غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

در خنده آن عقیق شکرریز خوشترست

در حلقه آن کمند دلاویز خوشترست

فرهاد را ز شکر شیرین حکایتی

از خسروی ملکت پرویز خوشترست


بر روی خاک تکیه گه دردمند عشق

از خوابگاه اطلس گلریز خوشترست


دیگر حدیث کوثر و سرچشمه‌ی حیات

مشنو که باده‌ی طرب انگیز خوشترست


گو پست باش ناله‌ی مرغان صبح خیز

لیکن نوای چنگ سحر تیز خوشترست


صبحست خیز کاین نفس از گلشن بهشت

بزم صبوحیان سحرخیز خوشترست


اول بنوش ساغر و وانگه بده شراب

زیرا که باده‌ی شکرآمیز خوشترست


گر دیگران ز میکده پرهیز می‌کنند

ما را خلاف توبه و پرهیز خوشترست


خواجو کنار دجله‌ی بغداد جنتست

لیکن میان خطه‌ی تبریز خوشترست

[sorna]

زاهد مغرور اگر در کعبه باشد فاجرست

وانکه اقرارش به بت‌رویان نباشد کافرست

چون توانم کز حضورش کام دل حاصل کنم

کانزمان از خویش غائب می‌شوم کو حاضرست


زنده دل آن کشته کو جان پیش چشمش داده است

تندرست آن خسته کو بر درد عشقش صابرست


عاقبت بینی که کارش در هوا گردد بلند

ذره‌ی سرگشته کو در مهرورزی ماهرست


هر کرا خاطر بزلف ماهرویان می‌کشد

عیب نتوان کرد اگر چون من پریشان خاطرست


عاقلان دانند کادراک خرد قاصر بود

زانچه بر مجنون ز سر حسن لیلی ظاهرست


در هوایت زورقی برخشک می‌رانم ولیک

جانم از طوفان غم در قعر بحری زاخرست


کی سر موئی زبانم گردد از ذکرت جدا

کز وجودم هر سر موئی زبانی ذاکرست


ایکه فرمائی که خواجو عشق را پوشیده دار

چون توانم گر چه دانم کان لباسی فاخرست

[sorna]

فروغ عارض او یا سپیده سحرست
که رشک طلعت خورشید و طیره‌ی قمرست
لطیفه‌ئیست جمالش که از لطافت و حسن

ز هر چه عقل تصور کند لطیف‌ترست
برون ز نرگس پرخواب و روی چون خور دوست

گمان مبر که مرا آرزوی خواب و خورست
ز هر که از رخ زیبای او خبر پرسم

چونیک بنگرم آنهم ز شوق بیخبرست
اگر چه مایه‌ی خوبی لطافتست ولیک

ترا ورای لطافت لطیفه‌ی دگرست
بدین صفت زتکبر بدوستان مگذر

اگر چه عمر عزیزی و عمر بر گذرست
بهر کجا که نظر می‌کنم ز غایت شوق

خیال روی توام ایستاده در نظرست
اگر تو شور کنی من ترش نخواهم شد

که تلخ از آن لب شیرین مقابل شکرست
ز بی زریست که آب رخم رود بر باد

اگر چه کار رخ از سیم اشک همچو زرست
مرا هر آینه لازم بود جلای وطن

چرا که مصلحت کار بیدلان سفرست
ز بحر شعر مر او را بسی غنیمتهاست

که از لطافت خواجو سفینه پرگهرست

[sorna]

جان هر زنده دلی زنده بجانی دگرست

سخن اهل حقیقت ز زبانی دگرست

خیمه از دایره‌ی کون و مکان بیرون زن

زانکه بالاتر ازین هر دو مکانی دگرست


در چمن هست بسی لاله سیراب ولی

ترک مه روی من از خانه‌ی خانی دگرست


راستی راز لطافت چو روان می‌گردی

گوئیا سرو روان تو روانی دگرست


عاشقان را نبود نام و نشانی پیدا

زانکه این طایفه را نام و نشانی دگرست


یک زمانم بخدا بخش و ملامت کم گوی

کاین جگر سوخته موقوف زمانی دگرست


تو نه مرد قدح و درد مغانی خواجو

خون دل نوش که آن لعل زکانی دگرست

[sorna]

بوستان طلعتش را نوبهاری دیگرست

چشمم از عکس جمالش لاله زاری دیگرست

از میان جان من هرگز نمی‌گیرد کنار

گر چه هر ساعت میانش در کناری دیگرست


تا لب میگون او در داد جان را جام می

چشم مست نیم‌خوابش را خماری دیگرست


عاشقانرا با طریق زهد و تقوی کار نیست

زاهدی در مذهب عشاق کاری دیگرست


ایکه در حسن و لطافت در جهانت یار نیست

تا نپنداری که ما را جز تو یاری دیگرست


زلف مشکینت چرا آشفته شد چون کار من

یا ترا کاریست کو آشفته کاری دیگرست


بارها گفتم که دل برگیرم از مهرت ولیک

بار عشقت بر دلم این بار باری دیگرست


گرچه چین پیوسته در ابروی مشکینت خطاست

در خم زلف تو هر چین زنگباری دیگرست


شیرمردانرا اگر آهو شکارست این عجب

کاهوی چشم ترا هر دم شکاری دیگرست


از جهان خواجو طریق عاشقی کرد اختیار

بختیار آنکس که او را اختیاری دیگرست

[sorna]

آن نه رویست مگر فتنه‌ی دور قمرست

وان نه زلفست و بنا گوش که شام و سحرست

ز آرزوی کمرت کوه گرفتم هیهات

کوه را گرچه ز هر سوی که بینی کمرست


مردم چشمم ارت سرو سهی می‌خواند

روشنم شد که همان مردم کوته نظرست


اشک را چونکه بصد خون جگر پروردم

حاصلم از چه سبب زو همه خون جگرست


نسبت روی تو با ماه فلک می‌کردم

چو بدیدم رخ زیبای تو چیز دگرست


حیف باشد که بافسوس جهان می‌گذرد

مگذر ای جان جهان زانکه جهان برگذرست


اشک خونین مرا کوست جگر گوشه‌ی دل

زین صفت خوار مدارید که اصلی گهرست


قصه‌ی آتش دل چون به زبان آرم از آنک

شمع اگر فاش شود سر دلش بیم سرست


هر کرا شوق حرم باشد از آن نندیشد

که ره بادیه از خار مغیلان خطرست


گر بشمشیر جفا دور کنی خواجو را

همه سهلست ولی محنت دوری بترست


همه سرمستیش از شور شکر خنده‌ی تست

شور طوطی چه عجب گر ز برای شکرست

[sorna]

ز آتشکده و کعبه غرض سوز ونیازست

وانجا که نیازست چه حاجت بنمازست

بی عشق مسخر نشود ملک حقیقت

کان چیز که جز عشق بود عین مجازست


چون مرغ دل خسته‌ی من صید نگردد

هرگاه که بینم که درمیکده بازست


آنکس که بود معتکف کعبه‌ی قربت

در مذهب عشاق چه محتاج حجازست


هر چند که از بندگی ما چه برآید

ما بنده آنیم که او بنده نوازست


دائم دل پرتاب من از آتش سودا

چون شمع جگر تافته در سوز و گدازست


می‌سوزم و می‌سازم از آن روی که چون عود

کار من دلسوخته از سوز بسازست


حال شب هجر از من مهجور چه پرسی

کوتاه کن ای خواجه که آن قصه درازست


خواجو چکند بیتو که کام دل محمود

از مملکت روی زمین روی ایازست

[sorna]

از لعل آبدار تو نعلم برآتشست

زان رو دلم چو زلف سیاهت مشوشست

دیشب بخواب زلف خوشت را کشیده‌ام

زانم هنوز رشته‌ی جان در کشاکشست


هر لحظه دل به حلقه‌ی زلفت کشد مرا

یا رب کمند زلف سیاهت چه دلکشست


چون لعل آبدار تو از روی دلبری

آبیست عارض تو که در عین آتشست


ساقی بده ز جام جم ارباب شوق را

آن می که در پیاله چو خون سیاوشست


گر بگذرد ز جوشن جانم عجب مدار

پیکان غمزه‌ی تو که چون تیر آرشست


تا نقش بست روی ترا نقش بند صنع

در چشم من خیال جمالت منقشست


آن مشک سوده یا خط مشکین دلبرست

وان آفتاب یا رخ زیبای مهوشست


خواجو اگر چه روضه‌ی خلدست بوستان

گلزار و بوستان برخ دوستان خوشست

[sorna]

ترا که نرگس مخمور و زلف مهپوشست

وفا و عهد قدیمت مگر فراموشست
ز شور زلف تو دوشم شبی دراز گذشت

اگر چه زلف سیاهت زیادت از دوشست
بقصد خون دل من کمان ابرو را

کشیده چشم تو پیوسته تا بناگوشست
ز تیره غمزه‌ی عاشق کش تو ایمن نیست

و گرنه هندوی زلفت چرا زره پوشست
کنار سبزه‌ی سیراب و طرف جوی مجوی

ترا که سبزه براطراف چشمه‌ی نوشست
چگونه گوش توان کرد پند صاحب هوش

مرا که قول مغنی هنوز در گوشست
حدیث حسن بهاران ز هوشیاران پرس

چرا که بلبل بیچاره مست و مدهوشست
زبان سوسن آزاد بین که هست دراز

ولیک برخی آزاده‌ئی که خاموشست
دو چشم آهوی شیرافکنش نگر خواجو

که همچو بخت تو در عین خواب خرگوشست

[sorna]

باغ و صحرا با سهی سروان نسرین برخوشست

خلوت ومهتاب باخوبان مه پیکر خوشست

غنچه چون زر دارد ار خوش دل بود عیبش مکن

راستی را هر چه بینی در جهان با زر خوشست


کاشکی بودی مرا شادی اگر دینار نیست

زانکه با دینار وشادی ملکت سنجر خوشست


چون خلیل ار درمیان آتش افتادم چه باک

کاتش نمرود ما را با بت آذر خوشست


ایکه می‌گوئی مرا با ماهرویان سرخوشیست

پای در نه گر حدیث خنجرت در سر خوشست


بی لب شیرین نباید خسروی فرهاد را

زآنکه شاهی با لب شیرین چون شکر خوشست


گر چمن خلدست ما را بی لبش مطلوب نیست

تشنه را در باغ رضوان برلب کوثر خوشست


هر کرا بینی بعالم دل بچیزی خوش بود

عاشقانرا دل بیاد چهره‌ی دلبر خوشست


باده در ساغر فکن خواجو که بر یاد لبش

جام صافی برکف و لب بر لب ساغر خوشست