اصل هفتم


ارزش‌های اخلاقی، که در حقیقت اصول انسانیت بوده و ریشه فطری دارند، اصولی ثابت و جاودانه‌اند، و گذشت زمان و تحولات اجتماعی سبب تغییر و دگرگونی آنها نمی شود. مثلا زیبایی وفا به عهد و پیمان، یا نیکی را با نیکی پاسخ گفتن، امری جاودانه است و تا بشر بوده و خواهد بود، این قانون اخلاقی دگرگون نخواهد شد. همچنین است‌حکم به زشتی خیانت و خلف وعده.


هر انسانی با فطرت پاک و توحیدی آفریده می شود، به گونه ای که اگر به همین حالت پیش برود و عوامل خارجی او را منحرف نکنند، راه حق را خواهد پیمود. هیچ فردی از مادر خویش خطاکار، گنهکار، و یا بد سگال زاده نشده است، و پلیدی‌ها و زشتی‌ها جنبه عرضی داشته و معلول


عوامل بیرونی و اختیاری است.وروحیات ناپسند موروثی نیز به گونه ای نیست که در سایه اراده و خواست انسان تغییر ناپذیر باشد

آری در کنار این اصول اخلاقی یک رشته آداب و رسوم نیز یافت می شود که از شرایط زمانی و مکانی تأثیر پذیرفته و دستخوش تغییر و دگرگونی قرار می‌ گیرد، که ربطی به مبادی و اصول ثابت اخلاقی ندارد.

قرآن کریم به برخی از اصول عقلی و ثابت اخلاقی اشاره دارد، چنانکه می فرماید« خدا به دادگری و نیکوکاری و کمک به خویشاوندان فرمان می‌ دهد و از پلیدی و زشتی و ستم نهی می‌ کند.» (نحل ، 90)



اصل هشتم


اعمال انسان، گذشته از اینکه در سرای دیگر پاداش یا کیفر دارد، در این جهان نیز خالی از پیامدهای خوب و بد نیست.در حقیقت پاره ای از حوادث جهان عکس‌ العمل فعل او می باشد، و این حقیقتی است که وحی از آن پرده برداشته و علم بشر نیز تا حدی بدان پی برده است. قرآن کریم در این باره آیات بسیاری دارد که یک نمونه را یادآور می شویم:

هرگاه اهل آبادی‌ها ایمان آورند و پرهیزگار باشند، درهای برکات آسمان و زمین را به روی آنان می‌ گشاییم، ولی آنان (آیات الهی را) تکذیب کردند، پس ما نیز آن‌ها را به کیفر اعمالشان رساندیم. (اعراف ، 96)



اصل نهم


پیشرفت و عقبگرد امت‌ها ناشی از عللی است که صرف نظر از برخی عوامل بیرونی، عمدتا ریشه در عقاید و اخلاق و رفتار خود آنان دارد.این اصل با قضا و قدر الهی نیز منافات ندارد، زیرا این قاعده خود از مظاهر تقدیر کلی الهی است. یعنی مشیت کلی الهی بر این تعلق گرفته است که امت‌ها از طریق عقاید و رفتار خود سرنوشت‌ خود را رقم زنند: «آنگاه که بیم دهنده ای نزدشان آمد، جز دوری از بیم دهنده آن‌ها را سودی نبخشید، به علت استکبار در زمین و نیرنگ‌های زشت،(باید دانست که) نیرنگ‌های بد جز نیرنگبازان را در بر نمی گیرد. آیا آنان جز سنتی که بر گذشتگان حاکم بود، منتظر چیز دیگری هستند؟! در سنت‌ خدا هیچ تحول و دگرگونی نمی یابی. » (فاطر ، 42-43)

3522488286621921110373199320701316689776