غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

یا من الیک میلی قف ساعة قبیلی

بالدمع بل ذیلی هذا نصیب لیلی

هر شب که باده نوشم وز تاب سینه جوشم

تا صبحدم خروشم هذا نصیب لیلی


از اشگ دل گدازم پیدا شدست رازم

لیکن چه چاره سازم هذا نصیب لیلی


از بند باز کن خو وزو دوست کام دل جو

زلفش بگیر و میگو هذا نصیب لیلی


هر شب به جست و جویش گردم بگرد کویش

گریم در آرزویش هذا نصیب لیلی


بلبل ز شاخساران با ناله‌ی هزاران

گوید بنوبهاران هذا نصیب لیلی


تا روز از دل و جان چون بلبل سحر خوان

گویم دعای سلطان هذا نصیب لیلی


خواجو مگو فسانه در کش می شبانه

بر گوی این ترانه هذا نصیب لیلی

[sorna]

یا ملولا عن سلامی انت فی‌الدنیا مرامی

کلما اعرضت عنی زدت شوقا فی غرامی

گر چه مه در عالم آرائی ز گیتی بر سر آمد

کی تواند شد مقابل با رخت از ناتمامی


طوطی دستانسرا شد مطرب از بلبل نوائی

مطرب بستانسرا شد طوطی از شیرین کلامی


پخته‌ئی کوتا بگوید واعظ افسرده دلرا

کی ندیده دود از آتش ترک گرمی کن که خامی


صید گیسوئی نگشتی زان سبب ایمن ز قیدی

دانه‌ی خالی ندیدی لاجرم فارغ ز دامی


درس تقوی چند خوانی خاصه بر مستان عاشق

وز فضیلت چند گویی خاصه با رندان عامی


گر به بدنامی برآید نام ما ننگی نباشد

زانکه بدنامی درین ره نیست الا نیک نامی


عارض بین خورده خون لاله در بستانفروزی

قامتش بین برده دست از نارون در خوش خرامی


تاجداری نیست الا بر در خوبان گدائی

پادشاهی نیست الا پیش مهرویان غلامی


ساکن دیر مغانرا از ملامت غم نباشد

زانکه در بیت‌الحرام اندیشه نبود از حرامی


بت پرستان صورتش را سجده می‌آرند و شاید

گر کند خواجو بمعنی آن جماعت را امامی

[sorna]

گر آفتاب نباشد تو ماه چهره تمامی

که آفتاب بلندی چو بر کناره‌ی بامی

کنون تو سرو خرامان بگاه جلوه‌ی طاوس

هزار بار سبق برده‌ئی بکبک خرامی


گرم قبول کنی همچو بندگان بارادت

بدیده گر بنشینی بایستم بغلامی


اگر چه غیرتم آید که با وجود حریفان

مثال آب حیاتی که در میان ظلامی


اگر چراغ نباشد مرا تو چشم و چراغی

ور آفتاب نباشد مرا تو ماه تمامی


ز شام تا بسحر شمع‌وار پیش وجودت

بسوختیم ولیکن دلت نسوخت ز خامی


مگر تو باغ بهشتی نگویمت که چو حوری

مرا تو جان و جهانی ندانمت که کدامی


براه بادیه ما را بمان بخار مغیلان

شب رحیل که گفتیم ترک جان گرامی


محب دوست نیندیشد از جفای رقیبان

ترا که شوق حرم نیست غم بود ز حرامی


چه باشد ار به عنایت نظر کنی سوی خواجو

چرا که لطف تو عامست و آن ستم زده عامی

[sorna]

کس به نیکی نبرد نام من از بدنامی

زانکه در شهر شدم شهره بدرد آشامی

آنچنان خوار و حقیرم که مرا دشمن و دوست

چون سگ از پیش برانند بدشمن کامی


ما چنین سوخته‌ی باده و افسرده دلان

احتراز از می جوشیده کنند از خامی


تا دلم در گره زلف دلارام افتاد

بر سر آتش و آبست ز بی‌آرامی


عقل را بار نباشد به سراپرده‌ی عشق

زانکه ره در حرم خاص نیابد عامی


شیرگیران باردات همه در دام آیند

تا کند آهوی شیرافکن او بادامی


راستان سرو شمارندت اگر در باغی

صادقان صبح شمارندت اگر بر بامی


راستی را چو تو بر طرف چمن بگذشتی

سرو بر جای فرو ماند ز بی‌اندامی


چند گوئی سخن از خال سیاهش خواجو

طمع از دانه ببر زانکه کنون در دامی

[sorna]

ای رفته پیش چشمه‌ی نوش تو آب می

چشم تو مست خواب و تو مست و خراب می

فرخنده روز آنکه بروی تو هر دمش

طالع شود ز مطلع جام آفتاب می


اکنون که باد صبح گشاید نقاب گل

آب فسرده را ز چه سازی نقاب می


تا کی کنم ز دیده‌ی می لعل در قدح

از گوهر قدح بنما لعل ناب می


حاجت بشمع نیست که بزم معاشران

روشن بود بتیره شب از ماهتاب می


هر چند گفته‌اند حکیمان که نافعست

محروریان آتش غم را لعاب می


ساقی ز دور ما قدحی چند در گذار

کز بسکه آتشست نداریم تاب می


چشمم نگر ز شوق تو قائم مقام جام

اشکم ببین ز لعل تو نایب مناب می


خواجو که هست بر در میخانه خاک راه

با او مگوی هیچ سخن جز زباب می

[sorna]

ای مقیمان درت را عالمی در هر دمی

رهروان راه عشقت هر دمی در عالمی

با کمال قدرتت بر عرصه‌ی ملک قدم

هر تف آتش خلیلی هر کف خاک آدمی


طور سینا با تجلی جمالت ذره‌ئی

پور سینا در بیان کبریایت ابکمی


کاف و نون از نسخه‌ی دیوان حکمت نکته‌ئی

بحر و کان از موج دریای عطایت شبنمی


از قدم دم چون توانم زد که در راه تو هست

ز اول صبح ازل تا آخر محشر دمی


ای بتیغ ابتلایت هر شکاری شبلئی

وی بمیدان بلایت هر سواری ادهمی


تشنگانرا از تو هر زهری و رای شربتی

خستگانرا از تو هر زخمی بجای مرهمی


رفته هر گامی بعزم طور قربت موسیئی

خورده هر جامی ز دست ساقی شوقت جمی


هر بتی در راهت از روی حقیقت کعبه‌ئی

هر نمی از ناودان چشم خواجو زمزمی

[sorna]

روی تو گر بدیدمی جان بتو بر فشاندمی

صبرم اگر مدد شدی دل ز تو واستاندمی

چون تو درآمدی اگر غرقه‌ی خون نبودمی

بس که گهر بدیدگان در قدمت فشاندمی


کاج نراندی ای صنم توسن سرکش از برم

تا ز دو دیده در پیت خون جگر نراندمی


پای دل رمیده گر باز بدستم آمدی

ترک تو کردمی و خویش از همه وا رهاندمی


نوک قلم بسوختی از دل سوزناک من

گرنه ز دیده دمبدم آب برو چ*****ی


ضعف رها نمی‌کند ورنه ز آه صبحدم

شعله فروز چرخ را مشعله وانشاندمی


خواجو اگر چو دود دل دست در آه من زدی

گر بزمین فرو شدی بر فلکش رساندمی

[sorna]

حریفان مست و مدهوشند و شادروان خراب از می

من از بادام ساقی مست و مستان مست خواب از می

چنان کز ابر نیسانی نشیند ژاله بر لاله

سمن عارض پدید آید ز گلبرگش گلاب از می


تنش تابنده در دیبا چو می در ساغر از صفوت

رخش رخشنده در برقع چو آتش در نقاب از می


شب تاری تو پنداری که خور سر برزد از مشرق

که روشن باز می‌داند فروغ آفتاب از می


ترا گفتم که چون مستم ز من تخفیف کن جامی

چه تلخم می‌دهی ساقی بدین تیزی جواب از می


بساز ای بلبل خوشخوان نوائی کان مه مطرب

چنان مستست کز مستی نمی‌داند رباب از می


چو گل سلطان بستانست بلبل سر مپیچ از گل

چو می آئینه جانست خواجو رخ متاب از می


ببند ای خادم ایوان در خلوتسرا کامشب

حریفان مست و مدهوشند و شادروان خراب از می

[sorna]

باده‌ی گلگون مرا و طلعت سلمی

شربت کوثر ترا و جنت اعلی

صحبت شیرین طلب نه حشمت خسرو

مهر نگارین گزین نه ملکت کسری


دیو بود طالب نگین سلیمان

طفل بود در هوای صورت مانی


چند کنی دعوتم بتقوی و توبه

خیز که ما کرده‌ایم توبه ز تقوی


از سرمستی کشیده‌ایم چو مجنون

رشته‌ی جان در طناب خیمه‌ی لیلی


زلف کژش بین فتاده بر رخ زیبا

راست چو ثعبان نهاده در کف موسی


عقل تصور نمی‌کند که توان دید

صورت خوبش مگر بدیده معنی


موسی جان بر فراز طور محبت

دیده ز رویش فروغ نور تجلی


بوی عبیرست یا نسیم بهاران

باغ بهشتست یا منازل سلمی


یاد بود چون تو در محاوره آئی

با لب لعلت حکایت دم عیسی


راه ندارد بکوی وصل تو خواجو

دست گدایان کجا رسد بتمنی

[sorna]

ای از حیای لعل لبت آب گشته می

خورشید پیش آتش روی تو کرده خوی

در مصر تا حکایت لعل تو گفته‌اند

در آتشست شکر مصری بسان نی


شور تو در سر من شوریده تا بچند

داغ تو بر دل من دلخسته تا بکی


در آرزوی لعل تو بینم که هر نفس

جانم چو جام می به لب آید هزار پی


صبحست و ما چو نرگس مست تو در خمار

قم واسقنا المدامة بالصبح یا صبی


دلرا که همچو تیر برون شد ز شست ما

سوی کمان ابرویت آورده‌ایم پی


از ما گمان مبر که توانی شدن جدا

زانرو که آفتاب نگردد جدا ز فی


مجنون گرش بخیمه لیلی دهند راه

تا باشدش حیات نیاید برون ز حی


گل را چه غم ز زاری بلبل که در چمن

او را هزار عاشق زارست همچو وی


خواجو بوقت صبح قدح کش که آفتاب

مانند ذره رقص کند از نشاط می