غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

حسن تو نهایت جمالست

لطف تو بغایت کمالست


با زلف تو هر که را سری هست

سر در قدم تو پایمالست


بی روی تو زندگی حرامست

وز دست تو جام می حلالست


باز آی که بی رخ تو ما را

از صحبت خویشتن ملالست


جانم که تذر و باغ عشقست

زین گونه شکسته پر و بالست


مرغ دل من هوا نگیرد

زانرو که چنین شکسته بالست


این نفحه‌ی روضه‌ی بهشتست

یا نکهت گلشن وصالست


این خود چه شمامه‌ی شمیمست

وین خود چه شمایل شمالست


خواجو بلب تو آرزومند

چون تشنه بشربت زلالست

[sorna]

خطت که کتابه‌ی جمالست

سرنامه‌ی نامه کمالست

ماهی تو و مشتریت مهرست

شاهی تو و حاجبت هلالست


آن خال سیاه هندو آسا

هندوچه‌ی گلشن جمالست


از مویه تنم بسان مویست

وز ناله دلم بشکل نالست


آنجا که توئی اگر فراقست

اینجا که منم همه وصالست


در عالم صورت ار چه هجرست

در عالم معنی اتصالست


آنرا که نبوده است حالی

این حال بنزد او محالست


هر چند که مهر رازوالیست

مهر رخ دوست بی زوالست


خواجو که شد از غمت خیالی

گردل ز تو برکند خیالست

[sorna]

هرکه مجنون نیست از احوال لیلی غافلست

وانکه مجنون را بچشم عقل بیند عاقلست

قرب صوری در طریق عشق بعد معنویست

عاشق ار معشوق را بی وصل بیند واصلست


اهل معنی را از او صورت نمی‌بندد فراق

وانکه این صورت نمی‌بندد ز معنی غافلست


کی بمنزل ره بری تا نگذری از خویش ازآنک

ترک هستی در ره مستی نخستین منزلست


گر چه من بد نامی از میخانه حاصل کرده‌ام

هر که از میخانه منعم می‌کند بی حاصلست


ایکه دل با خویش داری رو بدلداری سپار

کانکه دلداری ندارد نزد ما دور از دلست


یاد ساحل کی کند مستغرق دریای عشق

زانکه این معنی نداند هر که او بر ساحلست


عاشقانرا وعظ دانا عین نادانی بود

کانکه سرعشق را عالم نباشد جاهلست


ترک جانان گیر خواجو یا برو جان برفشان

ترک جان سهلست از جانان صبوری مشکلست

[sorna]

این چنین صورت گر از آب و گلست

چون بمعنی بنگری جان و دلست

نرگسش خونخواره‌ئی بس دلرباست

سنبلش شوریده‌ئی بس پر دلست


هندوی زلفش سیه کاری قویست

زنگی خالش سیاهی مقبلست


هر چه گفتم جز ثنایش ضایعست

هر چه جستم جز رضایش باطلست


تا برفت از چشم من بیرون نرفت

زانکه برآن روانش منزلست


خاطرم با یار ودل با کاروان

دیده بر راه و نظر بر محملست


دل کجا آرام گیرد در برم

چون مرا آرام دل مستعجلست


می‌روم افتان و خیزان در پیش

گر چه ز آب دیده پایم درگلست


من میان بحر بی پایان غریق

آنکه عیبم می‌کند برساحلست


دوستان گویند خواجو صبر کن

چون کنم کز جان صبوری مشکلست

[sorna]

ای من ز دو چشم نیم مستت مست

وز دست تو رفته عقل و دین از دست

بنشین که نسیم صبحدم برخاست

برخیز که نوبت سحر بنشست


با روی تو رونق قمر گم شد

وز لعل تو قیمت شکر بشکست


گوئی در فتنه و بلا بگشود

نقاش ازل که نقش رویت بست


برداشت دل شکسته از من دل

واندر سر زلف دلکشت پیوست


از لعل تو یکزمان شکیبم نیست

بی باده کجا قرار گیرد مست


در عشق تو ز آب دیده خواجو را

آخر بر هر کس آبروئی هست

[sorna]

ترا که موی میان هم وجود و هم عدمست

دو زلف افعی ضحاک و چهره جام جمست

بتیرگی شده آشفته‌تر حقیقت شرع

سواد زلف تو گوئی که رای بوالحکمست


ز دور چرخ شبی این سوال می‌کردم

که از زمانه مرا خود نصیب جمله غمست


بطیره گفت نبینی سپهر کاسه مثال

ز بهر خوردن خون تو جمله تن شکمست


گر آبروی نه در خاک کوش می‌طلبند

چو زلف یار قد عاشقان چرا بخمست


دلم بغمزه و ابروی او بمکتب عشق

امیدوار چو طفلان بنون و القلمست


ز شام زلف سیه چون نمود طلعت صبح

زمانه گفت که ای عاشقان سپیده‌دمست


مجال نطق ندارم چرا که بیش از پیش

میان لاغر او در کنار کم ز کمست


ز لعل او شکری التماس می‌کردم

که مدتی است که جانم مقید المست


جواب داد که بر هیچ دل منه خواجو

که چون میان دهنم را وجود در عدمست

[sorna]

دوش پیری ز خرابات برون آمد مست

دست در دست جوانان و صراحی در دست

گفت عیبم مکن ای خواجه که ترسا به چه‌ئی

توبه‌ی من چو سر زلف چلیپا بشکست


هرکه کرد از در میخانه گشادی حاصل

چون تواند دل سودا زده در تقوی بست


من اگر توبه شکستم مکن انکارم از آنک

خود پرستی نکند هر که بود باده پرست


گر بپیری هدف ناوک خلقی گشتم

چه توان کرد که تیر خردم رفت از شست


مستم آندم که بمیرم بسر خاک برید

تا سر از خاک بر آرم به قیامت سرمست


کس ازین قید بتدبیر نرفتست برون

زانکه از چنبر تقدیر نمی‌شاید جست


مست و مدهوش برندش ز لحد بر عرصات

هر که شد همقدح باده گساران الست


جان فشانان که چو شمع از سر سر برخیزند

یکنفس بی می نوشین نتوانند نشست


همچو ابروی بتان صید کند خاطر خلق

آنکه نشکیبدش ازصحبت مستان پیوست


گر شود بزمگهت عالم بالا خواجو

تو مپندار که بالاتر ازین کاری هست

[sorna]

سحرگه ماه عقرب زلف من مست

درآمد همچو شمعی شمع در دست

دو پیکر عقربش را زهره در برج

کمانکش جادوش را تیر در شست


شبش مه منزل و ماهش قصب پوش

سهی سروش بلند و سنبلش پست


بلالش خازن فردوس جاوید

هلالش حاجب خورشید پیوست


نقاب عنبری از چهره بگشود

طناب چنبری بر مشتری بست


به فندق ضیمرانرا تاب در داد

بعشوه گوشه‌ی بادام بشکست


سرشک از آرزوی خاکبوسش

روان از منظر چشمم برون جست


بلابه گفتمش بنشین که خواجو

زمانی از تو خالی نیست تا هست


فغان از جمع چون بنشست برخاست

چراغ صبح چون برخاست بنشست

[sorna]

دیشب درآمد از درم آنماه چهره مست

مانند دسته‌ی گل و گلدسته‌ئی بدست

خطش نبات و پسته‌ی شکرشکن شکر

سروش بلند و سنبل پرتاب و پیچ مست


زلف سیاه سرکش هندوش داده عرض

در چین هزار کافر زنگی بت پرست


از دیده محو کرد مرا هر چه هست و نیست

سودای آن عقیق گهر پوش نیست هست


در بست راه عقل چو آن بت قبا گشود

بگشود کار حسن چو آن مه کمر ببست


در مشگ می‌فکند بفندق شکنج و تاب

وز نار و عشوه گوشه‌ی بادام می‌شکست


پر کرد جامی از می گلگون و درکشید

وانگه ببست بند بغلطان و برنشست


گفتم زکوة لعل درافشان نمی‌دهی

یاقوت روح پرور شیرین بدر بخست


گفتم ز پیش تیر تو خواجو کجا جهد

گفتا ز نوک ناوک ما هیچکس نرست

[sorna]

اگر چه بلبل طبعم هزار دستانست

حدیث من گل صد برگ گلشن جانست

ز بیم چنگل شاهین جان شکار فراق

دلم چو مرغ چمن روز و شب در افغانست


چو تاب زلف عروسان **** خانه‌ی طبع

روان خسته‌ام از دست دل پریشانست


چو از سر قلمم برگذشت آب سیاه

سفینه ساز و میندیش ازینکه طوفانست


کسی که ملکت جم پیش همتش بادست

اگر نظر بحقیقت کنی سلیمانست


دوای دل ز دواخانه‌ی محبت جوی

که نزد اهل مودت ورای درمانست


دل خراب من از عشق کی شود خالی

چرا که جایگه گنج کنج ویرانست


چو چشمه‌ی خضر ار شعر من روان افزاست

عجب مدار که آن عین آن حیوانست


ورش بمصر چو یوسف عزیز می‌دارند

غریب نیست که اورنگ ماه کنعانست


نه هر که تیغ زبان می‌کشد جهانگیرست

نه هر که لاف سخن می‌زند سخندانست


اگر ز عالم صورت گذشته‌ئی خواجو

بگیر ملکت معنی که مملکت آنست