غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

من مستم و دل خراب جان تشنه و ساغر آب

برخیز و بده شراب بنشین و بزن رباب


ای سام تو بر سحر وی شور تو در شکر

در سنبله‌ات قمر در عقربت آفتاب


برمشک مزن گره برآب مکش ز ره

یا ترک خطا بده یا روی ز ما متاب


در بر رخ ما مبند بر گریه‌ی ما مخند

بگشای ز مه کمند بردار ز رخ نقاب


من بنده‌ام و تو شاه من ابر سیه تو ماه

من آه زنم تو راه من ناله کنم تو خواب


ای فتنه‌ی صبح‌خیز! آمد گه صبح، خیز!

درجام عقیق ریز آن باده‌ی لعل ناب


آمد گه طوف و گشت بخرام بسوی دشت

چون دور بقا گذشت بگذر ز ره عتاب


عطار چمن صباست پیراهن گل قباست

تقوی و ورع خطاست مستی و طرب صواب


دردی کش ازین سپس وندیشه مکن ز کس

فرصت شمر این نفس با همنفسان شراب


خواجو می ناب خواه چون تشنه‌ئی آب خواه

از دیده شراب خواه وز گوشه‌ی دل کباب

[sorna]

دیشب درآمد آن بت مه روی شب نقاب

بر مه کشید چنبر و درشب فکند تاب


رخسارش آتش و دل بیچارگان سپند

لعل لبش می و جگر خستگان کباب


برمشتری کشیده ز مشک سیه کمان

برآفتاب بسته ز ریحان تر طناب


در بر قبای شامی پیروزه گون چو ماه

بر سر کلاه شمعی زرکش چو آفتاب


آتشن گرفته آب رخ وی ز تاب می

آبش نهان در آتش و آتش عیان ز آب


هم شمع برفروخته از چهره هم چراغ

هم نقل ریخته ز لب لعل و هم شراب


بنهاده دام بر مه تابان ز عود خام

و افکنده دانه برگل سوری ز مشک ناب


میزد گلاله بر گل و هر لحظه می‌شکست

برمن بعشوه گوشه‌ی بادام نیم خواب


از راه طنز گفت که خواجو چرا برفت

گفتم ز غصه گفت ذهابا بلا ایاب

[sorna]

ای کرده ماه را از تیره شب نقاب

در شب فکنده چین بر مه فکنده تاب


مشک است یا خط است یا شام شب نمای

ماه است یا رخ است یا صبح شب نقاب


با سرو قامتت شمشاد گو مروی

با ماه طلعت خورشید گو متاب


ای برده آب من زان لعل آبدار

وی بسته خواب من زان چشم نیم‌خواب


چون آتش رخت برد آبروی من

زان آب آتشی بر آتشم زن آب


زلف تو بر رخت شام است برسحر

عشق تو در دلم گنج است در خراب


ای سرو سیمتن صبح است در فکن

در جام آبگون آن آتش مذاب


خادم! بسوز عود، مطرب! بساز چنگ،

بلبل! بزن نوا، ساقی! بده شراب


صوفی چو صافئی درد مغان بنوش

خواجو چو عارفی روی از بتان متاب

[sorna]

برقع از رخ برفکن ای لعبت مشکین نقاب

در دم صبح از شب تاریک بنمای آفتاب


عالم از لعل تو پر شورست و لعلت پرشکر

فتنه از چشم تو بیدارست و چشمت مست خواب


هر سؤالی کن ز دریا میکنم در باب موج

دیده میبینم که میگوید یکایک را جواب


هم عفی الله مردم چشمم که با این ضعف دل

می فشاند دمبدم بر چهره زردم گلاب


چون بیاد نرگس مستت روم در زیر خاک

روز محشر سر بر آرم از لحد مست و خراب


هر چه نتوان یافت در ظلمت ز آب زندگی

من همان در تیره شب می‌یابم از جام شراب


هیچکس بر تربت مستان نگرید جز قدح

هیچکس درماتم رندان ننالد جز رباب


پیش ازین کیخسرو ار شبرنگ بر جیحون دواند

اشک ما راند بقطره دم بدم گلگون برآب


هر که آرد شرح آب چشم خواجو در قلم

از سر کلکش بریزد رسته‌ی در خوشاب

[sorna]

ای ز چشمت رفته خواب از چشم خواب

وآب رویت برده آب از روی آب


از ***ج زلف و مهر طلعتت

تاب بر خورشید و در خورشید تاب


بینی ار بینی در آب و آینه

آفتاب روی و روی آفتاب


بر نیندازی بنای عقل و دین

تا ز عارض برنیندازی نقاب


تشنگان وادی عشقت ز چشم

بر سر آبند و از دل بر سراب


پیکرم در مهر ماه روی تو

گشته چون تار قصب بر ماهتاب


زلف و رخسارت شبستانست و شمع

شکر و بادام تو نقل و شراب


خواب را در دور چشم مست تو

ای دریغ ار دیدمی یک شب بخواب


بسکه خواجو سیل می‌بارد ز چشم

خانه صبرش شد از باران خراب

[sorna]

ای چشم نیم‌خواب تو از من ربوده خواب

وی زلف تابدار تو بر مه فکنده تاب


بر مه فکنده برقع شبرنگ روز پوش

مه را که دید ساخته از تیره شب نقاب


روزم شبست بیتو و چون روز روشنست

کان لحظه شب بود که نهان باشد آفتاب


خورشید را بروی تو تشبیه چون کنم

کو همچو بندگان دهدت بوسه بر جناب


بر روی چون مه ار چه بتابی کمند زلف

باری به هیچ روی ز من روی بر متاب


گفتم مگر بخواب توان دیدنت ولیک

دانم که خواب را نتوان دید جز بخواب


یک ساعتم از آن لب میگون شکیب نیست

سرمست را شکیب کجا باشد از شراب


چشمم بقصد ریختن خون دل مقیم

افکنده است چون سر زلفت سپر بر آب


در آرزوی روی تو خواجو چو بیدلان

هر شب بخون دیده کند آستین خضاب

[sorna]

ای لب لعلت ز آب زندگانی برده آب

ما ز چشم می پرستت مست و چشمت مست خواب


گر کنم یک شمه در وصف خط سبزت سواد

روی دفتر گردد از نوک قلم پر مشک ناب


در بهشت ار زانکه برقع برنیندازی ز رخ

روضه‌ی رضوان جهنم باشد و راحت عذاب


وقت رفتن گر روم با آتش عشقت بخاک

روز محشر در برم بینی دل خونین کباب


صبحدم چون آسمان در گردش آرد جام زر

در گمان افتم که خورشیدست یا جام شراب


جان سرمستم برقص آید ز شادی ذره‌وار

هر نفس کز مشرق ساغر برآید آفتاب


کی بواز مذن بر توانم خاستن

زانکه می‌باشم سحرگه بیخود از بانگ رباب


در خرابات مغان از می خراب افتاده‌ام

گر چه کارم بی می و میخانه می باشد خراب


هر دمی روی از من مسکین بتابی از چه روی

هر زمان از درگه خویشم برانی از چه باب


گر دلی داری دل از رندان بیدل برمگیر

ور سری داری سر از مستان بیخود برمتاب


از تو خواجو غایبست اما تو با او در حضور

عالمی در حسرت آبی و عالم غرق آب

[sorna]

گوئیا عزم ندارد که شود روز امشب

یا درآید ز در آن شمع شب افروز امشب


گر بمیرم بجز از شمع کسی نیست که او

برمن خسته بگرید ز سر سوز امشب


مرغ شب خوان که دم از پرده‌ی عشاق زند

گو نوا از من شب‌خیز بیاموز امشب


چون شدم کشته‌ی پیکان خدنک غم عشق

بردلم چند زنی ناوک دلدوز امشب


همچو زنگی بچه‌ی خال تو گردم مقبل

گرشوم بر لب یاقوت تو پیروز امشب


هر که در شب رخ چون ماه تو بیند گوید

روز عیدست مگر یا شب نوروز امشب


بی لب لعل و رخت خادم خلوتگه انس

گو صراحی منه و شمع میفروز امشب


تا که آموختت از کوی وفا برگشتن

خیز و باز آی علی‌رغم بداموز امشب


بنشان شمع جگر سوخته را گر چه کسی

منشیناد بروز من بد روز امشب


اگر آن عهد*** با تو نسازد خواجو

خون دل میخور و جان میده و میسوز امشب


تا مگر صبح تو سر برزند از مطلع مهر

دیده بر چرخ چو مسمار فرود و ز امشب

[sorna]

چند سوزیم من و شمع شبستان همه شب

چند سازیم چنین بی سر و سامان همه شب


تا به شب بر سر بازار معلق همه روز

تا دم صبح سرافکنده و گریان همه شب


سوختم ز آتش هجران و دلم بریان شد

ور نسازم چکنم با دل بریان همه شب


رشته‌ی جان من سوخته بگسیخته باد

گر ز عشق سر زلفت ندهم جان همه شب


هر شبی کز خم گیسوی توام یاد آید

در خیالم گذرد خواب پریشان همه شب


تا تودر چشم منی از نظرم دور نشد

ذره‌ئی چشمه خورشید درخشان همه شب


خبرت هست که در بادیه‌ی هجر تو نیست

تکیه گاهم بجز از خار مغیلان همه شب


بخیال رخ و زلف تو بود تا دم صبح

بستر خواب من از لاله و ریحان همه شب


در هوای گل روی تو بود خواجو را

همنفس بلبل شب خیز خوش الحان همه شب

[sorna]

طمع مدار که دوری گزینم از رخ خوب

که نیست شرط محبت جدائی از محبوب


چو هست در ره مقصود قرب روحانی

چه احتیاج بارسال قاصد و مکتوب


چو اتصال حقیقی بود میان دو دوست

کجا ز یوسف مصری جدا بود یعقوب


توقعست که از عاشقان بیدل و دین

نظر دریغ ندارند مالکان قلوب


چگونه گوش توان کرد بر خردمندان

گهی که عشق شود غالب و خرد مغلوب


ز صورت تو کند نور معنوی حاصل

دل شکسته که هم سالکست و هم مجذوب


ترا بتیغ چه حاجت که قتل جانبازان

کنی بساعد سیمین و پنجه‌ی مخضوب


بیار جام و مکن نسبتم به زهد و ورع

که من به ساغر و پیمانه گشته‌ام منصوب


ببخش بر من مسکین که از خداوندان

همیشه عفو شود صادر و ز بنده ذنوب


دلا در ابروی خوبان نظر مکن پیوست

ز روی دوست بحاجب چرا شوی محجوب


گهی که جان بلب آرد درین طلب خواجو

کند بدیده‌ی طالب نگاه در مطلوب