غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

ای بناوک زده چشم تو یک اندازانرا

کشته افعی تو در حلقه فسون سازانرا


جان ز دست تو ندانم به چه بازی ببرم

پشه آن نیست که بازیچه دهد بازانرا


دل چو دادم بتو عقلم ز کجا خواهد ماند

مال کی جمع شود خانه براندازانرا


عندلیبان سحر خوان چو در آواز آیند

می بیارید و بخوانید خوش آوازانرا


پای کوپان چو در آیند بدست افشانی

دست گیرند بیک جرعه سراندازانرا


زیردستان که ندارند بجز باد بدست

هر نفس در قدم افتند سرافرازانرا


با تو خواجو چه شد ار زانکه نظر می‌بازد

دیده نتوان که بدوزند نظر بازان را

[sorna]

شبی که راه هم آه آتش افشان را

ز دود سینه کنم تیره چشم کیوان را


ببر طبیب صداع از سرم که این دل ریش

ز بهر درد فدا کرده است درمان را


مگر حکایت طوفان چو اشک ما بینی

که ما ز چشم بیفکنده‌ایم طوفان را


بقصد جان من آن کس که میکشد شمشیر

نثار خنجر خون‌ریز او کنم جان را


عجب نباشد اگر تشنه‌ی جمال حرم

ز آب دیده لبالب کند بیابان را


بعزم کعبه چو محمل برون برد مشتاق

بسوزد از نفس آتشین مغیلان را


نوباد پای زمین کوب را بجلوه درآر

که ما به دیده زنیم آب خاک میدان را


مگو بگوی که سرگشته از چه میگردی

اگر چنانکه ندانی بپرس چوگان را


مکن ملامت خاجو که از گل صد برگ

مجال صبر نباشد هزار دستان را

[sorna]

اگر در جلوه میری سمند باد جولانرا

بفرما تا فرو روبم به مژگان خاک میدانرا


مکن عیب تهی دستان که در بازار سرمستان

گدا باشد که بفروشد بجامی ملک سلطانرا


چرا از کعبه برگردم که گر خاری بود در ره

برآرم آه و در یکدم بسوزانم مغیلانرا


اگرهمچون خضر خواهی که دایم زنده‌دل باشی

روان در پای جانان ریز اگر دستت دهد جانرا


بفردوسم مکن دعوت که بی آن حور مه پیکر

کسی کو آدمی باشد نخواهد باغ رضوانرا


ببوی لعل میگونش بظلماتی در افتادم

که گر میرم ز استسقا نجویم آب حیوانرا


چمن پیرا اگر چشمش برآنسرو دوان افتد

دگر بر چشمه ننشاند ز خجلت سرو بستانرا


مگر باد سحرگاهی هواداری کند ور نی

نسیم یوسف مصری که آرد پیر کنعانرا


چو مستان حرم خواجو جمال کعبه یاد آرد

ز آب چشم خون‌افشان کند دریا بیابانرا

[sorna]

چو در گره فکنی آن کمند پر چین را

چوتاب طره به هم بر زنی همه چین را


بانتظار خیال تو هر شبی تا روز

گشوده‌ام در مقصوره‌ی جهان‌بین را


کجا تو صید من خسته دل شوی هیهات

مگس چگونه تواند گرفت شاهین را


چو روی دوست بود گو بهار و لاله مروی

چه حاجتست به گل بزم ویس و رامین را


غنیمتی شمرید ای برادران عزیز

ببوی یوسف گمگشته ابن یامین را


به شعله‌ئی دم آتشفشان بر افروزم

چراغ مجلس ناهید و شمع پروین را


اگر ز غصه بمیرند بلبلان چمن

چه غم شقایق سیراب و برگ نسرین را


بحال زار جگر خستگان بازاری

چه التفات بود حضرت سلاطین را


روا مدار که سلطان ندیده هیچ گناه

ز خیل خانه براند گدای مسکین را


مرا بتیغ چه حاجت که جان برافشانم

گهی که بنگرم آن ساعد نگارین را


چرا ملامت خواجو کنی که چون فرهاد

بپای دوست در افکند جان شیرین را

[sorna]

آنکه بر هر طرفی منتظرانند او را

ننگرد هیچ که خلقی نگرانند او را


سرو را بر سر سرچشمه اگر جای بود

جای آن هست که بر چشم نشانند او را


حیف باشد که چنان روی ببیند هرکس

زانک کوته‌نظران قدر ندانند او را


هست مقصود دلم زان لب شیرین شکری

بود آیا که بمقصود رسانند او را


راز عشاق چو از اشک نماند پنهان

فرض عینست که از دیده برانند او را


هر که جان در قدمش بازد و قدری داند

اهل دل عاشق جانباز نخوانند او را


خواجو ار تشنه بمیرد بجز از مردم چشم

آبی این طایفه برلب نچکانند او را

[sorna]

رحم بر گدایان نیست ماه نیمروزی را

مهرماش چندان نیست ماه نیمروزی را


روی پر نگارش بین چشم پرخمارش بین

لعل آبدارش بین ماه نیمروزی را


آن مهست یار رخسار شکرست یا گفتار

عارضست یا گلزار ماه نیمروزی را


جعد مشکبارش گیر زلف تابدارش گیر

خیز و در کنارش گیر ماه نیمروزی را


لعبت بری پیکر و آفتاب شب زیور

گر ندیده‌ئی بنگر ماه نیمروزی را


موسم سحر شد خیز باده در صراحی ریز

در کمند زلف آویز ماه نیمروزی را


می به می پرستان آر باده سوی مستان آر

خیز و در شبستان آر ماه نیمروزی را


یار جز جفاجو نیست گو مکن که نیکونیست

هیچ مهر خواجو نیست ماه نیمروزی را

[sorna]

بده آن راح روان پرور ریحانی را

که به کاشانه کشیم آن بت روحانی را


من بدیوانگی ار فاش شدم معذورم

کان پری صید کند دیو سلیمانی را


سر به پای فرسش در فکنم همچون گوی

چون برین در کشد آن ابلق چوگانی را


برو ای خواجه اگر زانکه بصد جان عزیز

میفروشند بخر یوسف کنعانی را


گر تو انکار کنی مستی ما را چه عجب

کافران کفر شمارند مسلمانی را


ابر چشمم چو شود سیل فشان از لاله

کوه در دوش کشد جامه‌ی بارانی را


کام درویش جزین نیست که بر وفق مراد

باز بیند علم دولت سلطانی را


چشم خواجو چو سر طبله‌ی در بگشاید

از حیا آب کند گوهر عمانی را


دل این سوخته بربود و بدربان گوید

که بران از درم آن شاعر کرمانی را

[sorna]

خرقه رهن خانه‌ی خمار دارد پیر ما

ای همه رندان مرید پیر ساغر گیر ما


گر شدیم از باده بدنام جهان تدبیر چیست

همچنین رفتست در عهد ازل تقدیر ما


سرو را باشد سماع از ناله‌ی دلسوز مرغ

مرغ را باشد صداع از ناله‌ی شبگیر ما


داوری پیش که شاید برد اگر بی موجبی

خون درویشان بی طاقت بریزد میر ما


هم مگر لطف تو گردد عذر خواه بندگان

ورنه معلومست کز حد میرود تقصیر ما


صید آن آهوی روبه باز صیاد توئیم

ما شکار افتاده و شیر فلک نخجیر ما


تا دل دیوانه در زنجیر زلفت بسته‌ایم

ای بسا عاقل که شد دیوانه‌ی زنجیر ما


از خدنگ آه عالم سوز ما غافل مشو

کز کمان نرم زخمش سخت باشد تیر ما


ره مده در خانقه خواجو کسی را کاین نفس

با جوانان عشرتی دارد بخلوت پیر ما

[sorna]

آب آتش میبرد خورشید شب‌پوش شما

میرود آب حیات از چشمه‌ی نوش شما


شام را تا سایبان روز روشن دیده‌ام

تیره شد شام من از صبح سحرپوش شما


در شب تاریک خورشیدم در آغوش آمدی

همچو زلف ار بودمی یک شب در آغوش شما


از چه رو هندوی مه پوش شما در تاب شد

گر به مستی دوشم آمد دوش بر دوش شما


ای ز روبه بازی آهوی شما در عین خواب

شیر گیران گشته مست از خواب خرگوش شما


مردم چشم عقیق افشان لؤلؤ بار من

گشته در پاش از لب در پوش خاموش شما


حلقه‌ی گوش شما را تا بود مه مشتری

مشتری باشد غلام حلقه در گوش شما


عیب نبود چون بخوان وصل نبود دسترس

گر به درویشی رسد بوئی ز سر جوش شما


آب حیوانست یا گفتار خواجو یا شکر

ماه تابانست یا گل یا بناگوش شما

[sorna]

آن تن ماست یا میان شما

وان دل ماست یا دهان شما


اگرآن ابرو است و پیشانی

نکشد هیچکس کمان شما


جز کمر کیست آنکه میگنجد

یک سرموی در میان شما


آب رخ پیش ما کسی دارد

که بود خاک آستان شما


میکند مرغ جان ما پرواز

دمبدم سوی آشیان شما


چه بود گر بما رساند باد

بوئی از طرف بوستان شما


خواب خوش را بخواب میبینم

از غم چشم ناتوان شما


زلف دلبند اگر بر افشانند

برفشانیم جان بجان شما


دل خواجو نگر که چون زده است

چنگ در زلف دلستان شما