غزلیات خواجوی کرمانی

[sorna]

مگذار مطرب را دمی کز چنگ بنهد چنگ را

در آبگون ساغر فکن آن آب آتش رنگ را

جام صبوحی نوش کن قول مغنی گوش کن

درکش می و خاموش کن فرهنگ بی‌فرهنگ را


عامان کالانعام را در کنج خلوت ره مده

الا ببزم عاشقان خوبان شوق شنگ را


ساقی می چون زنگ ده کائینه‌ی جان منست

باشد که بزداید دلم ز آئینه جان زنگ را


پر کن قدح تا رنگ زرق از خود فرو شویم به می

کز زهد ودلق نیلگون رنگی ندیدم رنگ را


آهنگ آن دارد دلم کز پرده بیرون اوفتد

مطرف گر این ره میزند گو پست گیر آهنگ را


فرهاد شورانگیز اگر در پای سنگی جان بداد

گفتار شیرین بی سخن در حالت آرد سنگ را


آهوی چشمت با من ار در عین روبه بازی است

سر پنجه‌ی شیر ژیان طاقت نباشد رنگ را


خواجو چو نام عاشقان ننگست پیش اهل دل

گر نیک‌نامی بایدت در باز نام و ننگ را


خواجو چو این ایام را دیگر نخواهی یافتن

باری بهر نوعی چرا ضایع کنی ایام را


گر کامرانی بایدت کام از لب ساغر طلب

ور جان رسانیدی بلب از دل طلب کن کام را

[sorna]

یاد باد آنکه بروی تو نظر بود مرا

رخ و زلفت عوض شام و سحر بود مرا

یاد باد آنکه ز نظاره‌ی رویت همه شب

در مه چارده تا روز نظر بود مرا


یاد باد آنکه ز رخسار تو هر صبحدمی

افق دیده پر از شعله‌ی خور بود مرا


یاد باد آنکه ز چشم خوش و لعل لب تو

نقل مجلس همه بادام و شکر بود مرا


یاد باد آنکه ز روی تو و عکس می ناب

دیده پر شعشعه‌ی شمس و قمر بود مرا


یاد باد آنکه گرم زهره‌ی گفتار نبود

آخر از حال تو هر روز خبر بود مرا


یاد باد آنکه چو من عزم سفر میکردم

بر میان دست تو هر لحظه کمر بود مرا


یاد باد آنکه برون آمده بودی بوداع

وز سر کوی تو آهنگ سفر بود مرا


یاد باد آنکه چو خواجو ز لب و دندانت

در دهان شکر و در دیده گهر بود مرا

[sorna]

آتش اندر آب هرگز دیده‌ئی

عنبر اندر تاب هرگز دیده‌ئی

چون دهان بر لعل شورانگیز او

پسته و عناب هرگز دیده‌ئی


شد نقاب عارضش زلف سیاه

شام بر مهتاب هرگز دیده‌ئی


سنبل پرتاب هرگز چیده‌ئی

نرگس پرخواب هرگز دیده‌ئی


نرگسش در طاق ابرو خفته است

مست در محراب هرگز دیده‌ئی


شد دلم مستغرق دریای عشق

ذره در غرقاب هرگز دیده‌ئی


در غمش خواجو چو چشم خونفشان

چشمه‌ی خوناب هرگز دیده‌ئی

[sorna]

دوش پیری یافتم در گوشه‌ی میخانه‌ئی

در کشیده از شراب نیستی پیمانه‌ئی

گفت درمستان لایعقل بچشم عقل بین

ور خرد داری مکن انکار هر دیوانه‌ئی


گر چه ما بنیاد عمر از باده ویران کرده‌ایم

کی بود گنجی چو ما در کنج هر ویرانه‌ئی


روشنست این کانکه از سودای او در آتشیم

شمع عشقش را کم افتد همچو ما پروانه‌ئی


دل بدلداری سپارد هر که صاحبدل بود

کانکه جانی باشدش نشکیبد از جانانه‌ئی


آشنائی را بچشم خویش دیدن مشکلست

زانکه او دیدار ننماید بهر بیگانه‌ئی


هر که داند کاندرین ره مقصد کلی یکیست

هر زمانی کعبه‌ئی برسازد از بتخانه‌ئی


دل منه بر ملک جم خواجو که شادروان عمر

یا بافسونی رود بر باد یا افسانه‌ئی


حیف باشد چون تو شهبازی که عالم صید تست

در چنین دامی شده نخجیر آب و دانه‌ئی

[sorna]

ساقیا وقت صبوح آمد بیار آن جام را

می پرستانیم در ده باده‌ی گلفام را


زاهدانرا چون ز منظوری نهانی چاره نیست

پس نشاید عیبت کردن رند درد آشام را


احتراز از عشق میکردم ولی بیحاصلست

هر که از اول تصور میکند فرجام را


من ببوی دانه‌ی خالش بدام افتاده‌ام

گر چه صید نیکوان دولت شمارد دام را


هر که او را ذره‌ئی با ماهرویان مهر نیست

بر چنین عامی فضیلت می‌نهند انعام را


شام را از صبح صادق باز نشناسم ز شوق

چون مهم پرچین کند برصبح صادق شام را


گر بدینسان بر در بتخانه‌ی چین بگذرد

بت‌پرستان پیش رویش ب***ند اصنام را


بر گدایان حکم کشتن هست سلطانرا ولیک

هم بلطف عام او امید باشد عام را


چون به هر معنی که بینی تکیه بر ایام نیست

حیف باشد خواجو ار ضایع کنی ایام را

[sorna]

ای ترک آتش رخ بیار آن آب آتش فام را

وین جامه‌ی نیلی ز من بستان و در ده جام را


چون بندگان خاص را امشب به مجلس خوانده‌ئی

در بزم خاصان ره مده عامان کالانعام را


خامی چو من بین سوخته و آتش ز جان افروخته

گر پخته‌ئی خامی مکن وان پخته در ده خام را


در حلقه‌ی دردی کشان بخرام و گیسو برفشان

در حلقه‌ی زنجیر بین شیران خون‌آشام را


چون من برندی زین صفت بدنام شهری گشته‌ام

آن جام صافی در دهید این صوفی بدنام را


یک راه در دیر مغان برقع براندازی صنم

تا کافران از بتکده بیرون برند اصنام را


گر در کمندم میکشی شکرانه را جان میدهم

کان دل که صید عشق شد دولت شمارد دام را

[sorna]

مگذر ای یار و درین واقعه مگذار مرا

چون شدم صید تو بر گیر و نگهدار مرا


اگرم زار کشی میکشی و بیزار مشو

زاریم بین و ازین بیش میازار مرا


چون در افتاده‌ام از پای و ندارم سر خویش

دست من گیر و دل خسته بدست آر مرا


بی گل روی تو بس خار که در پای منست

کیست کز پای برون آورد این خار مرا


برو ای بلبل شوریده که بی گلروئی

نکشد گوشه‌ی خاطر سوی گلزار مرا


هر که خواهد که بیک جرعه مرا دریابد

گو طلب کن بدر خانه‌ی خمار مرا


تا شوم فاش بدیوانگی و سرمستی

مست وآشفته برآرید ببازار مرا


چند پندم دهی ای زاهد و وعظم گوئی

دلق و تسبیح ترا خرقه و زنار مرا


ز استانم ز چه بیرون فکنی چون خواجو

خاک را هم ز سرم بگذر و بگذار مرا

[sorna]

میرود آب رخ از باده‌ی گلرنگ مرا

میزند راه خرد زمزمه‌ی چنگ مرا


دلق از رق به می لعل گرو خواهم کرد

که می لعل برون آورد از رنگ مرا


من که بر سنگ زدم شیشه‌ی تقوی و ورع

محتسب بهر چه بر شیشه زند سنگ مرا


مستم از کوی خرابات ببازار برید

تا همه خلق ببینند بدین رنگ مرا


نام و ننگ ار برود در طلبش باکی نیست

من که بدنام جهانم چه غم از ننگ مرا


ای رخت آینه‌ی جان می چون زنگ بیار

تا ز آئینه‌ی خاطر ببرد زنگ مرا


مطرب آهنگ چنین تیز چه گیری که کند

جان شیرین بلب لعل تو آهنگ مرا


نشد از گوش دلم زمزمه‌ی نغمه‌ی چنگ

تا عنان دل شیدا بشد از چنگ مرا


چون تو در خاطر خواجو بزدی کوس نزول

دو جهان خیمه برون زد ز دل تنگ مرا

[sorna]

کجا خبر بود از حال ما حبیبانرا

که از مرض نبود آگهی طبیبانرا


گر از بنفشه و سنبل وفا طلب دارند

معینست که سوداست عندلیبانرا


ز خوان مرحمت آنها که می‌دهند نصیب

به تیغ کین ز چه رانند بی نصیبان را


اگر ز خاک محبان غبار برخیزد

مؤآخذت نکند هیچکس حبیبان را


گذشت محمل و ما در خروش و ناله ولیک

چه التفات ببانگ جرس نجیبان را


گهی که عاشق و معشوق را وصال بود

گمان مبر که بود آگهی رقیبان را


میان لیلی و مجنون نه آن مواصلتست

که اطلاع برآن اوفتد لبیبانرا


عجب نباشد اگر در ادای خطبه‌ی عشق

مفارقت کند از تن روان خطیبانرا


غریب نبود اگر یار آشنا خواجو

مراد خویش مهیا کند غریبانرا

[sorna]

بگوئید ای رفیقان ساربان را

که امشب باز دارد کاروان را


چو گل بیرون شد از بستان چه حاصل

زغلغل بلبل فریاد خوان را


اگر زین پیش جان میپروریدم

کنون بدرود خواهم کرد جان را


بدار ای ساربان محمل که از دور

ببینم آن مه نامهربان را


دمی بر چشمه‌ی چشمم فرود آی

کنون فرصت شمار آب روان را


گر آن جان جهان را باز بینم

فدای او کنم جان و جهان را


چو تیر ار زانکه بیرون شد ز شستم

نهم پی بر پی آن ابرو کمان را


شکر بر خویشتن خندد گر آن ماه

بشکر خنده بگشاید دهان را


چو روی دوستان باغست و بستان

بروی دوستان بین بوستان را


چو می‌دانی که دورانرا بقا نیست

غنیمت دان حضور دوستان را