غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

گر بفریب می‌کشی ور بعتاب می‌کشی

دل به تو می‌کشد مر از آنکه لطیف و دلکشی

آب حیات می‌برد لعل لب چو آتشت

و آب نبات می‌چکد زان لب لعل آتشی


حاصل من ز خط تو نیست بجز سیه رخی

پایه‌ی من ز زلف تو نیست بجز مشوشی


تیر ترا منم هدف گر تو خدنگ می‌زنی

تیغ ترا منم سپر گر تو اسیر می‌کشی


زلف تو در فریب دل چند کند سیه‌گری

چشم تو در کمین جان چند کند کمانکشی


چون دم خوش نمی‌زنم بی لب لعل دلکشت

بار غم تو چون کنم گر نکشم به ناخوشی


خواجو از آتش رخش آب رخت بباد شد

زانکه چو زلف هندویش بر سر آب و آتشی

[sorna]

یا حادی‌النیاق قد ذبت فی‌الفراق

عرج علی اهیلی و اخبرهم اشتیاقی

بشنو نوای عشاق از پرده سپاهان

زانرو که در عراقست آن لعبت عراقی


یا مشرب المحیا قم واسقنا الحمیا

فالعیش قد تهیا والوصل فی‌التلاقی


بنشاند باد بستان مجلس بدل نشانی

برد آب آب و آتش ساقی بسیم ساقی


قد طاب وقت شربی یا من یروم قربی

فی‌الیل اذ تهیا مع منیتی اغتباقی


ساقی بده کزین می در بزم دردنوشان

گر باقیست جامی آنست عمر باقی


فی الراح ارتیاحی لا اسمع اللواحی

لکن مع الملاحی اشرب علی‌السواقی


من رند و می پرستم پندم مده که مستم

کز دست کس نگیرم جز می ز دست ساقی


یا منیة المتیم صل عاشقیک وارحم

فالقلب مستهام من شدة الفراقی


دور از رخت چو خواجو دورم ز صبر و طاقت

لیکن بطاق ابرو از دلبران تو طاقی

[sorna]

شبست و خلوت و مهتاب و ساغر ای بت ساقی

بریز خون صراحی بیار باده باقی

خوشا بوقت سحر بر سماع بلبل شب خیز

شراب راوقی از دست لعبتان رواقی


تو خضر وقتی و شب ظلمتست در قدح آویز

که باده آب حیاتست خاصه از لب ساقی


نوای نغمه‌ی عشاق از اصفهان چه خوش آید

مرا که میل عراقست و شاهدان عراقی


دوای درد جدایی کجا به صبر توان کرد

بیار شربت وصل ار طبیب درد فراقی


مقیم طاق دو ابروی تست مردم چشمم

وگر چه جفت غمم بیتو در زمانه تو طاقی


کجا بگرد سمندت رسد پیاده‌ی مسکین

بدین صفت که تو گردون خرام برق براقی


تو آفتاب بلندی ولی زوال نداری

تو ماه مهرفروزی ولی بری ز محاقی


تو خون خواجو اگر می‌خوری غریب نباشد

که از نتیجه‌ی خونخواران جنگ براقی

[sorna]

تشنه‌ام تا بکی آخر بده آبی ساقی

فی حشای اضطرمت نایرة الا شواق

عمر باقی بر صاحب‌نظران دانی چیست

آنچه از باده‌ی دوشینه بماند باقی


عنت الورق علی قلقلة الاقداح

و لنا القرقف فی بلبلة الاحداق


گر گل از گل بدمد بیدل جان افشانرا

صحف تکتب بالدمع علی‌الاوراق


ایکه هستی ز نظر غایب و حاضر در دل

فی‌الکری طیفک ما غاب عن اماق


تو اگر فتنه دور قمری نادر نیست

که به رخسار چو مه نادره‌ی آفاقی


گرچه روزی به نهایت رسد ایام بقا

فی‌الهوی لا تتناهی طرق العشاق


سر برای تو که هم دردی و هم درمانی

جان فدای تو که هم زهری و هم تریاقی


ان للمغرم فی‌النشوة صحوا رفقا

لا تلوموا واعینوا زمرا لفساق


دلق ازرق به می لعل گرو کن خواجو

که مناسب نبود عاشقی و زراقی


جام می گیر که بر بام سماوات زنیم

علم مرشدی و نوبت به اسحاقی

[sorna]

تبسمت الزهر والمزن باک

و غررت الودق و الدیک حاک

نسیم عراقی ندانم چه بادی

زمین سپاهان ندانم چه خاکی


بدین مشک سائی و عنبر فشانی

ایا نفحة الریح روحی فداک


ندانم چه نقشی که مثل تو صورت

مصور نگردد ز آبی و خاکی


ریاض بهشتی بدین روح بخشی

چراغ سپهری بدین تابناکی


خرد را فریبی و دل را امیدی

روانرا حیاتی و تن را هلاکی


نه در دل ممکن که در قلب جانی

نه از گل مرکب که از روح پاکی


مررنا باکناف نجد و بتنا

بواد الاراک لعلی اراک


چو خواجو بدست ار جام خور آئین

اگر مست گلچهر اورنگ تا کی

[sorna]

دلکم برد بغارت ز برم دلبرکی

سر فرو کرده پری پیکرک از منظرکی

نرگس هندوک مستک او جادوکی

سنبل زنگیک پستک او کافرکی


بختکم شورک از آن زلفک شورانگیزک

سخنش تلخک و شیرین لبکش شکرکی


چشمم از لعلک در پوشک او در پاشک

لیکن از منطقکش هر سخنی گوهرکی


دلکم شد سر موئی و چو موئی تنکم

تا جدا ماند کنارم ز میان لاغرکی


بر دلم عیب نگیرید که دیوانککیست

چه کند نیست گزیرش ز پری پیکرکی


قدکم شد چو سر زلف صنوبر قدکی

رخکم گشت چو زر در غم سیمین برکی


از تو ای سرو قدک کیست که بر خواهد خورد

گر چه از سرو خرامان نخورد کس برکی


سرک اندر سرک عشق تو کردم لیکن

با من خسته دلک نیست ترا خود سرکی


غمکت می‌خورم و نیست غمت غمخورکم

هیچ گوئی که مرا بود گهی غمخورکی


خواجو از حلقکک زلف تو شد حلقه بگوش

زانکه عیبی نبود گر بودت چاکرکی

[sorna]

چون نیست ما را با او وصالی

کاجی بکویش بودی مجالی

زین به چه باید ما را که آید

از خاک کویش باد شمالی


همچون هلالی گشتم چو دیدم

بر طرف خورشید مشکین هلالی


جانم ز جانان سر بر نتابد

کز جان نباشد تن را ملالی


از شوق لعلش دل شد چو میمی

وز عشق زلفش قد شد چو دالی


در چنگ زلفش دل پای بندی

بر خاک کویش جان پایمالی


دانی که چونم دور از جمالش

از مویه موئی وز ناله نالی


هر شب خیالش آید به پیشم

شخص ضعیفم بیند خیالی


آنکس چه داند حال ضعیفان

کو را نبودست یکروز حالی


می‌رفت خواجو با خویش می‌گفت

کان شد که با او بودت وصالی

[sorna]

دوش بر طرف چمن گلبانگ می‌زد بلبلی

می‌فکند از ناله هر دم در گلستان غلغلی

کانکه زیر گنبد نیلوفری دارد وطن

از گلندامی ندارد چاره و ما از گلی


محمل ما را درین وادی کجا باشد نزول

زانکه در راه محبت کس نیابد منزلی


هیچ بادی بر نمی‌آید در این طوفان و موج

که افکند از کشتی ما تخته‌ئی بر ساحلی


منکر مستان نباشد هر که باشد هوشیار

زانکه باشد بی‌جنون هر جا که باشد عاقلی


عالمی کو در خرابات فنا ساغر کشد

پیش ما فاضلتر از صد ساله زهد جاهلی


هیچ دل بر کشتگان ضربت عشقت نسوخت

زانکه زلف دلکشت نگذاشت در عالم دلی


حاصلی در عشق ممکن نیست جز بی‌حاصلی

چون توان کردن چو ما را نیست زین به حاصلی


خیز خواجو چون ز زهد و توبه کارت مشکلست

باده پیش آور که بی می حل نگردد مشکلی

[sorna]

خوشا شراب محبت ز ساغر ازلی

قدح بروی صبوحی کشان لم یزلی

ز دست ساقی تحقیق اگر خوری جامی

شراب را ابدی دان و جام را ازلی


بزیر جامه چو زنار بینمت چون شمع

چه سود راندن مقراض و خرقه‌ی عسلی


مشو بحسن عمل غره و بزهد مناز

که خواندت خرد پیر زاهد عملی


ز آب و گل نشود چون تو لعبتی پیدا

ندانم از چه گلی دانمت که از چگلی


چگونه از سر کویت کنم جلای وطن

که هست سوز درونم خفی و گریه جلی


کجا ز زلف تو پیوند بگسلد دل من

که کار زلف تو دل بندیست و دل گسلی


محب روی توام در جواب دعوی عشق

دل شکسته وکیلست و جان خسته ولی


متاب روی ز خواجو که زلف هندویت

بخورد خون دل ریشش از سیاه دلی

[sorna]

راه بی پایان عشقت را نیابم منزلی

قلزم پر شور شوقت را نبینم ساحلی

نیست در دهر این زمان بی گفت و گویت مجمعی

نیست در شهر این نفس بی‌جست و جویت محفلی


مهر رویت می‌نهد هر روز مهری بر لبی

چشم مستت می‌زند هر لحظه تیغی بر دلی


چون کنم قطع منازل بی‌گل رخسار تو

لاله‌زاری گردد از خون دلم هر منزلی


بر سر کوی غمت هر جا که پایی می‌نهم

بینم از دست سرشک دیده پایی در گلی


رنگ رخسارت نمی‌بینم ببرگ لاله‌ئی

بوی گیسویت نمی‌یابم ز شاخ سنبلی


کی بدست آید گلی چون آن رخ بستانفروز

یا سراید در چمن مانند خواجو بلبلی