاص تبعیت می کنند هویتی آجری با نوع معماری خاص منطقه دزفول ، شهری با زبان آجری . خانه تاریخی تیزنو به شماره ۲۵۷۳ در ردیف آثار ملى ایران به ثبت رسیده و یکی از بزرگترین و زیباترین خانه های محله قلعه است که در ضلع شرقی میدان اصلی این محله واقع شده است. پیکره اصلی خانه متعلق به دوره صفویه است که تغییرات عمده ای در دوره قاجار و اوایل پهلوی به خود دیده است .

محله قلعه قدیمی‌ترین محله شهر دزفول بوده که در اصل به خاطر همجواری با قلعه نظامی که به خاطر حفاظت از پل ساسانی ساخته شده بود به این نام شهرت یافته است.

برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید

خانه تیزنو دزفول برگرفته از هویت غنی معماری دزفول با مصالحی از آجر و خشت و به شیوه یک ایوانه اصفهانی ساخته شده است . ورودی بنا در مجاورت حوزه علمیه معزی قرار گرفته است . و ورود به خانه از ضلع غربی بنا و از سمت مرکز محله قلعه صورت می گیرد. ( با احداث خیابان ساحلی این مرکزیت از بین رفته است.) در دو طرف سردر ورودی سکوهای کوچکی به نام خواجه نشین قرار دارد که برای استراحت رهگذارن خسته و یا نشستن کسی که جهت باز شدن در به انتظار مانده مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
پس از عبور از سردری بزرگ و زیبا وارد فضای مسقفی به نام ” هشتی ” می‌شویم که به عنوان فضای تقسیم کننده عمل می نموده به نحویکه از سمت چپ آن به بیرونی (قسمت پذیرایی از میهمانان ) و از سمت راست آن به اندرونی‌ (فضای خصوص خانه) می رسیم. بعلاوه هشتی به دلیل ایجاد محرمیت، مانع دید مستقیم رهگذران از بیرون به فضاهای داخلی می‌شود. زیر سقف عرق چین هشتی رسمی بندی ( کاربندی ) شده است و این رسمی بندیها از نوع دوازده ضلعی هشت و نیم هشت پرکار می‌باشد. کفساری هشتی از جنس قلوه سنگ رودخانه ای می‌باشد. اندرونی یا حیاط اختصاصی بنا معمولا جهت سکونت اهالی خانه مورد استفاده قرار می‌گرفته که در حال حاضر ورودی آن از سمت هشتی مسدود و در تملک شخص دیگریست.
بعد از گذر از هشتی ، به فضای بیرونی خانه می رسیم حیاطی زیبا که در نگاه اول چشم هر بیننده ای را خیره به آجرکاری های دور تا دور آن می کند که معماران زیردست دزفولی با ظرافتی خاص طرح های شگفت و زیبایی را با آجرهای تکامل یافته دوره صفویه خلق کرده اند. نمای زیبای خانه با قوس های رومی و پنج و هفت با وجود تنوع خود تقارنی زیبا و شکوه خاصی را به نمایش گذاشته است.

برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید

بیرونی:
فضای اصلی خانه درونگرا بوده و دارای یک ایوان اصلی در طبقه همکف و دو ایوان فرعی در طبقه اول است. کفسازی حیاط با استفاده از آجرهایی با ابعاد ۲۰٫۲۰٫۳ صورت گرفته است. بنا دو طبقه بوده و طبقه همکف آن به واسطه ۴ پله از سطح حیاط بالاتر می‌باشد. در جلوی ایوان اصلی و اتاق‌های طبقه همکف صفه قرار دارد.
در نماهای داخلی و بیرونی این بنا در قسمت بالای طاقها با استفاده از آجر خوون چینی های زیبا و ظریفی با طرحهای متنوع اجرا گردیده که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
نمای ایوان اصلی با ارسی مسدود شده بود که تابش نور خورشید به قطعه شیشه های رنگی ارسی تلألو زیبایی را در ایوان به وجود می آورده است. در دو طرف ایوان اصلی اتاقهای کوچکی قرار دارد که به آنها “غلام گردش یا گوشوار” گفته می‌شود.

برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید

ورود به ایوان اصلی از طریق این اتاقهای کوچک صورت گرفته است. بعدها به دلیل سکونت چندین خانواده فامیلی در این خانه از آنها به عنوان مطبخهای خانوادگی نیز استفاده شده و ارسی ایوان از میان برداشته شده است. از دیگر فضاهایی که در اکثر خانه های قدیمی دزفول دیده میشود وجود دو نوع زیر زمین است ،شبستان و شوادان . شبستان این خانه که نسبت به سطح حیاط حدود ۱۵۰ سانتیمتر پایین تر می‌باشد، دارای سه ورودی است که به واسطه چند پله ارتباط آن با حیاط برقرار می‌شود. شبستان با مصالح بنایی ساخته شده ؛ دیوارهای آن باربر بوده و وزن دیوارهای طبقات فوقانی را به زمین منتقل می‌نماید. نورگیری شبستان از طریق روزن های متعدد و کوچکی صورت می‌گیرد که در نمای صفه مشاهده می‌شوند. اختلاف سطح طبقه همکف با حیاط این امکان را فراهم می‌کند تا نورگیری شبستان به آسانی انجام شود. شیبدار بودن کف این روزنها موجب انعکاس نور به شبستان شده به نحوی‌که تمام فضاها را روشن می‌کند.

برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید

شوادان بنا نسبت به شبستان در سطحی بسیار پایین تر قرار گرفته است. شوادان های دزفول ، حفره هایی دست کند می باشد که در دیوارها و سقف آن از هیچ نوع مصالح بنایی استفاده نشده و فقط در کفسازی و ساخت پله های آن آجر به کار رفته است. شوادان ها یکی از ویژگی های خاص و ویژه معماری دزفول است که کاربری های متنوعی داشته است از جمله کار تهویه هوا و خنکی ساختمان را بر عهده داشته ، به این صورت که شوادان دریچه ای در بیرون خانه برای ورود هوا داشته و با توجه به عمق شوادان و رطوبت موجود در آن ، هوای در شوادان خنک شده و این هوای خنک از طریق کانال هایی در بخش های مختلف ساختمان توزیع می شده است. علاوه بر آن به عنوان محلی خنک و آرام در تابستان ها مورد استفاده قرار گرفته ، همچنین این شوادان ها به خانه های همجوار راه داشته است و به این صورت ارتباط نزدیکی میان همسایه ها وجود داشته است.

شیب موجود در سقف پلکانی که ارتباط حیاط با صحن شبستان را برقرار می کند نیز با مصالح آجری تزئین و بدینوسیله از ریزش سنگهای بستر طبیعی زمین نیز جلوگیری می نموده اند. لازم به ذکر است حفر شوادان به دلیل استحام زیاد بستر طبیعی زمین در دزفول که از سنگ کنگلومرا است میسر شده است گفتنی است کنگلومرا سنگی رسوبی است که وجود ذرات گل و آهک در لابه لای آن مانند ملات بسیار مستحکمی عمل نموده که این ذرات را به هم متصل می نماید. در دو طرف حیاط راه پله هایی با پله های بلند قرار دارد که ما را به طبقه اول ساختمان هدایت می کنند ، در طبقه اول صفه هایی آجر فرش شده قرار دارد که در گذشته در فصولی که هوا مساعد بوده ، از آن به عنوان محلی برای استراحت و دور هم نشینی استفاده می شده است. و در حال حاضر نیز با توجه به نزدیکی خانه تیز نو به ساحل زیبای رود دز و موقعیت خاص قرار گیری آن در شهر دزفول ، منظره ای چشم نواز و دل انگیز را در جلو دید بازدید کنندگان به نمایش می گذارد.
نام گذاری خانه :
دلیل نام گذاری این خانه تاریخی به اسم تیزنو ، نام مالک آن بوده است .
در حال حاضر خانه تیزنو تغییر کاربری داده و به عنوان اداره میراث فرهنگی دزفول از آن استفاده می شود و یکی از جاذبه های گردشگری دزفول محسوب می شود .
گردشگرانی که از دزفول بازدید می کنند می توانند لذت میهمانی جشن آجر را در آن به نظاره بنشینند.

[Sara12]

روستاى لیوس دزفول ، شاهکاری سنگی از دل تاریخ



روستاى لیوس در ۷۳ کیلومترىشمال شهرستان دزفول با مختصات جغرافیایی ۴۸ درجه و ۴۵ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۴۵ دقیقه عرض شمالی از توابع دهستان سید ولى الدین بخش سردشت دزفول واقع شده است . على رغم گذشت سالیان زیاد از عمر این روستاى تاریخى در بافت کهن خانه ها هنوز هم شاهد نحوه معیشت ،فرهنگ و سنن ،گویش ، آداب و رسوم و برپایى مراسم مختلف به شیوه کاملاً سنتى می باشیم.
این روستا علاوه بر بافت زیباى تاریخى خانه ها ، داراى جاذبه هاى گردشگرى طبیعى و بکر شامل کوهستانها ،مراتع بسیار زیبا ، باغهاى میوه ، رود خانه، آبشار و … می باشد . که در فصول بهار و پاییز و زمستان به علت آب و هواى مناسب میتواند پذیراى گردشگران زیادى از سراسر جهان باشد.
این روستا از شمال غربی به کوه لنگر و از غرب به درة کول محدود می‌شود. ارتفاع آن از سطح دریا ۹۷۰ متر می‌باشد و آب و هوای معتدل کوهستانی دارد.
قدمت روستا :
بافت کنونی روستاى لیوس سابقه اى بیش از هفتصد سال دارد . به دلیل اینکه برخى از ابنیه روستا کتیبه اى مبنى بر آن تاریخ را دارد ( مانند منزل حیدر عباسى) با این حال ، وجود آسیاب هایی با قدمت دوره ساسانی ، پیشینه این منطقه را به دوره جنگ ایران و روم می برد و به استناد تحقیقات گروهی از ایتالیایی ها نام این روستا لیوس، قسمتی از نام یک سردار رومی گرفته شده است ، نام گذاری روستای همجوار آن به اسم” سزار” نیز مؤید این مدعاست.
معمارى روستا :
این روستا داراى یک سبک خاص معمارى می باشد که از تمام بخشهاى موجود در یک ساختمان استفاده بهینه می گردد. به طور مثال از ستونهاى ساختمان به عنوان انبار گندم استفاده شده است یا طراحى و جنس مصالح ساختمان به گونه اى بوده که در فضاهاى مختلف دماى مورد نیاز براى نگهدارى اجناس و مواد مورد نظر را داشته باشد. درها و پنجره‌ها چوبی هستند و جهت‌گیری واحدهای مسکونی به منظور بهره‌گیری از حرارت و نور خورشید به سمت جنوب می‌باشد.
معابر عمومى آن داراى ویژگى خاصى می باشد و به گونه اى طراحى شده که سرعت و سلامت براى عابر در رسیدن به محل فعالیت در اطراف روستا یا برگشت به منزل فراهم باشد. به دلیل اینکه غالب مصالح به کار رفته در این روستا از سنگ است . روستای لیوس به روستای سنگی دزفول نیز مشهور است.

برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید

چنار و چشمه جارى در کنار آن یکى از چشم اندازهاى زیباى این روستا میباشد . از ابنیه تاریخى و مذهبى آن مقبره سید ولى الدین گوشه میباشد که جد سادات گوشه و کاظمینى در دزفول است.
بقایاى آسیابهاى آبى از دیگر بناهاى تاریخى روستاست که به دورة ساسانیان تعلق دارند و وظیفه آرد کردن گندمهاى اهالى را داشته اند که از شاخصه‌های پیشینة تاریخی این روستاست.
. از دیگر مناظر طبیعى آن کوه لنکر از سلسله جبال زاگرس است که چشم‌انداز بسیار زیبایی دارد که بعضاً این کوه به دلیل همجواری با این روستا ، کوه لیوس نیر خوانده می شود.
گسترة باغ‌های انار اطراف روستا جلوه ویژه‌ای به آن بخشیده است. این باغ‌ها باعث تلطیف هوا و زیبایی و سرسبزی روستای لیوس شده است.
درختان کُنار، انار کوهی، انجیر و بادام کوهی، گیاهان گل‌گاوزبان، بابونه و گیاهان علوفه‌ای پوشش گیاهی بسیار زیبایی در پیرامون روستا فراهم آورده‌اند.
همچنین جنگلهاى بلوط و کلخنگ و بادام کوهى از دیگر جاذبه های این روستا می باشد.
حیات وحش منطقه نیز با برخورداری از گونه‌های نادر جانوری مانند شغال، گرگ، روباه، خرگوش، آهو، قوچ، میش، بزکوهی، گراز، خرس، پلنگ، کفتار، کبک و قرقاول نظر گردشگران طبیعی دوست را جلب می‌کند.
در این روستا مراسم و آیین‌هایی خاص برگزار می‌شود که از جملة آن‌ها می‌توان به عزاداری‌های سنتی و مذهبی در ماه محرم و صفر اشاره کرد. از دیگر مراسم ویژه این روستا، عروسی‌های محلی، مراسم تولد اولین فرزند، جشن باران و جشن آغاز کشت و کار می‌باشد. و نیز بازی‌ها و ورزش‌هایی مانند کشتی محلی و چوب بازی در میان روستاییان رواج دارد.

برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید

مراسم عروسى در روستاى تاریخى لیوس :
تمامى مراحل برپایى مراسم عروسى در این روستا از خواستگارى تا جهاز برون ، حنابندون و عروسى به شیوه کاملاً سنتى و با حضور ریش سفیدان فامیل برگزار میشود.
مراسم خاص تولد اولین فرزند:
به هنگام متولد شدن اولین فرزند، توسط پدر و مادر و پدر بزرگها و مادر بزرگهاى نوزاد مراسم زیبا و اصیلى برپا میشود.
جشن اولین باران :
هرساله در آغاز فصل زمستان زمانى که براى اولین بار باران میبارد اهالى روستا به برکت نزول این رحمت الهى اقدام به برپایى جشن و مراسم شکرگزارى مىپردازند.
جشن شروع کشت و کار :
تمامى کشاورزان روستا در آغاز فصل کشت و زرع ، دور هم جمع میشوند و با تقسیم نمودن وظایف و کارهاٍى مختلف به افراد به صورت متحد و گروهى تمامى مراحل از کاشت تا برداشت محصول را در زمینهاى یکدیگر انجام میدهند.به گونه اى که هر یک از افراد موظف به انجام کار خاصى مانند تهیه ابزار و ادوات کشاورزى،تهیه کود ،حفر جوى هاى آب ،بذر پاشى و… میشود.
مراسم تعزیه :
در برگزارى مراسم تعزیه دارى اباعبدا.. الحسین علیه السلام نیز این روستا براساس سنت و اعتقادات مذهبى خود ، با درست کردن علم و پرچم و … اقدام به انجام مراسم سنتى
“روستا گردون ” نموده که مقصد نهایى آنها روستاى گوشه میباشد .

دهل و سرنا اصلی‌ترین سازهایی هستند که در اجرای موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرند. کپو، چوقا، قالی، سیاه چادر و حصیر مهم‌ترین صنایع دستی مردم این روستا است که به دست هنرمندانه زنان و دختران روستایی تولید می‌شود. از بهترین سوغاتی‌های این روستا می‌توان به ترشی انار و صنایع دستی روستا اشاره کرد.
غذاهای معروف محلی این روستا شامل کباب بره و آبگوشت محلی است.
روستای لیوس در سال ۸۷ به عنوان یکی از روستاهای گردشگری استان خوزستان دارای شناسنامه شده است.

[Sara12]

بقعه محمد بن جعفر طیار (ع) دزفول ؛ تجربه ی آرامشی سبز در فضای معنوی


برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید بقعه محمد بن جعفر طیار (ع) در فاصله پنج کیلومتری شهر دزفول ، در شهرکی به این نام قرار دارد و یکی از زیارتگاه های مهم شهرستان دزفول به شمار می رود . صاحب بقعه فرزند جعفر طیار برادر امام علی علیه السلام و داماد امام علی علیه السلام (شوهر ام کلثوم) است که در سال ۱۹ هجری قمری در جنگی که برای فتح شوشتر در این منطقه صورت گرفته بود به همراه سپاه اسلام به عنوان یکی از فرماندهان سپاه اسلام به این منطقه آمده بود .

معماری بقعه :
بقعه داراى گنبدى ۱۲ ترک است که با کاشى سبز رنگ ساده و یکرنگ تزئین شده اند ،این گنبد با حاشیه بندى کاشى هاى ترک ها و نقش و نگار هندسى و حاشیه سیاه رنگ و لچکى سفید و نقوش منظم و قرینه سازى جلوه ویژه و زیبایی دارد.
ورودى بقعه از سمت شمال است و داراى دو شبستان در طرفین مقبره است . ضریح مقبره در قدیم چوبی بوده است ولی در سال های اخیر ضریحی فلزی با نقش و نگارهای زیبا نصب شده است.

بقعه در وسط باغ بزرگی احداث شده و در اطراف آن آرامگاه هایی از اشخاص و شخصیت های دزفول وجود دارد. در اطراف هر یک از ایوانهاى اطراف بنا دو غرفه و پلکان وجود دارد . طاقهاى غرفه ها و ورودی هاى پلکان با تکه کاشیهاى سبزرنگ تزئین شده اند قرار گیری بقعه در میان درختان کهنسال و سرسبز کُنار جلوه و آراستگى خاصى دارد و از زیبایى و جلالى خاصی برخوردار است . دو درخت کنار روبروی بقعه وجود دارد که قدمتی یکی از آنها به ۸۰۰ و دیگری به ۷۵۰ سال می رسد.
بقعه محمد بن جعفر یک ورودی قدیمی داشته که سر در ورودى با کاشیهاى سیاه و سفید و فیروزه اى مربع شکل زینت داده شده و دارای بدنه آجرى قدیمى است و در بالای آن تاریخ کاشیکارى ۱۳۱۲و۱۳۵۱ به چشم می خورد و مربوط به اواخر دوره قاجاریه است . دو مناره گلدسته ازنوع مناره هایى که بر فراز طاق ورودىبنای بقعه ساخته اند بر روى سردر حیاط نیز با کاشیهاى آبى رنگ وجود دارند . در کنار این ورودی ۴ درخت قدیمی کنار قرار دارد که به “چهار خواهر” معروفند و مردم اعتقاد خاصی به بستن دخیل و پارچه و نذر و نیاز به آنها دارند . در میدان جلوى دیوار قدیمی باغ تعدادى کنار سرسبزوکهنه بر زمینهاى چمنى سایه انداخته اند که محل نشستن و تفرج مردم است .

برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید

با طرح های توسعه محوطه بقعه مجمد بن جعفر ورودی قدیمی آن در وسط محوطه فعلی قرار گرفته است و از قدمت بنا حکایت می کند. در فضای باز حیاط جلوی بقعه حوض زیبا و بزرگی وجود دارد . حضور آب ، سبزی درختان کنار (کنار به درختی معنوی و مقدس در فرهنگ قدیم مشهور است) و نمای زیبای بقعه ، فضای معنوی زیبایی را به وجود آورده که فرصت مغتنمی برای هر خسته دلی ایجاد می کند تا در جو معنوی آن ، آرام گیرد.
در خصوص تأیید وجود این بقعه در شهرستان دزفول در کتاب تذکرةالاخیار و مجمع الابرار مطالبی آورده شده و عبداللطیف خان شوشترى نیز در مورد محمد بن جعفر (ع) گفته است : در جنگ فتح شوشتر ، محمدبن جعفر طیار به سختی زخمی شده بود و در بازگشت به دزفول دعوت حق را لبیک گفته و در آنجا در خارج شهر مدفون شد .
در حال حاضر این بقعه یکی از جاذبه های گردشگری و زیارتی دزفول به شمار می رود و مردم زیادی از سراسر استان و شهرستان دزفول به خصوص در فصل بهار از این مکان زیارتی – سیاحتی بازدید می کنند.
بقعه محمد بن جعفر علیه السلام در ایام محرم :
در قسمتی از محوطه این بقعه نخلستانی قرار دارد و با توجه به ارادت مردم دزفول به صاحب این بقعه در روز اربعین کاروان بزرگی از عزاداران حسینی پای پیاده از مرکزشهر دزفول به آستانه مشرف شده و به یاد عاشورا وکاروان اسیران در نخلستان بقعه به عزاداری ، ذکر مصیبت و تعزیه می پردازند. و در طول ایام محرم نیز اغلب مراسمات عزاداری شهرک محمد بن جعفر (ع) در این مکان برگزار می شوند.

از برکت حضور بقعه محمد بن جعفر ، این شهرک با داشتن بیشترین افراد تحصیلکرده دانشگاهی بالاترین سطح تحصیلات در میان شهرک های منطقه را دارا می باشد.

[Sara12]

پارک خانواده دزفول ؛ میهمانی سبز از ترکیب معماری سنتی و مدرن



مجتمع ورزشی ، تفریحی و سیاحتی پارک خانواده ( پارک بانوان) در اسفند ماه ۱۳۸۷ توسط شهرداری دزفول به مساحت ۱۰ هزار متر مربع افتتاح شد. پارک خانواده در صبح ویژه خانم ها و در شب ها برای استفاده عموم شهروندان است.
در این پارک امکاناتی نظیر رستوران ، باند سلامت پیاده روی به طول ۱٫۵ کیلومتر ، باند دوچرخه سواری به طول ۱٫۲ کیلومتر ، غرفه های خود اشتغالی ، زمین های بازی تنیس، دو زمین فوتبال دستی ، سات های ورزشی ، برکه زیبا، سالن های چند منظوره ، زمین هایی ویژه سایر ورزش ها برای بانوان نظیر بسکتبال ، والیبال ، دوچرخه سواری و غیره در فضایی سبز و مفرح جانمایی شده است.

هدف از این مجموعه ایجاد مرکز فرهنگی تفریحی ویژه خانم ها و خانواده ها و مشارکت بیشتر در مسائل اجتماعی و مدیریت پارک و ایجاد شرایط مساوی برای آنها جهت شکوفایی استعدادها در محیطی امن و آرام روبروی پارک دولت دزفول احداث و راه اندازی شده است.
فضای سبز این پارک با درخت های نارنج زینت داده شده و برکه ای زیبا در میان این درختان و فضای پارک قرار داشته که با وجود پرندگان مختلف در وسط آن جلوه ای ویژه به پارک خانواده دزفول داده است.
در این پارک به مناسبت های مختلف ، مسابقات عمومی متنوعی (مسابقه غذاهای سنتی ، نقاشی و … ) در محوطه زیبا و سالن پارک برگزار می شود .

در انتهای پارک و در میان باند پیاده روی بنای آجری خودنمایی می کند که اولین برج لانه کبوتر دزفول می باشد. این برج با الگو گیری از معماری سنتی و اصیل شهر تاریخی دزفول ( دزفول شهر آجر ) ساخته شده است . معماری زیبای آن و نیز نورپردازی برج لانه کبوتر پارک خانواده در شب ، جلوه ای دو چندان به این پارک داده است. اینگونه فضای معماری با حفظ هویت بومی ، در ورودی این پارک که با نقوش چشم نواز سفالی زینت داده شده نیز ، به چشم می خورد.

از دیگر ویژگی های این پارک می توان به فضای سبز متناسب با محیط ، نورپردازی مدرن ، استفاده از چوب در مبلمان شهری و اهمیت به محیط زیست اشاره کرد.
پارک خانواده دزفول از نظر نوع کاربری و ساخت در استان خوزستان بی نظیر بوده و مورد استقبال زیاد مردم دزفول و سایر شهرهای استان قرار گرفته است.

[Sara12]

حمام کرناسیون ( موزه مردم شناسی دزفول )



برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید
حمام کرناسیون (موزه مردم شناسی) که به شماره ۸۴۷۷ در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده ، یکی از بناهای زیبای معماری دوره قاجاریه در دزفول در مرکز محله کرناسیون در شمالی ترین قسمت بافت قدیم قرار گرفته است.
مرمت این بنا از سال ۸۲ آغاز شد و در سال ۱۳۸۵ به موزه مردم شناسی دزفول تبدیل گردید.
در این موزه انواع آداب و رسوم و مشاغل سنتی دزفول به نمایش گذاشته شده است. همچنین در قسمت گرمخانه آثار فلزی دیدنی و دست نوشته هایی از شخصیت های دزفول قرار گرفته است.
از ویژگیهای انحصاری این بنا که آن را حائز اهمیت فراوان نموده قرارگیری در میان مجموعه ای از بناهای با ارزش شامل خانه های قدیمی بزرگ، مسجد و همچنین مقبره یکی شعرا و عرفای بزرگ دزفول به نام سید عبداله داعی می باشد.

برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید

ویژگی های معماری حمام کرناسیون :
این بنا با مساحتی حدود ۸۸۰ متر مربع دارای سردری کوچک و زیبا با تزئینات ساده آجرکاری می باشد .بنای حمام به دو قسمت زنانه و مردانه قابل تفکیک بوده که هرکدام از فضاهایی به نامهای دالان ورودی، سربینه،گرمخانه و… تشکیل شده است. میاندر راهروی ارتباطی بین فضای سرد (سربینه) و فضای گرم ( گرمخانه) می باشد که هم باعث جلوگیری از به هدر رفتن گرمای موجود در گرمخانه می شده و هم از ورود مستقیم افراد به فضای بیرون و مواجه شدن با هوای سرد جلوگیری می کرده است. عبور و مرور در قسمت زنانه (جهت ایجاد محرمیت) از پشت بام و از طریق پلکانی صورت می گرفته است که ورودی آن در کوچه مجاور بوده است.
به طور کلی فضاهای بخش مردانه نسبت به بخش زنانه در ابعاد بزرگتری ساخته شده است. سربینه ها به صورت شش ضلعی بوده و حجره هایی به صورت عمود بر هریک از اضلاع آن جهت تعویض لباس قرار گرفته است در حجره ای که پس از دالان ورودی قرار گرفته یکی از آجرهای کف به صورت توخالی رها شده و از آن به عنوان قلک و محل انداختن پول استفاده شده است.
در وسط سربینه برای شستشوی پاها قبل و بعد از حمام حوضی ساخته شده است.
سقف سربینه ها و گرمخانه ها به صورت گنبدی شکل بوده و در بالای آنها دریچه ای جهت استفاده از نور طبیعی و یا تهویه شدن فضاها ساخته شده که به وسیله درپوشی به نام گلجام جهت کنترل عبور و مرور هوا مسدود شده است.

برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید

در کنار دو بخش مردانه و زنانه آتشدان ها و مخازن آب سرد و گرم قرار دارد. آتشدانها از طریق گربه روها موجب گرم شدن کف فضاهای داخلی نیز می شده است. گفتنی است گربه روها کانالهایی هستند که در زیر گرمخانه ها و به منظور گرم نمودن فضاهای داخلی ایجاد شده اند و عرض آنها در مقیاس انسانی به اندازه عرض شانه یک انسان و ارتفاع آنها به اندازه یک نفر در حالت نشسته می باشد و این نحوه طراحی و ساخت تمیز کردن و زدودن دوده از این مجراها را به صورت یک یا دو بار در سال میسر می نموده است. لازم به ذکر است گازهای سمی و خطرناکی مانند دی اکسید کربن موجود در گربه روها به وسیله مجراهای عمودی دودکش مانندی که در دیوارها تعبیه شده به بیرون هدایت می شده است.
در دیوارهای تمامی فضاهای داخلی حمام مشعلدان هایی جهت ایجاد روشنایی طراحی شده است.

برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید

نحوه تامین آب مصرفی حمام کرناسیون :
نحوه تامین آب مصرفی حمام، چاه موجود در کنار بنا می باشد که به وسیله حفره های قنات مانندی به آب رودخانه متصل شده و پس از آن به وسیله چرخ چاهی که باحرکت یک چهارپا(گاو) به گردش در می آمده آب را بالا می کشیدند. سپس آب از راه کانالهایی تنبوشه ای (سفالی) به مخازن آب حمام هدایت شده است. گاوچاه حمام شامل دو دهلیز با شیب حدود ۳۰ درجه و طول تقریبی ۸ متر و با پوشش طاق آجری بوده است که کارگر و چهارپا را از گزند آفتاب و باران ایمن نگه می داشته است تا جهت تامین آب مصرفی حمام در بیشتر ساعات روز به کار بپردازد.
دلیل نام گذاری حمام به نام کرناسیون :
محله کرناسیون این محله در ابتدا محل اسکان عشایری بوده است که از کوههای کرناس در شمال شهرستان دزفول به این منطقه کوچ می کرده اند که با گسترش شهر و توسعه شهرنشینی به محلی برای اسکان ثابت آنها مبدل گشته است و همین دلیلِ نامگذاری این محله میباشد .لازم به توضیح است تمامی محله های قدیمی دزفول دارای یک خانه بزرگ و اعیانی متعلق به خان آن محله ، حمام و مسجد بوده است که این محله نیز از این قاعده مستثنی نیست. .این حمام علاوه بر نام کرناسیون به نامهایی همچون حمام نو یا حمام حاج نصیر موسوم است . نام معمار بنا استاد معزی است .
گردآوری و ویرایش : محمد آذرکیش
منبع : اداره میراث فرهنگی شهرستان دزفول
عکس : سعید آریایی – اداره میراث فرهنگی شهرستان دزفول

[Sara12]

آبشار شوی دزفول ؛ بزرگترین آبشار خاورمیانه



برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید
آبشار شوی شهرستان دزفول با ارتفاع ۸۵ متر و عرض ۷۰ متر در ایران بی نظیر بوده و بزرگترین آبشار خاورمیانه به حساب می آید . این آبشار در رشته کوههای زاگرس و در دهستانی به نام شوی از توابع شهرستان دزفول و در نزدیکی کوه سالن در ۷۰ کیلومتری از مرکز شهر دزفول قرار دارد و دارای تنوع زیست محیطی بسیار زیبایی است.

موقعیت قرار گیری این آبشار نسبت به دهستان شوی دزفول و نیز ذکر قرارگیری این آبشار در شهرستان دزفول، درجلد ششم از جغرافیای ایران ، قرار گیری آن در استان خوزستان و شهرستان دزفول را محرز می کند . این آبشار در بهار دارای طبیعتی سرسبز و بسیار زیباست .
این منطقه زیستگاه غنی از جمله حیات وحش چون کل بز، پلنگ، خرس و سمندر ایرانی است و پوشیده از درختان زاگرس از جمله بلوط است.
برای رسیدن به آبشار شوی دو مسیر وجود دارد : مسیر اول از سمت منطقه سردشت دزفول و پیر چل و مسیر دوم از طریق ایستگاه راه آهن می باشد.
بهترین زمان برای رفتن به شوی
به دلیل اینکه شوی در حد فاصل استان های لرستان و خوزستان قرار گرفته است دراواخر بها ر و تابستان هوای گرمی دارد ولی در ارتفاعات و در پای آبشار هوا خنک وسرد است ولی چون چندین ساعت تا رسیدن به محل آبشار پیاده روی لازم است واین مسیر در میانه روز هوای گرمی دارد بنا براین بهترین زمان برای رفتن به شوی همان ابتدای بهار و ایام عید تا اواخر اردیبهشت ماه است ضمن اینکه در این موقع از سال این منطقه بسیار سرسبز وزیباست.
یکی از خصوصیات آبشار شوی این است که تا چند صد متری آبشار هیچ نشان و خبری از آبشار نیست وبعد از عبور از یک پیچ در منطقه ای کوهستانی با شیبهای تند به یکباره از پیچی عبور می کنید و آبشاری فوق العاده زیبا و با شکوه را در برابر خود می بینید و این هم شاید یکی دیگر از چشم بندی های طبیعت است که شکوه خود را به یکباره به نمایش می گذارد . نسیم خنکی که از سمت آبشار می وزد و اولین عکس هایی که به یادگار از این آبشار می گیرید تمامی خستگی راه را از تن شما می گیرد.
بکر ماندن منطقه شوی
شاید یکی از دلایل عمده که باعث شده است آبشار شوی بکر و دست نخورده باقی بماند سختی مسیر راه آن است زیرا اولا این محل جاده اتومبیل رو ندارد و فقط از طریق قطار یا جادههای کوهستانی از شمال خوزستان باید به این منطقه رفت ثانیا خود مسیر هم طولانی است و تنها باید پیاده یا حداکثر با قاطر پیموده شود . به همین خاطر باعث شده که این منطقه زیبا تمیز و پاک باقی بماند.
با این حال هر ساله گروه های کوهنوردی بسیاری برای دیدن این آبشار بی نظیر از سراسر کشور به این منطقه سفر می کنند و همراه با خود خاطره هایی فراموش ناشدنی را به یادگار می برند.
در نزدیکی این آبشار, آبشار بزرگ دیگری وجود دارد که گاه از آن به آبشار دوم شوی یاد می شود که به دلیل عمق مناسب نسبت به آبشار اصلی و بی خطر بودن آن جای مناسبی برای شنا است .
اخیراً تلاش هایی برای بهبود مسیر دسترسی به این آبشار صورت گرفته است.
مطلب : شهناز صدرا – محمد آذرکیش
عکس ها : علی رستگارفر – رزیتا جمالیان

برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید
برای دیدن عکس در اندازه بزرگ اینجا کلیک کنید