غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

آن فتنه چو برخیزد صد فتنه برانگیزد

وان لحظه که بنشیند بس شور بپا خیزد


از خاک سر کویش خالی نشود جانم

گر خون من مسکین با خاک برآمیزد


ای ساقی آتش روی آن آب چو آتش ده

باشد که دلم آبی برآتش غم ریزد


با صوفی‌صافی گو در درد مغان آویز

کان دل که بود صافی از درد نپرهیزد


گر چشم تو جان خواهد در حال بر افشانم

کانکش نظری باشد با چشم تو نستیزد


از خاک من خاکی هر خار که بر روید

چون بر گذرت بیند در دامنت آویزد


از بندگیت خواجو آزاد کجا گردد

کازاده کسی باشد کز بند تو نگریزد

[sorna]

آنکو به شکر ریزی شور از شکر انگیزد

هر دم لب شیرینش شوری دگر انگیزد


گر زانکه ترش گردد ور تلخ دهد پاسخ

از غایت شیرینی از لب شکر انگیزد


لؤلؤ ز صدف خیزد وین طرفه که هر ساعت

از لعل گهر پوشش لؤلؤی تر انگیزد


از نافهٔ تاتاری بر مه فکند چنبر

وانگه بسیه کاری مشک از قمر انگیزد


گر زلف سیه روزی از چهره براندازد

ماهیست تو پنداری کز شب سحر انگیزد


برخیزم و بنشانم در مجلس اصحابش

کان فتنه چو برخیزد صد فتنه برانگیزد


خونشد جگر از دردم وندر غم او هر دم

از دیدهٔ خونبارم خون جگر انگیزد


سیمی که مرا باید از دیده شود حاصل

وجهم به از این چبود کز چهره برانگیزد


چون یاد کند خواجو یاقوت گهر بارش

از چشم عقیق افشان عقد گهر انگیزد

[sorna]

کسی کزان سر زلف دو تا نمی‌ترسد

معینست که از اژدها نمی‌ترسد


مرا ز طعن ملامت گران مترسانید

که برگ بید ز باد هوا نمی‌ترسد


مریض شوق ز تیر ستم نمی‌رنجد

قتیل عشق ز تیغ جفا نمی‌ترسد


از آن دو جادوی عاشق کش تو می‌ترسم

کزان بترس که او از خدا نمی‌ترسد


چنین که خون اسیران بظلم می‌ریزد

گر ز هیبت روز جزا نمی‌ترسد


هزار جان گرامی فدای بالایت

بیا که کشتهٔ عشق از بلا نمی‌ترسد


گر از عتاب تو ترسم تفاوتی نکند

کدام بنده که از پادشا نمی‌ترسد


از آن ز چشم خوشت خائفم که هندوئیست

که از سیاست ترک ختا نمی‌ترسد


کسی که تیر جفا می‌زند برین دل ریش

مگر ز ضربت تیغ قضا نمی‌ترسد


مرا بزخم قفا گفتمش ز پیش مران

که زخم خوردهٔ هجر از قفا نمی‌ترسد


بطیره گفت که خواجو چنین که می‌بینیم

ز نوک غمزهٔ خونریز ما نمی‌ترسد

[sorna]

دلم از دست بشد تا بسر او چه رسد

وین جگر سوخته را از گذر او چه رسد


از برم رفت و من بیدل ودین بر سر راه

مترصد که پیامم ز بر او چه رسد


شد بچین سر زلف تو و این عین خطاست

تا من دلشده را از سفر او چه رسد


خبرت هست که شب تا بسحر منتظرم

بر سر کوی ستم تا خبر او چه رسد


جز غبار دل شوریده من خاکی را

نیست معلوم که از خاک در او چه رسد


آنکه هر لحظه رسد خون جگر بر کمرش

کس چه داند که بکوه از کمر او چه رسد


چشم او ناظر دیوان جمالست ولیک

تا بملک دل ما از نظر او چه رسد


چو از آن تنگ شکر هیچ نگردد حاصل

بمن خسته نصیب از شکر او چه رسد


گشت خواجو هدف ناوک عشقش لیکن

تا ز پیکان جفا بر جگر او چه رسد

[sorna]

این ترک زنگاری کمان از خیل خاقان می‌رسد

وین مرغ فردوس آشیان از باغ رضوان می‌رسد


مجنون صاحب درد را لیلی عیادت می‌کند

فرهاد شورانگیز را شیرین بمهمان می‌رسد


امروز دیگر ذره را خور مهربانی می‌کند

وین لحظه گوئی بنده را تشریف سلطان می‌رسد


آید سوی بین الحزن از مصر بوی پیرهن

جان عزیز من مگر دیگر به کنعان می‌رسد


دل می‌دهد جان را خبر کارام جان می‌پرسدت

جان مژدگانی می‌دهد دل را که جانان می‌رسد


مرغان نگر باز از هوا مانند بلبل در نوا

گوئی که بلقیس از سبا سوی سلیمان می‌رسد


شاه بتان بربری نوئین ملک دلبری

با احتشام قیصری از حضرت خان می‌رسد


ای بلبل گلبانگ زن خاموش منشین در چمن

بنواز راه خار کن چون گل ببستان می‌رسد


خواجو که می‌آید که جان قربان راهش می‌شود

گوئی ز کرمان قاصدی سوی سپاهان می‌رسد

[sorna]

خطی که بر سمن آن گلعذار بنویسد

بنفشه نسخهٔ آن نوبهار بنویسد


نسیم باد صبا شرح آن خط ریحان

به مشک بر ورق لاله زار بنویسد


بسا رساله که در باب اشک ما دریا

بدیده بر گهر آبدار بنویسد


بروزگار تواند اسیر قید فراق

که شمه‌ئی ز غم روزگار بنویسد


بیاد لعل تو هر لحظه چشم من فصلی

برین دو جلد جواهر نگار بنویسد


سواد خط تو یاقوت اگر دهد دستش

بر آفتاب بخط غبار بنویسد


حدیث خون دلم هر دم ابن مقلهٔ چشم

روان بگرد لب جویبار بنویسد


فلک حکایت خوناب دیدهٔ فرهاد

بلعل بر کمر کوهسار بنویسد


کسی که قصهٔ منصور بشنود خواجو

به خون سوخته بر پای دار بنویسد

[sorna]

گر سر صحبت این بی سر و پایت باشد

بر سر و چشم من دلشده جایت باشد


پای اگر بر سر من مینهی اینک سر و چشم

سرم آنجا بود ایدوست که پایت باشد


بنده چون زان تو و بنده سراخانهٔ تست

هر زمان از چه سبب عزم سرایت باشد


بیگهست امشب و وقتی خوش و یاران سرمست

در چنین وقت تمنای کجایت باشد


چون وصالت بتضرع ز خدا خواسته‌ام

نروی امشب اگر ترس خدایت باشد


خواب اگر می‌بردت حاجت پرسیدن نیست

تکیه فرمای هر آنجا که رضایت باشد


ور حجابی کنی از همنفسان شرم مدار

خانه خالی کنم ار زانکه هوایت باشد


ور دگر رای شرابت نبود باکی نیست

آنقدر نوش کن از باده که رایت باشد


دل بجور تو نهادم چو روا می‌داری

که روانم هدف تیر بلایت باشد


گر سر وصل گدائی چو منت نیست رواست

پادشاهی تو چه پروای گدایت باشد


گوش کن نغمهٔ خواجو و سرائیدن مرغ

گر سر زمزمهٔ نغمه سرایت باشد

[sorna]

درد غم عشق را طبیب نباشد

مکتب عشاق را ادیب نباشد


کشور تحقیق را امیر نخیزد

خطبهٔ توحید را خطیب نباشد


با نفحات نسیم باد بهاران

در دم صبح احتیاج طیب نباشد


در گذر از عمر آنکه پیش محبان

عمر گرامی بجز حبیب نباشد


ایکه مرا باز داری از سر کویش

ترک چمن کار عندلیب نباشد


ساکن بتخانه‌ئی ز خرقه برون آی

معتکف کعبه را صلیب نباشد


از تو به جور رقیب روی نتابم

کشته غم را غم از رقیب نباشد


هر که غریبست و پای بند کمندت

گر تو بتیغش زنی غریب نباشد


منکر خاجو مشو که هر که بمستی

دعوی دانش کند لبیب نباشد

[sorna]

شام شکستگان را هرگز سحر نباشد

وز روز تیره روزان تاریکتر نباشد


هر کو ز جان برآمد از دست دل ننالد

وانکو ز پا درآمد در بند سر نباشد


پیر شرابخانه از بادهٔ مغانه

تا بیخبر نگردد صاحب خبر نباشد


در بزم درد نوشان زهد و ورع نگنجد

در عالم حقیقت عیب و هنر نباشد


هر کو رخ تو جوید از مه سخن نگوید

وانکو قد تو بیند کوته نظر نباشد


در اشک و روی زردم سهلست اگر ببینی

زانرو که چشم نرگس بر سیم و زر نباشد


یک شمه زین شمائل در شاخ گل نیابی

یک ذره زین ملاحت در ماه و خور نباشد


مطبوع‌تر ز قدت سرو سهی نخیزد

شیرین تر از دهانت تنگ شکر نباشد


چون عزم راه کردم بنمود زلف و عارض

یعنی قمر به عقرب روز سفر نباشد


گفتم دل من از خون دریاست گفت آری

همچون دل تو بحری در هیچ بر نباشد


گفتم که روز عمرم شد تیره گفت خواجو

بالاتر از سیاهی رنگی دگر نباشد

[sorna]

روی نکو بی وجود ناز نباشد

ناز چه ارزد اگر نیاز نباشد


راه حجاز ار امید وصل توان داشت

بر قدم رهروان دراز نباشد


مست می عشق را نماز مفرمای

کانکه نمیرد برو نماز نباشد


مطرب دستانسرای مجلس او را

سوز بود گر چه هیچ ساز نباشد


حیف بود دست شه به خون گدایان

صید ملخ کار شاهباز نباشد


بنده چو محمود شد خموش که سلطان

در ره معنی بجز ایاز نباشد


پیش کسانی که صاحبان نیازند

هیچ تنعم ورای ناز نباشد


خاطر مردم بلطف صید توان کرد

دل نبرد هر که دلنواز نباشد


کس متصور نمی‌شود که چو خواجو

هندوی آن چشم ترکتاز نباشد