فهرست خطبه ها و حکمت های نهج البلاغه

[R A H A]

خطبه 134
[12] از سخنانی است که امام ( ع ) فرموده هنگامی که عمر با امام
برای رفتن به جنگ روم مشورت کرد چنين فرمود : [13] خداوند به پيروان اين
دين وعده داده و بر عهده گرفته که اسلام را سربلند و نقاط ضعف آنها را
برطرف سازد . [1] آن کس که آنان را در آن هنگام که اندک بودند ياری کرد
و در آن موقع که در اثر کمی نفرات نمي توانستند از خود دفاع کنند از
آنها دفاع نموده هم او زنده است . هرگز نمي ميرد . [2] ولی تو اگر شخصا به
سوی دشمن حرکت کنی و مغلوب گردی [3] برای شهرهای دوردست مسلمانان پناهی
نمي ماند [ و اگر تو در ميدان جنگ کشته شوی پيش از آن که مردم با
ديگری بيعت کنند ] کسی نيست که به او مراجعه کنند . [4] پس مرد
جنگ آزموده ای را به سوی آنها بفرست و گروهی که مشکلات و سختيهای
جنگ ها را ديده اند و خيرخواه و نصيحت پذيرند با او همراه ساز [5] پس
اگر خداوند پيروزی داد همان است که تو مي خواهی . و اگر نشد تو مدافع
مردم و پناه آنها خواهی بود [ و در سنگر پشت جبهه قرار خواهی داشت ]

[R A H A]

خطبه 135
[6] يکی از سخنانی است که امام ( ع ) فرموده هنگامی که مشاجره ای بين
امام ( ع ) و عثمان درگرفت مغيره ابن اخنس به عثمان گفت من به
جای تو پاسخ گوی او خواهم بود . امام ( ع ) به مغيره فرموده : [7] ای پسر
لعين ابتر و ای درخت بي ريشه و شاخه [8] تو به حساب من مي رسی ؟ بخدا
سوگند خدای به کسی که تو ياورش باشی عزت نمي دهد و کسی که دستش را
بگيری از جای بپانخواهدخاست [9] بيرون شو خدای خير را از تو دور سازد
سپس هر چه مي خواهی کوشش کن خداوند تو را باقی نگذارد اگر از آن چه
مي توانی فروگذار کنی .

[R A H A]

خطبه 136
[1] از سخنانی است که امام ( ع ) در مورد بيعت فرموده . [2] بيعت شما با
من بي مطالعه و ناگهانی نبود و کار من و شما يکسان نيست [3] من شما را
برای خدا مي خواهم و شما مرا برای خويشتن . [4] ای مردم به من برای اصلاح
خودتان کمک کنيد . بخدا سوگند داد مظلوم را از ظالم مي گيرم [5] و افسار
ظالم را مي کشم تا وی را به آبخور گاه حق وارد سازم اگر چه مايل به اين
کار نباشد .

[R A H A]

خطبه 137
[6] سخنی است که امام ( ع ) درباره بيعت طلحه و زبير فرموده [7] بخدا
سوگند هيچ ايراد منطقی بر من نداشتند انصاف را بين من و خود مراعات
ننمودند [ و کسی را به داوری نطلبيدند ] [8] آنها حقی را مطالبه مي کنند
که خود ترکش کرده اند و انتقام خونی را مي خواهند که خود ريخته اند اگر
من در ريختن اين خون شريکشان بودم [9] آنها نيز از آن سهمی دارند و اگر
خودشان تنها اين خون را ريخته اند اين انتقام را بايد از خود بگيرند .
[10] نخستين مرحله عدالت برای آنان آن است که خود را محکوم کنند من
بينائی خويش را به همراه دارم [11] چيزی را بر کسی مشتبه نکرده ام و چيزی
بر من نيز مشتبه نشده است . آنها گروهی سرکش و ستمگرند که بعضی از
بستگان پيامبر و همسر او را با خود همراه کردند . [12] و کار را بر مردم
مشتبه ساختند با اين که حقيقت امر روشن است و باطل از ريشه کنده شده
[1] و زبانش از حرکت بر ضد حق افتاده به خدا سوگند حوضی برايشان از
آب پر سازم که تنها خود بتوانم آبش را بکشم [2] از آن سيراب برنگردند و
پس از آن ديگر آب ننوشند [ مفهوم اين ضرب المثل آن است که : نقشه ای
برای آنها طرح کنم که راه فرار از آن را نداشته باشند ] . [3] قسمت ديگر
از اين سخن همچون شتران و گوسفندان که به فرزندان خود روی آورند به
سوی من روی آورديد . می گفتيد : [4] بيعت بيعت من دستم را مي بستم و
شما آن را مي گشوديد من آن را از شما برمي گرفتم شما به سوی خود
مي کشيديد . [5] بار خدايا آن دو [ طلحه و زبير ] از من بريدند و به من
ستم نمودند بيعتم را شکستند و مردم را بر من شوراندند [6] خداوندا بيعتی
را که از مردم مي گيرند بي فرجام کن و کارهائی را که ترتيب داده اند
استحکام نبخش و آنها را به آرزوهائی که برای آن دست و پا مي کنند
مرسان [7] من پيش از جنگ از آنها خواستم که بازگردند و انتظار بازگشتشان
را مي کشيدم ولی آنها پشت پا به نعمت زدند و دست رد بر سينه عافيت
گذاردند

[R A H A]

خطبه 138
[8] يکی از خطبه های امام که به حوادث مهم آينده اشاره مي کند [9] او
خواسته ها را تحت الشعاع هدايت الهی قرار مي دهد هنگاميکه مردم هدايت
را تحت الشعاع خواسته های خويش قرار دهند [10] و آن هنگام که مردم قرآن را
به رای و خواسته های خود تفسير کنند او آراء و نظرات را از قرآن
مي گيرد و تابع آن مي سازد . [11] قسمت ديگری از اين خطبه جنگ همچون شيری
خشمگين که دندانهايش آشکار شده به شما روی آورد [12] پستانهايش پر از شير
است نوشيدنش شيرين و سرانجامش تلخ آگاه باشيد فردا فردائی که
مرکز حوادث است 000 [1] کسی بر شما حکومت خواهد کرد که از غير خاندان
حکومتها است او عمال و رؤسای حکومتها را بر اعمال بدشان کيفر خواهد
داد [2] زمين ميوه های دلش [ طلا و نقره ها و معادنش ] را برای او خارج
خواهد ساخت کليدهايش را تسليم وی خواهد نمود [3] آن وقت عدالت گستری و
روش پيامبر در عدالت را به شما نشان خواهد داد و کتاب و سنت که
پيش از او مرده اند زنده خواهد ساخت . [4] قسمت ديگر از اين خطبه گويا
او را مي بينم که ندا را از شام بلند کند پرچمهايش را در اطراف کوفه
به اهتزاز درآورد [5] و همانند شتران خشمگين به سوی آن رومي آورد زمين را
با سرها فرش مي کند [6] دهانش باز گام هايش سنگين جولان او وسيع [7] و صولت
او عظيم است . به خدا سوگند شما را در اطراف زمين پراکنده سازد [8] تا
آنجا که جز تعداد کمی . از شما همچون بقايای سرمه در چشم باقی نماند
اين وضع همچنان ادامه دارد [9] تا آنگاه که عقل و فکر از دست رفته عرب
بازگردد پس بايد همچنان ملازم سنن جاودانه اسلام [10] و آثار آشکار و
اطلاعات گذشته نزديکی که ميراث نبوت بر آن قرار دارد باشيد . [11] آگاه
باشيد شيطان راههای خويش برايتان آسان جلوه مي دهد تا از او پيروی
کنيد .

[R A H A]

خطبه 139
[12] سخنی است که امام ( ع ) هنگام شوری فرموده [13] هيچ کس سريعتر از من به
اجابت دعوت حق صله رحم احسان و بخشش فراوان نشتافته است [14] پس سخنم
را بشنويد و گفته هايم را حفظ کنيد ممکن است بعد از امروز [15] در مورد اين
امر [ خلافت ] با چشم های خود ببينيد که شمشيرها از نيام بيرون آمده .
و به پيمانها خيانت شده است [16] تا آنجا که بعضی از شما امام و پيشوای
گمراهان و پيرو جاهلان خواهيد گشت

[R A H A]

خطبه 140
[1] از سخنانی است که امام در مورد نهی از غيبت مردم فرموده [2] سزاوار
است کسانی که از عيوبی پاکند و از آلودگی به گناهان سالمند [3] به
گنهکاران و اهل معصيت ترحم کنند همواره در سپاس و شکر خداوند باشند
[4] و اين سپاس آنان را از پرداختن به عيبجوئی ديگران مانع گردد .چرا
و چگونه آن عيبجو عيب برادر خويش را مي گيرد و او را به بلائی که
گرفتار شده است سرزنش مي کند ؟ [5] مگر به ياد ستر و پوششی که خداوند بر
گناهان او افکنده نيفتاده ؟ و توجه ندارد که خداوند بر بزرگتر از
گناهی که بر ديگران عيب مي گيرد در مورد او پوشش افکنده است ؟ [6] چگونه
ديگری را بر گناهی مذمت مي کند که خود همانند آن را مرتکب شده ؟ و
اگر به آن آلوده نشده [7] [ شايد ] معصيت ديگری کرده که از آن بزرگتر
است [8] به خدا سوگند حتی اگر خداوند را در گناهان بزرگ عصيان نکرده و
تنها گناه صغيره انجام داده همين جراتش بر عيبجوئی مردم گناه بزرگتری
است [9] ای بنده خدا در عيب و مذمت هيچکس بر گناهش عجله مکن شايد
خداوند او را آمرزيده باشد . [10] و نيز بر گناه کوچکی که خود انجام
داده ای ايمن مباش شايد به خاطر آن کيفر بينی بنابراين هر کدام از شما
که از عيب ديگران آگاه است [11] به خاطر آنچه از عيب خود مي داند بايد از
عيبجوئی ديگران خودداری کند و شکر و سپاس اين موهبت که او از اين
عيوب پاک است وی را مشغول دارد .

[R A H A]

خطبه 141
[12] از سخنان امام ( ع ) که در آن از شنيدن غيبت نهی کرده و به راه
شناخت حق از باطل اشاره نموده است [13] ای مردم آن کس که از برادرش
اطمينان و استقامت در دين و درستی راه و رسم را مشاهده کند [1] بايد به
سخنانی که اين و آن درباره او مي گويند گوش فراندهد آگاه باشيد گاهی
تيرانداز تيرش به خطا مي رود [ و حدس و گمان مردم گاهی نادرست است ]
[2] سخن باطل فراوان گفته مي شود ولی سخنهای باطل نابود خواهد شد و
خداوند شنوا و گواه است . [3] بدانيد بين حق و باطل بيش از چهار انگشت
فاصله نيست [4] از امام عليه السلام درباره اين سخن پرسش شد انگشتانش
را کنار هم گذارد و ميان گوش و چشم خود قرار داد سپس فرمود : [5] باطل
آن است که بگوئی شنيدم و حق آن است که بگوئی ديدم

[R A H A]

خطبه 142
[6] از سخنانی است که امام ( ع ) درباره نيکی به کسانيکه استحقاق آن را
ندارند فرموده است : [7] برای کسی که نيکی را در غير مورد و در اختيار
غير اهلش قرار مي دهد [8] بهره ای جز ستايش لک يمان و ثناگوئی اشرار و
گفتار [ تملق آميز ] نادانان نيست [9] و اينها نيز تا هنگامی است که به
آنها بخشش مي کند : [ آنها مي گويند ] راستی چه دست سخاوتمندی دارد
در حاليکه از بخشش به آنچه در راه خدا است بخل مي ورزد . [10] موارد
کارهای نيک [11] بنابراين کسی که خداوند به او ثروتی بخشيده بايد پيوند
خويشاوندی را برقرار سازد [ و صله رحم کند ] از ميهمانان [ شايسته ] به
خوبی پذيرائی کند [12] اسيران را آزاد سازد و به فقراء و بدهکاران کمک دهد
[13] و بايد به خاطر رسيدن پاداش الهی در برابر پرداخت حقوق متعلق به
ثروتش و مشکلاتی که در اين راه به او مي رسد شکيبا باشد . [14] چه اين که
بدست آوردن اين خصال نيک موجب شرافت و بزرگی در دنيا و درک فضائل
سرای ديگر خواهد شد . انشاءالله

[R A H A]

خطبه 143
[1] از خطبه های امام ( ع ) که درباره طلب باران ايراد فرموده و در آن
توجه داده است که هرگاه باران از مردمی گرفته شد بايد به درگاه رحمت
خداوند استغاثه کنند . [2] آگاه باشيد اين زمينی که شما را در بر مي گيرد
و آسمانی که بر شما سايه مي افکند هر دو مطيع فرمان پروردگار شمايند .
[3] اين دو برکات خود را به شما نه به خاطر ترس و نه برای تقرب به شما
[4] و يا انتظار نيکی از شما مي بخشند بلکه آنها مامور رساندن منفعت به
شما هستند [5] و اطاعت [ فرمان حق ] نموده اند به آنها دستور داده شده که
به مصالح شما قيام نمايند و آنها چنين کردند [6] خداوند بندگان خويش را
به هنگامی که کارهای بد انجام مي دهند با کمبود ميوه ها و جلوگيری از
نزول برکات [7] و بستن در گنجهای خيرات به روی آنان آزمايش مي کند
اين آزمايش به خاطر اين است که توبه کاران توبه کنند و کسيکه بايد
دست از گناه بکشد خودداری [8] و پندپذيران پند گيرند و آنکه از گناه
مي ترسد از انجام کار خلاف بازايستد . خداوند پاک و منزه استغفار را
[9] سبب فراوانی روزی و رحمت بر خلق قرار داده است : چنانکه فرموده
است : از پروردگار خود آمرزش بخواهيد [10] که آمرزنده است برکات
خويش را از آسمان بر شما فرومي بارد و با بخشش ثروت و فرزندان شما
را تقويت مي کند. [11] و باغستانها و نهرهای آب در اختيار شما مي گذارد
رحمت خدای بر آن کس که به استقبال توبه بشتابد [12] از خطاهای خود
پوزش طلبد [ و قبل از پايان زندگی عمل صالح کند ] و بر مرگ پيشی
گيرد . [13] بار خداوندا ما از خانه ها و زير پوششها پس از شنيدن ناله
حيوانات و صدای دلخراش کودکان بيرون آمده ايم [14] با اشتياق به رحمتت و
اميد به فضل و نعمتت [15] و خوف از عذاب و کيفرت به سوی تو شتافته ايم
بار پروردگارا بارانت را بر ما ببار و ما را مايوس برمگردان
000 [1] و با خشک سالی و قحطی ما را هلاک مساز و در اثر اعمال
ناشايسته ای که بي خردان ما انجام داده اند ما را مواخذه مفرما [2] يا ارحم
الراحيمن بارالها ما به سوی تو آمده تا از چيزهائی شکايت به درگاهت
آوريم که از تو پنهان نيست [3] به هنگامی آمده ايم که مشکلات طاقت فرسا
ما را مجبور ساخته [4] خشکسالی و قحطی ما را به اين وضع درآورده و نيازهای
پيچيده ما را خسته کرده و پي درپی فتنه های سخت دامان ما را فروگرفته .
[5] پروردگارا از تو تقاضا داريم که ما را نوميد برمگردانی با حزن و اندوه
سخت ما را به خانه بازنفرستی [6] ما را به گناهانمان مواخذه نکنی و ما
را به اعمالمان مقايسه ننمائی [7] پروردگارا باران برکات و رزق و
رحمتت را آن چنان بر ما بفرست که ما و سرزمين های ما همه را فراگيرد
و ما را با آبی نافع و سودمند و رويا ننده سيراب گردان [8] آن چنان که
آن چه را خشک شده باز بروياند و آن چه را مرده زنده گرداند .
[9] آبی بسيار پر نفع بس گياه آور که تپه ها و کوهها را سيراب رودخانه ها
را به راه اندازد [10] درختان را پر برگ و قيمت ها را پائين آورد . تو
بر آن چه بخواهی قادری [ انک علی ما تشاء قدير ]