غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

با منت کینه و با جمله صفاست

اینهم از طالع شوریده‌ی ماست


راستی را صنما بی قد تو

کار ما هیچ نمی‌آید راست


هر گیاهی که بروید پس ازین

از سر تربت ما مهر گیاست


می کشم درد بامید دوا

گر چه درد از قبلت عین دواست


این چه بویست که ناگه بدمید

وین چه فتنه ست که دیگر برخاست


باز از ناله‌ی مرغان سحر

صبحدم صحن چمن پر غوغاست


گر چه در پرورش نطفه‌ی خاک

بوی زلفت مدد باد صباست


خیز کز نکهت انفاس نسیم

هر سحر پیرهن غنچه قباست


گر نه خواجوست که دور از رخ تست

زلف هندوی تو آشفته چراست

[sorna]

با تو نقشی که در تصور ماست

به زبان قلم نیاید راست


حاجت ما توئی چرا که ز دوست

حاجتی به ز دوست نتوان خواست


ماه تا آفتاب روی تو دید

اثر مهر در رخش پیداست


سخن باده با لبت بادست

صفت مشک باخط تو خطاست


در چمن ذکر نارون می‌رفت

قامتت گفت بر کشیده‌ی ماست


سرو آزاد پیش بالایت

راستی را چو بندگان بر پاست


او چو آزاد کرده‌ی قد تست

لاجرم دست او چنان بالاست


فتنه بنشان و یک زمان بنشین

که قیامت ز قامتت برخاست


هر که بینی بجان بود قائم

جان وامق چو بنگری عذراست


از صبا بوی روح می‌شنوم

دم عیسی مگر نسیم صباست


عمر خواجو بباد رفت و رواست

زانک بی دوست عمر باد هواست

[sorna]

طائر طوریم و خاک آستانت طور ماست

پرتو نور تجلی در دل پر نور ماست


ما بحور و روضه‌ی رضوان نداریم التفات

زانک مجلس روضه‌ی رضوان و شاهد حور ماست


عاقبت غیبت گزیند هر که آید در نظر

وانک او غایب نگردد از نظر منظور ماست


پیش ما هر روز بی او رستخیزی دیگرست

و آه دلسوز نفیر و سینه نفخ صور ماست


ما بدار الملک وحدت کوس شاهی می‌زنیم

وین که بر زر می‌نویسد اشک ما منشور ماست


کرده‌ایم از ملک هستی کنج عزلت اختیار

وین دل ویرانه گنج و نیستی گنجور ماست


آنک دایم در خرابات فنا ساغر کشد

در هوای چشم مست او دل مخمور ماست


تختگاه عشق ما داریم و از دار ایمنیم

زانک دار از روی معنی رایت منصور ماست


تا چو خواجو عالم رندی مسخر کرده‌ایم

زلف ساقی دستگیر و جام می دستور ماست

[sorna]

کفر سر زلف تو ایمان ماست

درد غم عشق تو درمان ماست


مجلس ما بی تو ندارد فروغ

زان که رخت شمع شبستان ماست


ای که جمالت ز بهشت آیتیست

آیت سودای تو در شان ماست


تا دل ما در غم چوگان توست

هر دو جهان عرصه‌ی میدان ماست


زلف سیاه تو در آشفتگی

صورت این حال پریشان ماست


چون نرسد دست به لعل لبت

خاک درت چشمه‌ی حیوان ماست


گفت خیال تو که خواجو هنوز

عاشق و سرگشته و حیران ماست

[sorna]

عقل مرغی ز آشیانه‌ی ماست

چرخ گردی ز آستانه‌ی ماست


شمس مشرق فروز عالمتاب

شمسه‌ی طاق تا بخانه‌ی ماست


خون چشم شفق که می‌بینی

جرعه‌های می شبانه ماست


صید ما کیست آنک صیادست

دام ما چیست آنچه دانه‌ی ماست


تیر ما بگذرد ز جوشن چرخ

زانکه قلب فلک نشانه‌ی ماست


ما به افسون کجا رویم از راه

که دو عالم پر از فسانه‌ی ماست


گر چه ز اهل زمانه شاد نئیم

شادی آنک در زمانه‌ی ماست


جنت ار هست خاک درگه اوست

زانکه ماوای جاودانه ماست


در بسیط جهان کنون خواجو

همه آوازه‌ی ترانه ماست

[sorna]

کاف و نون جزوی از اوراق کتب خانه ماست

قاف تا قاف جهان حرفی از افسانه‌ی ماست


طاق پیروزه که خلوتگه قطب فلک است

کمترین زاویه‌ئی بر در کاشانه‌ی ماست


گر چراغ دل ما از نفس سرد بمرد

شمع این طارم نه پنجره پروانه‌ی ماست


گنج معنی که طلسم است جهان بر راهش

چون به معنی نگری این دل ویرانه‌ی ماست


آب رو ریخته‌ایم از پی یک جرعه شراب

گر چه کوثر نمی از جرعه‌ی پیمانه‌ی ماست


ما به دیوانگی ار زانک به عالم فاشیم

عقل کل قابل فیض دل دیوانه‌ی ماست


آشنائیم به بی خویشی و بیگانه ز خویش

وانک بیگانه نگشت از همه بیگانه‌ی ماست


هر کسی را تو اگر زنده به جان می‌بینی

جان هر زنده دلی زنده به جانانه‌ی ماست


گر چه در مذهب ما کعبه و بتخانه یکیست

خواجو از کعبه برون آی که بتخانه‌ی ماست

[sorna]

مائیم آن گدای که سلطان گدای ماست

ما زیر دست مهر و فلک زیر پای ماست


تا بر در سرای شما سر نهاده‌ایم

اقبال بنده‌ی در دولتسرای ماست


بودی بسیط خاک پر از های و هوی ما

و کنون جهان ز گریه پر از های هاست ماست


زین‌سان که در قفای تو از غم بسوختیم

گوئی که دود سوخته‌ئی در قفای ماست


تا کی زنید تیغ جفا بر شکستگان

سهلست اگر بقای شما در فنای ماست


گر برکشی وگر بکشی رای رای تست

هر چیز کان نه رای تو باشد نه رای ماست


آن کاشنای تست غریبست در جهان

وان کو غریب گشت ز خویش آشنای ماست


ما را اگر تو مشترییی این سعادتیست

بنمای رخ که دیدن رویت بهای ماست


خواجو که خاک پای گدایان کوی تست

شاهی کند گرش تو بگوئی گدای ماست

[sorna]

جمشید بنده در دولتسرای ماست

خورشید شمسه‌ی حرم کبریای ماست


جعد عروس ماهرخ ****‌ی ظفر

گیسوی پرچم علم سدره‌سای ماست


آن اطلس سیه که شب تار نام اوست

تاری ز پرده‌ی در خلوتسرای ماست


کیوان که هست برهمن دیر شش دری

با آن علو مرتبه مامور رای ماست


گر زیر دست ما بود آفاق دور نیست

کافلاک را چو درنگری زیر پای ماست


بنمای ملکتی که نباشد خلل‌پذیر

ور زانک هست مملکت دیرپای ماست


تا چتر ما همای هوای ممالکست

فر همای سایه‌ی پر همای ماست


ما تاج تارک خلفای زمانه‌ایم

وآئینه‌ی جمال خلافت لقای ماست


خورشید آتشین رخ گیتی فروز چرخ

عکسی ز جام خاطر گیتی نمای ماست


خواجو سزد که بنده‌ی درگاه ما بود

چون شاه هفت کشور گردون گدای ماست

[sorna]

رنج از کسی بریم که دردش دوای ماست

زخم از کسی خوریم که رنجش شفای ماست


جائی سرای تست که جای سرای نیست

وانگه در سرای تو خلوتسرای ماست


گر ما خطا کنیم عطای تو بیحدست

نومیدی از عطای تو حد خطای ماست


روزی گدای کوی خودم خوان که بنده را

این سلطنت بسست که گوئی گدای ماست


حاجت بخونبها نبود چون تو می‌کشی

مقتول خنجر تو شدن خونبهای ماست


ما را بدست خویش بکش کان نوازشست

دشنام اگر ز لفظ تو باشد دعای ماست


گر می‌کشی رهینم وگر می‌کشی رهی

هر ناسزا که آن ز تو آید سزای ماست


زهر ار چنانکه دوست دهد نوش دارو است

درد ار چنانک یار فرستد دوای ماست


گفتم که ره برد به سرا پرده‌ی تو گفت

خواجو که محرم حرم کبریای ماست

[sorna]

منزل پیر مغان کوی خرابات فناست

آخر ای مغبچگان راه خرابات کجاست


دست در دامن رندان قلندر زده‌ایم

زانک رندی و قلندر صفتی پیشه ماست


هر که در صبحت آن شاخ صنوبر بنشست

همچوباد سحری از سر بستان برخاست


پیش آنکس که چو نرگس نبود اهل بصر

صفت سرو به تقریر کجا آید راست


گر نمی‌خواست که آرد دل مجنون در قید

لیلی آن زلف مسلسل به چه رو می‌پیراست


هر چه در عالم تحقیق صفاتش خوانند

چو نکو درنگری آینه‌ی ذات خداست


گر چه صورت نتوان‌بست که جان را نقشیست

نقش جانست که در آینه دل پیداست


تلخ از آن منطق شیرین چو شکر نوش کنم

زانک دشنام که محبوب دهد عین دعاست


طلب از یار بجز یار نمی‌باید کرد

حاجت از دوست بجز دوست نمی‌شاید خواست


آنک نقش رخ خورشید عذاران می‌بست

چون نظر کرد رخ مهوش خود می‌آراست


گر توان حور پریچهره جدائی خواجو

تو مپندار که او یک سر موی از تو جداست