غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

یاد باد آنکه دلم را مدد جان بودی

درد دلسوز مرا مایهٔ درمان بودی


برخ خوش نظر و عارض بستان افروز

رشک برگ سمن و لالهٔ نعمان بودی


بخط سبز و سر زلف سیاه و لب لعل

خضر و ظلمت و سرچشمهٔ حیوان بودی


پای سرو از قد رعنای تو در گل می‌رفت

خاصه آنوقت که برطرف گلستان بودی


همچو پروانه دلم سوختهٔ عشق تو بود

زانکه در تیره شبم شمع شبستان بودی


در هوای تو چو بلبل زدمی نعرهٔ شوق

که بگلزار لطافت گل خندان بودی


جان به آواز دلاویز تو دادم بر باد

که بوقت سحرم مرغ خوش الحان بودی


با تو پرداخته بودم دل حیران لیکن

خانه پرداز من بیدل حیران بودی


همچو خواجو سر و سامان من از دست برفت

زانکه در قصد من بی سر و سامان بودی

[sorna]

گر آن مه در نظر بودی چه بودی

ورش بر ما گذر بودی چه بودی


مرا کز بیخودی از خود خبر نیست

گر او را این خبر بودی چه بودی


اگر چون آن پری پیکر در آفاق

پری روی دگر بودی چه بودی


بدینسان کز نظر یکدم جدا نیست

گرش با ما نظر بودی چه بودی


مرا گویند درمان تو صبرست

دریغا صبر گر بودی چه بودی


روانم در شب هجران بفرسود

گر آنشب را سحر بودی چه بودی


مرا چون با سر زلفت سری هست

گرم پروای سر بودی چه بودی


چو بر بام تو باشد مرغ را راه

مرا گر بال و پر بودی چه بودی


ز خواجو سیم و زر داری تمنا

گر او را سیم و زر بودی چه بودی

[sorna]

ای شمع چگل دوش در ایوان که بودی

وی سرو روان دی بگلستان که بودی


وی آیت رحمت که کست شرح نداند

کی بود نزول تو و در شان که بودی


چون صبح برآمد به سر بام که رفتی

چون شام در آمد بشبستان که بودی


کین بر که کشیدی و کمان بر که گشادی

قلب که شکستی و بمیدان که بودی


ای کام روانم لب چون آب حیاتت

در ظلمت شب چشمهٔ حیوان که بودی


دیشب که مرا جان و دل از داغ تو می‌سوخت

آرام دل و آرزوی جان که بودی


برطرف چمن بلبل خوش خوان که گشتی

درصحن گلستان گل خندان که بودی


تا از دل و جان زان تو گشتیم چو خواجو

آخر بنگوئی که تو خود زان که بودی

[sorna]

هیچ شکر چو آن دهان دیدی

هیچ تنگ شکر چنان دیدی


آن زمانت که در کنار آمد

جز کمر هیچ در میان دیدی


در چمن همچو شمع مجلس ما

طوطئی آتشین زبان دیدی


راستی را شمائل قد او

هیچ در سرو بوستان دیدی


دل رباتر ز زلف و عارض او

شاخ سنبل بر ارغوان دیدی


در فغانم ز دست قاتل خویش

کشته را هیچ در فغان دیدی


همچو غرقاب عشق او خواجو

هیچ دریای بیکران دیدی

[sorna]

چه خوش باشد دمی با دوستداری

نشسته در میان لاله زاری


اگر نبود نسیم زلف خوبان

نروید گلبنی بر جویباری


وگر سودای گلرویان نباشد

نخواند بلبلی بر شاخساری


کنارم زان از آب دیده دریاست

که هجران را نمی‌بینم کناری


خیالی گشتم از عشقش ولیکن

ندارم جز خیالش راز داری


فراق جان ز تن آن لحظه باشد

که یاری دور می‌ماند ز یاری


نشاید گفت خواجو پیش هر کس

غم عشقش مگر با غمگساری

[sorna]

تو آن ماه زهره جبینی و آن سرو لاله عذاری

که بر لاله غالیه سائی و از طره غالیه باری


عقیقست یا لب شیرین عذارست یا گل و نسرین

جمالست یا مه و پروین گلاله‌ست یا شب تاری


گهی می‌کشی بفریبم گهی می‌کشی بعتابم

چه کردم که با من مسکین طریق وفا نسپاری


جدائی ز من چه گزینی چو دانی که صبر ندارم

وفا از تو چشم چه دارم چو دانم که مهر نداری


خوشا بر ترنم بلبل صبوحی و جام لبالب

خوشا با بتان سمن رخ حریفی و باده گساری


ز اوصاف حور بهشتی نشان داده لعبت ساقی

ز انفاس گلشن رضوان خبر داده باد بهاری


چو خواهد چه زهد فروشی چو از جام می نشکیبی

ز خوبان کناره چه گیری چو در آرزوی کناری

[sorna]

یا باری البرایا یا زاری الذراری

یا راعی الرعایا یا مجری الجواری


سلطان بی وزیری دیان بی‌نظیری

قهار سختگیری ستار بردباری


روق الغصون صنعا زینت کالغوانی

ورق الطیور شوقا توجت کاقماری


سرو از تو در تمایل در کله ربیعی

مرغ از تو در ترنم بر سرو جویباری


یا واهب العطایا یا دافع البلایا

یا غافر الخطایا یا مسری السواری


عکسی فکنده نورت بر شمع آسمانی

بوئی نهاده لطفت در نافه تتاری


ذخر القروم تجبی من سبیک السبایا

لبس‌الجنان تکسوا من برک البراری


از نار نور بخشی وز باد عطر سائی

وز خاک زر فشانی وز آب گوهر آری


اعلیت کل یوم عند الصباح نورا

نقع الظلام جلی من غرة النهاری


خواجه بتحفه پیشت نزلی دگر نیارد

جز حسرت و ندامت جز جرم و شرمساری

[sorna]

آب رخ ما بری و باد شماری

خون دل ما خوری و باک نداری


دست نگارین بروی ما چه فشانی

ساعد سیمین بخون ما چه نگاری


دل بسر زلف دلکش تو سپردیم

گر چه تو با هیچ خسته دل نسپاری


اینهمه دلها بری ز دست ولیکن

خاطر دلداده‌ئی بدست نیاری


چند کنی خواریم چو جان عزیزی

شرط عزیزان نباشد اینهمه خواری


گر چه اسیر تو در شمار نیاید

هیچکسی را بهیچ کس نشماری


بر سر ره کشتگان تیغ جفا را

بگذری و در میان خون بگذاری


این نه طریق محبتست و مودت

وین نبود شرط دوستدای و یاری


دمبدم از فرقت تو دیدهٔ خواجو

سیل براند بسان ابر بهاری

[sorna]

ای دلم بسته ز زلف سیهت زناری

نافهٔ مشک تتار از سر زلفت تاری


خط مشکین تو از غالیه بر صفحهٔ ماه

گرد آن نقطهٔ موهوم کشد پرگاری


بر گل عارضت آن خال سیاه افتادست

همچو زنگی بچه‌ئی بر طرف گلزاری


گر کسی برخورد از لعل لبت اولی من

ور دل از دست رود در سر زلفت باری


کار زلف سیهت گر بدلم در بندست

سهل باشد اگرش زین بگشاید کاری


دلم آن طره هندو بسیه کاری برد

چون فتادم من بیدل به چنان طراری


نرگس مست تو گر باده چنین پیماید

نیست ممکن که ز مجلس برود هشیاری


گرهی از شکن زلف چلیپا بگشای

تا بهر موی ببندم پس ازین زناری


ظاهر آنست که ضایع گذرد عمر عزیز

مگر آن دم که برآری نفسی با یاری


میل خاطر بگلستان نکشد خواجو را

اگرش دست دهد طلعت گلرخساری

[sorna]

ای نفس مشک بیز باد بهاری

غالیه بوئی مگر نسیم نگاری


بر سر زلفش گذشته‌ئی که بدینسان

نافه گشائی کنی و مشک نثاری


جان گرامی فدای خاک رهت باد

کز من مسکین قدم دریغ مداری


گر گذری باشدت بمنزل آن ماه

لطف بود گر پیام من بگذاری


گو چه شود گر خلاف قول بد اندیش

کام دل ریش این شکسته برآری


ای ز سر زلف مشکسای معنبر

بر سر آتش نهاده عود قماری


چون بزبان قلم حدیث تو رانم

آیدم از خامه بوی مشک تتاری


غاب اذاغبت فی الصبابة صبری

بان اذا بنت فی‌العباد قراری


من چو برون از تو دستگیر ندارم

چون سر زلفم مگر فرو نگذاری


زور و زرم با تو چون ز دست نخیزد

چاره چه باشد برون ز ناله و زاری


هر نفس از شاخسار شوق برآید

غلغل خواجو چه جای نغمه ساری