غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

ترکم از غمزه چو ناوک بکمان در فکند

ای بسا فتنه که هر دم بجهان در فکند


کمر ار نکته‌ئی از وصف میانش گویم

خویشتن را بفضولی بمیان در فکند


گر در آن صورت زیبا نگرد صورتگر

قلم از حیرت رویش ز بنان در فکند


تا چرا نرگس مست تو بقصد دل من

هردم از غمزه خدنگی بکمان در فکند


بشکرخنده در آور نه یقین می‌دانم

که دهان تو یقین را بگمان در فکند


باغبانرا چه تفاوت کند ار وقت سحر

بچمن بلبل شوریده فغان در فکند


قلم ار شرح دهد قصه اندوه فراق

ظاهر آنست که آتش بزبان درفکند


نرگس مست تو از کنج صوامع هر دم

زاهدی را بخرابات مغان در فکند


خواجو از شوق لب لعل تو هنگام صبوح

بقدح اشک چو یاقوت روان در فکند

[sorna]

آنکه هرگز نظری با من شیدا نکند

نتواند که مرا بی سر و بی پا نکند


دوش می‌گفت که من با تو وفا خواهم کرد

لیک معلوم ندارم که کند یا نکند


اگر آن حور پری رخ بخرامد در باغ

نبود آدمی آنکس که تماشا نکند


خسرو آن نیست که از آتش دل چون فرهاد

جان فدای لب شیرین شکرخا نکند


گل چو بر نالهٔ مرغان چمن خنده زند

چکند بلبل شب خیز که سودا نکند


هر که را تیغ جفا بردل مجروح زنی

حذر از ضربت شمشیر تو قطعا نکند


چون توانم شدن از نرگس مستت ایمن

کانکه چشم تو کند کافر یغما نکند


گل خیری چو بر اطراف گلستان گذرم

نتواند که رخم بیند و صفرا نکند


هر که احوال دل غرقه بداند خواجو

اگرش عقل بود روی بدریا نکند

[sorna]

گمان مبر که دلم میل دوستان نکند

چرا که مرغ چمن ترک بوستان نکند


کسی که نقد خرد داد و ملک عشق خرید

اگر ز سود و زیان بگذرد زیان نکند


بجان دوست که گنج روان دلی یابد

که او مضایقه با دوستان بجان نکند


شب رحیل خوشا در عماری آسودن

بشرط آنکه جرس ناله و فغان نکند


چه باشد ار نفسی ساربان در این منزل

قرار گیرد و تعجیل کاروان نکند


شهی که بادهٔ روشن کشد بتیره شبان

معینست که اندیشه از شبان نکند


چو خامه هر که حدیث دل آورد بزبان

طمع مدار که سر بر سر زبان نکند


زبان شمع جگرسوز از آن برند بگاز

که از فسرده دلان راز دل نهان نکند


جهان بحال کسی ملتفت شود خواجو

که التفات به نیک و بد جهان نکند

[sorna]

چنانکه صید دل آن چشم آهوانه کند

پلنگ صید فکن قصد آهوان نکند


چو تیر غمزهٔ خونریز در کمان آرد

دل شکستهٔ صاحبدلان نشانه کند


سپاه زنگ چو از چین بنیمروز کشد

شکنج زلف و بناگوش را بهانه کند


هزار دل ز سر شانه‌اش فرو بارد

چو ترک سیم عذارم نغوله شانه کند


بدانکه مرغ دل خسته‌ئی بقید آرد

ز زلف تا فتنه دام و ز خال دانه کند


ازین قدر چه کم آید ز قدر و حشمت شاه

که یک نظر بگدایان خیلخانه کند


اگر بچرخ برافشاند آستین رسدش

کسی که سرمه از آن خاک آستانه کند


کجا رسم بمکانت که پشه نتواند

که در نشیمن سیمرغ آشیانه کند


چو بر زمانه بهر حال اعتمادی نیست

نه عاقلست که او تکیه بر زمانه کند


دل شکستهٔ خواجو چو از میانه ربود

چرا ندیده گناهی ازو کرانه کند

[sorna]

چون سایبان آفتاب از مشک تاتاری کند

روز من بد روز را همچون شب تاری کند


از خستگان دل می‌برد لیکن نمی‌دارد نگه

سهلست دل بردن ولی باید که دلداری کند


زینسان که من دنیا و دین در کار عشقش کرده‌ام

یاری بود کو هر زمان با دیگری یاری کند


تا کی خورم خون جگر در انتظار وعده‌اش

گر می‌دهد کام دلم چندم جگر خواری کند


گویند اگر زاری کنی دیگر نیازارد ترا

سلطان چه غم دارد اگر بازاریی زاری کند


همچون کمر خود را بزر بر وی توان بستن ولی

چون زر نبیند در میان آهنگ بیزاری کند


بر عاشقان خسته دل هر شب شبیخون آورد

چون زورمندست و جوان خواهد که عیاری کند


گو غمزه را پندی بده تا ترک غمازی کند

یا طره را بندی بنه تا ترک طراری کند


خواجو اگر زلف کژش بینی که برخاک اوفتد

با آن رسن در چه مرو کان از سیه کاری کند

[sorna]

ماه من مشک سیه در دامن گل می‌کند

سایبان آفتاب از شاخ سنبل می‌کند


گر چه از روی خرد دور تسلسل باطلست

خط سبزش حکم بر دور تسلسل می‌کند


هرگز از جام می لعلش نمی‌باشد خمار

می پرستی کو ببادامش تنقل می‌کند


راستی را شاخ عرعر می‌درفشد همچو بید

کان سهی سرو روان میل تمایل می‌کند


جادوی چشمش قلم در سحر بابل می‌کشد

سبزی خطش سزا در دامن گل می‌کند


آنکه ما را می‌تواند سوختن درمان ما

می‌تواند ساختن لیکن تغافل می‌کند


گفت اگر کام دلت باید ز وصلم جان بده

می‌دهم گر لعل جان بخشش تقبل می‌کند


در برم دل همچو مهر از تاب لرزان می‌شود

چون فراق آنمه تابان تحمل می‌کند


نرگسش گوید که فرض عین باشد قتل تو

جان برشوة می‌دهم گر این تفضل می‌کند


ای گل ار برگ نوای بلبل مستت بود

باد پندار ار صبا انکار بلبل می‌کند


گر ندارد با دل سرگشتهٔ خواجو نزاع

هندوی زلفش چرا بر وی تطاول می‌کند

[sorna]

گمان مبر که در آفاق اهل حسن کمند

ولیک پیش وجود تو جمله کالعدمند


صبوحیان سحرخیز کنج خلوت عشق

چه غم خورند چو شادی خوران جام جمند


چو گنج عشق تو دارند در خرابهٔ دل

نه مفلسند ولی منعمان بی درمند


چو قامت تو ببینند کوس عشق زنند

پریرخان که بعالم بدلبری علمند


بقصد مرغ دل خستگان میفکن دام

که طائران هوایت کبوتر حرمند


بتیغ هجر زدن عاشقان مسکین را

روا مدار که مجروح ضربت ستمند


چو آهوان پلنگ افکن ترا بینند

اگر بصید روی از تو وحشیان نرمند


دمی ندیم اسیران قید محنت باش

ببین که سوختگان غم تو در چه دمند


خلاف حکم تو خواجو کجا تواند کرد

که بیدلان همه محکوم و دلبران حکمند

[sorna]

سوی دیرم نگذارند که غیرم دانند

ور سوی کعبه شوم راهب دیرم خوانند


زاهدان کز می و معشوق مرا منع کنند

چون شدم کشته ز تیغم به چه می‌ترسانند


روی بنمای که جمعی که پریشان تواند

چون سر زلف پریشان تو سرگردانند


دل دیوانه‌ام از بند کجا گیرد پند

کان دو زلف سیهش سلسله می‌جنبانند


من مگر دیوم اگر زانکه برنجم ز رقیب

که رقیبان تو دانم که پری دارانند


عاقبت از شکرت شور بر آرم روزی

گر چه از قند تو همچون مگسم می‌رانند


چون تو ای فتنهٔ نوخاسته برخاسته‌ئی

شمع را شاید اگر پیش رخت بنشانند


حال آن نرگس مست از من مخمور بپرس

زانکه در چشم تو سریست که مستان دانند


خاک روبان درت دم بدم از چشمهٔ چشم

آب برخاک سر کوی تو می‌افشانند


جان فروشان ره عشق تو قومی عجبند

که بصورت همه جسمند و بمعنی جانند

[sorna]

طره‌های تو کمند افکن طرارانند

غمزه‌های تو طبیب دل بیمارانند


از رقیبان تو باید که پریشان نشوند

که یقینست که آن جمع پری دارانند


زان بدورت همه محراب نشینان مستند

که چو ابروی تو پیوستهٔ خمارانند


چشم مست تو چو یک لحظه ز می خالی نیست

زاهدان از چه سبب منکر میخوارانند


چون بمیرم بدر میکده تابوت مرا

مگذرانید بدان کوچه که هشیارانند


آنکه در حلقهٔ زلفش دل ما در بندست

چه خبر دارد از آنها که گرفتارانند


گفتمش گنج لطافت رخ مه پیکر تست

گفت خاموش که برگنج سیه مارانند


مهر ورزان که نباشند زمانی بی اشک

روز و شب بهر چه سوزند که دربارانند

[sorna]

مستم آنجا مبر ای یار که سرمستانند

دست من گیر که این طایفه پردستانند


آن دو جادوی فریبنده افسون سازش

خفته‌اند این دم از آن روی که سرمستانند


در سراپردهٔ ما پرده‌سرا حاجت نیست

زانکه مستان همه طوطی شکر دستانند


مهر ورزان که وصالت بجهانی ندهند

با جمال تو دو عالم بجوی نستانند


عاشقان با تو اگر زانکه بزندان باشند

با گلستان جمالت همه در بستانند


زلف و خال تو بخط ملک ختا بگرفتند

هندوان بین که دگر خسرو ترکستانند


زیردستان تهیدست بلاکش خواجو

جان ز دستش نبرند ار بمثل دستانند