غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

چه کسانند که در قصد دل ریش کسانند

با من خسته برآنند که از پیش برانند


می‌کشند از پی خویشم که بزاری بکشندم

که مرا تا نکشند از غم خویشم نرهانند


صبر تلخست و طبیبان ز شکر خندهٔ شیرین

همچو فرهاد بجز شربت زهرم نچشانند


ایکه بر خسته دلان می‌گذری از سرحشمت

هیچ دانی که شب هجر تو چون می‌گذرانند


گر توانی بعنایت نظری کن که ضعیفان

صبر از آن نرگس مخمور توانا نتوانند


چه تمتع بود ارباب کرم را ز تنعم

گر نصیبی بگدایان محلت نرسانند


بجز از مردمک دیده اگر تشنه بمیرم

آبم این طایفه بی روی تو برلب نچکانند


آنچنان بستهٔ زنجیر سر زلف تو گشتم

که همه خلق جهانم ز کمندت نجهانند


عارفان تا که بجز روی تو در غیر نبینند

شمع را چون تو بمجلس بنشینی بنشانند


جز میانت سر موئی نشناسیم ولیکن

عاقلان معنی این نکتهٔ باریک ندانند


خواجو از مغبچگان روی مگردان که ازین روی

اهل دل معتکف کوی خرابات مغانند

[sorna]

چو مطربان سحر چنگ در رباب زنند

صبوحیان نفس از آتش مذاب زنند


بتاب سینه چراغ فلک بر افروزند

ز آب دیده نمک بردل کباب زنند


چو آفتاب ز جیب افق برآرد سر

ز ماه یکشبه آتش در آفتاب زنند


شکنج سنبل طاوس بیکران گیرند

هزار قهقهه چون کبک بر غراب زنند


مغان بساغر می آب ارغوان ریزند

بتان بتنگ شکر خنده بر شراب زنند


بوقت صبح پریچهره‌گان زهره جبین

دم از سهیل شب افروز مه نقاب زنند


بچین طره پرتاب قلب دل شکنند

به تیر غمزهٔ پرخواب راه خواب زنند


ز تاب می چو سمن برگشان برآرد خوی

ز چهره بر گل روی قدح گلاب زنند


بجرعه آب رخ خاکیان بباد دهند

برآتش دل خواجو ز باده آب زنند

[sorna]

ساقیان چون دم از شراب زنند

مطربان چنگ در رباب زنند


گلعذاران به آب دیدهٔ جام

بس که بر جامها گلاب زنند


مهر ورزان به آه آتش بار

دود در دیدهٔ سحاب زنند


صبح خیزان بنغمهٔ سحری

هر نفس راه شیخ و شاب زنند


پسته خندان بفندق مشکین

درشکنج نغوله تاب زنند


چون بگردش در آورند هلال

تاب در جان آفتاب زنند


هر دمم خونیان لشکر عشق

خیمه بر این دل خراب زنند


هر شبم شبروان خیل خیال

حمله آرند و راه خواب زنند


خیز خواجو ببین که سرمستان

در میخانه از چه باب زنند

[sorna]

صوفی اگرش بادهٔ صافی نچشانند

صاحبنظران صوفی صافیش نخوانند


بنگر که مقیمان سراپردهٔ وحدت

در دیر مغان همسبق مغبچگانند


رو گوش کن از زمزمهٔ ناله ناقوس

آن نکته که ارباب خرد واله از آنند


در حلقهٔ رندان خرابات مغان آی

تا یکنفس از خویشتنت باز رهانند


از کعبه چه پرسی خبر اهل حقیقت

کاین طایفه در کوی خرابات مغانند


از مغبچگان می‌شنوم نکتهٔ توحید

و ارباب خرد معنی این نکته ندانند


سر حلقهٔ رندان خرابات چو خواجوست

زان همچو نگینش همه در حلقه نشانند

[sorna]

چو مطربان سحر چنگ در رباب زنند

صبوحیان نفس از آتش مذاب زنند


بتاب سینه چراغ فلک بر افروزند

ز آب دیده نمک بردل کباب زنند


چو آفتاب ز جیب افق برآرد سر

ز ماه یکشبه آتش در آفتاب زنند


شکنج سنبل طاوس بیکران گیرند

هزار قهقهه چون کبک بر غراب زنند


مغان بساغر می آب ارغوان ریزند

بتان بتنگ شکر خنده بر شراب زنند


بوقت صبح پریچهره‌گان زهره جبین

دم از سهیل شب افروز مه نقاب زنند


بچین طره پرتاب قلب دل شکنند

به تیر غمزهٔ پرخواب راه خواب زنند


ز تاب می چو سمن برگشان برآرد خوی

ز چهره بر گل روی قدح گلاب زنند


بجرعه آب رخ خاکیان بباد دهند

برآتش دل خواجو ز باده آب زنند

[sorna]

ساقیان چون دم از شراب زنند

مطربان چنگ در رباب زنند


گلعذاران به آب دیدهٔ جام

بس که بر جامها گلاب زنند


مهر ورزان به آه آتش بار

دود در دیدهٔ سحاب زنند


صبح خیزان بنغمهٔ سحری

هر نفس راه شیخ و شاب زنند


پسته خندان بفندق مشکین

درشکنج نغوله تاب زنند


چون بگردش در آورند هلال

تاب در جان آفتاب زنند


هر دمم خونیان لشکر عشق

خیمه بر این دل خراب زنند


هر شبم شبروان خیل خیال

حمله آرند و راه خواب زنند


خیز خواجو ببین که سرمستان

در میخانه از چه باب زنند

[sorna]

چو مطربان سحر آهنگ زیر و بام کنند

معاشران صبوحی هوای جام کنند


بیک کرشمه مکافات شیخ و شاب دهند

بنیم جرعه مراعات خاص و عام کنند


مرا بحلقهٔ رندان درآورید مگر

بیک دو جام دگر کار من تمام کنند


خوشا بوقت سحر شاهدان عربده جوی

شراب بر کف و آغاز انتقام کنند


اگر نماند به میخانه بادهٔ صافی

بگوی کز لب میگون دوست وام کنند


برآید از دل تنگم نوای نغمهٔ زیر

چو بلبلان سحر خوان هوای بام کنند


بیا که پیش رخت ذره‌وار سجده کنم

چو آفتاب برآید مغان قیام کنند


مرا ز مصطبه بیرون فکند پیر مغان

که کنج میکده صاحبدلان مقام کنند


چو بی تو خون دلست اینک می‌خورد خواجو

چراش باده گساران شراب نام کنند

[sorna]

پای کوبان در سراندازی چو سربازی کنند

پای در نه تا سرافرازان سرافرازی کنند


ناوک اندازان چشم ترکتازت از چه روی

برکمان سازان ابرویت کمین بازی کنند


در هوای گلشن روی تو هر شب تا بروز

عاشقان با بلبل خوش خوان هم آوازی کنند


موکب سلطان عشقت چون علم بر دل زند

در نفس جانها هوای خانه پردازی کنند


چون طناب عنبری بر مشتری چنبر کنی

ای بسا دلها که آهنگ رسن بازی کنند


طره‌های سرکشت کی ترک طراری دهند

غمزه‌های دلکشت کی ترک غمازی کنند


بر سر میدان عشقت چون شود خواجو شهید

نامش آندم عاقلان دیوانهٔ غازی کنند

[sorna]

پری رخان که برخ رشک لعبت چینند

چه آگه از من شوریده حال مسکینند


اگر چه زان لب شیرین جواب تلخ دهند

ولی بگاه شکر خنده جان شیرینند


بخویشتن نتوان دید حسن و منظر دوست

علی الخصوص کسانی که خویشتن بینند


کنون ز شکر شیرین چه برخورد فرهاد

که خسروان جهان طالبان شیرینند


مگر تو فتنه نخیزی و گرنه ز اهل نشست

اگر چه همچو کبوتر اسیر شاهینند


ز چین زلف تو آگاه نیستند آنها

کاسیر طرهٔ خوبان خلخ و چینند


مقامران محبت که پاک بازانند

کجا ز عرصهٔ مهر تو مهره بر چینند


نظر بظاهر شوریدگان مکن خواجو

که گنج معرفتند ار چه بیدل و دینند

[sorna]

اهل دل پیش تو مردن ز خدا می‌خواهند

کشتهٔ تیغ تو گشتن بدعا می‌خواهند


مرض شوق تو بر بوی شفا می‌طلبند

درد عشق تو بامید دوا می‌خواهند


طلب هر کسی از وصل تو چیزی دگرست

بجز ارباب نظر کز تو ترا می‌خواهند


ما چنین سوخته از تشنگی و لاله رخان

آب سر چشمهٔ مقصود ز ما می‌خواهند


روی ننموده ز ما نقد روان می‌جویند

ملک در بیع نیاورده بها می‌خواهند


بسرا مطرب عشاق که مستان از ما

دمبدم زمزمهٔ پرده‌سرا می‌خواهند


آن جماعت که من از ورطه امانشان دادم

این دمم غرقهٔ طوفان بلا می‌خواهند


من وفا می‌کنم و نیستم آگه که مرا

از چه رو کشته شمشیر جفا می‌خواهند


پادشاهان جهان هیچ شنیدی خواجو

که چرا درد دل ریش گدا می‌خواهند