غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

نه عهد کرده‌ئی آخر که قصد ما نکنی

چرا جفا کنی و عهد را وفا نکنی


چو آگهی که نداریم جز لبت کامی

روا بود که ز لب کام ما روا نکنی؟


ز ما نیامده جرمی خدا روا دارد

که کینه ورزی و اندیشه از خدا نکنی


من غریب که گشتم ز خویش بیگانه

چه حالتست که با خویشم آشنا نکنی


مرا چو از همه عالم نظر به جانب تست

نظر بسوی من خسته دل چرا نکنی


کنون که کشتی و بر خاک راهم افکندی

بود که بر سر خاک چنین رها نکنی


ترا که آگهی از حال دردمندان نیست

معینست که درد مرا دوا نکنی


اگر چنانکه سر صلح و دوستی داری

چرا نیائی و با دوستان صفا نکنی


چو آب دیده ز سر بگذشت خواجو را

چه خیزدار بنشینی و ماجرا نکنی

[sorna]

مهر سلمی ورزی و دعوی سلمانی کنی

کین مردم دین‌شناسی و مسلمانی کنی

با پریرویان بخلوت روی در روی آوری

خویش را دیوانه سازی و پری خوانی کنی


همچو اختر مهره بازی ورد تست اما چو قطب

بر سر سجاده هر شب سبحه گردانی کنی


حکمت یونان ندانی کز کجا آمد پدید

وز سفاهت عیب افلاطون یونانی کنی


سر بشوخی برفرازی و دم از شیخی زنی

خویش را از عاقلان دانی و نادانی کنی


چون بعون حق نمی‌باشد وثوقت لاجرم

از ره حق روی برتابی و عوانی کنی


راه مستوران زنی و منکر مستان شوی

خرمن مردم دهی بر باد و دهقانی کنی


کار جمعی از سیه کاری چو زلف دلبران

هر نفس برهم زنی وانگه پریشانی کنی


ظاهرا چون طیبتی در طینت موجود نیست

زان سبب هر جا که باشی خبث پنهانی کنی


داده‌ئی گوئی بباد انگشتری وز بهر آن

نسبت خاتم بدیوان سلیمانی کنی


نیستی را مشتری شو تا ز کیوان بگذری

ملک درویشی مسخر کن که سلطانی کنی


چون بدستان اهل کرمانرا بدست آورده‌ئی

از چه معنی در پی خواجوی کرمانی کنی

[sorna]

ای لاله زار آتش روی تو آب روی

بر باد داده آب رخ من چو خاک کوی

از من مشوی دست که من بیتو شسته‌ام

هم رو بب دیده و هم دست از آبروی


با پرتو جمال تو خورشید گو متاب

با قامت بلند تو شمشاد گو مروی


خوش بر کنار چشمه‌ی چشمم نشسته‌ئی

آری خوشست سروی سهی بر کنار جوی


یا رب سرشک دیده گریانم از چه باب

و آیا شکنج زلف پریشانت از چه روی


شرح غمم چو آب فرو خواند یک بیک

حال دلم چو باد فرو گفت مو بموی


تا کی حدیث زلف تو در دل توان نهفت

مشک ختن هر آینه پیدا شود ببوی


روزی اگر بتیغ محبت شوم قتیل

خونم از آن سیه دل نامهربان بجوی


خواجو بب دیده گر از خود نشست دست

در آتش فراق برو دست ازو بشوی

[sorna]

مستی ز چشم دلکش میگون یار جوی

وز جام باده کام دل بیقرار جوی

اکنون که بانگ بلبل مست از چمن بخاست

با دوستان نشین و می خوشگوار جوی


گر وصل یار سرو قدت دست می‌دهد

چون سرو خوش برآی و لب جوبیار جوی


فصل بهار باده گلبوی لاله گون

در پای گل ز دست بتی گلعذار جوی


از باغ پرس قصه بتخانه‌ی بهار

و انفاس عیسوی ز نسیم بهار جوی


ای دل مجوی نافه‌ی مشکل ختا ولیک

در ناف شب دو سلسله‌ی مشکبار جوی


خود را ز نیستی چو کمر در میان مبین

یا از میان موی میانان کنار جوی


خواهی که در جهان بزنی کوس خسروی

در باز ملک کسری و مهر نگار جوی


بعد از هزار سال که خاکم شود غبار

بوی وفا ز خاک من خاکسار جوی


هر دم که بیتو بر لب سرچشمه بگذرم

گردد روان ز چشمه‌ی چشمم هزار جوی


خواجو اگر چنانکه در این ره شود هلاک

خونش ز چشم جادوی خونخوار یار جوی

[sorna]

ای صبا با بلبل خوشگوی گوی

می‌نماید لاله‌ی خود روی روی

صبحدم در باغ اگر دستت دهد

خوش برآ چون سرو و طرف جوی جوی


هر زمان کز دوستان یاد آورم

خون روان گردد ز چشمم جوی جوی


ای تن از جان بر دل چون نال نال

وی دل از غم بر تن چون موی موی


دست آن شمشاد ساغر گیر گیر

سوی آن سرو صنوبر پوی پوی


حلقه‌های زلفش از گل برفکن

دسته‌های سنبل خوش بوی بوی


می‌خورد از جام لعلش باده خون

می‌برد ز افعی زلفش موی موی


حال چوگان چون نمی‌دانی که چیست

ای نصیحت گو بترک گوی گوی


چون بوصلت نیست خواجو دسترس

باز کن زان دلبر بد خوی خوی

[sorna]

جان پرورم گهی که تو جانان من شوی

جاوید زنده مانم اگر جان من شوی

رنجم شفا بود چو تو باشی طبیب من

دردم دوا شود چو تو درمان من شوی


پروانه وار سوزم و سازم بدین امید

کاید شبی که شمع شبستان من شوی


دور از تو گر چه ز آتش دل در جهنمم

دارم طمع که روضه‌ی رضوان من شوی


مرغ دلم تذرو گلستان عشق شد

بر بوی آنکه لاله و ریحان من شوی


اکنون که خضر ظلمت زلف تو شد دلم

بگشای لب که چشمه‌ی حیوان من شوی


چشمم فتاد بر تو و آبم ز سر گذشت

و اندیشه‌ام نبود که طوفان من شوی


چون شمع پیش روی تو میرم ز سوز دل

هر صبحدم که مهر درفشان من شوی


زلفت بخواب بینم و خواهم که هر شبی

تعبیر خوابهای پریشان من شوی


می‌گفت دوش با دل خواجو خیال تو

***** رسی بگنج که ویران من شوی


وان ساعتت رسد که بر ابنای روزگار

فرمان دهی که بنده‌ی فرمان من شوی

[sorna]

ای سبزه دمانیده بگرد قمر از موی

سر سبزی خط سیهت سر بسر از موی

جز پرتو رخسار تو از طره شبرنگ

هرگز نشنیدیم طلوع قمر از موی


بر طرف بناگوش تو آن سنبل مه پوش

افکنده دو صد سلسله بر یکدگر از موی


بی‌موی میانت تن من در شب هجران

چون موی میانت شده باریکتر از موی


موئی ز میانت سر موئی نکند فرق

تا ساخته‌ئی موی میانرا کمر از موی


موئیست دهان تو و از موی شکافی

هنگام سخن ریخته لؤلؤی تر از موی


بیرون ز میان تو که ماننده موئیست

کس بر تن سیمینت نبیند اثر از موی


خواجو چو بوصف دهنت موی شکافد

یک نکته نگوید ز دهانت مگر از موی

[sorna]

ای پیک عاشقان اگر از حالم آگهی

روشن بگو حکایت آن ماه خرگهی

بگذر ز بوستان نعیم و ریاض خلد

ما را ز دوستان قدیم آور آگهی


وقت سحر که باد صبا بوی جان دهد

جان تازه کن بباده و باد سحرگهی


ای ماه شب نقاب تو در اوج دلبری

و آهوی شیر گیر تو در عین روبهی


آزاد باشد از سر صحرا و پای گل

در خانه هر کرا چو تو سروی بود سهی


گفتی که در کنار کشم چون کمر ترا

تا کی کنی بهیچ حدیث میان تهی


زان آب آتشی قدحی ده که تشنه‌ام

گر باده می‌دهی و ببادم نمی‌دهی


سلطان اگر چنانکه گناهی ندیده است

بی ره بود که روی بگرداند از رهی


از پا در آمدیم و ندیدم حاصلی

زان گیسوی دراز مگر دست کوتهی


خواجو اگر گدای درت شد سعادتیست

بر آستان دوست گدائی بود شهی

[sorna]

ای آینه قدرت بیچون الهی

نور رخت از طره شب برده سیاهی

خط بر رخ زیبای تو کفرست بر اسلام

رخسار و سر زلف تو شرعست و مناهی


آن جسم نه جسمست که روحیست مجسم

وان روی نه رویست که سریست الهی


در خرمن خورشید زند آه من آتش

زان در تو نگیرد که نداری رخ کاهی


هر گه که خرامان شوی ای خسرو خوبان

صد دل برود درعقبت همچو سپاهی


خواجو سخن وصل مگو بیش که درویش

لایق نبود بر کتفش خلعت شاهی

[sorna]

گر تو شیرین شکر لب بشکر خنده در آئی

بشکر خنده‌ی شیرین دل خلقی بربائی

آن نه مرجان خموشست که جانیست مصور

وان نه سرچشمه نوشست که سریست خدائی


وصف بالای بلندت بسخن راست نیاید

با تو چون راست توان گفت ببالا که بلائی


سرو را کار ببندد چو میان تنگ ببندی

روح را دل بگشاید چو تو برقع بگشائی


همه گویند که آن ترک ختائی بچه زانروی

نکند ترک خطا با تو که ترکست و ختائی


چون درآئی نتوانم که مراد از تو بجویم

که من از خود بروم چون تو پری چهره در آئی


تو جدائی که جدائی طلبی هر نفس از ما

گر چه هر جا که توئی در دل پرحسرت مائی


من بغوغای رقیبان ز درت باز نگردم

که گدا گر بکشندش نکند ترک گدائی


وحشی از قید تو نگریزد و خواجو ز کمندت

که گرفتار بتانرا نبود روی رهائی