اتوبوس ( دفتر سفید / دفتر سیاه ) | فهیمه رحیمی

[R A H A]

(119)
این عبارت مرا از خوشی کاذب بیرون آورد و فهمیدم من مطالبی را مطالعه کرده ام که یک دختر می تواند آمال و آرزو هایش را آن گونه بیان کند . بعد به فکر افتادم تا دفتر سیاه را بخوانم . با آن که شب می رود تا جای خود را به سپیدی صبح بدهد و چشمانم از شدت بی خوابی مثل خون سرخ شده است ، اما می خواهم تا پیش از ورود مینو بدانم با چه موجودی رو به رو می شوم و چگونه باید با او برخورد کنم . هر چند از خلال نوشته هایش تا حدی او را شناخته ام و می دانم با دختری حساس و رمانتیک مواجه می شوم . دختری با یک دنیا امید و آرزو ! دختری با یک دنیا خوبی برای عرضه کردن و از خود گذشتن ! دختری که سعادت دیگران را بر سعادت و نیکبختی خود ترجیح می دهد . ای کاش دفتر سیاهی وجود نداشت و او در کاخ کوچکش به حقیقت ، زندگی آرام و شادی را سپری می کرد . دفتر سیاه و سفید را برداشتم و به قطر هر دو نگاه کردم . قطر دفتر سفید بیشتر بود و این نشان می داد که او تا چه اندازه دنیای رویایی اش را دوست می داشته و به آن وابسته بوده . قطر دفتر سیاه زیاد نبود ، شاید آن قدر که وقت صرف نوشتن دفتر سفید کرده فرصتی برای نوشتن شور بختی های خود نداشته و شاید هم نمی خواسته تنها خواهرش را اسیر و درگیر بدبختیهایش کند . به هر حال منظور او هر چه بوده و هر چه هست باید آن را بخوانم و بدانم منصور کیست و چه نقشی در زندگی او دارد . این حقیقت را می دانم که او یگانه دختر عبدالله و پروانه است و شاید باز هم در اشتباه هستم و عبدالله بعد از مینو صاحب فرزندان دیگری هم بوده است ؟ به جای حدس و گمان بهتر است دفتر را بخوانم . اما خواب این امکان را از من گرفت و خمیازه های پی در پی وادارم کرد به بستر بروم . چشم بر هم گذاشتم و به جای خواب اندیشه ام رفت به سالهای دور . به سالهایی که پروانه با زیبایی فوق العاده اش از همه دل می ربود و تمام پسر ها را اسیر خودش می کرد . و من یکی از اسرای او بودم . خانه ما فقط یک کوچه با خانه آنها فاصله داشت . همه جوان بودیم و من از همه کوچکتر و شاید علاقه ام بر خلاف سنم بیشتر از همه بود . چه روز های سختی را پشت سر گذاشته بودم ! روز هایی که زندگی ام را تغییر ددند و من شدم یهودای سرگردان . من به خاطر فاصله یک کوچه ، کمتر از عبدالله و نصرالله او را می دیدم و آنها به خاطر اینکه با هم در یک خانه ماوا داشتند همیشه در کنار هم بودند . یادم می آید صبحها زود از خانه بیرون می زدم تا اگر برای خرید از خانه بیرون می آید اولین نفری باشم که به او سلام کنم . می دانستم که به خاطر کم سن و سالی ام به من محبت دارد و به همین دلیل گاهی مرا با خود به خرید می برد . که این کار موجب خشم عبدالله و نصرالله می شد و پنهان از چشم پروانه کتکم می زدند . اما من سوزش زخم و کوفتگی استخوانهایم را با تبسمی از طرف پروانه فراموش می کردم . می دانستم که از رفتار دو برادر نسبت به من ناراحت است ، اما نمی تواند جلو خشونت آنها را بگیرد . همه بزرگ شدیم و آنها زود تر از من مراحل تحصیل را پشت سر نهادند . عبدالله شغلی دولتی گرفت و نصرالله هم رفت تا در شمال به کار ملک بپردازد . من هم میرزای پدر پروانه شدم تا در کنار او باشم . به در آمدی که حاج سردار پدر پروانه به من می داد محتاج نبودم ، چون یگانه پسر خانواده ام بودم و از تمکن مالی به قدر کافی برخوردار بودم . میرزایی حاج سردار را پذیرفتم تا در کنار پروانه باشم ، اما پدر پروانه فهمیده بود و چون میان پدر من و پدر پروانه از لحاظ شغلی رقابت شدید وجود داشت و او می خواست به هر طریق که می تواند پدرم را خوار کند ، مرا به اصفهان فرستاد تا هم از پروانه دور باشم و هم ازاین طریق ضربه نهایی را بر پدرم وارد کرده باشد . من به آه و اشک مادر و دایه و به تهدید های پدرم توجهی نکردم و راهی شدم . رفتم به اصفهان تا به حاج سردار ثابت کنم که از لحاظ لیاقت و شایستگی چیزی کمتر از عبدالله و نصرالله ندارم . زمان سربازی فرا رسید و در همان جا بود که فهمیدم حاج سردار پروانه را به عقد عبدالله در آورده است . روز های عذاب آور سربازی را با اشک و حسرت به پایان رساندم و سپس چمدانم را بستم و آوارگی را انتخاب کردم . غرور جریحه دار شده خود را با تجارت و کسب مال آرام ساختم تا آوازه شهرتم به آن مرد ظالم بفهماند که در انتخاب خود اشتباه کرده است و من لایق تر از عبدالله بودم . زنهای بسیاری را آزمودم اما هیچ کدام از آنها پروانه نبود . او مثل یک رویا ، رویایی دست نیافتنی در ذهنم نشسته بود و مرا برای همیشه از نعمت داشتن خانواده محروم می کرد . این طور که معلوم است نصرالله مرا به دلخواه خودش و هنوز با همان بغض و کینه برای مینو ترسیم کرده است که حالا مرده و در قید حیات نیست . بله مرد سوم مرده است و دیگر حیات ندارد حالا من چگونه می توانم به او بگویم که تو اشتباه می کنی . نه باید بگذارم که خودش مرا بشناسد . همین طور که هستم ، به عنوان مرد سوم و نه مردی که روزی مادرش را دوست داشت . من مثل نصرالله عمل نخواهم کرد و اگر او از جسم برادر زاده اش انتقام کشید ، من قادر نخواهم بود روح او را شکنجه بدهم . به نصرالله خواهم گفت که این آشنایی باید از مینو پنهان بماند .

[R A H A]

(120)
معیری با این اندیشه به خواب رفت . صبح هنوز دایه او را بیدار نکرده بود که دیده گشود و به گمان اینکه دایه صدایش زده در بستر نشست و احساس بخصوصی داشت و هیجان محسوسی وجودش را پر کرده بود . این هیجان به نظرش کودکانه آمد ، اما علیرغم فکرش هیجان با نشاطی جاذب در شریانش به حرکت در آمده بود . ترس نیز یا هیجان در آمیخت . ترس از فردایی نا معلوم و آینده ای غیر قابل پیش بینی . برای فرار از اندیشه های نا خوشایند و حفظ هیجان بلند شد و به آشپزخانه رفت . هیچ کس را ندید و فهمید که دایه آقا هنوز از خرید نان باز نگشته ، به یاد دفتر سیاه افتاد و همانجا روی صندلی کنار پنجره نشست و با خود گفت – تا دایه بیاید فرصت خواهم داشت چند صفحه ای را مطالعه کنم - . شروع دفتر سیاه با این کلمات آغاز شده بود :
نامه به بدری از دنیای واقعیت

[R A H A]

(121)
دفتر سیاه
نامه به بدری از دنیای واقعیت .
فکر کردن به چیز های خوب به من توان می دهد تا نام و درد یتیمی را آسانتر بپذیرم و تحمل کنم . چقدر زیباست وقتی تصور کنی روزی خانه و کاشانه ای داشته ای و کسانی بوده اند که به حالت دلسوزی می کرده اند . در سیاهچال همه چیز سیاه است ، مثل شب . دیدن روز و روشنی ، یک امید است ، یک آرزوست ، آرزویی محال . اما نا امید نمی شوم ، دست دراز می کنم و کور سوی نور را در تخیل و رویا به دست می آورم و آن وقتی است که تمام در ها را می بندم و در نور کمرنگ امید برای خودم خانه ای زیبا بنا می کنم . خانه ای آن قدر کوچک که فقط ذهن من بتواند به آن راه پیدا کند . خانه ای که ترسیمش بر روی کاغذ خشم آموزگار را بر می انگیزد و با ضربه محکم بر سرم خشمش را فرو می نشاند و می گوید " این هم خانه است که کشیدی ؟ با ذره بین هم نمی شود آن را دید " . به من مربوط نیست که آموزگار نمی بیند و زیبایی آن را درک نمی کند . من خانه ام را که فقط چهار مربع کوچک است دوست دارم . چون متعلق به من است و من به تنهایی آن را ساخته ام . کلمه کودن و احمق آموزگار ، مرا می خنداند و تو سری بیشتری از او نوش جان می کنم . بگذار او هم مرا بزند . به گمان من او هیچ فرقی با ننه عذرا ندارد . چون هیچ کدام نمی فهمند . تنها خانم خبیری است که می داند و می فهمد . او خانه ام را زیبا می بیند و می داند که من سهم بیشتری برای خود نمی خواهم و مایلم که دیگران نیز چون من دارای خانه ای باشند . همان طور که تخت زهوار در رفته و موریانه خورده ام را هم با تو تقسیم کردم و نیمی از پتوی رنگ و رو رفته ام را به تو بخشیدم . دیگران معنای عدالت و مساوات را درک نمی کنند و نمی فهمند که من با این مربعهای کوچک به زعم آنها و به اندیشه خودم خانه ، چه می کنم و چه مهمانیهای با شکوهی بر پا می کنم . من تو را و منصور و خانم دکتر و آقای دکتر را که خیلی دوست دارم به مهمانی دعوت می کنم و هر کدام از اتاقها را به یکی از شما اختصاص می دهم . چون می دانم خانم و آقای دکتر صاحب خانه هستند ، برای آنها اتاقی نساخته ام ، اما آنها همیشه با ما هستند و مهمانی بدون حضور آنها برگزار نمی شود . تو و منصور هر کدام جایی دارید که شب را به صبح برسانید و بی دغدغه شب را بگذرانید . شما دو نفر اتاقهای کوچک خانه ام را به بزرگی پرورشگاه ترجیح می دادید . یادت هست ؟ وقتی تاریکی آغاز می شد و تمام چراغهای پرورشگاه خاموش می شد تو به من می گفتی چلچراغها را روشن کن چون هنوز تمایلی به خوابیدن ندارم و من برایت تمام چراغهای خانه را روشن می کردم تا هر دو بتوانیم ببینیم و با هم حرف بزنیم . به یاد می آوری به جای شب و ظلمت با تو از نور و روشنی می گفتم و هر دو خوشحال به خواب می رفتیم ؟ تا پیش از ورود تو به پرورشگاه خانه ام یک نقطه کوچک در حاشیه کاغذ بود . اما با ورود تو که رخسارت مهتابگون بود و دستانت از ترس به تکان گهواره می ماند ، به فکر افتادم که خانه ام را گسترش بدهم و از نقطه به یک مربع تبدیلش کنم و اتاقی برای تو بسازم و همین کار را هم کردم . سپس منصور به اعتراض برخاست و مجبورم کرد برای او هم اتاقی بسازم . به یک شکل و یک فرم . آن گاه اتاقها را آراستیم با نقطه های کوچک ، اشیا را سر جایشان گذاشتیم . هیچ دزدی نمی توانست به آن دستبرد بزند ، چون فقط من و تو و منصور می دانستیم که هر نقطه حکایتگر چیست . من تو را از همه دختر های پرورشگاهی بیشتر دوست داشتم و گمان می کنم که تو نیز چنین احساسی نسبت به من داشتی . آن روزی که تو را دیدم محبتی خاص نسبت به تو در قلبم احساس کردم . من هرگز روی پدر و مادر به خود ندیده ام و از هنگامی که چشم گشودم خود را در شیر خوار گاه و سپس پرورشگاه یافتم . هرگز در آغوش گرم مادری به خواب نرفتم و گرمای سینه او را حس نکردم . در گوشم نغمه لالایی خوانده نشد و گهواره ام را کسی تکان نداد . مادر به خود زیاد دیده ام . تمام پرستاران مادرم بودند ، اما به گمان من دستهای پرستاران به مهربانی دست مادران حقیقی نیست ، چون پس از هر تنبیه احساس آرامشی نکردم . شیطنتهای کودکانه ام را سرکوب کردم و برای احتراز از تنبیه گوشه گیر و منزوی شدم . می ترسیدم و شبها کابوس می دیدم و به هنگام صبح کابوس تبدیل به حقیقت می شد و من تنبیه می شدم . چرا که از ترس جای خود را تر کرده بودم . شبها از خوردن شیر محروم شدم و نوشیدنی آن قدر برایم در نظر گرفته شد که شب بسترم را تر نکنم . اما آنها هرگز نفهمیدند که من از تاریکی و چوب بلند ننه عذرا می ترسم . صبحها ترکه او پایم را کبود می کرد و پشت و روی دستم تاول می زد . اما وقتی تو آمدی و با من هم تخت شدی دیگر نترسیدم ، چون دست تو ، گرمای وجود تو به من دلگرمی می داد و من دیگر ترکه نخوردم . شش سال در خواب بودم و چون هر روز به من تلقین می شد – دختر خوشبختی هستم که سقفی روی سر دارم و غذای مجانی می خورم – خود را خوشبخت می دانستم . زیرا تا ندانی خارج از حصاری که در آن زندگی می کنی زندگی دیگری هم جریان دارد ، با محیطت و وضع موجودت انس می گیری و الفت پیدا می کنی . آن حصار خانه تو می شود و تخت خواب موریانه خورده و پر سر و صدا بستر گرمت می شود و بوی ادرار و کثافت عطر باغهای پر گل و ریحان . همه چیز یکنواخت و کسل کننده است ، درست مثل عقربه های ساعت اتاق خانم دکتر که هیچ وقت خسته نمی شوند و فقط به دور خودشان می چرخند . دوست دارم با تو از آن زمانی سخن بگویم که با هم شروع کردیم و من دیگر خود را خیس نکردم و ترکه نخوردم . یادت هست وقتی تو را دیدم دست بابا را سفت و سخت گرفته بودی و می ترسیدی ؟ من و دیگر بچه ها ایستاده بودیم و تماشایت می کردیم . بابا از میان دختر ها مرا صدا زد و من با گامهایی لرزان به تو نزدیک شدم . بابا نشست و در گوش تو چیزی گفت و از تو خواست تا آن را تکرار کنی و تو با صدایی لرزان با لهجه ای شیرین گفتی – من آمده ام خواهرت باشم . مرا به خواهری قبول می کنی ؟ - ارتعاش صدایت حس دلسوزی ام را بر انگیخت و فهمیدم که تو هم می ترسی . دستت را گرفتم و گفتم – بیا بریم بازی کنیم – و این شروعی تازه در زندگیمان بود . بابا تو را به دست من سپرد و گفت – تو از امروز صاحب خواهر شدی . او را با خودت ببر و کنار خودت جا بده - . من تو را با خود بردم تا تخت خواب کوچکم را با تو تقسیم کنم . همان شب وقتی گریه کردی و پدرت را خواستی عروسکم را به تو بخشیدم تا راحت بخوابی و من هم از گرمای وجودت ترس را فراموش کنم . آن نمی دانی که چه خواب شیرینی کردم و چه رویای زیبایی دیدم . آن شب اولین شبی شد که دیگر کابوس ندیدم و خودم را تر نکردم . صبح وقتی ننه عذرا آمد تا رختخوابمان را مرتب کند ، به گمان اینکه باز هم مثل هر روز تشک خیس است ترکه را بلند کرد ، اما وقتی چشمش به تشک خشک افتاد ترکه را پایین آورد و گفت – باریکلا . دیگر دختر خوبی شدی – و من از تعریف او اشک به دیده آوردم و از تو بیشتر خوشم آمد . توی اتاق غذا خوری تو را با منصور پسر بابا آشنا کردم و او یک گلبرگ از گلی که دزدانه از گلدان خانم دکتر کنده بود به تو داد . تو به او خندیدی و ما سه نفر شدیم . همان شب یک مربع دیگر روی کاغذ اضافه کردم و اتاقی هم برای منصور ساختم . بابا همه کاره بود و من و تو فکر می کردیم که او مرد ثروتمندی است . مادر منصور آشپزی می کرد و تو می گفتی که حتما او هم مادر ماست . و من حرف تو را قبول کردم . چرا که وقتی بابا ، بابای ما باشد ، زن او هم حتما مادر ما خواهد بود و منصور هم برادر ما . منصور گاهی دزدکی نان می آورد و ما به دور از چشم دیگر بچه ها می خوردیم . تو بابای منصور را بیش از بابای خودت دوست داشتی ، چون بابای منصور به ما سیب می داد و همیشه در کنارمان بود . بابا عادت نداشت گوش ما را بکشد و یا دستمان را پیچ بدهد و من هم مثل تو یقین کردم که او بهترین بابا و زنش بهترین مادر دنیاست . وقتی آن حادثه اتفاق افتاد ، منصور هم مثل ما شد و دیگر از سیب و نان دزدانه هم محروم شدیم . به ما آموخته بودند و ما یاد گرفته بودیم که بنویسیم – بابا آب داد . بابا نان داد - . هر سه ما دیگر می دانستیم که این کلمه دروغ است و بابا مرده و مادر منصور هم دیگر زنده نیست . آن روز می خواستیم بنویسیم ( دروغ ) اما هنوز بقیه حروف را یاد نگرفته بودیم . منصور از من و تو بزرگتر بود گفت ( بنویسید تا فراموش نکنید چه کسی به ما آب و نان داد ) و ما نوشتیم . با این نیت که روزی به همه بگوییم که کتاب دروغ می گوید ! روز ها گذشتند و من و تو و منصور بزرگ و بزرگتر شدیم . تا اینکه یک روز تنگ غروب وقتی خواستیم برویم شام بخوریم ، هر سه ما را صدا کردند تا به دفتر برویم . منصور رنگ از صورتش پرید و دست هر دوی ما را سفت گرفت . تو گفتی ( می ترسم ) و او به صورتت نگاه کرد و لبخند زد و با صدایی که می لرزید گفت ( چرا باید بترسی ؟ ما که کار بدی نکردیم تا تنبیه بشویم ) و من ناگهان خود را باختم و اشک ریختم . هر سه با ترس و لرز وارد شدیم و خوشبختانه هیچ کس نفهمید که من خرابکاری کرده ام . چه کسی باور می کند که من در بزرگسالی هم خود را خیس کنم ؟ پشت در ایستاده بودیم و هیچ کدام جرات ورود نداشتیم . از لای در نیمه باز می توانستیم چند نفر را ببینیم که در مبل فرو رفته اند و روی میز مقابلشان در یک ظرف چینی سیب چیده شده . در با صدای خشکی باز شد و خانم دکتر متوجه ما شد و گفت ( چرا آنجا ایستاده اید و نمی آیید داخل ؟ ) منصور به پته پته افتاد و با زور آب دهانش را فرو داد و گفت ( اجازه ورود نداشتیم ) . خانم دکتر رو به مرد ها کرد و گفت ( ملاحظه می فرمایید چقدر خوب تربیت شده اند ؟ هیچ کاری را بدون اجازه انجام نمی دهند ) . لبهای مرد ها به تبسمی گشوده شد و یکی از آنها گفت ( وقتی مدیر و مربی دلسوزی مثل شما داشته باشند ، باید ، به این خوبی تربیت شوند . بیایید تو بچه ها ! ) هر سه ما به خانم دکتر نگاه کردیم و او را خندان دیدیم . دلمان قرص شد و قدم به دفتر گذاشتیم . خانم دکتر رو به منصور کرد و گفت ( منصور تو فردا از اینجا مرخص می شوی و همراه دایی ات می روی . می روی تا در کنار ایشان حرفه ای یاد بگیری و آینده ات را روشن کنی . و اما بدری تو هم همراه این آقا فردا راهی اصفهان می شوی تا به پدرت تحویل داده شوی . و تو مینو این آقا عموی توست که پس از سالی جست و جو تو را پیدا کرده و تو را با خودش می برد تا در کنار خانواده اش زندگی کنی . برو جلو و صورت عمویت را ببوس ) . به آن مرد نگاه کردم و خجالت کشیدم . به جای جلو یک قدم به عقب برداشتم و کنار منصور ایستادم . خانم دکتر خشمگین شد و گفت ( نشنیدی چه گفتم ؟ این آقا عموی توست برو جلو و صورتش را ببوس ) . و منصور با خشم به من اشاره کرد که – برو جلو - . نزدیک آن مرد رفتم و با اکراه صورتش را بوسیدم . تبسمی بر لب آن مرد نقش بست و با دستهای زبرش صورتم را نوازش کرد و پیشانی ام را بوسید .

[R A H A]

(122)
وقتی هر سه اتاق را ترک کردیم گریه می کردیم . ما با التماس خواسته بودیم که ما را از یکدیگر جدا نکنند و همین حرفمان موجب خشم دیگران شده بود . به جای رفتن به اتاق غذا خوری هر سه رفتیم روی پله های بالکن نشستیم . منصور زود تر آرام شده بود . ناگهان زد زیر خنده و گفت ( بچه ها باور می کنید که ما در مدت کمتر از یک ساعت صاحب پدر و دایی و عمو شدیم ؟ ) من و تو به هم نگاه کردیم و خندیدیم . خنده ما خنده شادی نبود ، به مسخره بودن زندگی و آدمهای بیرون حصار خندیدیم . منصور گفت ( آقایان وقتی پیدایشان شد که می دانند می توانند از ما بهره کشی کنند . اما کور خوانده اند ) . تو گفتی ( من پدرم را با شما نصف می کنم ) و هنگام گفتن این سخن می خندیدی . من هم گفتم ( من هم عمویم را با شما تقسیم می کنم ) منصور هم دایی را میان من و تو تقسیم کرد . منصور گفت ( خدا کند دایی من آن قدر ثروتمند باشد که بتوانم یک وعده غذای کامل بخورم ) . تو گفتی ( خوشا به حالت . چون من می دانم که پدرم پولدار نشده . و گرنه می آمد و مرا با خودش می برد ) . و من گفتم ( اگر عمویم ثروتمند بود حتما در تهران زندگی می کرد و ساکن شهرستان نبود ) . منصور گفت ( بیایید به یکدیگر قول بدهیم که هرگز همدیگر را فراموش نکنیم و اگر یک از ما زندگی راحت و خوشی داشت به دیگری هم کمک کند ) . و ما هر سه دستهایمان را روی هم گذاشتیم و به یکدیگر قول دادیم .

[R A H A]

(123)
سکوت میانمان غم انگیز بود و هر یک از ما به آینده ای مجهول می اندیشیدیم . منصور مجبور بود به خوابگاه خودش برود . پس از رفتن او من و تو آزادانه گریه کردیم و در تاریکی شب ستاره ها را از پشت حلقه های اشک شماره کردیم . آن شب تا صبح هر دو بیدار بودیم و گرمای وجود تو هم نتوانست مرا از کابوسی که در بیداری می دیدم نجات دهد و موجب خشم تو شدم . صبح در اتاق غذا خوری خانم دکتر به همه اطلاع داد که من و تو منصور آنجا را ترک می کنیم . در نگاه بچه ها به وضوح می شد حسرت را دید . آنها به ما رشک می بردند و حسادت می کردند . منصور کت و شلواری راه راه بر تن داشت که خیلی برایش گشاد بود . فکر می کنم مال دکتر خبیری بود که بر تن او پوشانده بودند . به من و تو نیز ژاکتی نازک روی لباسی تابستانی پوشانده بودند . هر کدام از ما بقچه ای کوچک زیر بغل داشتیم . خانم دکتر گفت ( بچه ها را ببوسید و با آنها خداحافظی کنید ) . صدای گریه ما در اتاق غذا خوری پیچید و صحنه ای رقت انگیز به وجود آورد . فکر می کنم خانم دکتر هم گریه کرد . ننه عذرا مو هایم را نوازش کرد و گفت ( تو دختر خیلی خوبی بودی اگر فقط نمی شاشیدی . دیشب هم که رختخوابت را خیس کردی چون مهمان هستی دلم نیامد کتکت بزنم ) . گفتم ( ای کاش می زدید و من با سوزش ترکه از اینجا می رفتم ) . دست محبت روی شانه ام گذاشت و گفت ( برو و دیگر به اینجا بر نگرد ) .

[R A H A]

(124)
مرد ها ایستاده بودند و هر کدام ما را به راهی بردند . و من و تو ، با نجوای منصور در گوشمان ، که گفت ( یک روز می آیم دنبالتان و می برمتان به یک خانه قشنگ و بزرگ . اما حواستان باشد تا آن موقع برای آنها بیگاری نکنید ) . دستهای آن مرد که مرا با خود می برد ، زمخت و زبر بود و مرا به یاد دستهای بابا می انداخت . هوای اتوبوس گرم و دم کرده بود و بوی عرق مسافران با بوی لباس من در هم آمیخته بود . به طوری که آن مرد دستمالی مقابل بینی اش گرفت و پرسید ( تو کی حمام رفته ای ؟ ) و من به دروغ گفتم ( دیروز ) . لبخند تمسخری بر لب آورد و گفت ( پس چرا این قدر بو می دهی ؟ ) خودم را جمع و جور کردم و آرزو کردم خداوند کاری کند تا آن مرد بخوابد و بو را حس نکند . آرزویم بر آورده شد و آن مرد تا زمانی که اتوبوس در مقابل مهمانخانه ای ایستاد ، خوابیده بود . همه مسافران پیاده شدند و تنها من و او که در خواب بسر می برد در اتوبوس نشسته بودیم . دختری به قد و قواره خودم دستش را زیر شیر آب گرفته بود و صورتش را مشت مشت آب می زد . خنکی آب را از پشت شیشه حس کردم و خنک شدم . همان دختر به اتفاق پدرش پشت میزی نشستند . برایشان صبحانه آوردند . دختر از خوردن تخم مرغ سر باز می زد و آن مرد با اصرار یک لقمه به دهان او گذاشت . چشمم را بستم تا طعم و مزه آن را حس کنم . به نظرم آمد کمی بی نمک است . لقمه دوم را با نمک خوردم که هم خوشمزه بود و هم دیگر بوی زخم نمی داد . اتوبوس که حرکت کرد آن مرد دیده گشود و از زیر پلکهای نیمه بازش به ساعت نگاه کرد و دوباره چشم بر هم گذاشت . از مقابل مهمانخانه دیگری گذشتیم که تعدادی اتوبوس جلو آن توقف کرده بود . مهمانخانه ها خیلی به هم شباهت دارد . من گمان کردم که مهمانخانه را دور زده ایم . پشت سر ما صدای دختری می آمد که مجله ای را برای پهلو دستی اش می خواند . از نحوه خواندنش متوجه شدم که باید نوشته خنده داری باشد . دوست داشتم به آنها بگویم لطفا کمی بلند تر بخوانید تا من هم بشنوم . اما از ترس اینکه آن آقا بیدار شود و باز هم بوی بد من آزارش بدهد سکوت کردم و لب فرو بستم .

[R A H A]

(125)
در میدان گاهی بزرگی پیاده شدیم و آن مرد جلو تر از من شروع به حرکت کرد . من به دنبالش می دویدم و هنگام پریدن از یک جوی بزرگ یک لنگه کفشم که برایم گشاد بود افتاد توی آب و آب آن را با خود برد . مانده بودم که به دنبال لنگه کفشم بروم ، یا آن مرد را تعقیب کنم . همان طور که گیج و مات ایستاده بودم ، ناگهان احساس خیسی کردم . پا هایم را به هم فشردم تا از ریزش جلوگیری کنم . گریه ام گرفته بود و بی اختیار خود را به جوی آب انداختم تا آبرویم نریزد . آن مرد خشمگین به طرفم آمد و شانه ام را گرفت و از جوی آب در آورد و با صدای وحشتناکی گفت ( مگر کوری که جوی به این بزرگی را ندیدی ؟ ) هیچ نگفتم . هر دو پایم بدون کفش بود و این بر خشم آن مرد افزود . به پایم اشاره کرد و پرسید ( حالا چطور می خواهی راه بروی ؟ ) به پا هایم نگاه کردم . به جوراب سیاهم برگی چسبیده بود که دم آن داخل بافت جوراب شده بود . بی اختیار انگشتان پایم را تکان دادم و برگ به رقص در آمد . آب چکه چکه از بقچه که هنوز زیر بغل داشتم روی ژاکت و پیراهن تابستانی ام می ریخت . از زیر چشم به آن مرد نگاه کردم . هنوز آثار خشم در صورتش دیده می شد . زیر بازویم را محکم گرفت و مرا گوشه دیوار نشاند و گفت ( همین جا بشین تا یک خاکی به سرم بریزم . مبادا از اینجا جنب بخوری ؟ ) و مرا گذاشت و رفت . چند عابر با کنجکاوی نگاهم کردند . حتی یک نفر ایستاد و یک سکه دو ریالی مقابل پایم انداخت و رد شد . زنی روستایی از داخل سبد حصیر بافی که روی سرش بود نان کلوچه ای در آورد و روی دامنم انداخت . آن قدر شرمگین بودم که نمی توانستم لب باز کنم و به آنها بگویم گدا نیستم . دختری زیبا آمد از کیفی که بر شانه اش انداخته بود کیف کوچکتری در آورد و یک سکه پنج ریالی مقابلم گرفت و پرسید ( گرسنه ای ؟ ) سر تکان دادم باز هم پرسید ( غریبی ؟ ) سر فرود آوردم . پرسید ( جا و مکان داری ؟ ) باز هم سر فرود آوردم . در همان زمان عمو رسید و یک گالش جلو پایم انداخت و گفت ( بپوش ) . دختر لبخند مسرتی بر لب آورد و دور شد . گالش هم برایم گشاد بود اما نو بود و این تنها چیز نوی بود که با خود داشتم . از ترس تنبیه عمو نگفتم که مردم به من پول و کلوچه داده اند . با خودم گفتم – شاید عمو دختر کوچکی داشته باشد و این کلوچه را به او هدیه کنم – دلم می خواست کلوچه را توی جیب عمو می گذاشتم تا خیس نشود .

[R A H A]

(126)
او مرا به پارک برد و نگاهی به ساعتش انداخت . احساس خستگی می کردم . خسته از بار خجالتی که کشیده بودم . عمو روی نیمکت نشست . اما من همان طور سر به زیر ، مقابلش ایستاده بودم . آب بقچه تمام شده بود اما هنوز خیس بود . عمو گفت برو آنجا بنشین هنوز کمی آفتاب روی نیمکت هست . خودت را خشک کن . به نیمکتی که عمو اشاره کرده بود نگاه کردم و خودم را به آن رساندم و نشستم . احساس سرما نمی کردم . هوا گرم بود و رطوبت لباس آزارم نمی داد . به یاد ننه عذرا افتادم و ترکه اش . با خودم گفتم ( زن عمو هم ترکه دارد ؟ ) رو به رویم باغچه ای بود با گلهای شیپوری . به لطافت و پاکی گل حسد بردم و یکی را دزدانه چیدم و بدون آنکه بویش کنم پر پر کردم . می خواستم آخرین گلبرگ را برای تو نگه دارم . اما جایی برای آن نداشتم . ای کاش کتابی که منصور به تو هدیه کرده بود مال من بود . چه بهار غم انگیزی داشتیم آخرین بهاری که ما همگی گلهای بنفشه را در باغچه کاشتیم و بابا را خوشحال کردیم . ( مرد جوانی با یک وانت آمد دنبالمان و خیال آن مرد را راحت کرد . مرد جوان مقابل ما که رسید لحظه ای مبهوت به سر و وضع آشفته من نگریست و با لهجه محلی با عمو شروع به صحبت کرد ) . عمو نگاهش را به من دوخت . اما دیگر از خشم اثری نبود . یک نوع ترحم و دلسوزی در آن دیده می شد . مرد جوان از هیبت من خوشش نیامد و با اکراه در وانت را باز کرد . اول عمو سوار شد و بعد من . خوشحال بودم که دیگر بوی بد نمی دهم . اگر بویی هست ، مال گند آب جوی خودشان است . مسافتی در سکوت طی شد و مرد جوان رو به عمو کرد و گفت ( آقا جان بهتر نیست پیش از اینکه او را به خانه ببریم برایش خرید کنیم ؟ با این قیافه هیچ کس به طرفش نمی آید ) . عمو نگاهی به نیم رخم کرد و گفت ( اول باید حمام کند با این سر و تن لباس را هم از ریخت می اندازد ) . مرد جوان گفت ( شما لباس را بخرید ما به خانه خاله اقدس می رویم تا او آنجا حمام کند . شما که اخلاق دختر ها را می دانید . خدا را خوش نمی آید در اولین مرحله به او بخندند ) . عمو هیچ نگفت و آن مرد مقابل فروشگاهی که به جای ویترین بیشتر لباسها را از میخ به دیوار آویزان کرده بود نگه داشت و هر سه پیاده شدیم . عمو زود تر داخل شد و آن مرد جوان از غیبت عمو استفاده کرد و از من پرسید ( اسمت چیه ؟ ) گفتم ( مینو ) . لبخندی زد و گفت ( اسم من هم نیماست . پیش از هر چیز به تو هشدار می دهم که مواظب خواهر هایم باشی ! آنها ننر و از خود راضی هستند . اخلاق مادرم زیاد بد نیست . اگر در کار های خانه کمکش کنی خوش اخلاق هم هست . از دختر های پر حرف خوشش نمی آید ) . عمو رو به ما کرد و گفت ( چرا نمی آیید تو ؟ ) نیما اشاره کرد که داخل شوم و آن مرد لباس شکلاتی رنگی به دستم داد و گفت ( برو پشت لباسها امتحان کن ) . لباس را پشت توده کت و شلوار ها بر تن کردم . گشاد بود . اما کمری که از جنس همان پارچه روی آن دوخته شده بود امکان تنگ کردن آن را می داد . وقتی پوشیدم نگاهی به خودم کردم . این اولین لباس نوی بود که می پوشیدم . دست روی آن کشیدم . به نظرم زبر آمد . نه آن زبری که تن را آزار دهد . عمو پرسید ( اندازه است ؟ ) من از پشت لباسها خارج شدم و برق رضایت را در چشم عمو دیدم . سر فرود آورد و گفت ( همین خوب است . دیگر لازم نیست آن را از تنت در آوری لباس خیس ات را بگذار توی بقچه و حرکت کن ) . توی وانت نیما رو به عمو کرد و پرسید ( آقا جون حالا بهتر نشد ؟ ) عمو گفت ( بله حق با تو بود . پس تمامش کن ) . نیما خیابان را دور زد و ما مسیر خیابان پر درختی را در پیش گرفتیم و نزدیک یک خانه بزرگ ایستادیم . نیما اول پیاده شد و زنگ را فشرد پس از چند لحظه زنی مسن و چاق در را گشود و با خوشرویی با نیما شروع به صحبت کرد . عمو هم پیاده شد و هر دو مرد داخل شدند . دقایقی بعد نیما از در خارج شد و در وانت را باز کرد و گفت ( پیاده شو ! به خاله جان گفتم تو دوست داری قبل از رو به رو شدن با مادر و خواهر هایم حمام کنی . خودت را سفت و سخت بگیر ، سرت را بالا نگه دار و قدمهایت را آرام اما محکم بردار ) . نیما بقچه را از دستم گرفت و پشت وانت انداخت . قدمهای محکم با گالش گشادی که به پا داشتم ممکن نبود . نیما از روی تاسف سر تکان داد و گفت ( این هم شد خرید ؟ چرا گالش برایت خریده ؟ ) نگاهش کردم و هیچ نگفتم . گفت ( من حواس خاله ام را پرت می کنم و تو زود گالشهایت را در بیاور . فهمیدی ! ) به علامت درک ، سر فرود آوردم . با هم وارد شدیم . او گفت : گالشها را بیرون روی بالکن در بیاور .

[R A H A]

(127)
خانه خاله اقدس باغی بود که در سمت راست آن ساختمانی زیبا بنا شده بود . عمو و خاله پیدایشان نبود . نیما گفت ( عجله کن تا خاله برای استقبال نیامده ! ) زود گالشهایم را در آوردم و پشت سر نیما وارد شدم . عمو خاله اقدس وسط هال ایستاده بودند . خاله با مشاهده من کمی جا خورد و آمد به طرفم که نیما میان ما قرار گرفت و گفت ( خاله جان لطفا رو بوسی را بگذارید بعد از حمام ) . خاله متحیر گفت ( بگذار سلام و احوالپرسی کنم خاله جان ! ) نیما شتاب آلود گفت ( دختر عموی من از ظاهرش ناراحت است . خوب مینو خانم حمام آنجاست ) . و مرا به داخل حمام هل داد . حمام بزرگ و تمیزی بود که لحظه ای مرا مبهوت کرد . با خودم گفتم – باید طوری رفتار کنم که آبروی عمو و نیما نرود - . و با این تصمیم زیر دوش رفتم . وقتی لباس پوشیدم ، مو هایم را روی شانه رها کردم و ژست همان دختری را گرفتم که کیف روی شانه اش انداخته بود . از در حمام که بیرون آمدم خاله اقدس به سویم آمد و رویم را بوسید و خوشامد گفت . آن گاه رو به عمو کرد و گفت ( نصرالله خان چه برادر زاده قشنگی داری ) . لبهای عمو به تبسم نشست و من صورت خندان نیما را هم دیدم . خاله اقدس از ما پذیرایی کرد .
هنگام خداحافظی نیما اشاره کرد که زود تر خارج شوم . من صوت اقدس خانم را یک بار دیگر بوسیدم و با شتاب از هال خارج شدم و خودم را به گالشهایم رساندم . نیما خاله اقدس را در داخل هال معطل کرده بود تا من بتوانم به راحتی خانه را ترک کنم . وقتی توی ماشن نشستم نفس آسوده ای کشیدم . دقایقی بعد عمو نیما و سپس خاله اقدس که برای مشایعت آمده بود ، از در خارج شدند . نیما پشت فرمان قرار گرفت و من فرصت یافتم از پشت شیشه برای خاله دست تکان بدهم . عمو ضمن آنکه می خندید گفت ( عجب پلیس بازی راه انداختی ! چیزی نمانده بود خاله اقدس شاخ در بیاورد . بنده خدا تا آمد به مینو بگوید به خواهرم سلام برسان دید مینو غیبش زده . مات و مبهوت گفت – پس کجا رفت ؟ - گفتم – دختر های شهری حوصله ایستادن ندارند . رفت تا زود تر سوار شود - ) . نیما گفت ( آخه آقا جون شما هم با خریدتان آبروی ما را بردید . کسی دیگر گالش نمی پوشد ، آن هم توی این هوا ! ) عمو گفت ( آخر وقتی آب کفشهایش را برد با پای برهنه که نمی توانستم او را به کفاشی ببرم ) . نیما گفت ( حالا یک فکری بکنید ! ) عمو گفت ( نخیر ، ما شب هم به ده نمی رسیم . مادرت نگران می شود ) . نیما خندید و گفت ( اون با من . شما فقط سر و شکل برادر زاده تان را رو به راه کنید . غصه این چیز ها را نخورید ) . عمو بنا بر سلیقه نیما برایم خرید کرد و لباس شکلاتی جایش را به بلوز و دامنی مشکی و کفشهایی به همین رنگ داد و یک تور نازک مشکی هم روی سرم افتاد . دختری شدم کاملا عزا دار . دلم می خواست می پرسیدم – چه کسی فوت کرده و من به احترام چه کسی است که مشکی پوشیده ام – اما جرات نداشتم . نیما فکرم را خواند و گفت ( با این هیبت وقتی با دیگران رو به رو شدی حس ترحم آنها را جلب می کنی و آنها گمان می کنند که تو هنوز هم برای فوت پدر و مادرت عزا داری ) ، به عمو نگاه کردم و او را متفکر دیدم .

[R A H A]

(128)
ما از خیابانی گذر کردیم و عمو به خانه ای زیبا اشاره کرد و گفت ( این خانه ماست . پاییز و زمستان را اینجا سر می کنیم ) . دلم می خواست می پرسیدم – پس چرا مرا به جای خانه به خانه اقدس بردید ؟ - اما باز هم سکوت کردم و خودم را قانع کردم که حتما کلید خانه را همراه نداشته اند ، هنگامی که به جاده ای خاکی پیچیدیم ، مجبور شدم شیشه را بالا بکشم تا گرد و خاک روی مو های خیسم ننشیند .
بدری ! از هنگامی که به جاده خاکی پیچیدیم ، تا زمانی که وانت مقابل در آهنی بزرگ ایستاد ، به این فکر کردم که آیا به راستی من هم صاحب پدر و مادری هستم و آیا به راستی آنها فوت کرده اند که من اینگونه لباس پوشیده ام ؟ چقدر آرزو دارم از گذشته خود نشانی به دست آورم .
با صدای بوق در آهنی بزرگ باز شد و وانت وارد محوطه وسیعی شد . پیر مردی به عمو خوشامد گفت و هر سه نفر پیاده شدیم . نیما از پیر مرد پرسید ( بقیه کجا هستند ؟ ) و او گفت ( خانم داخل است . اما دختر خانمها به جشن تولد رفته اند و هنوز برنگشته اند ) . عمو و نیما مرا در میان خود گرفتند و ما وارد شدیم . زن عمو را زنی بسیار زیبا و خوش اندام دیدم که مو هایش را به طرز زیبایی آراسته بود . من کنار نیما ایستاده بودم و به خود تلقین می کردم که از هیچ چیز نمی ترسم . زن عمو نگاهی دقیق به سر تا پایم انداخت و دست پیش آورد و دستم را میان دستش گرفت و گفت ( خوشامدی ) . نمی دانم کلمه – متشکرم – را شنید یا نه ، چون به طرف اتاق بزرگی به راه افتاد و من و نیما هم دنبالش حرکت کردیم . زن عمو رو به نیما کرد و گفت ( شام که نخورده اید ؟ ) نیما گفت ( نه ! ) زن عمو گفت ( تا میز شام را آماده می کنم اتاق دختر عمویت را نشانش بده تا لباس راحتتری بپوشد . پس ساکش کجاست ؟ ) نیما به عمو نگاه کرد و عمو با دستپاچگی گفت ( بعدا می رسد . آن قدر عجله داشتم که نگذاشتم مینو لباسهایش را جمع و جور کند ) . زن عمو گفت ( این از وظایف مدیر پانسیون بود . او که می دانست تو به دنبال برادر زاده ات می روی ، می بایست لباس و لوازم او را آماده می کرد ) . عمو به نیما نگریست و نیما با گفتن – حالا هم چیزی نشده – سخن را کوتاه کرد . زن عمو به جای رفتن به آشپزخانه به اتاق دیگری رفت و زمانی که بیرون آمد روی دستش چند دست لباس بود . رو به من کرد و گفت ( تا لباسهایت بیاید می توانی از لباسهای نسترن استفاده کنی ) . به اتفاق نیما قدم به اتاقی گذاشتم که نسبتا بزرگ بود . نیما به رویم لبخند زد و گفت ( به خودم آفرین می گویم . تو توانستی نظر موافق مادرم را جلب کنی . صورتت معصوم است و توی لباس مشکی حس ترحم همه را جلب می کنی . از این به بعدش دیگر با خود توست که چطور با مادر کنار بیایی . بیشتر سکوت کن و شنونده باش . حالا من اگر به جای تو باشم فقط تور سیاهم را بر می دارم و با همین لباس تارسیدن خواهر هایم صبر می کنم . خوب است آنها هم تو را در همین لباس ببینند ) . تور سیاهم را آویزان کردم و به اتفاق نیما راهی اتاق غذا خوری شدم . زن عمو که مرا در همان لباس دید هیچ نگفت و پشت میز نشست .