غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

گر از جور جانان ننالی رواست

که دردی که از دوست باشد دواست


چه بویست کارام دل می‌برد

مگر بوی زلف دلارام ماست


عجب دارم از جعد مشکین او

که با اوست دایم پریشان چراست


نه تنها بدامش نهم پای بند

بهر تار مویش دلی مبتلاست


تو گوئی که صد فتنه بیدار شد

چو جادویش از خواب مستی بخاست


بتابیش ازین قصد آزار من

مکن زانک هر نیک و بد را جزاست


گدائی چو خواجو چه قدرش بود

که درخیل خوبان سلیمان گداست

[sorna]

شامش از صبح فروزنده درآویخته است

شبش از چشمه‌ی خورشید برانگیخته است


گوئیا آنک گلستان رخش می‌آراست

سنبل افشانده و بر برگ سمن ریخته است


یا نه مشاطه ز بیخویشتنی گرد عبیر

گرد آئینه چینش بخطا بیخته است


تا چه دیدست که آن سنبل گل‌فرسا را

دستها بسته و از سرو درآویخته است


نتوان در خم ابروی سیاهش پیوست

آنک پیوند من سوخته بگسیخته است


تا زدی در دل من خیمه باقبال غمت

شادی از جان من غمزده بگریخته است


جان خواجو ز غبار قدمت خالی نیست
شامش از صبح فروزنده درآویخته است

شبش از چشمه‌ی خورشید برانگیخته است


گوئیا آنک گلستان رخش می‌آراست

سنبل افشانده و بر برگ سمن ریخته است


یا نه مشاطه ز بیخویشتنی گرد عبیر

گرد آئینه چینش بخطا بیخته است


تا چه دیدست که آن سنبل گل‌فرسا را

دستها بسته و از سرو درآویخته است


نتوان در خم ابروی سیاهش پیوست

آنک پیوند من سوخته بگسیخته است


تا زدی در دل من خیمه باقبال غمت

شادی از جان من غمزده بگریخته است


جان خواجو ز غبار قدمت خالی نیست

زانک با خاک سر کوت برآمیخته است



زانک با خاک سر کوت برآمیخته است

[sorna]

شوریده‌ئیست زلف تو کز بند جسته است

خط تو آن نبات که از قند رسته است


آن هندوی سیه که تواش بند کرده‌ئی

بسیار قلب صف‌***ان کو شکسته است


گر زانک روی و موی تو آشوب عالمست

ما را شبی مبارک و روزی خجسته است


هر چند نیست با کمرت هیچ در میان

خود را به زر نگر که چنان بر تو بسته است


با من مکن به پسته‌ی شیرین مضایقت

آخر نه شهر جمله پر از قند و پسته است


دانی که برعذار تو خال سیاه چیست

زاغی که بر کناره‌ی باغی نشسته است


من چون ز دام عشق رهائی طلب کنم

کانکس که خسته است بتیغ تو رسته است


گفتم که چشم مست تو خونم بریخت گفت

یک لحظه تن بزن که بخسبد که خسته است


خواجو چنین که اشک تو بینم ز تاب مهر

گوئی مگر که رشته‌ی پروین گسسته است

[sorna]

روی زمین و خون دلم نم گرفته است

پشت فلک ز بار غمم خم گرفته است


اشکم چه دیده است که مانند خونیان

پیوسته دامن من پرغم گرفته است


مسکین دلم که حلقه‌ی آن زلف تابدار

بگرفت و غافلست که ارقم گرفته است


انفاس روح می‌دمد از باد صبحدم

گوئی که بوی عیسی مریم گرفته است


چون جام می‌گرفت نگارم زمانه گفت

خورشید بین که ماه محرم گرفته است


همدم بجز صراحی و جام شراب نیست

خرم کسی که دامن همدم گرفته است


هر کو ز دست یار گرفتست جام می

روشن بدان که مملکت جم گرفته است


ملک دلم گرفت و بجورش خراب کرد

آری غریب نیست مگر کم گرفته است


خواجو ز پا درآمد و هیچش بدست نیست

جز دامن امید که محکم گرفته است


از وی متاب روی که مانند آفتاب

تیغ زبان کشیده و عالم گرفته است

[sorna]

هیچ می‌دانی چرا اشکم ز چشم افتاده است

زانک پیش هرکسی راز دلم بگشاده است


کارم از دست سر زلف تو در پای اوفتاد

چاره کارم بساز اکنون که کار افتاده است


هر زمان از اشک میگون ساغرم پر می‌شود

خون دل نوشم تو پنداری مگر کان باده است


بیوفائی چون جهان دل بر تو نتوانم نهاد

ای خوشا آنکس که او دل بر جهان ننهاده است


حیرت اندر خامه‌ی نقاش بیچونست کو

راستی در نقش رویت داد خوبی داده است


از سرشکت آب رویم پیش هر کس زان سبب

بر دو چشمش جای می‌سازم که مردم زاده است


دست کوته کن چو خواجو از جهان آزاده‌وار

سرو تا کوتاه دستی پیشه کرد آزاده است

[sorna]

گرت چو مورچه گرد شکر برآمده است

تو خوش برآی که با جان برابر آمده است


بنوش لعل روان چون زمرد سبزت

نگین خاتم یاقوت احمر آمده است


بگرد چشمه‌ی نوش تو سبزه گر بدمید

ترش مشو که نبات از شکر برآمده است


ز خط سبز تو نسخم خوش آمدی و کنون

خط غبار تو خود زان نکوتر آمده است


تو خوش درآ و مشو در خط از من مسکین

که خط بگرد عذار تو خوش درآمده است


شه حبش که ز سرحد شام بیرون راند

کنون بتاختن ملک خاور آمده است


ز سهم ناوک ترکان غمزه‌ات گوئی

که هندوئیست که نزد زره گر آمده است


کند بسنبل گردنکشت زمانه خطاب

که خادمی تو در شان عنبرآمده است


میان مشک و خطت فرق نیست یک سر موی

ولیک موی تو از مشک برسرآمده است


گمان مبر که برفت آب لعلت از خط سبز

که لعل را خط پیروزه زیور آمده است


بیا بدیده‌ی خواجو نگر که خط سیاه

بگرد روی چو ماهت چه در خور آمده است

[sorna]

چو سرچشمه‌ی چشم من دیده است

لب غنچه برچشمه خندیده است


بدان وجهم از دیده خون می‌رود

که از روی خوب تو ببریده است


چرا کینه‌ورزی کنون با کسی

که مهر تو پیش از تو ورزیده است


نهان کی کند خامه رازم که او

تراشیده‌ی ناتراشیده است


مرا غیرت آید که مکتوب تو

چنین در حدیث تو پیچیده است


اگر جور برما پسندی رواست

پسند تو ما را پسندیده است


از آن از لب خویشتن در خطم

که خطت بحکم که بوسیده است


قلم را قدم زان قلم کرده‌ام

که بر گرد نام تو گردیده است


دریغ از خیالت که شب تا بروز

مرا مونس مردم دیده است


چو نام تو در نامه بیند دبیر

بچشم بصیرت ترا دیده است


از آن چشم خواجو گهربار شد

که خط تو بر دیده مالیده است

[sorna]

مسیح روح را مریم حجابست

بهشت وصل را آدم حجابست


دلا در عاشقی محرم چه جوئی

که پیش عاشقان محرم حجابست


برو خود همدم خود باش اگر چه

برصاحبدلان همدم حجابست


مکش جعدش که پیش روی جانان

***ج طره پرخم حجابست


ز هستی در گذر زیرا که در عشق

نه هستی شور و مستی هم حجابست


اگر دم در کشی عیسی وقتی

که در راه مسیحا دم حجابست


به خون در کعبه باید غسل کردن

که آب چشمه‌ی زمزم حجابست


بخاتم ملک جم نتوان گرفتن

که پیش اهل دل خاتم حجابست


ز یم حاصل نگردد گوهر عشق

که در راه حقیقت یم حجابست


اگر مرد رهی بگذر ز عالم

که نزد رهروان عالم حجابست


برو خواجو که پیش روی بلقیس

اگر نیکو ببینی جم حجابست

[sorna]

دلا جان در ره جانان حجابست

غم دل در جهان جان حجابست


اگر داری سری بگذر ز سامان

که در این ره سر و سامان حجابست


ز هستی هر چه در چشم تو آید

قلم در نقش آن کش کان حجابست


زلال از مشرب جان نوش چون خضر

که آب چشمه‌ی حیوان حجابست


عصا بفکن که موسی را درین راه

چو نیکو بنگری ثعبان حجابست


بحاجب چون توان محجوب گشتن

که حاجب بر در سلطان حجابست


بحکمت ملک یونان کی توان یافت

که حکمت در ره یونان حجابست


بایمان کفر باشد باز ماندن

ز ایمان در گذر کایمان حجابست


ترا ای بلبل خوش نغمه باگل

گر از من بشنوی دستان حجابست


میان عندلیب و برگ نسرین

هوای گلبن و بستان حجابست


ز درمان بگذر و با درد می‌ساز

که صاحب درد را درمان حجابست


حدیث جان مکن خواجو که درعشق

ز جان اندیشه‌ی جانان حجابست

[sorna]

رخش با آب و آتش در نقابست

لبش با آتش اندر عین آبست


***ج طره‌اش برچهره گوئی

که از شب سایبان برآفتابست


لب شیرین او یا جان شیرین

خط مشکین او یا مشگ نابست


عقیقش کاتش اوآب لعلست

عذارش کاب او آتش نقابست


شکردر اهتمام پر طوطیست

قمر در سایه‌ی پر غرابست


ز چشمش فتنه بیدارست و چشمش

چو بختم روز و شب در عین خوابست


عقیق اشک من در جام یاقوت

شراب لعل یا لعل مذابست


سر انگشت نگارینت نگارا

بخون جان مشتاقان خضابست


اگر شورم کنی ورتلخ گوئی

چو طوطی شکرت شیرین جوابست


تن خواجو نگر در مهر رویت

که چون تار قصب بر ماهتابست