غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

بخوبی چو یار من نباشد یاری

نگاری مهوشی بتی عیاری


چو رویش کو لاله‌ئی چو قدش سروی

چو خالش کو مهره‌ئی چو زلفش ماری


شب زلفش بر قمر نهد زنجیری

خط سبزش گرد گل کشد پرگاری


شکار افکن آهویش خدنگ اندازی

سمن سا هندویش پریشان کاری


ز زلفش در هر سری بود سودائی

ز چشمش در هر طرف بود بیماری


اگر باری از غمم ندارد بر دل

دلم باری جز غمش ندارد باری


بدلداری کردنش نباشد میلی

ولی جز دل بردنش نباشد کاری


گر انکارم می‌کنند کو بیدینست

نباشد جز با بتان مرا اقراری


چو خواجو خواهم که جان برو فشانم

ولیکن جان را کجا بود مقداری

[sorna]

ای مهر ماه روی ترا زهره مشتری

بر مشتریت پردهٔ دیبای ششتری


لعلت نگین خاتم خوبی وصف زده

بر گرد روی خوب تو هم دیو و هم پری


در ساحری اگر ز جهان بر سر آمدست

گاویست پیش آهویت این لحظه سامری


چون چشم چشم بند تو در خاطرم فتاد

بنمود طبع من ید بیضا بساحری


گر ننگری بچشم عنایت بسوی من

بینی تنم ز مهر هلالی چو بنگری


آن دل که من بملک دو عالم ندادمی

بردی به دلبری ز من آیا چه دلبری


تا شد درست روی من دلشکسته زر

پیدا شدست رونق بازار زرگری


خواجو چو وصف لعل گهرپرور تو کرد

بشکست قدر شعر چو لؤلؤی جوهری

[sorna]

ای که بر دیدهٔ صاحب‌نظران می‌گذری

پرده بردار که تا خلق ببینند پری


می‌روی فارغ و خلقی نگران از پس و پیش

تا تو یک ره ز سر لطف در ایشان نگری


همه شب منتظر موکب صبحم که مرا

بوی زلف تو دهد نکهت باد سحری


بامدادان که صبا حله خضرا پوشد

نوعروسان چمن را بگه جلوه‌گری


این طراوت که تو داری چو بگلزار آئی

گل رویت ببرد رونق گلبرگ طری


در کمالیت حسنت نرسد درک عقول

هر چه در خاطرم آید تو از آن خوبتری


وه که گر پرده براندازی و زین پرده زنی

پردهٔ راز معمای جهان را بدری


ور بدین شکل و شمایل بدر آئی روزی

نه دل من که دل خلق جهانی ببری


خون خواجوست بتاریخته بر خاک درت

تا بدانی که دگر باره بعزت گذری

[sorna]

گل سوری دگر بجلوه گری

می‌کند صید بلبل سحری


بطراوت سمن رخان چمن

می‌برند آب لاله برگ طری


بوی گیسوی یار می‌شنوم

یا نسیم بنفشهٔ طبری


گل بستان فروز دم نزند

پیش رخسار او ز خوش نظری


بر درش بسکه دوست می‌خوانم

دوست می‌خواندم بکبک دری


چون نویسم حدیث لعل لبش

قصب جامه‌ام شود شکری


پیش چشمش حدیث نرگس مست

بود آهو و عین بی بصری


مردم چشمم افکند بر زر

دمبدم لعل پارهٔ جگری


روزم از شب نمی‌شود روشن

بی رخ و زلف او ز بیخبری


دیو در اعتقاد من آنست

که مرا منع می‌کند ز پری


عمر خواجو بزخم تیر فراق

گشت دور از جمال او سپری

[sorna]

چو چشم مست تو با خواب می‌کند بازی

دو چشم من همه با آب می‌کند بازی


چنین که غمزهٔ شوخ تو مست و مخمورست

چرا بگوشهٔ محراب می‌کند بازی


ببین که آهوی روباه باز صیادت

چگونه با دل اصحاب می‌کند بازی


چو خون چشم من آمد بجوش از آنرویست

که با سرشک چو عناب می‌کند بازی


ز زیر پهلوی پر خار من چه غم دارد

کسی که بر سر سنجاب می‌کند بازی


بیا که زلف رسن باز هندو آسایت

شبی دراز بمهتاب می‌کند بازی


دلم ز بیخردی همچو طفل بازیگر

بدان کمند رسن تاب می‌کند بازی


تفرجیست که شب باز طره‌ات همه شب

بنور شمع جهانتاب می‌کند بازی


عجب ز مردم بحرین دیده‌ات خواجو

که در میانهٔ غرقاب می‌کند بازی

[sorna]

میا در قلب عشق ایدل که بازی نیست جانبازی

مکن بر جان خویش آخر ز راه کین کمین سازی


همان بهتر که باز آئی از این پرواز بی‌حاصل

که کبک خسته نتواند که با بازان کند بازی


چو می‌سوزیم و می‌سازیم همچون عود در چنگت

چرا ای مطرب مجلس دمی با ما نمی‌سازی


چه باشد چون من نالان بضربت گشته‌ام قانع

اگر یک نوبتم در برکشی چون ساز و بنوازی


دلم را گر نمی‌خواهی که سوزی ز آتش سودا

ز خال عنبرین فلفل چرا بر آتش اندازی


بر افروزی روان حسن اگر عارض برافروزی

بر اندازی بنای عقل اگر برقع براندازی


چرا باید که خون عالمی ریزی و عالم را

ز مردم باز پردازی و با مردم نپردازی


نباشد عیب اگر گردم قتیل چشم خونخوارت

که هم روزی شهید آید به تیغ کافران غازی


بترک جان بگو خواجو گرت جانانه می‌باید

که در ملکی نشاید کرد سلطانی به انبازی

[sorna]

گرفتمت که بگیرم عنان مرکب تازی

کجا روم که فرس بر من شکسته نتازی


تو شاهبازی و دانم که تیهوان نتوانند

که در نشیمن عنقا کنند دعوی بازی


شبان تیره بسی برده‌ام بخر و روزی

شبی چو زلف سیاهت ندیده‌ام بدرازی


ضرورتست که پیشت چو شمع سوزم و سازم

گرم چو شمع بسوزی ورم چو عود بسازی


مرا بضرب تو چون چنگ سرخوشست ولیکن

تو دانی ار بزنی حاکمی و گر بنوازی


بدوستی که چو دل قلب و نادرست نیایم

گرم در آتش سوزنده همچو زر بگدازی


بخون بشوی مرا چون قتیل تیغ تو گشتم

که در شریعت عشقت شهید باشم و غازی


چو روشنست که نور بقا ثبات ندارد

به ناز خویش و نیاز من شکسته چه نازی


فدای جان تو خواجو اگر قتیل تو گردد

ولی بقتل وی آن به که دست خویش نیازی

[sorna]

سحر چون باد عیسی دم کند با روح دمسازی

هزار آوا شود مرغ سحر خوان از خوش آوازی


بده آبی و از مستان بیاموز آتش انگیزی

بزن دستی و از رندان تفرج کن سراندازی


ز پیمان بگذر ای صوفی و درکش بادهٔ صافی

که آن بهتر که مستانرا کند پیمانه دمسازی


درین مدت که از یاران جدا گشتیم و غمخواران

توئی ای غم که شب تا روز ما را محرم رازی


چو آن مهوش نمی‌آرم پریروئی به زیبائی

چو آن لعبت نمی‌بینم گلندامی به طنازی


مرا تا جان بود در تن ز پایت برندارم سر

گر از دستم بری بیرون و از پایم دراندازی


کسی کو را نظر باشد بروی چون تو منظوری

خیالست این که تا باشد کند ترک نظر بازی


چرا از طره‌آموزی سیه‌کاری و طراری

چرا از غمزه‌گیری یاد خونخواری و غمازی


تو خود با ما نپردازی و بی روی تو هر ساعت

کند جانم ز دود دل هوای خانه پردازی


چو کشتی ضایعم مگذار و چون باد از سرم مگذر

که نگذارد شهیدان را میان خاک و خون غازی


سر از خنجر مکش خواجو اگر گردنکشی خواهی

که پای تیغ باید کرد مردانرا سراندازی

[sorna]

اگر تو عشق نبازی بعمر خویش چه نازی

که کار زنده‌دلان عشق بازی است نه بازی


مرا بجور رقیبان مران ز کوی حبیبان

درون کعبه چه باک از مخالفان حجازی


میان حلقهٔ رندان مگو ز توبه و تقوی

بیان عشق حقیقی مجو ز عشق مجازی


مکن ملامت رامین اگر ملازم ویسی

مباش منکر محمود اگر مقر ایازی


بمیر بر سر کویش گرت بود سر کویش

که پیش اهل حقیقت شهید باشی و غازی


کنند گوشه‌نشینان کنج خلوت چشمم

هزار میخی مژگان بخون دیده نمازی


به تیرگی و درازی شبی چو دوش ندیدم

اگر چه زلف تو از دوش بگذرد بدرازی


متاب روی ز مهر ار چه آفتاب منیر

بحسن خویش مناز ار چه در تنعم و نازی


بزیر پای تو خواجو اگر چه مور بمیرد

ترا خبر نبود بر فراز ابرش تازی


اگر چه بلبل باغ محبتست ولیکن

مگس چگونه کند پیش باز دعوی بازی

[sorna]

صبح وصل از افق مهر بر آید روزی

وین شب تیرهٔ هجران بسر آید روزی


دود آهی که بر آید ز دل سوختگان

گرد آئینهٔ روی تو در آید روزی


هر که او چون من دیوانه ز غم کوه گرفت

سیلش از خون جگر بر کمر آید روزی


وانکه او سینه نسازد سپر ناوک عشق

تیر مژگان تواش بر جگر آید روزی


می‌رسانم بفلک ناله و می‌ترسم از آن

که دعای سحرم کارگر آید روزی


عاقبت هر که کند در رخ و چشم تو نگاه

هیچ شک نیست که بیخواب و خور آید روزی


هست امیدم که ز یاری که نپرسد خبرم

خبری سوی من بیخبر آید روزی


بفکنم پیش رخش جان و جهان را ز نظر

گرم آن جان جهان در نظر آید روزی


همچو خواجو برو ای بلبل و با خار بساز

که گل باغ امیدت ببر آید روزی