خواص عسل
بشر هزاران سال است كه از مخلوط بزاق زنبور و شهد گل كه عسل نام دارد، به عنوان داروي ي براي درمان زخم‌ها استفاده مي‌ كند . آزمايش‌هايي كه در سال‌هاي اخير انجام گرفته، نشان داده اند كه عسل در درمان عفونت‌هاي برجاي مانده از عمل سزارين و سوختگي‌هاي از آنتي بيوتيك‌هاي مرسوم كارآمدتر عمل مي‌كند. اين ماده شيرين با طيف وسيعي از ميكروب‌هاي خطرناك از جمله Helicobacter , Salmonella , E.coli به خوبي مبارزه مي‌كند. عسل روي باكتري‌هاي مقاوم به آنتي بيوتيك، از جمله «ابر ميكروبي» به نام MRSA ، نيز موثر است و بر خلاف بيشتر آنتي بيوتيك ها به نحو چشمگيري باعث پيشرفت بهبودي زخم‌ها مي‌شود. هنوز به درستي نمي‌دانيم عسل چگونه اين آثار را بر جاي مي‌گذارد اما محققان اعتقاد دارند توان بهبود زخم‌ها و مقابله با ميكروب‌هاي مقاوم به آنتي بيوتيك‌ كه در اين ماده بي‌نظير وجود دارد، ممكن است روزي عسل را از نوعي درمان جايگزين به يك شيوه درماني اساسي در پزشكي تبديل كند. رمز و راز اين توانايي‌ها را بايد در شيوه تهيه عسل جست و جو كرد.
زنبورهاي كارگر طي بهار و تابستان شهد جمع آوري مي‌كنند، هنگامي كه به كندو باز مي‌گردند، آن‌ را از معده به دهان مي‌آورند و در دهان دستياران خود مي‌گذارند. آنها شهد را به درون حفره‌هاي شانه تف مي‌كنند و با بال‌هايشان آن قدر آن را باد مي‌زنند كه بيشتر آب موجود در شهد تبخير شود. در همين زمان، ب ز اق سرشار از آنزيم‌ زنبورها، ساكاروز را به گلوكز و فروكتوز تبديل مي‌كند كه به آب باقيمانده در شهد پيوند مي‌شوند . به اين ترتيب، بياباني بر جاي مي‌ماند كه باكتري‌ها نمي‌توانند در آن زنده بمانند. البته ، حين رسيدن عسل فرصت زيادي براي تهاجم عوامل بيماريزا وجود دارد. اما آنزيمي به نام گلوكز اكسيداز اين فرصت را از آنها مي‌گيرد. اين آنزيم با تبديل كردن گلوكز به اسيد گلوكونيك، فرآورده تلاش زنبورها را اسيدي و آن را براي بيشتر باكتري ها نامطلوب مي‌سازد.
اغلب افراد عقيده دارند كه اسيدي بودن، تنها سلاح عسل در برابر باكتري‌هاست. اما مطالعات نشان داده‌اند تقريبا همه عسل‌ها سلاحي سري دارند كه حتي اگر رقيق شوند، آنها را براي ميكروب‌ها مرگبار مي‌سازد: پراكسيد هيدروژن. اين ماده زماني در بيمارستان‌ها به عنوان ضدعفوني كننده مصرف مي‌شد. از تجزيه اين ماده راديكال‌هاي آزاد تشكيل مي‌شوند كه باكتري‌ها را از بين مي‌برند. چون اين واكنش‌ها خيلي سريع رخ مي‌دهد، پراكسيد هيدروژن را بايد در غلظت‌هاي بالا بر زخم‌ها استعمال كرد. البته ، اين ماده در اين غلظت‌ها به بافت سالم آسيب مي‌رساند.
در عسل، پراكسيد هيدروژن به كمك آنزيم گلوكز اكسيداز توليد مي‌شود. اما ميزان آن هزار بار كمتر از مقداري است كه در گذشته روي زخم‌ها استعمال مي‌شد. در نتيجه ، گذاشتن عسل روي زخم‌ها، ضمن جلوگيري از تهاجم و تخريب ميكروب‌ها ، با آسيب بافتي همراه نيست. علاوه بر اين، همين طور كه پراكسيد هيدروژن تجزيه مي‌شود ، گلوكز اكسيداز با تسهيل ساختن آن از گلوكز، پيوسته آن را جايگزين مي‌كند. جالب‌تر اين كه ، به دلايل ناشناخته وقتي عسل رقيق مي‌شود، فعاليت اين آنزيم افزايش مي‌يابد. . به همين خاطر، عسل حتي وقتي 7 تا 14 برابر رقيق شود، مي‌تواند از رشد باكتري‌هايي مانند MRSA جلوگيري كند. خلاصه ، زماني كه عسل روي زخم قرار مي گيرد و در اثر تراوش پلاسما از زخم رقيق مي‌ شود ، در مبارزه با ميكروب‌ها پرتوان‌تر شود.
يكي ديگر از خصوصيات جالب عسل كه آن را از داروهاي ضد باكتري مرسوم مجزا مي‌سازد، تقويت بهبود يافتن زخم هاست . داروها ي ضد باكتري علاوه بر نابودي باكتري‌ها به سلول‌هاي انسان نيز آسيب مي‌رسانند . از طرف ديگر، آنها فقط با مهار كردن رشد ميكروب‌ها به بهبودي زخم‌ها كمك مي‌كنند. اما عسل به طور مستقيم در بهبودي زخم‌ها دخالت مي‌كند. عسل محيط ويژه‌اي را مي‌آفريند كه براي رشد بافت مناسب است و در عين حال باميكروب‌ها نيز مبارزه مي‌كند. به علاوه، رطوبت عسل از درد وتخريب سلول‌ها حين تعويض پانسمان‌هاي خشك شده جلوگيري مي‌كند.
عسل دست كم بخشي از توان ترميمي خود را مديون پراكسيد هيدروژن است. اين ماده، رشد رگ‌هاي خوني را تحريك مي‌‌كند. اين رگ‌ها اكسيژن، مواد غذايي و سلول‌هايي به نام فيبروپلاست ( كه بافت پيوندي جديدي را مي‌سازند) را به موضع زخم هدايت مي‌كنند. به علاوه، تركيب ناشناخته‌اي دسته‌اي از سلول‌هاي ايمني به نام منو س يت رافعال مي‌كند. اين سلول‌ها عامل رشدي را آزاد مي‌كنند كه سلول‌هاي پوششي را تحريك مي‌كنند تا تقسيم شوند و زخم را ببندند. منوس ي ت‌ها به نوع ديگري از سلول‌هاي ايمني به نام ماكروفاژ نيز تبديل مي‌‌شوند. اين سلول‌ها، ميكروب‌ها و سلول‌هاي مرده را مي‌بلعند و آنها را هضم مي‌كنند.
عسل در بهبود يافتن زخم معده نيز موثر است. يك قاشق چاي خوري عسل طبيعي در معده خالي مي‌تواند مانع رشد باكتري خطرناكي به نام Helicubacter شود كه باعث اغلب زخم‌‌هاي معده مي‌شود. عسل، باكتري‌ مقاوم به آنتي بيوتيكي را كه باعث عفونت ريوي در بيماران مبتلا به فيبروز سيستيك مي‌شود ، Burkholderia cepacia ، در محيط كشت از پا در آورده است.
به هر حال، همه عسل‌ها از خواصي كه برشمرده شد به يك اندازه بهره‌مند نيستند. شهد بعضي گل‌ها مقدار زيادي كاتالاز دار د . اين آنزيم پراكسيد هيدروژن را تخريب مي‌كند. بعضي شهدها، گلوكز اكسيد از را به گرما و نور حساس مي‌كنند. با وجود اين، توان ضد ميكروبي بعضي عسل‌ها حتي با جوشاندن آنها از بين نمي‌رود. از اين رو، به نظر مي‌رسد، عسل علاوه بر مولكول‌هايي كه تاكنون شناخته شده است، مواد ضد ميكروب ديگري دارد كه به دما مقاوم ا ند.
از زمان مصريان باستان، عسل براي درمان زخم‌ استفاده مي‌شده است و به نظر مي‌رسد كه باكتري‌ها هنوز توان مقابله با مواد ضد ميكروب آن را پيدا نكرده‌اند. از اين رو، تلاش براي شناخت ن كامل تر اين ماده ، ما را در مقابله به ابر باكتري‌هايي كه به آنتي بيوتيك‌هاي مرسوم مقاوم شده‌اند، ياري خواهد رساند. به هر حال، اين ماده دارويي را همانند ساير داروها بايد با مشورت متخصصان استفاده كرد. زيرا دانه‌هاي گرده موجود در عسل طبيعي مي‌توانند خود باعث عفونت شوند. خوشبختانه، گرده‌ها را با پرتو گاما مي‌توان از بين برد، بدون آن كه به خواص دارويي عسل آسيبي برسد. اميد است با تلاش‌هاي محققان راه براي يك شيوه درماني جديد يعني «عسل درماني» هموار شود..