1- على بن ابراهيم بن هاشم قمى
نجاشى پيشواى رجاليون در حق او مىنويسد:
«در حديث، مورد وثوق، دقيق، مورد اعتماد و صحيح العقيده مىباشد.»
و اين مطلبى است كه همه رجاليون بر آن تاكيد مىكنند.
على بن ابراهيم صاحب تفسير معروف به «تفسير قمى» از اساتيد مرحوم كلينى بود و كلينى احاديث فراوانى از او روايت كرده است.
وى كه مورد اعتماد همه محدثان بود، اين حديث را از پدرش «ابراهيم بن هاشم» روايت كرده است.
2- ابراهيم بن هاشم
در وثاقت او نيز هيچ ترديدى نيست. آية الله خوئى(ره) بر وثاقت او تاكيد كرده و سيد بن طاووس بر آن ادعاى اجماع نموده است.
پسرش على بن ابراهيم در تفسير خود از او به كثرت نقل حديث نموده، در حالى كه او ملتزم است كه در اين كتاب از غير ثقه حديث نقل نكند.
او همچنين در سند «كامل الزيارات» قرار گرفته و آن نيز گواه ديگرى بر وثاقت اوست.
وى نخستين كسى است كه حديث اهلبيت عليهم السلام را در قم منتشر ساخت،
و قميون با آن سختگيرى كه در مساله نقل حديث داشتند، بر او اعتماد كردند.
ابراهيم بن هاشم، با اين جلالت قدر، اين حديث را از «سعد بن سعد احوص» نقل كرده است.
3- سعدبن سعد احوص
او نيز از اصحاب امام رضا عليه السلام است و همه علماى رجال بر وثاقت او تاكيد كردهاند.
وى از نيك بختانى است كه حضرت جواد عليه السلام در حقشان فرموده:
«خداوند به آنها جزاى خير دهد كه در مورد من حق وفا را اداكردند.»
روى اين بيان، حديث سعد بن سعد از امام رضا عليه السلام، كه شامل زيارتنامه حضرت معصومه عليهاالسلام مىباشد، با سند معتبر توسط راويان مورد اعتماد و استناد، كه همگى امامى و ممدوح مىباشند، با سلسله سند متصل به علامه مجلسى و سيدحيدر كاظمى رسيده است كه ما وثاقت شمارى از آنها را از اعتماد علامه مجلسى و تصريح سيدحيدر كاظمى اثبات كرديم و وثاقت تعداد ديگرى از آنها را از اركان علم رجال و اساطين علم درايه نقل كرديم.
و اينك پاسخ چند پرسش پيرامون متن و سند اين زيارتنامه:
1- آيا ابراهيم بن هاشم، امام رضا عليه السلام را درك كرده و از آن حضرت حديث نقل كرده است؟
اگرچه برخى از علماى رجال در اين موضوع ترديد كردهاند ولى ظاهرا ترديدى در آن نيست، زيرا شيخ طوسى او را در شمار اصحاب امام رضا عليه السلام ياد كرده است. و شيخ عمادالدين محمد بن ابىالقاسم طبرى، از مشايخ روايتى قطب راوندى و ابن مشهدى، در كتاب گرانسنگ «بشارة المصطفى» با سلسله اسنادش از ابراهيم بن هاشم روايت مىكند كه گفت: «در ايامى كه امام رضا عليه السلام در مدينه بود،در مجلس آن حضرت حضور يافتم، پس مردى از برادرش به آن حضرت شكايت كرد، حضرت خطاب به او فرمود...»
اين روايت به صراحت دلالت مىكند بر اين كه ابراهيم بن هاشم به محضر امام رضا عليه السلام شرفياب شده و از آن حضرت نقل حديث كرده است.
2- آيا ابراهيم بن هاشم با حضرت جواد عليه السلام ديدار كرده است؟
ابن حجر عسقلانى از كتاب «تاريخ رى» نقل كرده كه ابراهيم بن هاشم، زمان امام جواد عليه السلام را درك كرده ولى با آن حضرت ديدار نكرده است.
ولى روايات او از امام جواد عليه السلام موجود است، از جمله روايتى است كه كلينى و شيخ طوسى از او روايت كردهاند كه گفت: «در محضر ابوجعفر ثانى (امام جواد) بودم كه صالح بن محمد بن سهل وارد شد، كه متولى موقوفات امام در قم بود. پس به محضر آن حضرت عرضه داشت...»
روى اين بيان، ابراهيم بن هاشم به محضر امام رضا و امام جواد عليهماالسلام رسيده و از محضر مقدسشان روايت نقل كرده است.
منبع:
ماهنامه كوثر، ش 35، هادى دانشور .
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (بوک مارک ها)