فرانسوي‌ها و انگليسي‌ها نام كاسپين را به كار مي‌برند
رضا درباره نام كاسپين كه بر درياي شمال ايران اطلاق مي‌شود، توضيح داد: كاسپين، اصطلاحي است كه فرانسوي‌ها و انگليسي‌ها براي درياي شمال ايران به كار مي‌برند. ما نيز به غلط آن را كاسپين مي‌ناميم. كاسپين چون با پسوند توسط انگليسي‌ها و فرانسوي‌ها گفته مي‌شود، كاسپين بيان مي‌شود، درحالي‌كه اگر بخواهيم با پسوند فارسي كاس را تلفظ كنيم، به‌دليل گرفتن «ياي نسبت» بايد كاسپي بگوييم، همانگونه كه بقيه كشورها اين دريا را با پسوند خود بيان مي‌كنند.
به گفته او، نام درياي كاسپي در زبان يوناني «كاسپيا تالاسا» (Kaspia thalassa)، لاتيني «Mare caspitum» و انگليسي «Caspian see» است.
وي تأكيد كرد: با بررسي‌هايي كه انجام دادم، به اين نتيجه رسيدم كه به‌طور كلي دو نام هيركاني‌ها و كاسپي را بايد اساس بگيرم.
رضا وسيع نبودن گستره اقوام شرقي ايران براي نگه داشتن نام هيركاني‌ها و تبديل اين نام در عربي به «جرجانيه» را از دلايل متروك شدن نام هيركاني در متون جغرافيايي غربي دانست و ادامه داد: به همين دليل، نام هيركاني جاي خود را به نام اصلي درياي شمال ايران، يعني كاسپي داد.
اين پژوهشگر تاريخ بيان كرد: حكم صادر نمي‌كنم، ولي اعتقاد دارم، نام درست اين دريا، درياي كاسپي است. كاسپيان مردمي بودند كه از هزاره‌ي دوم پيش از ميلاد در اين ناحيه زندگي مي‌كردند و تا عصر ساساني، نمونه‌هاي متعددي از وجود آن‌ها در ايران وجود دارد.
وي اظهار داشت: دنيا نيز اين نام را پذيرفته است. پس دليلي ندارد، نامي را كه به قوم و مردم سرزمين خود مربوط است، نپذيريم و اسم قومي كه هيچ رابطه‌اي هم با درياي شمال ايران ندارد، به كار ببريم. معتقدم نام خزر نام درستي براي درياي شمال ايران نيست و نام مشهور، نام كاسپي است.
او با اشاره به انتشار مصوبه‌اي مبني بر ناميدن نام درياي شمال ايران در مكاتبات خارجي به درياي كاسپي و ناميدن آن در مكاتبه‌هاي داخلي به درياي خزر از سوي دولت، گفت: وقتي نام ايراني كاسپي را داريم، چه لزومي دارد، نامي را كه اصلا رابطه‌اي با اين دريا ندارد، بر آن بگذاريم.
رضا در اين‌باره كه آيا كسي قبلا اين مسأله را بررسي كرده كه هيأت دولت چنين تصميمي را گرفته است؟ اظهار كرد: من نديدم كه قبلا اين مسأله به اين شكل طرح شده باشد. فكر مي‌كنم، من توانسته‌ام اين مسأله را براي نخستين‌بار طرح كنم، شايد بعد از اين كار، اشخاصي با استعداد‌هاي زياد و مطالعات وسيع خود بتوانند به تكميل آن بپردازند و آن را روشن كنند.
او درباره چگونگي رواج دادن اين اسم بين مردم و مسؤولان، توضيح داد: خزران قومي بيگانه بود كه پيش از كوچ به نواحي غرب آسيا، هيچ رابطه‌اي با درياي شمال ايران نداشت ولي كاسپي نامي ايران است و كاس‌ها از هزاره‌ي دوم پيش از ميلاد تا روزگار ساسانيان در جنوب و غرب درياي شمال ايران ساكن بودند. آيا بهتر نيست به پيروي از اكثريت قاطع مردم جهان، نام مشهور و پذيرفته‌شده كاسپي برگزيده شود؟
وي افزود: همانگونه كه نام «خليج فارس» حقانيت تاريخي خود را كسب كرد و با وجود تطاول بيگانگان به‌عنوان نام رسمي از سوي سازمان فرهنگي يونسكو به رسميت شناخته شد، نام ايراني كاسپي نيز در دانش جغرافياي جهاني به‌عنوان نام اصلي درياي شمال ايران شناخته شده است.
او تأكيد كرد: دستگاه دولت هر كاري كه در اين زمينه انجام دهد، خود انجام مي‌دهد، من نمي‌توانم حرفي در اين زمينه بزنم. از صدور حكم در اين زمينه پرهيز مي‌كنم؛ ولي گمان مي‌رود، گزيدن نام كاسپي كه نامي ايراني و باستاني است، به‌مراتب خردپذيرتر از نام خزر است.
مشاور مركز دايرة‌المعارف بزرگ اسلامي به تاريخچه‌اي از حضور قوم كوچنده خزران در ايران اشاره و اضافه كرد: اين كتاب را براي معرفي به جايي ندادم، فقط توسط دايرة‌المعارف اسلامي به چاپ رسيده است. وظيفه من نيست كه اين كتاب را به جايي معرفي كنم، ناشر بايد اين كار را انجام دهد و گويا اين كار شده است و براي شخصيت‌ها و اداره‌ي جغرافيايي ارتش براي معرفي فرستاده‌اند.
عنايت‌الله رضا كه حدود 25 كتاب در زمينه تاريخ قديم، بخصوص دوره‌ي ساساني و جامعه‌شناسي تأليف كرده، براي رسيدن به پاسخ پرسش‌هايش از حدود 118 منبع فارسي و لاتين استفاده كرده است.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)