معجزه حضرت یوسف و تعبیر خواب

[R A H A]

معجزه چیست؟

دانشمندان اسلامى در تعریف معجزه گفته‏اند:[1]
"معجزه، امر خارق عادتى است كه مقرون به تحدى باشد و از طرفى مطابقت با ادعا داشته باشد".
خوارق عادات، رویدادهایى هستند كه بر خلاف عادت امور و اشیا و عملكرد معهود قوانین طبیعى مى‏باشند. این كه گفته شد: معجزه خارق عادت است، نه بدین معنا است كه معجزه، استثنایى است از قانون علیت. معجزه، نفى علل نیست چون قانون علیت، هم مورد پذیرش برهان است و هم قرآن.
به عبارت دیگر؛ صرف خارق عادت بودن امری معجزه به حساب نمی آید بلکه در صورتی امر خارق عادت معجزه است که همراه با تحدى و از طرفى مطابقت با آن ادعا داشته باشد".
پس با توجه به مطالب بالا تعبیر خواب می تواند معجزه باشد ولی نه در هر زمان و در مورد هر پیامبری بلکه با شرایط خودش که ذکر شد.
از طرف دیگر معجزه بودن تعبیر خواب نه تنها با علم خدادادی بودن آن منافاتی ندارد بلکه لازمه آن است.
هم چنین منافاتی بین معجزه بودن تعبیر خواب و این که دیگران نیز مراتب پایین تری از آن را بهره مند باشند نیست؛ مثل معجزه بودن فصاحت و بلاغت قرآن که منافات ندارد عده ای مراتب پایین تری از فصاحت بلاغت را بهره مند باشند.[2]

صرف خارق عادت بودن امری معجزه به حساب نمی آید بلکه در صورتی امر خارق عادت معجزه است که همراه با تحدى و از طرفى مطابقت با آن ادعا داشته باشد

نکته قابل توجه این است که بین معجزه و علوم متداول در بین مردم رابطه تنگاتنگی وجود دارد. معجزه هر پیامبری باید از پیشرفته ترین دانش های زمان خودش باشد تا به هنگام عاجز ماندن دانشمندان آن عصر از مقابله با آن یقین حاصل شود که این علم سرچشمه الاهی دارد نه انسانی؛ مثلا تبدیل شدن عصای حضرت موسی (علیه السلام) با پیشرفت سحر و شفای مرض های لاعلاج و زنده کردن مردگان توسط حضرت عیسی (علیه السلام) با پیشرفت دانش پزشکی و قرآن عربی فصیح بی مانند با به اوج رسیدن فصاحت و بلاغت، رابطه ای جدی دارد از این رو می گوییم که «تعبیر خواب» هم معجزه حضرت یوسف (علیه السلام) محسوب می شود. خواب های متعددی که در سوره یوسف به آن اشاره شده از خواب خود یوسف گرفته تا خواب زندانیان، تا خواب فرعون مصر و اهمیت فراوانی که مردم آن عصر به تعبیر خواب می دادند نشان می دهد که اصولاً در آن عصر تعبیر خواب از علوم پیشرفته زمان محسوب می شد. و شاید به همین دلیل پیامبر آن عصر؛ یعنی یوسف نیز از چنین علمی در حد عالی برخوردار بود که در واقع یک اعجاز برای او محسوب می شد.[3]

[R A H A]

پی نوشت ها:
[1] ر.ك: علامه حلى، كشف المراد فى شرح تجرید الاعتقاد، با تعلیق و تصحیح آیت الله حسن زاده آملى، ص 350 - 353، و تعلیقات آیت الله حسن زاده بر كشف المراد، ص 595؛ رهبران بزرگ ومسئولیت هاى بزرگتر، ص 119 - 153؛ مطهرى، مرتضی، مقدمه‏اى بر جهان بینى اسلامى، چاپ جامعه مدرسین، 1362، ص 179، 208؛ المیزان، ج1، ص 58 - 90؛ ترجمه فارسى المیزان، ج1، ص 93 – 140؛ انسان كامل از دیدگاه نهج البلاغه، ص 8 - 21؛ ملكشاهى، ترجمه و شرح اشارات ابن سینا، ص 466 - 491؛ ملاصدرا، شواهد الربوبیة، ص 340 – 349، با حواشى مرحوم سبزوارى و تعلیق و تصحیح و مقدمه سید جلال آشتیانى چاپ دوم؛ ملاصدرا، فصل فى اصول المعجزات وخوارق العادات، مبدء و معاد، ترجمه احمد بن محمد الحسینى اردكانى به كوشش عبدالله نورانى، ص 538 - 549.
[2] . نک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 9 ، ص 362.
[3] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 9 ، ص 428

گروه دین تبیان