غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

ای سبزه دمانیده بگرد قمر از موی

سر سبزی خط سیهت سر بسر از موی

جز پرتو رخسار تو از طره شبرنگ

هرگز نشنیدیم طلوع قمر از موی


بر طرف بناگوش تو آن سنبل مه پوش

افکنده دو صد سلسله بر یکدگر از موی


بی‌موی میانت تن من در شب هجران

چون موی میانت شده باریکتر از موی


موئی ز میانت سر موئی نکند فرق

تا ساخته‌ئی موی میانرا کمر از موی


موئیست دهان تو و از موی شکافی

هنگام سخن ریخته لؤلؤی تر از موی


بیرون ز میان تو که ماننده موئیست

کس بر تن سیمینت نبیند اثر از موی


خواجو چو بوصف دهنت موی شکافد

یک نکته نگوید ز دهانت مگر از موی

[sorna]

ای میان تو چو یک موی و دهان یکسر موی

نتوان دیدن از آن موی میان یک سر موی

بی‌میان و دهن تنگ تو از پیکر و دل

زین ندارم بجز از موئی وزان یک سر موی


ناوک چشم تو گر موی شکافد شاید

کابروت فرق ندارد ز کمان یک سر موی


تو بهنگام سخن گر نشوی موی شکاف

کس نیابد ز دهان تو نشان یک سر موی


ور نیاید دهنت در نظر ای جان جهان

نکنم میل سوی جان و جهان یک سر موی


تاب تیر تو ندارم که ندارد فرقی

ناوک غمزه‌ات از نوک سنان یک سر موی


زاهد صومعه در حلقهٔ زنار شود

گر شود از سر زلف تو عیان یک سر موی


نکشد این دل دیوانه سودائی من

سر از آن سلسله مشک فشان یک سر موی


خواجو ار زانکه بهر موی زبانی گردد

نکند از غم عشق تو بیان یک سر موی

[sorna]

ای پیک عاشقان اگر از حالم آگهی

روشن بگو حکایت آن ماه خرگهی


بگذر ز بوستان نعیم و ریاض خلد

ما را ز دوستان قدیم آور آگهی


وقت سحر که باد صبا بوی جان دهد

جان تازه کن بباده و باد سحرگهی


ای ماه شب نقاب تو در اوج دلبری

و آهوی شیر گیر تو در عین روبهی


آزاد باشد از سر صحرا و پای گل

در خانه هر کرا چو تو سروی بود سهی


گفتی که در کنار کشم چون کمر ترا

تا کی کنی بهیچ حدیث میان تهی


زان آب آتشی قدحی ده که تشنه‌ام

گر باده می‌دهی و ببادم نمی‌دهی


سلطان اگر چنانکه گناهی ندیده است

بی ره بود که روی بگرداند از رهی


از پا در آمدیم و ندیدم حاصلی

زان گیسوی دراز مگر دست کوتهی


خواجو اگر گدای درت شد سعادتیست

بر آستان دوست گدائی بود شهی

[sorna]

ای آینه قدرت بیچون الهی

نور رخت از طره شب برده سیاهی


خط بر رخ زیبای تو کفرست بر اسلام

رخسار و سر زلف تو شرعست و مناهی


آن جسم نه جسمست که روحیست مجسم

وان روی نه رویست که سریست الهی


در خرمن خورشید زند آه من آتش

زان در تو نگیرد که نداری رخ کاهی


هر گه که خرامان شوی ای خسرو خوبان

صد دل برود درعقبت همچو سپاهی


خواجو سخن وصل مگو بیش که درویش

لایق نبود بر کتفش خلعت شاهی

[sorna]

گر تو شیرین شکر لب بشکر خنده در آئی

بشکر خندهٔ شیرین دل خلقی بربائی

آن نه مرجان خموشست که جانیست مصور

وان نه سرچشمه نوشست که سریست خدائی


وصف بالای بلندت بسخن راست نیاید

با تو چون راست توان گفت ببالا که بلائی


سرو را کار ببندد چو میان تنگ ببندی

روح را دل بگشاید چو تو برقع بگشائی


همه گویند که آن ترک ختائی بچه زانروی

نکند ترک خطا با تو که ترکست و ختائی


چون درآئی نتوانم که مراد از تو بجویم

که من از خود بروم چون تو پری چهره در آئی


تو جدائی که جدائی طلبی هر نفس از ما

گر چه هر جا که توئی در دل پرحسرت مائی


من بغوغای رقیبان ز درت باز نگردم

که گدا گر بکشندش نکند ترک گدائی


وحشی از قید تو نگریزد و خواجو ز کمندت

که گرفتار بتانرا نبود روی رهائی

[sorna]

چون پیکر مطبوعت در معنی زیبائی

صورت نتوان بستن نقشی بدلارائی

با نرگس مخمورت بیمست ز بیماری

با زلف چلیپایت ترسست ز ترسائی


مجنون سر زلفت لیلی بدلاویزی

فرهاد لب لعلت شیرین به شکر خائی


چون سرو سهی می‌کرد از قد تو آزادی

می‌داد بصد دستش بالای تو بالائی


آنرا که بود در سر سودای سر زلفت

گردد چو سر زلفت سرگشته و سودائی


گفتم که بدانائی از قید تو بگریزم

لیکن بشد از دستم سرشتهٔ دانائی


زان مردمک چشمم بی اشک نیارامد

کارام نمی‌باشد در مردم دریائی


در مذهب مشتاقان ننگست نکونامی

در دین وفاداران کفرست شکیبائی


از لعل روان بخشت خواجو چو سخن راند

ظاهر شود از نطقش اعجاز مسیحائی

[sorna]

خوشا وقتی که از بستانسرائی

برآید نغمهٔ دستانسرائی

بده ساقی که صوفی را درین راه

نباشد بی می صافی صفائی


اگر زر می‌زنی در ملک معنی

به از مستی نیابی کیمیائی


سحاب از بی حیائی بین که هر دم

کند با دیدهٔ ما ماجرائی


چه باشد گر ز عشرتگاه سلطان

بدرویشی رسد بانگ نوائی


درین آرامگه چندانکه بینم

نبینم بیریائی بوریائی


و گر خود نافهٔ مشک تتارست

نیابم اصل او را بی‌خطائی


سریر کیقباد و تاج کسری

نیرزد گرد نعلین گدائی


اگر خواهی که خود را بر سر آری

بباید زد بسختی دست و پائی


درین وادی فرو رفتند بسیار

که نشنیدند آواز درائی


ندارم چشم در دریای اندوه

که گیرد دست خواجو آشنائی

[sorna]

ای سر زلف ترا پیشه سمن فرسائی

وی لب لعل ترای عادت روح افزائی

رقم از غالیه بر صفحهٔ دیباچه زنی

مشک تاتار چرا بر گل سوری سائی


لعل در پوش گهر پاش ترا لؤلؤی تر

چه کند کز بن دندان نکند لالائی


روی خوب تو جهانیست پر از لطف و جمال

وین عجبتر که تو خورشید جهان آرائی


گفته بودی که ازو سیر برایم روزی

چون مرا جان عزیزی عجب ار برنائی


همه شب منتظر خیل خیال تو بود

مردم دیدهٔ من در حرم بینائی


گر نپرسی خبر از حال دلم معذوری

که سخن را نبود در دهنت گنجائی


تو مرا عمر عزیزی و یقین می‌دانم

که چو رفتی نتوانی که دگر باز آئی


لب شیرین تو خواجو چو بدندان بگرفت

از جهان شور برآورد بشکر خائی

[sorna]

گفتا تو از کجائی کاشفته می‌نمائی

گفتم منم غریبی از شهر آشنائی

گفتا سر چه داری کز سر خبر نداری

گفتم بر آستانت دارم سر گدائی


گفتا کدام مرغی کز این مقام خوانی

گفتم که خوش نوائی از باغ بینوائی


گفتا ز قید هستی رو مست شو که رستی

گفتم بمی پرستی جستم ز خود رهائی


گفتا جویی نیرزی گر زهد و توبه ورزی

گفتم که توبه کردم از زهد و پارسائی


گفتا بدلربائی ما را چگونه دیدی

گفتم چو خرمنی گل در بزم دلربائی


گفتا من آن ترنجم کاندر جهان نگنجم

گفتم به از ترنجی لیکن بدست نائی


گفتا چرا چو ذره با مهر عشق بازی

گفتم از آنکه هستم سرگشته‌ئی هوائی


گفتا بگو که خواجو در چشم ما چه بیند

گفتم حدیث مستان سری بود خدائی

[sorna]

برخیز که بنشیند فریاد ز هر سوئی

زان پیش که برخیزد صد فتنه ز هر کوئی

در باغ بتم باید کز پرده برون آید

ور نی به چه کار آید گل بی رخ گلروئی


آن موی میان کز مو بر موی کمر بندد

موئی و میان او فرقی نکند موئی


دل باز به جان آید کز وی خبری یابد

بلبل بفغان آید کز گل شنود بوئی


آن سرو خرامانم هر لحظه به چشم آید

انصاف چه خوش باشد سروی بلب جوئی


گر دست رسد خواجو برخیز چو سرمستان

با زلف چو چوگانش امروز بزن گوئی