تاريخچه مطالعات منابع آب کارستي در ايران
وجود چاه هاي قديمي در تشکيلات آهکي در بعضي از نقاط ايرانبه ويژه در حوالي شيراز نشانه اي از توجه ايرانيان قديم به وجود منابع آبي با ارزش در دل کارست ها و بهره برداري از آن است. به اين چاه ها که در عهد باستان حفر شده است، عموماً چاه هاي گبري گويند. اما مشکلات فني و عدم امکانات کافي در آن زمان، در محدوديت توسعه شناخت و بهره برداري از اين منابع با اهميت، نقش موثري داشته است.
از آنجايي که بعضي از دشت هاي کشور به ويژه در مناطق جنوبي محدوديت هايي از نظر بهره برداري از آب به لحاظ سازنده هاي زمين شناسي دارد، سازندهاي غير آبرفتي (کارست ها) در سال هاي اخير مورد توجه قرار گرفته است.
اهميت منابع کارستي ايران
الف) از لحاظ حجم ذخاير و ميزان آبدهي:
مطالعاتي که تاکنون درباره منابع آبهاي کارستي صورت گرفته، در همه جا اميد بخش بوده است. بهترين نوع کارست ها در ارتفاعات زاگرس، به ويژه در قسمت جنوبي آن وجود دارد. در کارست ها به منابعي برخورده اند که حجم آب آنها مي تواند به اندازه حجم سد درودزن يا سد کر فارس باشد. متوسط آبدهي چاه هاي عميق حفر شده در نواحي زاگرس جنوبي م***** از 80 ليتر در ثانيه و آبدهي برخي از آنها بيش از 120 ليتر در ثانيه است. در ناحيه جنوب و غرب ايران، سري هاي شناخته شده اي از آهک ها وجود دارد که با حفاري هاي متعدد در آنها، نتايج حيرت انگيز از لحاظ منابع آبي بدست آمده است. بهره برداري از اين منابع که غالباً در حاشيه اکثر دشت هاي بزرگ و کوچک ناحيه پراکنده است، مي تواند جوابگوي بسياري از مسائل در زمينه تأمين آب کافي و قابل مصرف در دورترين نقاط اين نواحي باشد.
سازندهاي کارستي قسمت اعظم آبخانه هاي مملکت را تشکيل مي دهد و گسترش آنها به ويژه در مناطقي است که پتانسيل هاي آبرفتي ناچيز و يا از نظر کيفيت، مطلوب نيست.
امروزه اهميت منابع آب کارستي به خصوص در نقاط يا دشت هائي بيشتر احساس مي شود که آبرفت هاي آنجا جوابگوي نيازهاي آبي منطقه نيست و يا به علت شوري آب، نتوان از آنها استفاده کرد.
ب) اهميت از لحاظ تأمين آب شهرها و غيره:
امروزه با حفر چاه هاي متعدد در منابع کارستي، آب براي بسياري از نقاط مسکوني به ويژه نواحي جنوبي کشور که از لحاظ اين ماده حياتي در مضيقه هستند تأمين شده است.
استفاده از اين آب، تأثير بسيار زيادي در بهبود وضع آب نقاط دورافتاده و کم آب داشته است. به عنوان مثال در استانهاي فارس و بوشهر و همچنين بندر عباس و مشهد و ديگر نقاط، با حفر چاه هاي عميق در تشکيلات کارستي مناطق دور يا نزديک ميليون ها متر مکعب آب براي رفع نيازمندي هاي مردم تأمين شده و ميزان بهره برداري از اين منابع در حال افزايش است تا از اين طريق براي نقاطي که آب جاري سطحي ندارد و يا کم دارد و يا قابل مصرف نيست و همچنين آب طبقات آبرفتي آنجا شور و غير قابل مصرف است، آب لازم تأمين گردد. به موجب مطالعات انجام شده در شيراز تا 40 ميليون متر مکعب و در مشهد تا 20 ميليون متر مکعب و در بوشهر تا 50 ميليون متر مکعب آب مي توان از منابع کارستي به دست آورد و در زاگرس جنوبي مقدار قابل توجهي از آب منابع آهکي را به کشاورزي اختصاص داد.