ادامه نسل انسان چگونه بود؟ هابیل و قابیل با چه کسی ازدواج کرده اند؟
بر اساس منابع روائی و تاریخی نسل فعلی انسان نه از هابیل است و نه از قابیل، بلکه از فرزند دیگر حضرت آدم به نام شیث یا هبة الله است.
اما دربارۀ ازدواج فرزندان آدم در ميان دانشمندان اسلامي دو نظريه وجود دارد و هر كدام براي خود دلايلي از قرآن و روايات ذكر كردهاند كه در اين جا به طور گذرا به آن دو نظريه اشاره ميگردد:
1. برادر با خواهر ازدواج کرده است و چون در آن زمان هنوز قانون تحريم ازدواج خواهر و برادر از طرف خداوند قرار داده نشده بود و راهي هم براي بقاي نسل بشر غير از اين راه وجود نداشت، از اين جهت اشکالی وارد نیست.
2. چون ازدواج فرزندان آدم با يكديگر ممكن نبوده، آنان با دختراني از نژاد و نسل ديگر كه در روي زمين بودند ازدواج كردند، بعداً كه فرزندان آنها با هم پسر عمو شدند زناشويي ميان خود آنان صورت پذيرفت. اين نظر را نيز بعضي از روايات تأييد ميكنند؛ زيرا نسل آدم نخستين انسان روي زمين نبوده، بلكه پيش از او نيز انسانهايي در زمين زندگي ميكردهاند.[i]
البته به نظر می رسد که نظریۀ اوّل با ظاهر قرآن سازگارتر باشد.
[i] نک: پاسخ به پرسشهاي مذهبي، مكارم شيرازي، ناصر، ص 453، پژوهشكده تحقيقات اسلامي، پرسش؛ لطفاً جريان ازدواج هابيل و قابيل را به طور مختصر توضيح داده و بگویید چگونه آنها با خواهر خود ازدواج كردهاند؟
منابع روائی و تاریخی، استمرار نسل انسان را از طریق فرزند سوم حضرت آدم که به نام شیث یا هبة الله که وصی آدم و ولی عهد او بوده، می دانند؛ چون هابیل به دست قابیل کشته شد و قابیل که در اثر عصیان و گناه مطرود شده بود، به دنبال فسق و فجور رفت و فرزندان و نسل او نیز که دنباله رو اعمال و افکار او بودند، در اثر عصیان و طغیان در حاثۀ طوفان نوح همه از بین رفتند.[1]
اما مسئلۀ ازدواج فرزندان آدم از مباحث بحث انگيزي است كه در جوامع روائي ما، احاديث متعارض و مختلفي را به خود اختصاص داده است.
عده ای با استفاده از آيۀ 1 سورۀ نساء[2]، معتقدند: كه تكثير نسل فرزندان آدم (ع) تنها از طريق آدم و همسرش صورت گرفته و موجود ثالثي در آن دخالت نداشته است.
لازمۀ اين سخن آن است كه فرزندان آدم (ع) (به صورت برادر و خواهر) با هم ازدواج كرده باشند؛ زيرا اگر آنها با نژاد و همسران ديگري ازدواج كرده باشند، فرمايش خدا "منهما" (از آن دو) صادق نخواهد بود.
اين موضوع در احاديث متعددي وارد شده است و زياد هم جاي تعجب نيست، چه اين كه طبق استدلالي كه در بعضي احاديث از ائمۀ معصومين (ع) نقل شده، اين ازدواج مباح بوده است؛ زيرا هنوز حكم تحريم ازواج خواهر و برادر نازل نشده بود.
بديهي است ممنوعيت يك كار، بسته به اين است كه از طرف خداوند تحريم شده باشد. چه مانعي دارد كه ضرورتها و مصالحي ايجاب كند كه در بعضي زمانها مطلبي جایز باشد و بعدا تحريم گردد؟
در احتجاج آمده است، امام سجاد (ع) در گفت و گويى كه با مردى قرشى داشته، می فرماید: هابيل با لوزا خواهر همزاد قابيل ازدواج كرد و قابيل با اقليما، همزاد هابيل، راوى مىگويد: مرد قرشى پرسيد: آيا هابيل و قابيل خواهران خود را حامله كردند؟ فرمود: آرى، مرد عرضه داشت اين كه عمل مجوسيانِ امروز است، راوى مىگويد: حضرت فرمود: مجوسيان اگر اين كار را مىكنند و ما آن را باطل مىدانيم براى اين است كه بعد از تحريم خدا آن را انجام مىدهند، آن گاه اضافه نمود: منكر اين مطلب نباش براى اين كه درستى اين عمل در آن روز و نادرستيش در امروز حكم خدا است كه چنين جارى شده، مگر خداى تعالى همسر آدم را از خود او خلق نكرد؟ در عين حال مىبينيم كه او را بر وى حلال نمود، پس اين حكم شريعت آن روز فرزندان آدم و خاص آنان بوده و بعدها خداى تعالى حكم حرمتش را نازل فرمود.[3]
ولی در مقابل عده ای به جهت این که در احاديث ديگري تصريح شده است که فرزندان آدم هرگز با هم ازدواج نكردهاند،[4] معتقدند كه آنها با دخترانی که از نسل انسان های دیگری بودند ازدواج نمودند، چون بر اساس منابع روائی قبل از حضرت آدم انسان های دیگری روی زمین زندگی می کردند.[5] مطالعات علمي نيز نشان ميدهد كه انسان احتمالا از چند ميليون سال قبل در كره زمين زندگي ميكرده است، در حالي كه از تاريخ خلقت حضرت آدم تاكنون زمان زيادي نميگذرد. بنابر اين بايد قبول كنيم قبل از آدم، انسانهاي ديگري ميزيستهاند كه به هنگام پيدايش آدم در حال انقراض بودهاند، چه مانعي دارد كه فرزندان آدم باقيمانده يكي از نسلهاي پيشين ازدواج كرده باشند؟
ولي اين احتمال با ظاهر آيۀ فوق چندان سازگار نيست، و ازنظر قوانین اصول فقه در صورتی که احاديث با هم متعارض باشند، باید بسراغ احادیثی رفت که موافق با آيات قرآن اند.
نتيجه اين كه نظريۀ اوّل با ظاهر قرآن سازگارتر است، چنان كه علامه طباطبائي، صاحب تفسير الميزان، احتمال اوّل را تقويت و قبول ميفرمايند.[6] براي اطلاعات بيشتر ميتوانيد به تفاسير: الميزان، ج 4، ص 245 به بعد ، برهان و درالمنثور و كتابهاي قصص انبيا مراجعه بفرماييد.[7]
[1] قال سالم بن أبي الجعد لما قتل هابيل مكث آدم سنة حزينا لا يضحك ثم أتى فقيل حياك الله و بياك أي أضحكك قالوا و لما مضى من عمر آدم مائة و ثلاثون سنة و ذلك بعد قتل هابيل بخمس سنين ولدت له حواء شيثا و تفسيره هبة الله يعني أنه خلف من هابيل و كان وصي آدم و ولي عهده و أما قابيل فقيل له اذهب طريدا شريدا فزعا مذعورا لا يأمن من يراه و ذهب إلى عدن من اليمن فأتاه إبليس فقال إنما أكلت النار قربان هابيل لأنه كان يعبدها فانصب أنت أيضا نارا تكون لك و لعقبك فبنى بيت نار و هو أول من نصب النار و عبدها و اتخذ أولاده آلات اللهو من اليراع و الطنبور و المزامير و العيدان و انهمكوا في اللهو و شرب الخمر و عبادة النار و الزنا و الفواحش حتى غرقهم الله أيام نوح بالطوفان و بقي نسل شيث. بحارالأنوار، ج 11، ص 220.
[2]"خلقكم من نفس واحده و خلق منها زوحها و بث منهما رجالا كثيرا و نساءا" اي مردم! از پروردگارتان بپرهيزيد كه همه شما را از يك انسان آفريد و همسر او را (نيز) از جنس او آفريد، و از آن دو، مردان و زنان فراواني (در روي زمين) منتشر ساخت.
[3] تفسير الميزان، ترجمه، ج 4، ص 236.
[4] [علل الشرائع] ابْنُ الْوَلِيدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِيسَ وَ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ مَعاً عَنِ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ ابْنِ نُوَيْهِ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كَيْفَ بَدَأَ النَّسْلُ مِنْ ذُرِّيَّةِ آدَمَ ع فَإِنَّ عِنْدَنَا أُنَاساً يَقُولُونَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَوْحَى إِلَى آدَمَ ع أَنْ يُزَوِّجَ بَنَاتِهِ مِنْ بَنِيهِ وَ إِنَّ هَذِهِ الْخَلْقَ كُلَّهُمْ أَصْلُهُ مِنَ الْإِخْوَةِ وَ الْأَخَوَاتِ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع سُبْحَانَ اللَّهِ وَ تَعَالَى عَنْ ذَلِكَ عُلُوّاً كَبِيراً يَقُولُ مَنْ يَقُولُ هَذَا إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ أَصْلَ صَفْوَةِ خَلْقِهِ وَ أَحِبَّائِهِ وَ أَنْبِيَائِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُسْلِمَاتِ مِنْ حَرَامٍ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ مِنَ الْقُدْرَةِ مَا يَخْلُقُهُمْ مِنَ الْحَلَالِ وَ قَدْ أَخَذَ مِيثَاقَهُمْ عَلَى الْحَلَالِ وَ الطُّهْرِ الطَّيِّبِ وَ اللَّهِ لَقَدْ تَبَيَّنَت.
[5] توحيد، ص 277 ح 2 طبع طهران، شرح نهج البلاغة، ابن ميثم، ج 1، ص 173؛ خصال، ج 2، ص 652 ح 54؛ همان، ج 2 ، ص 639 ح 14؛ همان، ج 2 ، ص 358 ، ح 45. برای آگاهی بیشتر، نک: نمایۀ، عمر نوع بشر از منظر قرآن و کتاب مقدس، سؤال 516 (سایت: ۵۶۳).
[6]تفسير نمونه، ج 3، ص 244 - 249، با اقتباس؛ تفسير الميزان، ج 4، ص 245 - 253، با اقتباس، چاپ بنياد علمي علامه طباطبائي.
[7] نک: مركز واحد پاسخ به سؤالات دفتر تبليغات اسلامي، پرسش؛ تكثير نسل انسان با وجود دو برادر در بدو آفرينش (هابيل و قابيل) چگونه صورت پذيرفته است؟
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)