شرح دعاى كميل

[R A H A]

گناهانى كه باعث پرده درى است، عبارت است از:
1- خوردن مايع مست كننده.
2- قمار بازى.
3- به كار گرفتن كار بيهوده و شوخى بى‏جا براى خنداندن مردم.
4- بيان عيوب مردم.
5- همنشينى با متهمين به گناه و بدكارى. شراب خوارى
حضرت موسى بن جعفر، و امام هشتم و حضرت جواد عليهم‏السلام، شرابخوارى را از گناهان كبيره شمرده‏اند.
دانشمندان بزرگ شرق و غرب اثبات كرده‏اند كه مايعات مست كننده چه كم و چه زياد آثار زيانبارى در مغز، معده، كبد، قلب، كليه و مجارى تنفس، گردش خون، عقل و نسل به جا مى‏گذارند، كه گاهى علاج آن آثار غير ممكن، و هلاكت مشروبخوار قطعى و حتمى است.شيطان بطرى، شيطانى بسيار خطرناك، و دشمنى زيان آفرين، و موجودى پليد و نجس است.
قرآن مجيد مايع مست كننده را ناپاك و رجس و از كارهاى شيطان برشمرده 10 و سودش را در برابر زيانش ناچيز و اندك دانسته 11 و به خاطر خطرات فراوان، و زيان‏هاى غير قابل جبرانش آن را بر تمام مردم حرام كرده، و مرتكب آن را چنان چه موفق به توبه نشود، به عذاب سنگين دنيائى، و آتش سوزان آخرتى دچار خواهد كرد.رسول خدا در رابطه با مايع مست كننده ده نفر را لعنت كرده:
كسى كه درختش را به اين خاطر كاشته، و آن كه از درختش نگهبانى كرده، وكسى كه انگور يا ماده ديگرش را فشرده، و شخصى كه آن را نوشيده، و كسى كه ساقى آن بوده، و آن كه آن را با دوش يا با مركب جابجا كرده، و كسى كه از باربر تحويل گرفته، و شخصى كه آن را فروخته، و آن كه آن را خريده، و كسى كه پولش را خورده. 12

[R A H A]

حضرت باقر عليه السلام روايت شده:
«فرداى قيامت شرابخوار وارد عرصه محشر مى‏شود، در حالى كه رويش سياه، و دهانش كج، و زبانش بيرون افتاده و فرياد تشنگى اش بلند است، به او از چاهى كه چرك زناكاران در آن ريخته شده، مى‏آشامانند». 13
امام صادق عليه السلام فرمود:
«شرابخوارى مساوى با بت پرستى است، شرابخوار در قيامت كافر محشور مى‏شود، شراب پايه هر گناهى است!» 14
به اميرالمؤمنين گفته شد: آيا شما فرموده‏ايد: شراب از دزدى و زنا بدتر است؟ فرمود: «آرى، زنا كننده شايد گناه ديگرى انجام ندهد، ولى شرابخوار چون شراب خورد، زنا مى‏كند، آدم مى‏كشد، نماز را ترك مى‏كند!» 15
رسول خدا فرمود:
«كسى كه شراب را پس از آن كه حرمتش را خدا به زبان من ابلاغ كرد بنوشد، سزاوار نيست هنگامى كه به خواستگارى بيايد، پاسخ مثبت‏به او داده شود، شفاعت‏شرابخوار چون شفاعت كند پذيرفته نيست، گفتارش نبايد مورد تصديق قرار گيرد، نبايد او را بر امانتى امين دانست. پس كسى كه چيزى به او بسپارد، براى او از جانب خدا ضمانى نيست». 16

[R A H A]

قمار
از گناهان بزرگ، و معاصى كبيره قمار است، امام صادق عليه‏السلام در روايتى مهم به كبيره بودن اين گناه اشاره فرموده.در قرآن مجيد فقط در رابطه با قمار و شراب تعبير به گناه بزرگ شده:
«يسئلونك عن الخمر و الميسر قل فيهما اثم كبير». 17
از تو از مايع مست كننده و قمار مى‏پرسند، بگو در مايع مست كننده و قمار، گناه بزرگ است».
ساختن همه آلات و ادوات قمار، و اجرت گرفتن بر ساخت آن‏ها، و خريد وفروشش حرام است، و به فتواى بسيارى از فقهاى بزرگ شيعه، بازى با آن‏ها حتى بدون برد و باخت شرعى نيست، و نگاه داشتن اين وسايل، حرام، و از بين بردنش لازم است. نشستن در مجلس قمار، و تماشاى آن حرام، و ترك مجلس قمار واجب شرعى است.
به كار گرفتن كار بيهوده براى خنداندن مردم
منظور از به كار گرفتن كار بيهوده، انجام كارها و اعمالى است كه براى انجام دهنده و بيننده سود دنيايى و آخرتى ندارد، و از موارد ضايع كردن عمر است، عمرى كه يك لحظه‏اش با دست به دست دادن ميلياردها عوامل در اختيار انسان گذاشته مى‏شود.بدون ترديد ضايع كردن عمر از موارد كفران نعمت است، نعمت عمر از بزرگترين و مفيدترين نعمت‏هايى است كه حضرت حق به انسان عنايت فرموده، و شكر اين نعمت به اين است كه انسان تمام لحظاتش را در راه عبادت و بندگى، و علم و دانش، و خدمت به بندگان خدا به كار گيرد.

[R A H A]

محدث قمى در كتاب منازل الآخرة حكايت مى‏كند:
مردى به نام ابن صمد بيشتر اوقات شب و روز وجود خود را محاسبه مى‏كرد، روزى ايام گذشته عمرش را حساب كرد، به نظر آورد شصت‏سال از عمرش گذشته، روزهاى آن را به شماره آورد بيست و يك هزار و نهصد روز شد، فرياد زد واى بر من اگر روزى يك گناه بيشتر مرتكب نشده باشم، پس خدا را با بيست و يك هزار و نهصد گناه ملاقات مى‏كنم، اين را گفت و بيهوش بر زمين افتاد، و در همان حالت‏بيهوشى از دنيا رفت.

بيان عيوب مردم
حفظ آبروى مسلمانان و مؤمنان واقعيتى بسيار مهم، و به شدت مورد توجه آئين اسلام است، تا جايى كه در معارف دينى آبروى مؤمن با خونش برابر دانسته شده:
«عرض المؤمن كدمه»
با به باد رفتن آبروى مردم، بناى اعتماد و اطمينان ويران مى‏شود، و نظام زندگى خانواده و جامعه در هم فرو مى‏ريزد، و امور مسلمانان مختل مى‏شود.

[R A H A]

كاملان و بى‏عيب‏ها فقط انبيا و امامان و اولياء خاص حضرت حقند، جز اينان هر كس داراى عيبى و عيوبى است كه از ديد و نظر مردم پنهان مى‏كند، البته در ميان مردم عده‏اى بى‏شرم و حيا وجود دارند كه از پخش شدن عيب خود ننگ ندارند، و آزارى از اين ناحيه حس نمى‏كنند، ولى ديگر مردم براى آبروى خود حرمت و ارزش قائل هستند، و رضايت‏به بازگو شدن عيب يا عيوبشان ندارند، پس كسانى كه عيب مردم را چه عيب بدنى يا عملى، يا اخلاقى، يا گفتارى، يا مالى، يا دينى و يا دنيوى بازگو مى‏كنند، و از اين جهت‏به آبروى مردم لطمه مى‏زنند، و باعث‏خفت و خوارى و سبكى آنان مى‏شوند، خود را به گناه بسيار سنگينى دچار مى‏كنند، و خويش را مستحق عذاب قيامت و رسوائى در دنيا مى‏كنند.از حضرت باقر و حضرت صادق عليهما السلام روايت‏شده:
«اقرب ما يكون العبد الى الكفر ان يواخى الرجل على الدين فيحصى عليه عثراته و زلاته ليعنفه بها يوما ما» 18
نزديك‏ترين چيزى كه انسان به كفر دارد اين است كه با مردى براساس دين عقد برادرى بسته باشد، تا لغزش‏ها و خطاهايش را شماره كند، براى اين كه روزى او را به آنها سرزنش و ملامت كند.»
امام ششم از رسول خدا روايت مى‏كند كه آن حضرت فرمود:
«يا معشر من اسلم بلسانه و لم يخلص الايمان الى قلبه لاتذموا المسلمين و لا تتبعوا عوراتهم، فانه من تتبع عوراتهم تتبع الله عورته و من تتبع الله تعالى عورته يفضحه ولو فى بيته». 19
اى گروهى كه به زبان اسلام آورده‏ايد، و ايمان به قلبش نرسيده، مسلمانان را نكوهش نكنيد، و به جستجوى عيوبشان نباشيد، زيرا هر كس عيوب آنان را جستجو كند، خداوند عيوبش را دنبال مى‏كند، و هر كه خدا عيوبش را دنبال كند، گرچه در خانه‏اش باشد رسوايش مى‏كند».

[R A H A]

همنشينى با متهمين به گناه
اثرپذيرى انسان از همنشين بيش از اثرپذيرى از ديگر امور است، به اندازه‏اى كه همنشين در انسان اثر مى‏گذارد، چيزى اثر نمى‏گذارد، به همين خاطر آيات قرآن مجيد و روايات اهل بيت براى انتخاب دوست و همنشين رهنمودهاى مهمى به انسان به خصوص اهل ايمان دارند.تفسير و تحليل اين واقعيت و بيان آيات و روايات كتاب جداگانه‏اى مى‏طلبد، كه خوشبختانه دانشمندان علوم اسلامى در اين زمينه آثار مهمى در دسترس مردم قرار داده‏اند.
قرآن و روايات مردم را از نشست و برخاست و همنشينى با اهل كفر و شرك و فسق و فجور، و دوستى با يهود و نصارى و حتى متهمين به گناه و معصيت نهى مى‏كند، مباد كه فرهنگ و اخلاق و منش و عقايد شيطانى آنان در انسان اثر بگذارد، و او را از رحمت حق محروم كند.
امام صادق (ع) فرمود:
«لاينبغى للمؤمن ان يجلس مجلسا يعصى الله فيه و لايقدر على تغييره» 20
براى مؤمن شايسته نيست در مجلسى بنشيند كه خدا در آن مجلس نافرمانى مى‏شود. و او قدرت تغيير آن را نداشته باشد» .
ابوهاشم جعفرى مى‏گويد: حضرت رضا(ع) به من فرمود: چرا تو را نزد عبدالرحمن بن يعقوب مى‏بينم؟ابوهاشم گفت: او دائى من است.حضرت فرمود: او درباره خدا سخن ناهموار و غير قابل قبولى مى‏گويد، «سخنى كه با آيات قرآن و معارف اهل بيت ناهماهنگ است».خدا را «به صورت اشياء و اوصاف آن» وصف مى‏كند، بنابراين يا با او همنشين باش و ما را واگذار، يا با ما بنشين و او را رها كن.عرضه داشتم: او هر چه مى‏خواهد بگويد، چه زيانى به من دارد، وقتى من آن چه را او مى‏گويد نگويم چيزى بر عهده من نيست.

[R A H A]

حضرت فرمود: آيا بيم دارى از اين كه عذابى بر او فرود آيد و هر دوى شما را بگيرد، آيا داستان كسى را كه خود از ياران موسى (ع) بود و پدرش از ياران فرعون، هنگامى كه لشگر فرعون كنار دريا به موسى و يارانش رسيد، آن پسر از موسى جدا شد كه پدرش را نصيحت كند و به موسى و يارانش ملحق نمايد، پدرش به راه باطل خود دنبال فرعونيان مى‏رفت و اين جوان با او درباره آئينش ستيزه مى‏كرد، تا هر دو به كنارى از دريا رسيدند، و با هم غرق شدند، خبر به موسى رسيد فرمود او در رحمت خداست ولى چون عذاب نازل شود، از كسى كه نزديك گنهكار است دفاعى نشود. 21
اميرالمؤمنين (ع) فرمود:
«من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فلايقوم مكان ريبة» 22
هر كه ايمان به خدا و روز جزا دارد در مكان تهمت و شك نايستد.
امام صادق (ع) فرمود:
«من قعد عند سباب لاولياء الله فقد عصى الله تعالى». 23
هر كه نزد دشنام گوى به دوستان خدا بنشيند، خداى تعالى را نافرمانى كرده».
مسيح عليه السلام فرمود:
«دوستى خود را با كينه ورزى به اهل معصيت آشكار كنيد، و با دور شدن از آنان به خدا نزديك شويد، و خوشنودى خدا را به عوض خشم آنان بخواهيد، گفتند: اى روح خدا با كه بنشينيم؟
فرمود: با كسى كه ديدنش شما را به ياد خدا اندازد، و گفتارش به دانش شما بيفزايد، و كردارش شما را به جانب آخرت رغبت دهد». 24

[R A H A]

آرى پرده هايى كه چون تقوا و پاكدامنى، ورع و پارسائى، صداقت و درستى، عبادت و خدمت، مانع بين انسان و بلا و عذاب و خشم و نفرت خداست، وقتى برجا مى‏ماند كه انسان از گناه آشاميدن مايع مست كننده، و قمار، و به كارگرفتن كارهاى بيهوده، و بيان عيوب مردم، و همنشينى با متهمين به گناه بپرهيزد، و اگر دچار تسويل نفس، و وسوسه‏هاى شياطين باطنى و ظاهرى شود، و دامن به اين گناهان بيالايد، با دست‏خود آن پرده‏ها و حجاب‏ها و موانع را پاره مى‏كند، و راه را براى فرود آمدن بلا و مصيبت و خوارى و عذاب بر خود هموار و باز مى‏كند.
هر كه در اين درد گرفتار نيست
يك نفسش در دو جهان يار نيست
هر كه دلش ديده بينا نيافت
ديده او محرم ديدار نيست
هر كه از اين واقعه بوئى نبرد
جز به صفت صورت ديوار نيست
اى دل اگر دم زنى از سر عشق
جاى تو جز آتش و جز دار نيست
آن كه سزاوار در گلخن است
در حرم شاه سزاوار نيست
پرده پندار بسوز و بدان
در دو جهانت‏به از اين كار نيست.

[R A H A]

پى‏نوشت‏ها:
________________________________________
1. بقره، آيه 279.
2. نساء، آيه 10.
3. اصول كافى، ج 3، ص 378.
4. نساء، آيه 31.
5. اصول كافى، ج 3، ص 370.
6. شورى، 30.
7. اصول كافى، ج 3، ص 374.
8. همان، ص 377.
9. همان، ص 381.
10. چاپ مكتبه مفيد، ص 256.
11. مائده، 90.
12. بقره، 219.
13. وسائل الشيعه، ج 12، كتاب تجارت، باب 84.
14. همان، ج 17، ابواب نوشيدنى‏هاى حرام، باب 9.
15. همان، باب 12.
16. گناهان كبيره، ج 1، ص 256.
17. همان، ص 268.
18. بقره، 216.
19. اصول كافى، ج 4، ص 57.
20. همان، ص 82.
21. همان.
22. همان، ص 87.
23. همان، ص 88.
24. محجةالبيضاء، ج 3، ص 288.

[R A H A]

یکی از سرمایه های گران قدر و بی مانند در فرهنگ شیعه، برای راه یابی انسانها به کمال واقعی،

دعا و راز و نیاز است

که از زبان پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ و ائمه اطهار ـ علیهم السّلام ـ نقل شده است.

دعای کمیل از شور انگیزترین و پر محتواترین معارف اسلامی است

که حضرت خضر آن دعا را به امیر المومنین ـ علیه السّلام ـ داده و آن حضرت به کمیل بن زیاد نخعی تعلیم نمودند.

در این دعا بهترین روش برای تربیت فرد و جامعه بیان شده است.

و در عظمت سند این دعا همین بس که علمای رجال وقتی به کمیل می رسند می گویند:

کمیل کسی است که دعای پرمحتوای معارف اسلامی از او مشهور است و از زبان حضرت علی ـ علیه السّلام ـ نقل شده است.[۱]