جمهوری پنجم فرانسه نام دولت کنونی فرانسه است که از ۵ اکتبر ۱۹۵۸ پدید آمده است. این جمهوری توسط شارل دوگل بر ویرانههای جمهوری چهارم فرانسه ساخته شد. با کنار گذاشتن نظام پارلمانی ناکارآمد جمهوری چهارم نوعی نظام ریاستی زاده شد که در آن رئیس کشور دیگر مقامی تشریفاتی نیست و رئیسجمهور و نخستوزیر هر دو در اداره عملی کشور نقش دارند. موریس دوورژه آن را یک نظام سیاسی جدید نامید و اصطلاح نظام نیمه ریاستی را برای توصیف آن ابداع کرد و در دهه ۱۹۹۰ بیشتر کشورهای کمونیستی پیشین با الهام از جمهوری پنجم این الگوی حکومتی را برای کشور خود برگزیدند.
پایهریزی
انگیزاننده پایهریزی جمهوری پنجم، بحران الجزایر بود. هرچند فرانسه بسیاری از مستعمرههایش را در باختر آفریقا و جنوب شرقی آسیا از دست داده بود ولی هنوز الجزایر را نگاه داشته بود. سرانجام در ۵ ژوئیه ۱۹۶۲ الجزایر به استقلال رسید.
شارل دوگل از این بحران برای پدیدآوردن جمهوری نوینی با رئیسجمهوری دارای اختیارات بیشتر سود برد. دوره زمامداری رئیسجمهور در قانون اساسی نو درازتر شد (در آغاز هفت سال و اکنون پنج سال) و نیروی رئیسجمهور نیز در سنجش با دیگر رژیمهای مردمسالار در اروپا بسیار بیشتر شد. قانون اساسی تازه در ۲۸ سپتامبر ۱۹۵۸ به همهپرسی گذارده شد و با رای ۸۲٫۶٪ مردم به تصویب رسید.
رئیس جمهور در آغاز از سوی دانشکده گزینش برگزیده میشد ولی در سال ۱۹۶۲ دوگل پیشنهاد کرد که رئیسجمهور با رای مستقیم مردم برگزیده شود.
جمهوری پنجم پس از دوگل
جانشینان دوگل به ترتیب عبارتند از:
ژرژ پمپیدو: از ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۴
والری ژیسکار دستن: از ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۱
فرانسوا میتران: ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۵
ژاک شیراک: ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۷
نیکلا سارکوزی از ۲۰۰۷ تاکنون
از سال ۱۹۷۰ تاکنون تغییرات اندکی به قانون اساسی فرانسه وارد آمده است. از شمار عزل و نصب ها بسیار کاسته شده است. درازای زمامداری رئیسجمهور و پارلمان هر دو پنج سال است. نخستوزیر دارای مقداری قدرت اجرائی برای انتقال به اتحادیه اروپا است.
گاهی به دلیل داشتن قدرت اجرائی رئیسجمهور در جمهوری پنجم این رژیم را برای برپایی یک حکومت پادشاهی نکوهش کردهاند. برخی جناحهای چپ فرانسه نیز مانند فردی به نام آرنو مونتبورگ سخن از ویرانی جمهوری پنجم و برپایی جمهوری ششم بر زبان میآورند ولی به هر روی نشانهای از فروپاشی در این رژیم دیده نمیشود.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)