3 1- حضور قلب
اولین پیشوای شیعیان; امیرمؤمنان علیه السلام در این باره می فرماید:
لا یقبل الله دعاء قلب لاه; خداوند دعای دلی که غافل و سرگرم باشد را نمی پذیرد.» (35)
از امام صادق علیه السلام نیز روایت شده است که فرمود:
«اذا دعوت الله فاقبل بقلبک; هرگاه خواستی دعا کنی توجه قلبی داشته باش.» (36)
14 - بالا بردن دست ها
بلند کردن دست ها به طرف آسمان در هنگام دعا نیز از آداب نیایش بوده، در ایجاد حالت معنوی و روحی بسیار مؤثر است. امام حسین علیه السلام فرمود: وقتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دعا می کردند، دست هایشان را بلند می کردند همانند مسکینی که چیزی طلب می کند.» (37)
امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه شریفه «فما استکانوا لربهم و ما یتضرعون » (38) (39) فرمودند: «التضرع رفع الیدین بالدعاء; تضرع، یعنی دست ها را هنگام دعا بلند کردن.»
15 - گفتن ماشاءالله در پایان دعا
از امام صادق علیه السلام روایت است که فرمود:
«ما من رجل دعا فختم دعائه بقول ماشاء الله لا قوة الا بالله الا اجیب صاحبه; کسی نیست که دعای خود را با جمله ماشاء الله لا قوة الا بالله ختم کند، مگر آن که دعایش مستجاب شود.» (40)
آداب بعد از نیایش
1 - تکرار دعا و نیایش
دعا چه اجابت شود و چه نشود، شایسته است انسان همواره بر آن مداومت داشته باشد. آن هایی که تنها هنگام مشکلات رو به خدا آورده و در هنگام آسایش و راحتی به فکر سخن گفتن با خدا نیستند، از اجابت پروردگار دور خواهند بود.
خداوند از انسان هایی که تنها هنگام سختی ها خدا را می خوانند و هنگام رفع گرفتاری او را فراموش می کنند، مذمت کرده و می فرماید:
«و اذا مس الانسان ضر دعا ربه منیبا الیه ثم اذا خوله نعمة منه نسی ما کان یدعوا الیه من قبل »; (41) « و چون به انسان آسیبی رسد، پروردگارش را - در حالی که به سوی او بازگشت کننده است - می خواند; سپس چون او را از جانب خود نعمتی عطا کند، آن [مصیبتی] را که در رفع آن پیشتر به درگاه او دعا می کرد، فراموش می نماید.»
در آیه ای دیگر، آن ها را این گونه سرزنش می کند:
«و اذا مس الانسان الضر دعانا لجنبه او قاعدا او قائما فلما کشفنا عنه ضره مر کان لم یدعنا الی ضر مسه »; (42) « و چون انسان را آسیبی رسد، ما را - در همه حال - در حال به پهلو خوابیده یا نشسته یا ایستاده - می خواند و چون گرفتاریش را برطرف کنیم چنان می رود که گویی ما را برای گرفتاریی که به او رسیده نخوانده است.»
2 - کشیدن دست ها به صورت
یکی از آداب پس از دعا، کشیدن دست ها به سر و صورت است. امام صادق علیه السلام فرمودند:
«ما ابرز عبد یده الی الله العزیز الجبار الا استحیی الله - عز و جل - ان یردها صفرا فاذا دعا احدکم فلا یرد یده حتی یمسح علی وجهه و راسه; هیچ بنده ای دستش را به سوی خدا نگشاید مگر این که خدا را شرم آید که آن را تهی برگرداند، پس هنگامی که یکی از شما دعا می کند دست خود را بر نگرداند مگر اینکه بر سر و روی خود بکشد.» (43)
3 - گفتن آمین
امام صادق علیه السلام فرمود:
«الداعی و المؤمن فی الاجر شریکان; (44) دعاکننده و آمین گو در اجر و ثواب شریک هستند.»
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)