Boot sector ، MBR ، GPT ، VBR

[axon]

سلام
من چند پرسش دارم که ماه ها پیش تو ذهنم بود
امروز دیدم که نیاز هست اینها رو بدونم
همونگونه که همه ما میدونم ابزارهایی هستند که به ما "Hard Disk" رو به صورت "Sector By Sector" نمایش میدند
1: اگه "Hard Disk"ی "Bad Sector" داشته باشه، میشه با ویرایش کردن "Sector" اون رو پاک کرد
تا در هنگام "Recovery" به مشکل خوانا نبودن داده ها بر نخورد؟ (البته میدونم اطلاعات داخلش پاک میشه)
2: راهی هست که بشه داده هایی که توی "Bad Sector" هستن رو منتقل کرد؟(چون در حالت معمول نمیشه)
3: "Block" چیه؟ هر چند "Sector" رو یک "Block" میگن یا چی؟
4: میشه "Sector" رو پاک یا به "Hard Disk" دیگه ای منتقل کرد؟ تو این حالت "Data" هم باهاش منتقل میشن؟
5: "Hex" چیه؟
6: بخش "MBR" و "GPT" (همون Boot Sector) به صورت رنگ دیگه ای نمایش داده میشه،
میشه اینها رو "Copy" کرد تا جای دیگه ای استفاده شه یا اینکه اونها رو پاک کرد؟

میدونم اینا چند مفهوم کلی هست، اما اگه کسی اطلاعتی داره ممنون میشم بگه
در ضمن نرم افزار "ACTIVE@ Bootable Disk" رو استفاده کنین قابلیتهای خوبی داره

[maher]

عناويني كه اسم برديد در حقيقت يكي از موارد پيچيده اي هست كه تقريبا" اكثر ما ها ديد درستي از اين مطالب نداريم.اميدوارم استاد زحمت بكشند و با روش بخصوصي كه در آموزش دارند بهمان زبان ساده و قابل فهم مطلب را توضيح دهند

[Magsoud]

.....میدونم اینا چند مفهوم کلی هست، اما اگه کسی اطلاعتی داره ممنون میشم....

سعی میکنم که چند روز دیگر ، مفاهیم مربوطه را مختصرا" شرح دهم.

[Magsoud]

برای یک کاربری که مدام با کامپیوتر سر و کار دارد ،دانستن اصطلاحاتی مثل Boot sector ، MBR ، GPT ، VBR و غیره
واقعا" ضروری است.
ولی اگر بخواهیم در رابطه با این اصطلاحات بطور تخصصی صحبت کنیم ، بحث خیلی سنگین شده و در بعضی موارد ،
درک درست مطالب حداقل برای خود بنده بسیار بغرنج و پیچیده می شود.

لذا در این مبحث سعی میکنم که از توضیحات تخصصی خودداری کرده و مطالب را بزبان ساده شرح دهم و امیدوارم
نتیجه راهگشا و مفید باشد.

سیستم عامل (فرضا" ویندوز) خود بخود قادر به تشخیص هارد نیست.
بنا بر این اگر فرضا" در یک هارد ، ویندوز نصب شده باشد ، در صورتیکه اول یک سری کار توسط Mother Board انجام
نشود ، ویندوز بهیچ عنوان اجرا نخواهد شد.

بعد از روشن کردن کامپیوتر ، اول یک سری اعمال توسط Mother Board انجام میگیرند که نتیجه این میشود که ویندوز
هارد کامپیوتر را شناسائی کند و بعد ویندوز اجرا می شود.

برای اینکه ویندوز هارد را شناسائی کند ، دو تا عامل لازم هستند:
1. یک مشخصه ای در یک قسمت ویژه و محافظت شده در هارد ، وجود داشته باشد.
2. Mother Board قادر به دسترسی به قسمت ویژه و حفاظت شده هارد ، باشد.

حالا که به اینجا رسیدیم ببینیم این قسمت ویژه هارد چیست؟

یک هارد میتواند فقط دو حالت داشته باشد : یا پارتیشن بندی شده است و یا هنوز خام بوده و هیچ پارتیشنی ندارد.
گفتیم که در یک قسمت ویژه از هارد ، باید مشخصه ای باشد تا سیستم بتواند این هارد را شناسائی کند.

تمام سازنده های هارد دیسک ، در قسمت بخصوصی از هارد (که خام است و هنوز پارتیشن بندی نشده ) ، اطلاعاتی
را ثبت میکنند.
این اطلاعات اصطلاحا" Volume Boot Record یا VBR و گاها" volume boot sector نامیده می شوند.
بنا براین هارد هائیکه هنوز آن ها را پارتیشن بندی نکرده ایم ، دارای مشخصه ای بنام VBR هستند.

توضیح آخر در این مورد اینکه ، مشخصه VBR که در قسمت ویژه هارد (در محل اولین سکتور هارد) نوشته میشود ،
بعد از اینکه هارد را پارتیشن بندی کردیم ، در سکتور اول هر پارتیشن وجود خواهد داشت و محلی که قبلا" بود (یعنی
سکتور اول یا سکتور 0 هارد) دیگر VBR نداشته و بجایش مشخصه دیگری بنام MBR خواهد داشت که در جلسه بعد
در موردش صجبت میکنیم

[Magsoud]

عذرخواهی
======
من فکر کردم عنوانی که توسط دوست ارجمندم جناب axon برای این تاپیک انتخاب شده ، چندان گویا نیست. لذا
عنوان تاپیک را عوض کردم.
بابت این مسئله از دوست ارجمندم عذرخواهی میکنم.
=============================

وقتی که ما کامپیوتر را روشن میکنیم ، قسمتی در MotherBoard بنام BIOS وظایفی دارد که باید انجام بدهد.
تا BIOS وظایفی را که بعهده دارد انجام نداده ، ما با صفحه سیاه روبرو هستیم و هنوز سیستم عامل هیچکاره است.

اگر BIOS تمام کار هایش را بدون مشکل انجام دهد ، آخرین مرحله از کارش این است که هارد را شناسائی کند واگر
هارد را شناسائی کرد به اولین سکتور هارد رفته و کد های موحود در این سکتور را در حافظه بار میکند.

با بحثی که در جلسه قبلی در مورد Volume Boot Record یا همان VBR داشتیم ،اگر هارد پارتیشن بندی نشده باشد ،
در این مرحله اطلاعات VBR به حافظه کپی خواهد شد.

وقتی که هارد را پارتبشن بندی کردیم ، اطلاعات هارد خام ( اطلاعات VBR) از سکتور اول (سکتور 0 ) پاک شده و
جایش را اطلاعات دیگری میگیرد که Master Boot Record یا بطور خلاصه MBR نامیده می شود.

در قسمت MBR مشخصات پارتیشن بندی هارد ، پارتیشن بوتیبل و نیز کد های بوت ذخیره میشوند.
و وقتی سیستم BIOS کد بوت را به حافظه کپی میکند ، با اجرای این کد ، سیستم عامل میفهمد که هاردی و جود
دارد که دارای این تعداد پارتیشن است و پارتیشن بوتیبل کدام است . و حالا که میداند از کدام پارتیشن باید بوت شود،
سراغ پارتیشن بوتیبل رفته و فایل اجرائی بوت شدن ویندوز را اجرا میکند.

و در این زمان ما لوگوی شروع ویندوز را می بینیم.

در مورد اینکه دقیقا" بدانیم Boot sector چیست و Boot sector در ویندوز های مختلف چه فرقی دارد و نیز برای اینکه
بدانیم اصلا" سکتور چیست و غیره ، در جای خود عرض خواهم کرد. چون اگر بخواهم این بحث ها را الان مطرح کنم
موضوع خیلی پیچیده خواهد شد.

مهمترین مسئله ای که در این مرحله لازم است بدانیم این است که :
هر چه در مورد MBR گفتم در رابطه با اکثریت کامپیوتر هائیکه در کشور ما استفاده می شود صادق است. ولی این
مسئله در کامپیوتر های جدید صادق نیست.
کامپیوتر های جدید چیزی بنام MBR را نمی شناسند. یعنی ما اگر برای مثال بخواهیم ویندوز XP را در کامپیوتر های
جدید نصب کنیم ، نصب نخواهد شد.
چون ویندوز XP فقط هارد هایی را می شناسد که در سکتور اول آن ها اطلاعات MBR وجود داشته باشد ولی هارد
های جدید در سکتور اولشان بجای MBR از GPT استفاده میکنند.

لذا ویندوز XP که اصلا" اطلاعی از GPT ندارد ، فکر خواهد کرد که اصلا" هاردی وجود ندارد و در نتیجه نصب نخواهد شد

در جلسه بعد در مورد GPT و فرق های آن با MBR صحبت خواهیم کرد.

[Mahm00d]

درود
استاد خیلی لذت بردم چقدر روان و ساده ...

خدا قوت...

[Magsoud]

گرچه MBR و GPT دو معماری متفاوت هستند ولی روش کار هر دو مثل هم است.

MBR استاندارد قدیمی کامپیوتر در مدیریت پارتیشن بندی هارد می باشد.
در این استاندارد ، ما میتوانیم تعداد 4 تا پارتیشن (نوع Primary) در هارد درست کنیم.
اگر نیاز داشته باشیم که بیش از 4 تا پارتیشن داشته باشیم ، میتوانیم پارتیشن Primary چهارم را Extended Partition
کرده و بعد میتوانیم داخل Extended Partition به تعداد دلخواه پارتیشن معمولی درست کنیم که این نوع پارتیشن ها را
در اصطلاح کامپیوتر Logical Drives می نامند.

استاندارد MBR برای ذخیره مشخصات پارتیشن از سیستم 32 بیتی استفاده می کند که این باعث میشود که با این
استاندارد ، حداکثر حجم یک پارتیشن به مقدار 2 ترابایت محدود شود.
یعنی این استاندارد حجم بالاتر از 2 ترا بایت را نمی شناسد و نمی بیند.

حداقل دو تا اشکال کلی در رابطه با استاندارد نوع MBR وجود دارد:

1. فقط قادر به ساخت 4 پارتیشن بوده و حجم هر پارتیشن هم محدود به 2 ترا بایت است.لذا در موقع کار با هارد های
جدید، فرضا" موقع کار با هاردی که 100 ترا بایت حجم دارد ، مشکل دار خواهیم شد.

2. در این استاندارد تمام اطلاعات مربوط به هارد فقط در یک محل ( سکتور 0 هارد) ، نگهداری می شود. لذا اگر این
قسمت از هارد خراب شود ، کل هارد دیگر قابل استفاده نخواهد بود.

در استاندارد جدید هارد ها ، از سیستمی بنام GUID Partition Table یا بطور خلاصه GPT استفاده می شود.
با این استاندارد میتوان در یک هارد ، هر تعداد پارتیشن درست کرد ( ظاهرا" در بیشتر سیستم عامل ها تعداد
پارتیشنی که میشود درست کرد به 128 پارتیشن محدود شده است) .

در ضمن در این استاندارد برخلاف استاندارد MBR ، حجم هر پارتیشن به 2 ترا بایت محدود نشده بلکه حد اقل در ویندوز
حجم هر پارتیشن میتواند تا 256 ترا بایت باشد.

یکی دیگر از حسن های این استاندارد این است که در اینجا اطلاعات GPT نه تنها در سکتور 0 وجود دارد بلکه یک کپی
از آن در جای دیگری در انتهای هارد بصورت Backup نگهداری می شود.لذا اگر قسمت سکتور 0 هارد خراب شود ، باز
هم هارد قابل استفاده خواهد بود.

از ویندوز های مایکرو سافت فقط ویندوز XP نوع 64 بیتی میتواند از هارد GPT اجرا شود.
اگر لپتاپی خریده اید که دارای سیستم عامل ویندوز 8 نوع 64 بیتی است احتمالا" از نوع GPT استفاده میکنید.

بهر حال ویندوز 7 و ویندوز های قبل از آن MBR را می شناسند نه GPT

تا روزی دیگر و ادامه بحث البته اگر لازم میدانید.

[Mahm00d]

درود
با تشکر ویژه و خسته نباشید خدمت استاد عزیزم...

لطفا این تاپیک رو ادامه دهید خیلی جذاب و مفهموی و زیبا است

استاد می خواستم بدانم فرق بین Primary با Logical Drives چیست ؟چرا وقتی با استفاده از سی دی ویندوز پارتیشن بندی می کنیم فقط نوع Primary می سازد؟ و چرا بیش چهار تا نمی تواند بسازد ؟

می خواستم بدانم پارتیشن اکتیو چیست و به چه دردی می خورد؟

در نرم افزار های پارتیشن بندی یک ساختار دیدم به نام Basic و دیگر ی Dynamic !

لطفا این مفاهیم رو با بیان روان و زیباتون شرح دهید

[Magsoud]

محمود جان
چشم ، گرچه توضیح موارد اینگونه بسیار سخت است ولی درحد توان ادامه میدهم.

اما در پیام فرمودید که گفته بنده در پست بالا:

از ویندوز های مایکرو سافت فقط ویندوز XP نوع 64 بیتی میتواند از هارد GPT اجرا شود.
اگر لپتاپی خریده اید که دارای سیستم عامل ویندوز 8 نوع 64 بیتی است احتمالا" از نوع GPT استفاده میکنید.

بنظر درست نمی آید.

باید عرض کنم که بنده هیچ مطلبی را بدون مطمئن شدن ، نمی نویسم . جهت اطلاع شما خود مایکرو سافت در لینک زیر
میگوید که :

GPT disks are supported only by Windows XP 64-Bit Edition.

Microsoft Corporation

و در ضمن در دو تصویر زیر وضعیت تمام ویندوز ها را در رابطه با دیسک های GPT میتوانید مشاهده کنید:

[Magsoud]

در سیستم MBR یک هارد فقط می تواند چهار تا پارتیشن داشته باشد. که هر کدام از این پارتیشن ها را یک
Primary partition مینامند.
ولی در عمل ما معمولا" نیاز به تعدادی پارتیشن بیشتری داریم .برای رفع این مشکل راهی که و جود دارد این است
که ما پارتیشن Primary چهارم را به نوع Extended Partition تبدیل کنیم.
بعد از این کار ما میتوانیم بهر تعداد دلخواه پارتیشن در داخل Extended Partition درست کنیم.

پارتیشن های درست شده در داخل Extended Partition را در اصطلاح کامپیوتر پارتیشن نگفته بلکه به آن ها اصطلاحا"
Logical Drive اطلاق میشود.

بعنوان مثال اگر هر پارتیشن پرایمری را یک سالن فرض کنیم ، Extended Partition پارتیشنی هست که داخلش چندین
سالن درست شده است.

Primary partition محل نگهداری فایل های سیستمی هست . در محصولات مایکروسافت اولین Primary partition
برای نگهداری فایل های سیستمی استفاده میشود.
( بخاطر همین است که مایکروسافت این پارتیشن را system partition می نامد).

بیائید مطلب را به زبان عامیانه بررسی کنیم:
ما کاربران ایرانی اکثرا" یک پارتیشن پرایمری درست میکنیم و بقیه پارتیشن هائیکه می سازیم در حقیقت پارتیشن
نیستند بلکه Logical Drive هستند.
پارتیشن پرایمری را به این خاطر می سازیم که ویندوز (حتی DOS ) فقط میتواند از داخل اولین پارتیشن پرایمری بوت
شود.

شاید بگوئید نه این درست نیست چون من فرضا" در درایو F ویندوز را نصب کرده ام ولی ویندوز اجرا میشود.
ولی این جمله اشتباه است. برای اینکه اگر شما فایل های موجود در درایو C ( پارتیشن پرایمری اول) را دیلیت کنید
دیگر ویندوز شما که در درایو F نصب شده اجرا نخواهد شد.

یعنی ما میتوانیم ویندوز را در هر درایو دلخواه نصب کنیم ولی ویندوز فایل های مورد نیاز برای اجرای آن را در درایو C
خواهد گذاشت.
بصورت دیگر ما در هر درایوی ویندوز نصب کرده باشیم ، سیستم اول وارد درایو C شده و بعد از اجرای فایل های موجود
در درایو C (یا همان پارتیشن پرایمری اول ) ، میتواند ویندوز درایو دیگر را اجرا کند.

توجه داشته باشید که ویندوز فقط از پارتیشنی بوت حواهد شد که اکتیو باشد. بنابراین ما همواره پارتیشن پرایمری اول
را اکتیو می کنیم.

نمی دانم توانستم جواب دوست ارجمندم ( Mahm00d) را بدهم یا نیاز به توضیحات واضحتری هست.